Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 24-06-1979; Gatha: 105.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 28 of 44

 

Page 347 of 540
PDF/HTML Page 356 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 347
pravachana tA. 24–6–79.
‘pravachanasAr.’ gAthA - 104. uparanun mathALun.
“have dravyanAn utpAd–vyay–dhrauvya ekadravyaparyAy dvArA vichAre chhe– bhAShA to adhyAtmanI chhe
bhAShA. shun kahe chhe? ke dravya eTale vastu. AtmA vastu chhe A paramANu jaD (e paN vastu chhe.) A
kaI ek chIj nathI. (A sharIr) AnA kaTakA karatAn-karatAn chhello poInTa rahe tene paramANu kahe chhe.
ene dravya kahe chhe. evA anant dravyo chhe (A vishvamAn) ane anantA AtmAo chhe. I darek AtmAmAn
(ne darek dravyamAn) utpAd-vyayane dhrauvya, chhe ne? navI avasthA utpanna thAy, pUrvanI avasthA vyay
thAy, ane sadrash-dhruvapaNe kAyam rahe. evo eno svabhAv chhe. darek AtmA ne darek paramANuno (evo
svabhAv chhe.) e dvArA vichAre chhe. mathALun bAndhyun hon!
परिणमदि सयं सव्वं गुणदो य गुणंतंरं सदविसिट्ठं ।
तम्हा गुणपज्जाया भणिया पुण दव्वमेव त्ति ।। १०४।।
avishiShTasattva svayam darav guNathI guNAntar pariName,
tethI vaLI dravya ja kahyA chhe sarva guNaparyAyane. 104.
jhINI vAt chhe bhaI!
TIkA– “guNaparyAyo ek dravyaparyAyo chhe.” shun kIdhun I? jem ke A AtmA chhe. enA guN
chhe gnAn-darshan-Anand, prabhu AtmA sachchidAnandasvarUp chhe. ‘sat’ shAshvat rahenAr chhe. ane tenA guNo
eTale shaktio - svabhAv, e paN shAshvat chhe. enI paryAyo eTale avasthAo badale chhe, ene
paryAy kahe chhe. to kahe chhe ke guNaparyAyo, e guNonI je avasthAo, e dravya chhe. dravyathI judI judI
nathI. jhINI vAt chhe! AhA...! guNaparyAyo paramANunA kahyA ane AtmAnA kahyA. em have A
paramANu chhe enI avasthAo (chhe.) juo, A AngaLI (Am vaLe chhe, sIdhI thAy chhe e
paramANuno avasthAo chhe.) pahelI avasthA hatI loTanI, enI pahelAn dhULanI (mATInI hatI).
paramANu je rajakaN chhe I to kAyamanA chhe. e rajakaNanI avasthA-rUpAntar thAy chhe. te rajakaNanA guN
chhe. emAn je ek ek paramANu (rajakaN) poInTa - aNu chhe emAn varNa-ras-sparsha-gandh (Adi
anant) guN chhe. e guNo trikAL chhe ane enI vartamAn avasthA badale chhe e tenI paryAy chhe. I
guNane paryAy thaIne dravya chhe. AhA... hA! AvI vAt chhe A! (shrotA) guN eTale lAbh thyo
ATalo amane...
(uttara) guN eTale shakti chhe prabhu je AtmA ne paramANu chhe, to shaktio emAn
je chhe ene guN kahe chhe. je AtmA ‘chhe’ to emAn (anantA) guN chhe. jANavun-dekhavun-Anand-shAnti-
sukh-svachchhatA-prabhutA (Adi anant) shaktio chhe eTale guN

Page 348 of 540
PDF/HTML Page 357 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 348
chhe. ane tenI vartamAn hAlat-badalavun (e) tenI paryAy chhe. e guN ane paryAy te dravya chhe. guN
ne paryAy dravyathI judI chIj nathI. AhA... hA! Akarun-Akarun kAm chhe bApu A to! A to
vItarAganI kolej chhe. keTalo’ ka abhyAs hoy to samajAy A to! atyAre A chAlatun nathI badhI
garabaD-garabaD (goTA UThayA chhe.)
(ahInyAn kahe chhe ke) “guNaparyAyo ekadravyaparyAyo chhe.” samajANun AmAn? AtmA vastu
chhe, A to (sharIr) to jaD chhe mATI. vANI jaD chhe, dhUL, andar AtmA je chaitanyasvarUp ‘chhe’
- jANanAr chhe, enAmAn jANavun-dekhavun-Anand Adi guN chhe. e guNanI vartamAn avasthA, je
kShaNe je avasthA rUpAntar thAy, te avasthA ne te guN (eTale) avasthAo ne guNo te dravya chhe.
te (Atma) vastu chhe. enA guN ane enI vartamAn avasthA tenA dravyathI judA nathI. A...
re... A Akarun kAm! eTale bIjun dravya, bIjA dravyanun kAI karI shake em nathI traNakALamAn.
AhA... hA!
“guNaparyAyo ekadravyaparyAyo chhe.” eTalA shabdo no e artha chhe. A to siddhAnt
chhe!!
(ahInyAn kahe chhe ke) “kAraN ke guNaparyAyone ekadravyapaNun chhe.” guN je AtmA (nA)
gnAn-darshan-Anand, enI thatI dashAo e badhun dravya chhe. AtmA-vastu chhe. be, guNaparyAyo thaIne
Atmavastu chhe. (tem) paramANumAn paN varNa-gandh-ras-sparsha (Adi guNo) ane A enI
avasthAo, paramANunI avasthA (e be thaIne paramANu dravya chhe.) A lUAnI avasthA chhe atyAre,
I paramANu chhe enI avasthA chhe. pahelI enI avasthA loTapaNe hatI, (pachhI) roTalIpaNe (thaI)
enA pahelAn loTapaNe, enA pahelAn ghaun-paNe, enAn pahelAn kAnkarApaNe (e) palaTatAn-palaTatAn-
palaTatAn, avasthA palaTe I avasthA (paryAy) kahevAy. ane emAn kAyam rahelI shakti (o) chhe
AmAn (paramANumAn) varNa-gandh-ras-sparsha (Adi) e guNo chhe ane e guNo ne paryAyano samudAy
te dravya-vastu chhe. traN thaIne vastu chhe. AhA...! Akarun kAm chhe. bApu! abhyAs atyAre mUL
tattvano abhyAs Akho vayo gyo. (chAlyo gayo.) uparanI vAtun kare. ek to navaro na thAy dhandhA
ADe! potAnA pApanA dhandhA, bhale pachhI pAnchalAkh-dashalAkh pedA karato hoy. AhA... hA!
(kahe chhe) ‘A’ AtmA andar vastu chhe. te guNaparyAyarUp dravya chhe. e sharIrapaNe nathI,
vANIpaNe nathI, kharekhar to puNya-pApanA vikAr pariNAm vartamAnaparyAy chhe, e paryAyane trikALI
guN thaIne dravya kahevAy chhe. samajAy chhe kAI? samajAy chhe ke nahIn? shun kahe chhe? a... hA... hA! em
kahe chhe prabhu! ke koI paN tattva chhe - AtmA, paramANu A jaD (sharIr) e vastu chhe. andar dravya
(AtmA) (athavA) dravya eTale padArtha! e padArtha shakti vinAno na hoy. ‘shaktivAn’ chhe e padArtha
ne shakti (svabhAv chhe.) padArtha ‘svabhAvavAn’ chhe e svabhAv vinA na hoy. (e) svabhAvane guN
kahevAmAn Ave chhe. ane tenI thatI hAlat-paryAy tene avasthA kahe chhe. e guNane paryAyano

Page 349 of 540
PDF/HTML Page 358 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 349
samudAy te dravya chhe. AhA... hA! A to, vItarAganI kolej chhe bApA! A to bIjI jAt, AkhI
duniyAthI bIjI jAt chhe. AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “kAraN ke guNaparyAyone ekadravyapaNun chhe.” (arthAt guNaparyAyo ek
dravyanA paryAyo chhe kAraN ke teo ek ja dravya chhe.” ek ja vastu chhe. AhA... hA! A... A sharIr
chhe. A paramANunun chhe A ek nathI, anant paramANuono pinD-daL chhe. emAn ekek paramANu, varNa-
gandh-ras-sparsha tenI shakti nAm guN chhe. ane Am thavun - avasthA thavI (hAth-paganun halavun tathA
bolavun) enI paryAy chhe, e guN ne paryAyo thaIne te paramANu chhe. em darek paramANu, potAnA guN
ne paryAy thaIne dravya chhe. em darek AtmA, enI shakti (o) chhe ane enI badalatI avasthA
(o) chhe, e shakti ne avasthAo thaIne e (Anma) tattva (dravya) chhe. bIjo koI enI avasthA
palaTAvI dye (evun svarUp nathI.) (A samajamAn besADavun) Akarun kAm chhe bApu! ek dravya, bIjA
dravyanun kAI karI dye em nathI. kem ke pratyek dravya, potAnA shaktivALAn tattva hovAthI, te shakti
(o) nI badalatI avasthAvALo hovAthI, te dravya ja chhe. (enun kAm) bIjun dravya kAI karI shake
(evun paratantra tattva nathI.) to Akho di’ kare chhe ne A badhA? dAkatar Injekashan mUke, phalANun mUke,
DhIkaDun mUke... AhA... hA... hA! AhA... hA! AnhI to moTo dAkatar Avyo’ to, olo mumbaImAn chhe
ne Ankhano. shun enun hatun nAm? hen
(shrotA) ashokabhAI (uttara) ashokabhAI nahIn. hen! moTo
nahIn Ankhano kahevAy chhe. (shrotA) DokaTar chITanIs (uttara) hA, chITanIs. AvyA’ tA. be-traN
vAr AvI gyA moTA dAkatar! vyAkhyAnamAn beThA’ tA. paN A kyAn abhyAs! na maLe, ekalI
Akho di’ dhULadhANI! vepAramAn ne dhandhAmAn ne nokarImAn Akho di’ dhandhA ADe pAp! Am thoDo
vakhat maLe ne sUI jAy chhe-sAt kalAk! kAn thoDo vakhat rahe to bAyaDI-chhokarAn rAjI rAkhavA mATe
rahe paN hun koN chhun? shun A chIj (AtmA) chhe? ane kem mArun A paribhramaN maTatun nathI?
chorAshInA avatAr karI-karIne marI gyo chhe!! A (manuShyano) pahelo avatAr nathI ke AvA to
anant karyA. (vartamAn A avatAr chhe to) enA pahelAn avatAr, enA pahelAn avatAr, enA
pahelAn avatAr em anAdithI avatAr karI Avyo abh karatAn karatAn. I AtmA rakhaDe chhe kem? I
kahe chhe.
(kahe chhe ke) enA guN ane paryAy, dravyanA AdhAre chhe. dravyanA chhe. enI draShTi karato nathI
tethI paribhramaN kare chhe. AhA... hA! enI draShTi paradravya par ja chhe. Anun thAy, AnAthI Anun thAy,
AnAthI Anun thAy. phalANI davA lagADun to A thAy, e badhun khoTun pADe chhe ahInyAn! AhA... hA!
AhA... hA! chhe? (pAThamAn) “teo ek ja dravya chhe – bhinna bhinna dravyo nathI. temanun ekadravyapaNun.”
I dravya eTale vastu, dravya kem kahe chhe? ‘dravatItti dravyan’ jem pANImAn tarang UThe, em A dravyamAn
paryAy-avasthA thAy chhe, juo! A bhinna bhinna avasthAo thAy chhe ene dravya kahIe, ‘dravatIti
dravyam’ drave, paryAy, paryAy-avasthA palaTe, paryAy-avasthA drave ene

Page 350 of 540
PDF/HTML Page 359 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa0
dravya kahIe.
AhA...! bIjo, enI paryAyane palaTAve, evun traNakALamAn banatun nathI. AvI vAt chhe. A
hale chhe A (hAth) juo! A hale chhe I avasthA chhe. emAn varNa-ras-gandh-sparsha guN
paramANumAn chhe. A paramANu te eno dharanAr chhe. A to (hAth) anantA paramANu chhe. I anantA
paramANumAn, ekek paramANumAn anantA guN chhe - shaktio chhe. varNa-gandh-ras-sparsha vigere... shakti
(o) samaye-samaye palaTe chhe. e palaTavun ne guNo e badhun thaIne tattva-paramANu chhe. e palaTavun
ne guNo thaIne bIjun dravya chhe em nathI. AhA... hA! Avun chhe! (tattvasvarUp!) shun thAy bApu!
mArag bahu judo bApA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “AmraphaLanI mAphak chhe. te A pramANe” draShTAnt Ape chhe. “temanun
dravyapaNun AmraphaLanI mAphak chhe.” kerI, kerI! “jem AmraphaL pote ja haritabhAvathI pItabhAve
pariNamatun thakun”
draShTAnt Ape chhe. kerI je lIlApaNe range chhe. e lIlo rang palaTIne pILo thAy chhe.
(kerI) pAke eTale.
“haritabhAvathI pItabhAve pariNamatun thakun, pahelAn ane pachhI pravartatA evA
haritabhAv ane pItabhAv vaDe potAnI sattA anubhavatun hovAne lIdhe.” be ya (avasthA) thaIne potAnI
sattA chhe. lIlun ane pILun e enA potAnI sattAthI, paramANunI sattA chhe. AhA... hA! “potAnI sattA
anubhavatun hovAne lIdhe, haritabhAv ane pItabhAvanI sAthe avishiShTa sattAvALun hovAthI.”
ekasattAvALun chhe. khAs ek sattA chhe. I to avasthA palaTI, (paN) sattA ek ja chhe. AhA... hA!
AvI vAtun have! Avun kaI jAtanun? (vastusvarUp!) mArag evo chhe bApu, shun kahIe?
AhA... hA! ahInyAn to bonter varas thyAn A shAstronA abhyAsathI. aDhAr varasanI ummarathI,
nevun thyAn nevun. paN A vAt! bIjI jAtanI bApu, shun kahIe? bahu, parichay thoDo kare shun?
ahInyAn ek kahe chhe ke je tane dekhAy chhe ne...! e chhe ke nahIn? (nirNay kar.) to I jaD chhe
ke chaitanya chhe? tyAre kahe ke andar jANanAr chhe I chaitanya chhe ane jaNAy chhe A sharIr, vANI, man
e jaD chhe. have ‘chhe’ I sattA enI ‘chhe’ enAthI te sattva, sattAthI judun nathI. tenI ‘sattA’ nAmano
guN chhe. ‘astitva’ nAmano guN chhe (e) guNathI tattva judun nathI. e traNey thaIne ek sattA chhe.
AhA.. hA... hA! ko’ samajAy chhe ke nahIn! A to ‘pravachanasAr’ vItarAganI vANI chhe. sarvagna
trilokanAth! AtmA sarvagna thAy chhe. traNakAL, traNalokane jANe. tyAre je vANI nIkaLe IchchhA vinA,
I A vANI chhe. AhA... hA! paN ene abhyAs nahIn ne... (jarI kaThaN lAge!)
e kahe chhe (ahInyAn) “haritabhAv ane pItabhAv sAthe avishiShTa sattAvALun”

Page 351 of 540
PDF/HTML Page 360 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa1
avishiShTa sattAvALun’ eTale? abhinna sattAvALun - ek ja sattAvALun. (juo) nIche (phUTanoTamAn)
avishiShTa sattAvALun
= abhinna sattAvALun; ek ja sattAvALun, kerInI sattA lIlA tathA pILA bhAvanI
sattAthI abhinna chhe, tethI kerI ane lIlo bhAv tathA pILo bhAv ek ja vastuo chhe, bhinna vastuo
nathI. AhA... hA!
(kahe chhe ke) A sharIr-jaD chhe. emAn tAv Ave. I paramANuo chhe, I paramANuo chhe AghAn
(aDayAn vinAnAn) e ekek paramANumAn varNa-gandh-ras-sparsha shakti (o) guN kahevAy chhe. tenun
pariNaman (sparshaguNanI paryAy garam thaI) I tAv Avyo. I paryAy enI chhe jaDanI. I paryAy ne
guN thaIne I dravya chhe. e tAvanI paryAy ne shakti-guNo thaIne e dravya (paramANudravya) chhe. ene
bIjA upar najar karavAnI nathI em kahe chhe. AhA... hA! tArun dravya je chhe andar! AhA... hA! e
vastu tarIke emAn vaselA anantA guNo-shaktio vaselA chhe. e guNonun kShaNe-kShaNe pariNaman thAy chhe.
e pariNaman eTale avasthA-paryAy-badalavun. e badalatI avasthA ane guN I dravya chhe. anerun koI
dravya nathI, guN koI anerun dravya nathI. samajAy chhe? bhAShA to sAdI chhe paN bhaI! bhAv game eTalA
dyo paN bhaI, adhyAtmabhAShA chhe A to!! AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “anya vastu nathI” joyun? lIlo ane pILo je bhAv, kerIno (chhe.)
e kerIthI anero bhAv nathI, anerI chIj nathI. e vastu pote ja chhe, anya vastu nathI. “tem dravya
pote ja pUrva avasthAe avasthit guNamAnthI uttar avasthAe avasthit.”
guNamAnthI bIjo thyo
(paryAy) lIlAmAnthI pILo thaI gyo (varNaguN)
“guNe pariNamatun thakun.” AhA... hA! e vastu chhe
AtmA, emAn gnAn, darshan, Anand eno guN chhe. shakti chhe. enI paryAy je pariName chhe e pUrvanI
avasthA badale chhe ne navI avasthA thAy chhe. te guNe pariNamatun (thakun) “pUrva ane uttar avasthAe
avasthit guNo sAthe
chhatAn paryAy palaTe chhatAn guNo to evA ne evA chhe. guNamAn koI bIjI rIte
avasthA thatI nathI shaktionI enI. e guNo ne potAnI sattA anubhavatun hovAne lIdhe
(“pUrva ane
uttar avasthAe avasthit guNo sAthe avishiShTa sattAvALun hovAthI ek ja dravya chhe.”) AhA... hA
(kahe chhe) AtmA, jaD padArthothI judo tadrna! ane enA antaramAn anant-anant guNachhe. ke je
AtmAmAn atIndriy gnAn, atIndriy anant Anand, atIndriy svachchhatA, prabhutA evI anantI shakti
(o) te guN chhe. ane e guNo (paN) jem dravya chhe kAyam rahenAr, I shaktio paN kAyam,
rahenAr chhe. enI vartamAn thatI, badalatI avasthA (e) avasthA ne guN dravya ja chhe. bIjun dravya
nahIn. AhA...hA! athavA bIjA dravyathI te guN-paryAy thAy, evun I dravya nathI. AhA... hA! samajAy
chhe AmAn?

Page 352 of 540
PDF/HTML Page 361 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa2
(shun kahe chhe ke) Akho di’ A badhA kare ne vepAr-dhandhA! dukAne besIne, A vechyun A pAnch
rUpiyA (mAn) pachIs (mAn) pachAs (mAn) DhIkaNun! bApu! tane khabar nathI bhAI! tun ek ja tattva
chho em nahIn bIjAn tattva chhe (jagatamAn) ane bIjA tattvo chhe (I) tenI shakti ne guNothI khAlI
nathI. (athavA) bIjAn tattvo chhe te tenA guNo ne shaktiI khAlI nathI chhatAn vartamAn tenun badalavun thAy
chhe, pariName chhe I pariName chhe I paryAy ne guN I dravya chhe. bIjun dravya-AtmAno emAn guN ne
paryAy kare em banI shake nahin. AkarI vAt bahu! AhA... hA! AkhI duniyAnI judI jAt chhe bhaI!
sampradAy mAn judI jAt chhe bhaI! sampradAyamAn hatAn tyAre A chAlatun nahIn! AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) kIdhun? “pUrva ane uttar avasthAe avasthit te guNo” paryAy badale
paN guNo to avasthit chhe. “vaDe potAnI sattA anubhavatun hovAne lIdhe.” pUrvanI paryAy ne uttar
paryAy, emAn potAnI sattA anubhavatun (te dravya) ek ja sattA chhe. AhA... hA! “pUrva ane uttar
avasthAe avasthit guNo sAthe avishiShTasattAvALun hovAthI ek je dravya chhe.”
AhA.. hA... hA!
olAmAn pahelun Avyun’ tun ne bhAI! panchANun gAthA (mAn)
अपरिच्चतसहावेणुपादव्वयधुवत्तसंबद्धं’
ane अपरिच्चित्तसहावेण darek padArtha potAnA, svabhAvathI aparichit nAm judo nathI. darek vastu
vastu chhe. emAn andaramAn tenI shaktio vaselI chhe. ‘vAstu’ (eTale) vastu chhe (loko) vAstu lye chhe
I koI pIpaLAmAn letA nathI makAnamAn lye chhe. em vastu chhe A AtmA ne paramANu Adi. temA
‘vAstu’ eTale vastumAn rahel anantAguNo chhe. AhA... hA... hA! e guNonI vartamAn pariNati te
paryAy chhe. paryAy pari
+ Ay (eTale) samasta prakAre parimaNavun, badalavun, rUpAntar thaI javun jem
lIlAranganI pILI kerI thaI gaI ne...! AhA... hA! em darek dravyanI ek avasthAthI bIjI avasthA
thAy, temAn to guNo avasthit rahe - (e) guNo ne avasthA te dravya chhe. AhA... hA!
‘bIjAnun kAI karI shake nahIn em kahe chhe. tem bIjAthI tArAmAn kAI thAy’ nA pADe chhe’
(sarvagnabhagavAn!) e... i? A plen halAvatAn ne plen emAn nokar hatA pandarasono pagAr, chhoDI
dIdhI - nokarI chhoDI dIdhI. mumbaI gyA’ tA ne ame plen (mAn) hAre AvatA. TopI paherIne hAlatAn
ne jANe! AhA... hA! dhULamAn ya nathI kAI! AhA... hA... hA! je paisA chhe I ko’ ka asti chhe ne?
asti chhe to I paiso ek-ek tattva nathI. paisAmAn A tamArI shun kahevAy I
(shrotA) noT, noT
(uttara) hA, I noT. anant paramANunI banelI chhe. jem A AngaLI anant paramANunI banelI chhe.
te kAI ek paramANu nathI. (A AngaLInA) kaTakA karatAn- karatAn- karatAn- karatAn je chhello poInTa
rahe te paramANu (chhe.) tene dravya kahe chhe. evA anant paramANuo emAn (noTamAn, hAthamAn) rahelA chhe.
(ane vishvamAn) evA anantA (anantA) paramANuo chhe.
em A AtmA je A andar chhe. emAn guN-gnAn, darshan Adi guN chhe. ane kShaNe-kShaNe

Page 353 of 540
PDF/HTML Page 362 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa3
palaTatI enI paryAy chhe. I paryAy eTale avasthA. (I) avasthA ne guN thaIne (AtmA) dravya chhe.
parane laIne I dravya chhe em nathI. AhA... hA... hA! samajANun kAI? samajAy chhe ke nahIn have?
bhAShA to sAdI chhe. mAl (bhAv) to je hoy te hoy ne...!
(kahe chhe) (jem) kroD rUpiyAno (mAl hoy) hisAb karavA mATe kahe, to (kimmat) chAr
AnA kahe. I sahelun kahevAy? AhA... kroDanA (mAlane) kroDapaNe samaje (enI kimmat) to samajAyun
kahevAy. em vastunI sthiti, je rIte chhe te rIte ja samajavun te bhAv (kimmat) chhe. sahelun karIne -
Undhun karIne samajavun (UndhAI chhe.) AhA... hA! are! anantakAL thyA, chorAthI lAkh, avatAr karatAn
- karatAn - karatAn, pote AtmA to nitya chhe. kayA bhave nathI? badhA bhavamAn bhamatAn-bhamatAn-bhamatAn,
bhUtakAL mAn bhav.. bhav.. bhav.. bhav.. bhav.. kyAy Adi nathI. evA anant bhav karyAn chhe,
kAgaDAnA, kUtarAnA AhA...! AhA... hA!
(kahe chhe ke) vastu pote nitya chhe ne paryAy palaTe chhe. vastu nitya chhe, tenI shaktio nitya chhe
ane avasthA tenI palaTe chhe, I to chha e dravyanun svarUp chhe. chha dravya chhe I lAmbI vAt paDe tamane
(eTale vistAr karatA nathI). atyAre ApaNe AtmA ne paramANu be ne ja laIe chhIe. AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “ek ja dravya chhe, dravyAntar nathI.” shun kIdhun I? kerInI lIlInI pILI
avasthA thAy, paN paramANu to I nA I ja chhe. dravya bIjun, nathI thyun. em A sharIramAn bilakul
tAv na hato. ane emAn tAvanI paryAy thAy, ethI te dravya bIjun thaI gyun em nathI. (paramANu
sharIranA chhe tenI) e pUrvanI ThanDI paryAyano vyay thaI, UnI paryAyano utpAd thaI, ane dravyapaNe-
vastupaNe kAyam rahe chhe. AhA... hA... hA! AvI chIj chhe! ko’ paTel? Avo mArag chhe! AhA..
hA! game teTalI bhAShA sAdI kare paN enI maryAdAmAn te Avene...! AhA...!
ahA... hA! A jagatamAn je dekhAy chhe. I chhe I dekhAy chhe ne...? ek vAt. ane dekhanAro chhe
e dekhe chhe ne...? be vAt. shun kIdhun? lojikathI, kaI nyAyathI samajavun paDashe ne... (ene) ke je A
dekhAy chhe chIjo A. te chhe ke nahIn? asti chhe ke nahIn? enI sattA chhe ke nahIn? I maujudagI chIj chhe
ke nahIn? ke AkAshanA phUlanI peThe chhe? ‘AkAshanA phUl’ na hoy. A to asti chhe. I badhun asti chhe
ane eno jANanAro A chhe. ene khabar nathI enI (ke ame A pramANe chhIe.) Ane (sharIrane)
khabar nathI enI A to jaD chhe mATI! bhAShA jaD chhe enI ene khabar nathI, sharIr jaD chhe ene
khabar nathI (ke) hun jaD chhun AhA...! jANanAr evo AtmA, e paN ‘chhe’ ne jaNAy evI chIj paN
chhe. AhA... hA! be ya chIjanI andar jANanAro AtmA ek (chhe.) evA anant AtmAo chhe. AhA...
hA! jaNAy evA padArtho anant, e anant tattvo chhe. I anant tattvone jANanAro AtmA. enI ek
samayamAn paryAy eTale avasthA jANavAnI thAy. pahelI (paryAy) thoDAne

Page 354 of 540
PDF/HTML Page 363 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa4
jANavAnI hatI, pachhI ghaNAne jANavAnI thaI, ane guN je chhe gnAn (guN) e to kAyam rahayo.
kAyamapaNe guN rahIne I palTI avasthA. I palaTatI avasthA ne guN, I dravya-tattva chhe. e palaTatI
avasthA bIjAthI thaI chhe, e karamane laIne palaTatI avasthA thaI chhe em nathI. bhAre kAm bApu!
AhA...hA...hA! A lojik! jhINI vAt chhe! AhA...hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “kerInA draShTAntanI jem, dravya pote ja guNanA pUrva paryAyamAnthI uttar
paryAye pariNamatun thakun”. pahelI avasthA jem kerInI lIlI hatI, pachhI uttar avasthAe pILI thaI,
I pote ja - e kerInA guN chhe I kerImAn chhe. e dravya pote ja, tem koI paN dravya AtmA ke
paramANuo “pUrva ane uttar” pUrva eTale pahelun, uttar eTale pachhI “guNaparyAyo vaDe potAnI
hayAtI anubhavatun.”
potAnI sattAne anubhavatun, pUrvaparyAy vyay thaI, navI paryAy (utpanna) thaI,
e sattAne anubhavatun (eTale) sattA e potAnI sthiti chhe. anubhavatun arthAt hoy chhe. anubhavatun
jaDane paN anubhavatun chhe em kIdhun ahInyAn to. AhA. hA. hA. AhA... hA! jANavun-dekhavun emAn
nathI, A to (sharIr) to mATI. paN emAn eno utpAd-vyay je thAy chhe, te tenA paryAyane
anubhave chhe I paramANu! enI paryAyane (paramANu) anubhave chhe em kahe chhe. AhA... hA! bIjI
rIte kahIe, to sharIramAn je tAv Ave chhe, tAv je paramANumAn andar shakti chhe, varNa-gandh-ras-
sparshanI enun I (tAv) pariNaman chhe. paramANumAn ek sparsha nAmano guN chhe, paramANu chhe I asti
tattva chhe. chhechhechhe emAn ek sparsha nAmanI shakti-guN chhe, sparsha, sparsha (guN) enI ThanDI
avasthAmAnthI garam thAy chhe, pahelI ThanDI hatIne pachhI garam thaI, e garam thatAn ne ThanDI jatAn, guNo
ne I paryAyo thaIne badhun dravya ja chhe. e parane laIne thyun chhe. (garam-ThanDun) ane parane laIne (davAne,
dAkatarathI) maTe chhe. (em nathI.) to badhA davAkhAnA bandh karavA paDe! ahA... hA... hA... hA... hA!
bApu! prabhu! e to enI chIj ene kAraNe thAy chhe. tun maphatano abhimAn karato ho to mArAthI
thAy chhe, e kADhI nAkhavAnun chhe! samajANun kAI? AhA...!
‘hun karun, hun karun e ja agnAn chhe.’ narasI
mahetA kahe chhe. junAgaDh. “hun karun hun karun e ja agnAn chhe, shakaTano bhAr jem shvAn tANe.” gADAno
bhAr jem kUtarun tANe, heThe aDatun hoy (em mAne) gADu to hAle baLadathI, ThIThun aDayun hoy to
mArAthI hAle chhe A. em A dukAnane thaDe beTho ne k kpAnch-pachIs hajAr maLatA hoy ne, mArAthI
A maLe chhe hun hato ne mATe vyavasthA badhI karun chhun barAbar, nokaro-nokarothI vyavasthA barAbar hAlatI
nathI te hun thaDe besunto... e vyavasthA karun. e himantabhAI! tame beso ne nokar bese to shun pher na
paDe? (shrotA) pher paDe (uttara) pher paDe? pher to ene laIne paDe chhe. tame matho emAn, ne pher paDe
chhe em nathI. em kahe chhe. jhINI vAt chhe bApu! dharam samajavo bahu! anant-anant kAL thyA
paribhramaN karatAn, e dukhI chhe, dukhI chhe. andar atIndriy Anand bharyo chhe. AhA...! paN enAthI
viparIt mAnyatAmAn, viparIt shraddhAmAn, viparIt (abhiprAyamAn). astitva jenun svatantra chhe tem na
mAnatAn mAre laIne emAn (kArya) thAy ne ene laIne mArAmAn thAy, evI mithyAshraddhAthI dukhI chhe I.
bhale kroDopati-abajopati ho! bichArAn bhikhArAn

Page 355 of 540
PDF/HTML Page 364 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pap
dukhI-dukhI chhe. barAbar hashe? (shrotA) ekadam barAbar! ahIn to AvatA nahIn? sAhU shAntiprasAd
sAhU, phoTo Avyo chhe bhAI eno, dilhIvALA. chAlIsh karoD. sAhUjI shAntiprasAd! AnhI ghaNIvAr
AvI gyA chhe! dhULamAn ya kAI, e paramANu e paramANu svatantra chhe, tArA nahIn. ar... ra... ra! Avun
(shrotA) eTalA badhA - karoDo rUpiyA hatA ne... tame nA pADo. (uttara) kone kahevA karoDo. e
badhI dhUL, be abaj kIdhun nahIn? ApaNe govAmAn chhe ek shAntilAl khushAl. jain, sthAnakavAsI! be
abaj chAlIsh karoD (rUpiyA) gujarI gayo hamaNAn doDh-poNA be varas pahelAn, mumbaI. enI vahune
hemarej thayelun. nyAn to chAlIsh lAkhano bangalo chhe, das-das lAkhanA be bangalA chhe govAmAn. be
abaj chAlIsh karoD rUpiyA chhe. ene bAIne (patnIne) hemarej thyun ne AvI’ tI nyAn, tyAn be-
chAr di’ thyA ne mane k kdukhe chhe, dAkatar bolAvo. dAkatar jyAn Ave tyAn, jAv rakhaDavA
chAragati! AhA... hA! kyAn javun? jevA bhAv karyA, e bhave jaIne ajANyA kShetre, nyAn avatAr
avatarashe. enA pAchhA chAlIsh lAkhanA bangalA paDayA rahyA heThe. be abajane chAlIsh karoD! hamaNAn
Avyo’ to chhokaro darshan karavA, munraI gyAne ame to Avyo-Avyo! Ave! sAmbhaLavA paN kyAn
bichArAnne! A vAt! krishchiyanane paraNyo chhe, paisA bahu (ne) eTale khristine paraNyo chhe chhokaro
Avyo’ to darshan karavA hamaNAn mumbaI hatA ne ame! are! bichArAn bhikhArA! bhikhArAn eTale?
(kahe chhe) A AtmAmAn anant lakShmI chhe, gnAn, darshan, AnandanI, e lakShmInI jene bhAvanA
ne shraddhA nathI, ane A lakShmI - bAyaDI Ave ne chhokarAn Ave ne e badhAn bhikhArAn, par vastue
mAganArA mAgaN chhe. AhA...hA...hA...hA! darabArane kahyun’tun ne AnhI. bhAvanagar darabAr AvyA’tA.
vyAkhyAnamAn shrIkRiShNakumAr atyAre chhe ne enA bAp kRiShNakumAr bhAvasinhajIno dikaro AvyA’tA
vyAkhyAnamAn be-traN vAr kIdhun. darabAr! mahine lAkh mAge nAno mAgaN, pAnch lAkh mAge I moTo
mAgaN ne karoDo mAge I mAgaNano mAgaN chhe. AnhI amAre kyAn enI pAsethI kAI levun’ tun ke
nyAn rAjI thAy to paisA Ape I, AnhI shun chhe! mANas naram hato, bichArA kahe chhe sAchI vAt
mahArAj! mAgavun (to enI pAse mAngavun) ke andar bharyun paDayun chhe andar. AhA...! atIndriy
sachchidAnand prabhu! sat shAshvat ne gnAn ne Anandano bhanDAr chhe. anant gnAn ne anant anant Anand
jeno svabhAv chhe, enI AnandanI - anantanI maryAdA shI? AhA...! I tArI najarun gaI nathI tyAn,
ten shraddhA karI nathI. evo je bhagavAn AtmA (ene mUkIne ‘A lovo’ ‘A lAvo’ bAyaDI lAvo,
chhokarAn lAvo. ne chhokarAn ne vahu lAvo, dIkarIne ThekANe pADo, chhokarAnne ThekANe pADo ne phalANun ne DhIkaNun,
marI gyo anAdithI (ahankAr ne mamakArathI). potAnI sattAno svIkAr na karatAn, paranI sattAnA
svIkAramAn, paranA kArya hun karun chhun, mAre laIne badhun thAy chhe. (e ahante mamathI AnandalakShmI khoI
beTho.). AhA...hA! Avun chhe! I mUDhatA chhe. AhA...hA!
(vaLI kahe chhe) tamAro sheTh Avyo’to ne...! mumbaL Avyo’ to. pachAs karoD! Ave bichArA,
jANItA rahyAne Ave, samaje shun dhUL kAI? pachAs karoD (shrotA) kilAchand devachand (uttara) hA,

Page 356 of 540
PDF/HTML Page 365 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa6
I pote badhA viShnu ne bairAno badhA jain chhe. AvyA’ tA bichArA, kAI khabaru na maLe bichArAne!
vAtun moTI kare. ane olA sAmbhaLanArA bachArAn sAdhAraN hoy, moTap nAkhIne mArI nAkhe! AhA...
hA! bApu moTo to prabhu tun andar Anandane gnAnathI moTo chhe. AhA... hA! are... re! e chaitanya
hIralo andar chhe, chaitanya hIro! jem hIrAne pAsA hoy chhe em A chaitanya (hIrAne) anantaguNanA
pAsA hoy chhe. AhA... hA! e guNanI vartamAn avasthA thAy, te guN-paryAy chhe. guN-paryAy eTale
dravya-vastu chhe. guN-paryAy te dravyathI anerI chIj nathI. AhA... hA! samajAy chhe kAI! ApaNe
ahInyAn chumAlIs varasathI hAle chhe. savAchumAlIs varas to AnhI thyA. jangalamAn! pIsatAlIs varase
AvyAne AnhI. savAchumAlIs thyA. 91 mAn phAgaN vad trIje AvyA. A badhun karoDo rUpiyA nakhAI
gyA pachhI. enI paryAy thavA kALe thAy, emAn koIthI thAy nahIn hon! AhA... hA... hA!
(kahe chhe ke) ‘asti’ chhe ke nahIn... je dekhAy chhe ne dekhanAro chhe. dekhAy chhe ne dekhanAro chhe,
e asti chhe ke nahIn, sattA chhe ke nahIn, maujudagI chIjanI chhe ke nahIn? to maujud je chIj chhe e
kAyam rahenArI chhe ne anAdi-anant (chhe.) e chIj chhe emAn anantA guN bharyAn chhe. (eTale dhruv
chhe) navun-navun thAy e to paryAy-avasthA thAy. guN ne dravya e to kAyam chhe. avasthA badale-
rUpAntar thAy. paN rUpAntar ne guN e dravya chhe, dravya chhe, dravyathI I judAn nathI.’ AhA...hA...hA! Avo
upadesh hoy!! chhe? (pAThamAn).
(ahInyAn kahe chhe ke) “dravya pote ja guNanA pUrva paryAyamAnthI uttar paryAye pariNamatun thakun,
pUrva ane uttar guNaparyAyo vaDe potAnI hayAtI anubhavatun hovAne lIdhe, pUrva ane uttar
guNaparyAyo sAthe abhinna hayAtI hovAthI ek ja dravya chhe.”
dravya eTale vastu. athavA dravya eTale
द्रवतीति द्रव्यम्’ pANIno pinD jem hoy ne pachhI tarang UThe - drave tarang em vastu chhe. (tenI)
paryAy-avasthA badale chhe, e avasthAne dravya kare chhe. I tene dravya kahIe. I dravyanI paryAy pote drave-
kare chhe. paN enI paryAy bIjo koI drave-kare I traN kALamAn banatun nathI. mAne na mAne svatantra chhe.
AhA... hA param satya A chhe. sat-sat sAheb! chaitanyaprabhu! anant Anand ne anantagnAnathI bharelo
padArtha chhe prabhu (AtmA)! enI avasthA kShaNe-kShaNe thAy chhe (eTale ke drave chhe) I avasthA ne guN
thaIne I dravya chhe. sharIr thaIne dravya chhe. ne vANI thaIne... dravya chhe... ne... paisA thaIne dravya chhe... na...
bAyaDI laIne dravya chhe... ne... bAyaDI ardhAnganA kahevAy, dhULamAny nathI ardhAnganA! AhA... hA!
sAmbhaLane... have! bAyaDI vaLI ene patidev kahe. I vaLI ene dharamapatnI kahe. em bhAShAmAn
ogALe! koN hatA bApA! vastu judI chhe. AhA... hA! judI judI chIjane judun koI kare jhINun paDe
bhAI! ek tattva, bIjA tattvane aDe nahIn. kem bese? Atma bhagavAn andar arUpI, varNa, ras, gandh,
sparsha vinAno ane gnAn, darshan, AnandavALo! e sharIrane aDato nathI. ane A sharIranA rajakaNo
e AtmAne aDatA nathI. kem ke A to jaD-rUpI chhe ne prabhu (AtmA) arUpI chhe. AhA... hA!
(shrotA) tAv Ave chhe tyAre dukhe chhe kem? (uttara) dukhe chhe

Page 357 of 540
PDF/HTML Page 366 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa7
I to dveSh kare chhe mATe. aNagamo kare chhe ne dveShane laIne dukh chhe. tAvane laIne nahIn. ahA... hA...
hA. tAvanI to jaDanI avasthA chhe. paN emAn aNagamo kare chhe. ‘ThIk nathI A’ enun nAm dveSh chhe
enun nAm dukh chhe. AhA... hA!
AhA...! dharamI jIvane AtmagnAn ne darshan ne Anandanun bhAn hovAthI, ene I sharIramAn
rogAdi hovA chhatAn, potAne Anand (svarUp) mAne I Anandano anubhav kare, e jarI dukh thAy
jarI paN jANe! AhA... hA... hA! bahu pher! vastu vastuno!
ahInyAn to savAchumALIsh varasathI hAle chhe bhaI! 91 nA phAgaN vad trIje AvyA chhai
ahInyAn, traN varas bIjAmAn rahayA. ‘sTAr oph InDiyA’ (nAmanun) makAn chhe jangalamAn. traN varas
tyAn rahayA. bAkI A svAdhyAy mandir thyun. 94 mAn (samvat - 94) AhA... hA! bAvIs lAkh to
pustak bahAr paDayA chhe. AnhIthI (sonagaDhathI) vAnchan kare chhe jayapur vageremAn. nairobI chhe, AphikAmAn
chhe, A badhAy mandir banAve chhe AphikA. paisAvALA chhe karoDopati ATh, bIjA paisAvALA chhe. A jeTh
shud agiyArase pUrun. mandir pandar lAkhanun taiyAr karyun chhe. have e lokonI mAgaNI chhe, nyAn AvavAnI.
have thAy I kharun nevun varas thyAn. have dekhAv lAge paN jAvun. mAgaNI chhe enI. AhA... hA! A
chIj! are... re! sAmbhaLavA maLe nahIn, ane je sAmbhaLavA maLe e badhun UlaTun maLe. are. I satne ke
di’ pahonche! satno sat tarIke ke di’ svIkAr kare? AhA... hA! chhe? (pAThamAn)
(ahInyAn kahe chhe ke) “pUrva ane uttar guNaparyAyo sAthe abhinna hayAtI hovAthI ek ja dravya
chhe.” dravyAntar nathI. vastu ek ja chhe. kerInI (paryAy) lIlInI pILI thaI, ane eno varNa je guN chhe.
e guNanI avasthA lIlI ne pILI I paryAy kahevAy. ane andar varNa chhe I guN kahevAy. guN ne
paryAy ne evA anantA guNo ane enI anantI paryAyo, te dravya-vastu chhe te tattva chhe. parane laIne
nahIn. AhA... hA! par tattvane laIne par tattvanA paryAyo nahIn, paratattvane laIne paratattvanA guNo nahI
paratattvane laIne paratattvanun dravya nahI. AhA...hA...hA! have A ke di’ bhegA thAy? je sAmbhaLavA maLe
mushkel! pakaDavAnun mushkel! duniyAne jANIne chhIe ne bhaI! jANatAn! chhAsaTh varas to dukAn chhoDayAne
thyA chhe. saDasaTh thyA saDasaTh dukAn chhoDayAne...! AhA...! dukAn uparey hun to shAstrano abhyAs karato.
nAnI ummaramAn, dukAn pitAjInI. abhyAs badho ‘dashavaikAlik sUtra’ ne badhAn vAnchelA dukAn upar. 64-
6panI sAl. ‘samavAyAng’ 64-6p-66 (nI sAlamAn vAnchyun) eTalA varasanI vAt chhe! AhA...hA!
(paN) ‘A tattva kaI alaukki chhe, e tattva kahIe (chhIe) e tattva kyAy e pustakomAn
hatun nahIn.’ AhA... hA!

Page 358 of 540
PDF/HTML Page 367 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa8
ahInyAn em kahayun ke jem kerI chhe I paramANu chhe rajakaN. emAn varNa, ras, gangh, sparsha, enA
guNo chhe. ane tenI lIlI ne pILI avasthA chhe. to I lIlI, pILI avasthAthI ne enA guNothI
tenun dravya judun nathI. abhinna chhe. em darek dravyane kShaNe kShaNe thatI avasthA ane tenA kAyam rahenArA
guN, te guN ne paryAy te dravya chhe. bIjA dravyane laIne emAn paryAy palaTe chhe, em nathI. samajAy chhe
ke nahIn? AhA... hA! vADAmAn to A vrat pALo, dayA karo, apavAs karo, bhakti karo, derAsar
banAvo, emAn shun dhULamAn chhe? (dharam kAI?)
AhA... hA! Anun-Anun tAtparya I chhe ke jayAre enA, darek dravyanA guNaparyAy te dravya chhe.
to tAro AtmA je chhe tenA guN ne paryAy te AtmA chhe. tethI te AtmA akhanD chhe tenA par draShTi
kar. ke jethI tane badhAnI sattAno nakAr thashe, potAnI pUrNa sattAno svIkAr thashe. svIkAr thatAn tane
atIndriy Anand Avashe. AhA...hA...hA...hA! A enun tAtparya chhe. e...I! A shun karavA sAme
joyun? prashna karyo’ to ne...! ahA...hA...hA! AhA...hA! bhagavAn AtmA, dravya chhe - vastu chhe. emAn
gnAn jANavun-dekhavun Anand enA guNo chhe, anant! ane temAn paryAy je thAy chhe matignAn-shrutagnAn
A thAy chhe ne...! thoDun gnAn (hoy) pachhI vadhu gnAn palaTe chhe I dashA, (te) paryAy chhe. to paryAy
(ne) guN te AtmA chhe. jayAre em chhe to ene bIjA dravyo uparathI draShTi haThAvI daI, kAraN ke
bIjAnun karI shakato nathI, bIjAnA guNaparyAy. tenA (tenAmAn) chhe. AhA...hA...hA! ko’ chImanabhAI!
vepAramAn shun karavun? A hushiyAr hoy ene? hushiyAr mANas kahevAy chhe ne...! dash hajArano pagAr
hushiyAr na kahevAy? hushiyAr ja hoy ne? rAmajIbhAIno dikaro hushiyAr lyo! ATh hajArano pagAr
lyo!! mahine ATh hajAr! rAmajIbhAIno dIkaro chhe ek ja. mumbaImAn chhe. ‘eso’ ‘eso’ chhe ne
kampanI. ‘eso’ kampanI nathI? ‘UDato ghoDo’ emAn nokarI hatI paN I eso badalI gaI. nAm
bIjun phrI thaI gyun chhe have. pahelAn ‘eso kAun’ hatun. ATh hajArano pagAr chhe mAsik hon! emAn kAI
nahIn, pandar hajArano pagAr hoy (evA paN) bahu Ave chhe ahInyAn. dalIchandabhAIno dIkaro nathI
ek, pandar hajArano pagAr mahine. ekano dash hajArano chhe ne ekano ATh hajArano chhe. pagAr dhULamAn
ya nathI kyAy! AhA... hA! e rajakaNe-rajakaN te tenA guN-paryAyathI chhe. ene laIne tun nathI ne
tAre laIne e nathI. AhA... hA... hA! Avun besavun kaThaN paDe! chhe? (pAThamAn) have bIjun vAnchIe.
(ahInyAn kahe chhe ke) “ek ja dravya chhe, dravyAntar nathI.” shun kIdhun I? ke darek padArthamAn je
guNo chhe, aje shakti (o) ane enI thatI avasthA, e dravya chhe. te dravya (eTale) te vastu chhe.
dravyAntar eTale anerun dravya nathI. palaTI avasthA eTale em thaI gyun ke ‘A’ lIlInI pILI ne,
pILInI kALI ne, I to enI avasthAo chhe. I kAI anuerun dravya nathI. e dravya svarUp ja chhe. I
padArtha I svarUp ja chhe. AhA... hA!
“arthAt te te guNaparyAyo ane dravya ek ja dravyarUp chhe,
bhinnabhinna dravyo nathI.” AhA... hA! A AtmA, sharIr ne ke vANIne aDayo ya nathI. phakat e

Page 359 of 540
PDF/HTML Page 368 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 3pa9
AtmA, tenAmAn je kAyamanA guNo chhe - jANavun - dekhavun - Anand enI vartamAn paryAy koInI
vikArI ne koInI avikArI thAy, e paryAy ne guN te ja AtmA chhe. evun AtmAnun astitva,
enA guN-paryAyanA astitvamAn chhe. enun astitva sattA, e astitva chhoDIne paranI sattAnA
astitvamAn chhe em kadI nathI. AhA... hA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “vaLI jem pItabhAve Upajatun, kerI haritabhAvathI naShTa thatun ane
AmraphaLapaNe Takatun hovAthI.” AhA...! AmraphaL Take chhe ne...! “AmraphaL ek vastunA paryAy dvArA
utpAd–vyay–dhrauvya chhe.
AmAn shu kahevun chhe? ke utpAd-vyay ne dhrauvya ame siddha karI gayA chhIe. paN
AmAn guN-paryAy chhe I dravya chhe I siddha karavun chhe. utpAd-vyay-ne dhrauvya ek samayamAn Upaje, vyay
thAy ne dhrauvyapaNe rahe I sAbit karI gyA chhIe. paN A to guNaparyAy te dravya siddha karavun chhe.
AhA... hA! olA traN bol hatA (utpAd-vyay-ne dhrauvya) A be bol chhe (guN ne paryAy).
navI avasthA Upaje, pUrvanI avasthA jAy ne vastu tarIke sadrash-kAyam rahe. I traN thaIne dravya
kIdhun’ tun. ahInyAn guN, paryAy be thaIne dravya kahe chhe. AhA... hA! A to kolej judI jAtanI chhe
bhaI! duniyAnI badhI khabar nathI? duniyAnA dash-dash hajAr mAIl pharyA chhIe AkhI hindustAnanA
traN vAr. dash-dash hajAr mAIl! badhA samajavA jevA chhe!! A...hA...hA...hA! A tattva je andar chhe.
emAn enI je avasthA thAy chhe - dashAo, A badhI jANavAnI-dekhavAnI-mAnavAnI, are, rAganI!
e badhI dashA ne guN e tattva chhe. enun I astitva chhe. I astitva (mAn) parane laIne vikAr
thAy, parane laIne guN Take, parane laIne A dravya rahe em nathI. samajANun kAI? AhA... hA!
Avo upadesh kaI jAtano? olun to Am karo! sevA karo! davA apo! phalANun (sevAnun kAm)
karo! AhA... hA! bhUkhyAne anAj apo! tarasyAne pANI Apo! khAlI jagyAmAn oTalA (utArA)
banAvo, badhA ArAm kare! Are... ahAhAhAhA! bhagavAn! sAmbhaLane prabhu! tun kar, kar em kahe chhe
tanI sAmI chIj e chhe ke nahIn? sAmI koI chIj chhe ene tun karavA mAge chhe nahIn? sAmI chIj chhe
to I chIj enA guN ne shakti vinAnI chhe ke guN ne shaktivALI chhe? ane guNane shaktivALI e
chIj hoy to enun pariNaman enAthI thAy chhe ke tArAthI thAy chhe? AhA... hA! lojikathI chhe vAt
nyAyathI (siddha thayelI chhe.) paN I samajavun joIe emAn (ALas na chAle!)
(ahInyAn kahe chhe ke) “AmraphaL ek vastunA paryAy dvArA utpAd–vyay–dhrauvya chhe, tem uttar
avasthAe avasthit guNe Upajatun” joyun? guN-paryAy thaIne (dravya-siddha) karavA chhe ne? uttar
avasthAe (eTale) pachhInI paryAy guNe Upajatun “pUrva avasthAe avasthit guNathI naShTa thatun”
guN to avasthit chhe.
“anedravyatvaguNe Takatun hovAthI” AhA... hA... hA! vastupaNe Takatun hovAthI
“dravya ekadravyaparyAy dvArA utpAd–vyay–dhrauvya chhe.” lyo! AhA... hA! mUL mAthe (mathALe) to em
kahyun. guNaparyAy I ekadravyaparyAyo chhe. pahelun.

Page 360 of 540
PDF/HTML Page 369 of 549
single page version

gAthA – 104 pravachanasAr pravachano 360
eno artha svabhAv karyo chhe. A I utpAd-vyay paryAyamAn AvI. ane guN Avyo guNamAn
(dhrauvyamAn) utpAd-vyay-dhrauvya te guN-paryAy chhe. utpAdavyayadhrauvya dravya chhe ame guN-paryAy (paN)
dravya chhe em. AhA... hA! “dravya ek dravyaparyAy dvArA utpAdavyayadhrauvya chhe.”
“bhAvArtha– AnA pahelAnthI gAthAmAn dravyaparyAy dvArA (anek dravyaparyAy dvArA) dravyanAn
utpAd–vyay–dhrauvya batAvavAmAn AvyAn hatAn.” AhA... hA... hA! be paramANuthI mAnDI anant
paramANu, bhegAn thAy tenI I paryAyane samAnajAtIy dravyaparyAy - avasthA kahevAmAn Ave chhe. ane
AtmA sharIr bey ne (ekasAthe dekhavAthI) asamAnajAtIy dravyaparyAy kahevAmAn Ave chhe. A jAt
judI (AtmAnI) AnI jAt judI (paramANunI) ene asamAnajAtIy (dravya) paryAy kahevAmAn Ave
chhe. AhA... hA! A bhAShA kaI jAtanI... ne AhA...! chhe ne? (pAThamAn)
“bhAvArtha– AnA pahelAnI gAthAmAn dravyaparyAy dvArA (anek dravyaparyAy dvArA) dravyanAn
utpAd–vyay–dhrauvya batAvavAmAn AvyAn hatAn. A gAthAmAn guNaparyAy dvArA. vAt ahInyAn chhe.
samajANun? AhA... hA! olAmAn traN bol hatA - utpAd - vyayane dhrauvya. utpAd (eTale) navI-
navI avasthA thAy chhe darek padArthamAn te. (vyay eTale) purANI avasthA badale chhe ane (dhrauvya
eTale) rahe chhe - Take chhe. e traNe thaIne tattva chhe. ahInyAn guN-paryAyane lIdhun. guNo tattvamAn-dravyamAn
kAyam rahenArA, ane enI pariNati je thAy badalIne I paryAyane guN, dravya chhe. pahelun utpAd-vyay
ne dhrauvya te dravya kIdhun’ tun. ahInyAn guN ne paryAyane dravya kIdhun chhe. be mAn kAI pher nathI. “A
gAthAmAn guNaparyAy dvArA (ekadravyaparyAy dvArA) dravyanAn utpAd–vyay–dhrauvya batAvyAn chhe.”
lyo!
pahelAn utpAdavyayadhrauvya (dravya) batAvyun AmAn guN-paryAy (dravya) batAvyun. AhA... hA!
visheSh kaheshe.....
OM

Page 361 of 540
PDF/HTML Page 370 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 361
have sattA ane dravya arthAtaro (bhinna padArtho, anya padArtho) nahi hovA viShe yukti rajU kare chhe-
ण हवदि जदि सद्व्वं असद्धुव्वं हवदि तं कहं दव्वं ।
हवदि पुणो अण्णं वा तम्हा दव्वं सयं सत्ता ।। १०५।।
न भवति यदि सदद्रव्यमसद्ध्रुवं भवति तत्कथं द्रव्यम् ।
भवति पुनरन्यद्धा तस्माद्द्रव्सं स्वयं
सत्ता ।। १०५।।
jo dravya hoy na sat, Thare je asat bane kayam dravya e?
vA bhinna Tharatun sattvathI! tethI svayam te sattva chhe. 10p.
gAthA – 10p
anvayArtha– [यदि] jo [द्रव्यं] dravyan [सत् न भवति] (svarUpathI jA sat na hoy to-
(1) [ध्रुवं असत् भवति] nakakI te asat hoy; [तत् कथं द्रव्यं] je asat hoy te dravya kem hoI
shake? [पुनः वा] athavA (jo asat na hoy) to (2) [अन्यद् भवति] te sattAthI anya (judun)
hoy! (te paN kem bane? [तस्मात्] mATe [द्रव्यं स्वयं] dravya pote ja [सत्ता] sattA chhe.
TIkA– jo dravya svarUpathI ja 1sat na hoy, to bIjI gati e thAy ke- (1) te raasat hoy,
athavA (2) sattAthI pRuthak hoy. tyAn, (1) jo asat hoy to, dhrauvyanA asambhavane lIdhe pote nahi
Takatun thakun, dravya ja
3 asta thAy; ane (2) jo sattAthI pRuthak hoy to sattA sivAy paN pote Takatun
(-hayAt rahetun) thakun, 4eTalun ja mAtra jenun prayojan chhe evI sattAne asta kare.
parantu jo dravya svarUpathI ja sat hoy to- (1) dhrauvyanA sadbhAvane lIdhe pote Takatun thakun, dravya
udit thAy chhe. (arthAt siddha thAy chhe); ane (2) sattAthI apRuthak rahIne pote Takatun (-hayAt
rahetun) thakun, eTalun ja mAtra jenun prayojan chhe evI sattAne udit kare chhe (arthAt siddha kare chhe.) mATe
dravya pote ja sattva (sattA) chhe em svIkAravun, kAraN ke bhAv ne
1bhAvavAnanun apRuthakapaNA vaDe
ananyapaNun chhe. 10p.
----------------------------------------------------------------------
1. sat= hayAt. 2. asat = nahi hayAt evun
3. asta= naShTa. (je asat hoy tenun Takavun= hayAt rahevun kevun? mATe dravyane asat mAnatAn, dravyanA abhAvano prasang Ave arthAt
dravya ja siddha na thAy.)
4. sattAnun kArya eTalun ja chhe te dravyane hayAt rAkhe. jo dravya sattAthI bhinna rahIne paN hayAt rahe. Take, to pachhI sattAnun prayojan ja
rahetun nathI. arthAt abhAvano prasang Ave chhe.
* bhAvavAn= bhAvavAnaLun (dravya bhAvavALun chhe ane sattA teno bhAv chhe. teo apRuthak chhe (-pRuthak nathI) te apekShAe ananya chhe (-
anya nathI) pRuthaktva ane anyatvano bhed je apekShAe chhe te apekShA laIne temanA khAs (judA) artho havenI gAthAmAn kaheshe. te
artho ahIn lAgun na pADavA. ahIn to ananyapaNAne apRuthakapaNAnA arthamAn ja samajavun.)