Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 25-06-1979; Gatha: 106.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 29 of 44

 

Page 362 of 540
PDF/HTML Page 371 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 362
pravachana tA. 2p–6–79.
‘pravachanasAr’ 10p gAthA.
have sattA ane dravya arthAntaro (bhinna padArtho, anya padArtho) nahi hovA viShe yukti rajU
kare chhe–
shun kahe chhe? A vastu je chhe. emAn astitva, astitva (eTale) sattA, astitva nAmano e
guN chhe. darek padArtha chhe emAn astitva- sattA nAmano guN chhe. te sattA guN dravyathI judo nathI.
‘sat’ chhe te sattA guNathI judun nathI. A paramANu ya sat chhe, AtmA ya sat chhe. to je sat chhe te
sattA nAmanA guNathI te sat judun nathI. AhA... hA! jarI jhINo viShay chhe. lojikathI siddha kare chhe.
have sattA-vastu chhe emAn sattA nAmano guN chhe. ‘chhe’ evI sattA nAmano guN chhe. (e guN) na
hoy to vastu ja na hoy. AtmA, paramANu Adi (chha dravyo) emAn sattA nAmano guN chhe. e sattA
ne dravya arthAntaro, bhinnapadArtho nathI. sattA bhinna chhe ne dravya bhinna chhe em nathI. sattA guN chhe dravya
guNI chhe. chhatAn te bhinna nathI. (bhinna) nahi hovA viShe (A gAthAmAn) yukti rajU kare chhe.
ण हवदि जदि सद्द्व्वं असद्धव्वं हवदि तं कहं दव्वं ।
हवदि पुणो अण्णं वा तम्हा दव्वं सयं सत्ता ।। १०५।।
jo dravya hoy na sat, Thare ja asat bane kayam dravya e?
vo bhinna Tharatun sattvathI! tethI svayam te sattva chhe. 10p.
TIkA– badhI lojikathI vAt chhe bhaI A to vANiyAnA vepArathI judI jAt chhe. AhA.. hA!
“jo dravya svarUpathI ja sat na hoy.” shun kahe chhe? AtmA, paramANu ek-ek, e vastu potAnA
svarUpathI ja jo hayAtI dharAvatI na hoy, enA svarUpathI ja sattA na hoy, nij svarUpathI ja emAn
sattva na hoy, AhA...! “to bIjI gati e thAy ke” shun kIdhun I? samajANun? vastu je chhe AtmA,
A paramANu, emAn jo dravya svarUpathI sattA na hoy, potAthI ja sattApaNe-hovApaNe na hoy-hayAt
rahe-Take (artha Apyo chhe) andar (nIche phUTanoTamAn) (ke sattAnun kArya eTalun ja chhe ke te dravyane hayAt
rAkhe. jo dravya sattAthI bhinna rahIne paN hayAt rahe-Take, to pachhI satAnun prayojan ja rahetun nathI,
arthAt sattAnA abhAvano prasang Ave chhe) (jo em hoy) to bIjI gati shI thAy? ke
“te
asat hoy.” ‘chhe’ ... I vastu potAnA svarUpathI chhe. em na hoy to, vastuno abhAv thaI jAy.
AhA... hA... hA!
“athavA sattAthI pRuthak hoy.” kAn’ asat thaI jAy, kAn, sattAthI

Page 363 of 540
PDF/HTML Page 372 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 363
dravya judun thaI jAy. dravya potAthI-svarUp (thI) sattA na hoy to sattAthI dravya judun thaI jAy.
AhA...hA! “jo asat hoy to, dhrauvyanA asambhavane lIdhe pote nahi Takatun thakun.” vastu chhe I asat
hoy, sattA svarUp na hoy, hovApaNAnA guNavALun na hoy, to te asat hoy. to te dhrauvyanA
asambhavane lIdhe, kAyam rahevun enA asambhavane lIdhe, pote nahi Takatun thakun, dravya ja pote Takatun nathI.
(tethI) “dravya ja asta thAy” chhe. vastu nAsh pAmI jAy chhe. samajAy chhe kAI? badho nyAyano
viShay chhe! A ‘pravachanasAr’.
kahe chhe vastu (je) chhe. e vastu, potAthI sattA na hoy, potAthI hovApaNe nahoy, to sat chhe
I bIjun thaI jAy, satthI dravya bIjun thaI jAyaem potAthI sat na hoy, e to asat thaI jAy.
AhA... hA! hA! “dravya ja asta thAy.” chhe’ evun jo dravya potAthI chhe em na hoy, to te dravyano
nAsh thAy. AhA... hA... hA! “jo sattAthI pRuthak hoy.” vastu je chhe bhagavAn AtmA ke paramANu
(vagere) enI sattA nAmanA guNathI jo te (sat) judun hoy.
“to sattA sivAy paN pote Takatun
(–hayAt rahetun) thakun.” sattA sivAyathI paN pote Takatun, sattAthI hovApaNe thyun ane sattA sivAy jor
hoy to, sattA sivAy paN potAthI Takatun (-hayAt rahetun) thakun,
“eTale ja mAtra jenun prayojan chhe.”
e Takatun tattva chhe I sattA chhe. paN potAthI hayAt chhe. ane em na hoy to, sattA sivAy paN “eTalun
ja mAtra jenun prayojan chhe.”
sattAnun prayojan e chhe ke dravya pote potAthI chhe. jo I sattAne na mAne, to
dravya no ja abhAv thaI jAy. astitva na rahe ‘chhe’ I chhe sattAthI chhe. sattAnI nA pADe to vastu asta
thaI jAy. AhA.. hA! samajAy chhe!
“evI sattAne (ja) asta kare.” eTale shun kahe chhe? dravya pote
vastu, potAthI svarUpe sat na hoy, to sattA vinAnI e chIj nAsh thaI jAy. e dravya ja nathI em
thAy. ‘sattA’ chhe to AtmA-dravya chhe. em jo sattA na mAne. athavA (sattAne satthI) bhinna mAne
to (dravyanun) hovApaNun ja nakAr thaI jAy. dravyanA hovApaNAnI (ja) nAsti thaI jAy. AhA... hA...
hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “parantu jo dravya svarUpathI ja sat hoy to–” have! (mArmik chhe) pote
potAthI ja sat hoy, sattA sat chhe em. sattA guN chhe. paN, potAthIj sat hoy. vastu potAthI ja
sat chhe. paramANu (e) paramANu potAthI sat chhe. AhA... hA! to
“dhrauvyanA sadbhAvane lIdhe pote
Takatun thakun” I dravyamAn sattA (guN) chhe. tethI pote ja potAthI Takatun thakun “dravya udit thAy chhe
(arthAt siddha thAy chhe.) ”
kahe chhe (tethI) dravyanI siddhi thAy chhe. AhA... hA! Avun chhe. vANiyAne
vepAr sivAy have AvI vAtun (samajavI) bIjI jAtanI chhe A badhI! ahInyAn sattAguN, astitva
guN, sattAguN, (e jA astitva, e AtmA (ne sattAguN) be abhed chhe. jo em na hoy to
astitva vinA, sattAnA guN vinA dravya ja, teno abhAv thaI jAy. AhA... hA... hA!
samajANun? “sattAthI pRuthak rahIne pote Takatun (hayAt rahetun) thakun eTalun ja mAtra jenun

Page 364 of 540
PDF/HTML Page 373 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 364
prayojan chhe.” eTalun ja mAtra te sattAnun Ayojan hatun. kAraN ke (te) dravya TakI rahe. dravya
TakI rahe e sattAnun prayojan hatun. AhA... hA... hA!
(kahe chhe) bhagavAn AtmA ke paramANu (em A vishvamAn) chha dravya chhe. enun (sattAnun)
prayojan eTalun hatun ke (chha e dravyo) TakI rahe. (jo) sattAguN na hoy to dravyo TakI rahe evun rahetun
nathI. sattAthI tadna bhinna dravya hoy, (eTale) dravyamAn sattA (guN) na hoy, to te sattA vinA dravya
ja rahetun nathI. AhA.. hA... hA! (shrotA) Anun shun kAm chhe? ATalun badhun samajavAnun shun kAm chhe?
(uttara) kAm chhe. I vastusthiti AvI chhe. ‘chhe’ guN ane guNI. guN ane guNI (bannene)
atadbhAv kaheshe. ek nyAye. ahInyAn to te atadbhAve (hovA) chhatAn ananya chhe. em ahInyAn siddha
karavun chhe. AhA... hA!
(shun kahe chhe ke) je vastu chhe ne te sattA chhe ne ‘chhe’ ‘chhe’ I chhe tene laIne (sattAguNane
laIne) te dravya TakI rahyun chhe. paN I sattA ja na hoy emAn, to te Takavun ja emAn rahI shahe nahIn.
AhA... hA! (parantu) “jo dravya svarUpathI ja sat hoy.” vastu potAthI ja chhe. sat chhe. sachchidAnand
prabhu! potAthI sat chhe AtmA (ane bAkInA dravyo) AhA.. hA! to - (1) dhrauvyanA sadbhAvane
lIdhe pote Takatun thakun.”
potAthI ja sattAvALun sat chhe. tethI dhrauvyanA sadbhAvane lIdhe, pote Takatun thakun,
sattA potAnI chhe, potAnI sattAthI potAmAn hovun (hayAt rahevun) tethI te dhrauvyapaNe Takatun thakun.
(shrotAne udeeshIne) A vAnchI to gyA hashe, ke? vAnchyun’ tun ne tame? ahA.. hA.. hA! ‘eTalun ja
mAtra jenun prayojan chhe evI sattAne udit kare chhe (arthAt siddha kare chhe)
tethI dravya siddha thAy chhe. shun
kIdhun? ke A tattva chhe I svarUpathI ja na hoy, potAnA svarUpathI ja sat hoy, to to pote
potAnAthI dhrauvya rahe. bIjA-bIjA rAkhe to rahe (paN) sattA to eno guN chhe. (sat) ne
satAsahit chhe. hovApaNAsahit chhe. astitvaguN sahit chhe. evI astitvaguNane laIne, enun
dhrauvyapaNun TakI rahe chhe. ane astitvaguN jo bhinna chhe ane AtmAne (chhae) dravya (astitvaguNathI)
bhinna chhe to to astitvaguN vinA AtmAno (chhae dravyono) abhAv thaI jAy chhe. sattA, sattA
ekey nathI (rahetI) asattA thaI jAy chhe. AhA... hA! (bhAI) A ja to AvyA!! 93 gAthAthI
jhINun hAle chhe A. AhA... ‘gney adhikAr’ chhe. gney-bhagavAne joyAn (chha e dravyo gney) Avun
svarUp chhe. enI maryAdA keTalI? kem chhe? te jaNAve chhe. maryAdAthI viparIt, adhik ke ochhun ke
viparIt-e shraddhA viparIt chhe. AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) (1) dhrauvyanA sadbhAvane lIdhe pote Takatun thakun, dravya udit thAy chhe
(arthAt siddha thAy chhe” eTale vastu sattAguNathI ‘chhe’ . eTale (ke) dravya pote ja siddha thAy chhe
eTale ‘chhe’. jo (vastumAn) sattAguN na hoy to dravya siddha thatun nathI.’ samajANun kAI

Page 365 of 540
PDF/HTML Page 374 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 36p
“ane sattAthI apRuthak rahIne.” dravya, dravya, (apRuthak rahIne), vastu je chhe AtmAne paramANu
(Adi chha e dravya) e sattAthI apRuthak-abhed rahIne, ‘pote Takatun thatun (hayAt–rahetun) pote Takatun
thakun “eTalun ja mAtra jenun prayojan chhe” “evI satAne udit kare chhe” sattAnun prayojan eTalun ja chhe
ke pote potAne pragaT kare. potAthI pragaT kare I sattAnun prayojan chhe. to sattAne AtmA ekachhe.
sattAne AtmA (bey) judA chhe. ek apekShAe em kIdhun ho atyAre. pachhI bIjI apekShA Avashe.
hajI. AhA... hA! Avun kyAn? mANasane navarAsh chhe? hen? hIrA-mANekanA dhandhA ADe! lAkho rUpiyA
pedA thAy (I) nyAn bahAre ya dekhAy. loko mAne ke AhA...! paisAvALA chhe! AhA...! paisA..vALA
kone kahevA? ahInyAn to sattAvALun dravya chhe. AhA... hA... hA! eTalun ja siddha karavun chhe. bAkI to
sattAne dravya, (bannene) pradesh bhed nathI. ane sangnAbhede bhed te anyatva bhed chhe. AhA.. hA!
(kahe chhe ke) sattAthI dravya, dravya “sattAthI apRuthak rahIne” judun nahIn rahIne, “pote Takatun”
hayAt -Takatun thakun “eTalun ja mAtra jenun prayojan.” I sattAnun, ko pote TakI rahe dravya, evun sattAnun
prayojan chhe. e sattA potAthI ja hoy, te barAbar vyAjabI dekhAy. em kahe chhe. lojik! nyAy
jhINA bahu!! sAdhAraN buddhimAn to (ke) A samajamAn na Ave, patto shun andar chhe? AtmA’ chhe’ paN
kahe chhe ke AtmAmAn sattAnA abhAve asat thaI jashe. AhA...hA! ane, sattAthI jo dravya hashe, to te
sattAthI Takatun dravyapaNun, tene laIne, potAne laIne dhrauvyapaNun raheshe. ane tethI sattApaNun, svarUp enun
chhe tethI te dravya, em na hoy to, tenun hovApaNun, padArthanun- dravyanun hovApaNun sAbit thashe. nahIntar
padArthanun sAbitapaNun nahIn thAy. AhA...hA..!
(ahInyAn kahe chhe ke) “mATe dravya pote ja sattva (sattA) chhe.” vastu pote je sattA-hovAvALA
guNathI chhe. darek dravya, potAnA hovAvALA sattAguNathI chhe. AhA... hA! “em svIkAravun” juo!
ahInyAn (em) svIkAravun em kahe chhe. parane laIne nathI. , tem sattA nAmano guN, enAthI
dhrauvyanun-Takavun thAy chhe. ethI dravyanI prasiddhi thAy chhe. tethI dravya potAthI ‘sat’ chhe. em sAbit thAy
chhe. AhA... hA!
(shrotA) sAbit karavAnun to korTamAn hoy ahInyAn shun chhe? (uttara) (A) korTa chhe
bhagavAnanI! kolej chhe vItarAganI! AhA... hA... hA! navarAsh nahIn ne dhandhA ADe! mumbaI jevAmAn
to-mohanagarI! Akho di’ dhamAl (dhamAl) AhA.. hA!
(kahe chhe vItarAgI karuNAthI) Aj bhAI! samAchAr AvyA chhe bhAInA-pAchhA lAbhubhAInA!
emane em chhe. sArun nathI. lAbhubhAI be shuddha chhe! vachchamAn tAr AvI gyo’ to sArun chhe! Aje
juo AvyA chhe (samAchAr) emane em chhe, be shuddha chhe AhA.. hA! Amane Am paDayo chhe (deh)
sharIr moLun paDatun jAy chhe!!

Page 366 of 540
PDF/HTML Page 375 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 366
(kahe chhe) ahInyAn paN AtmA chaitanyasvarUp chhe, evA sAdhya vinAnA jIvane paN asAdhya ja
kahevAy chhe. shun kIdhun? A bhagavAn AtmA andar chhe anantaguNano pinD prabhu! tenun jene sAdhya nathI.
jene e siddhinI khabar nathI, e badhA asAdhya (abhAn) chhe. AhA... hA.! ene asAdhyano rog
lAgu paDayo chhe AhA...! keTalA kALathI (e asAdhyarog) chhe? ke te to anantakALathI chhe. AhA...
hA! (shrotA) have vItarAgane sAmbhaLavA AvyAne...! (uttara) e to have, TAIm AvI gyo have!
AhA... hA! sharIranA paramANu- astitva, paramANunun astitva AtmAthI judun chhe ane paramANumAn
astitva na hoy, paramANu TakI shake nahIn. (paramANu) dravya ja siddha thAy nahIn. paN paramANu,
potAthI-sattAthI hoy, enA sattA nAmanA guNathI pote hoy, tor dravya (paramANu) siddha thAy.
dhrauvyapaNun siddha thAy. potAthI dhrauvyapaNun siddha thAy. AhA... hA... hA!
A upadesh maLe nahIn (bIje kyAn’ ya). (A to) bahAramAn sAmAyik karo ne... poShA
karone.. paDikakamaN karo. marI gyAn em karIne! AhA.. hA! bhagavAn AtmA, ‘chhe’ I pote sattA
nAmanA guNane laIne ‘chhe’ ekalAthI hoy to sattA vinAno asat thaI jAy. ‘nathI dravya’ em thaI
jAy. AhA... hA... hA! nyAy samajAy chhe? ‘AtmA chhe’ paramANu chhe’ e ‘chhe’ emAn dravyamAn sattA
jo na hoy, to ‘dravya chhe’ evun Takavun ja tyAn rahe nahIn. na rahe to dravyono ja abhAv thAy. AhA...
hA!
“mATe dravya pote ja sattva (sattA) chhe.” joyun? dravya pote ja sattA chhe. em svIkAravun, kAraN ke
bhAv ane bhAvavAnanun apRuthakapaNA vaDe anyapaNun chhe.” 10p bIjun Avashe judun ho? A apekShAthI
bIjI apekShA judI Avashe. atyAre to ahInyAn eTalun ja siddha karavun chhe ke sattAvAn ne sattAno
dharanAr dravya, bhAvavAn “apRuthak paNA vaDe anyapaNun chhe.” (banne) judA nathI ethI anerApaNun nathI.
ananyapaNun chhe. sattAne dravyane ananyapaNun chhe, ananyapaNun nathI. (arthAt) ananyapaNun chhe anyapaNun
nathI. AhA... hA! heThe kahayun chhe (phUTanoTamAn-4) sattAnun kArya eTalun ja chhe ke te dravyane hayAt rAkhe.
jo dravya sattAthI bhinna rahIne paN hayAt rahe-Take, to pachhI satAnun prayojan ja rahetun nathI arthAt
sattAnA abhAvano prasang Ave chhe.
(kahe chhe ke) have nIche (phUTanoTamAn) bhAvavAn= bhAvavALun (dravya bhAvavALun chhe) ane sattA
teno bhAv chhe. teno apRuthak chhe (-pRuthak nathI) te apekShAe ananya chhe (-anya nathI.) pRuthakatva
ane anyatvano bhed je apekShAe chhe te apekShA laIne temanA khAs (judA) artho havenI gAthAmAn
kaheshe, te artho ahIn lAgu na pADavA.
pAchhu Am je kahe chhe ke apRuthak chhe e pAchhun tyAn guNabhed kahIne e tyAn pRuthak siddha karashe.
pRuthak eTale atad-atadbhAv, anya chhe em siddha karashe. pRuthak tattva -bhinna chhe, em siddha karashe.
(eTale) sattA ne AtmA vachche anyapaNun chhe. ananya nathI. AhA... hA! kem ke dravya chhe enun nAm

Page 367 of 540
PDF/HTML Page 376 of 549
single page version

gAthA – 10p pravachanasAr pravachano 367
dravya chhe ne guN chhe I guN chhe evA nAmabhed Adi anyapaNun chhe. AhA.. hA! atadbhAv’ tarIke
anyapaNun chhe. atadbhAv tarIke pRuthakapaNun nahIn AhA... hA! Avun hoy? yAd kone? ras (kone
hoy?) Avashe. (atadabhAvanI chokhavaT) (havenI) gAthAmAn kaheshe, te artho ahIn lAgu na pADavA.
pachhInA arthamAn Avashe ke ‘sattA’ anya chhe. ‘dravya’ anya chhe. (parantu) pRuthakapaNun nathI. paN je bhAv
‘guNIno’ chhe te bhAv ‘guNano’ nathI. (athavA) guNIno je ‘bhAv’ chhe te ‘bhAv’ guNano nathI.
ethI te apekShAe sattA ne (satne) anyatva eTale anerA-anerA (kahIne) tyAn (kahIne) tyAn
(banne) anerA chhe (em) kaheshe. ahInyAn anyatva kahe chhe tyAn bhinna kaheshe. AhA... hA... hA! Avun
chhe! vItarAg mArag!! (badhAthI nirALo chhe.) lokone sAmbhaLavA maL‌yo nathI bichArAnne! ane emane
em jindagI vaI jAy, thaI rahyun! AhA... hA!
ahInyAn to kahe chhe ke AtmA, je sattAthI’ chhe. tethI be (sattAne sat) ananya chhe, ekamek
chhe. chhatAn havenI bIjI gAthAmAn evo artha Avashe ke sattAne dravyamAn anyapaNun chhe. e je bhAv ‘dravya’
no chhe tebhAv ‘guN’ no nahIn. (eTale) je bhAv ‘guNano’ chhe e bhAv ‘dravya’ no nahIn. tethI e
be vachche ‘atadbhAv’ ne lIdhe ‘anyapaNun’ paN kahI shakAy chhe. AhA...hA...hA!
(parantu) ahInyAn kahe chhe ke “mATe dravya pote ja sattva (sattA) chhe em svIkAravun.” kAraN ke
bhAv ane bhAvavAnanun” bhAvavAn (eTale) bhagavAn AtmA, ane sattA teno ‘bhAv’, beyanun
apRuthakapaNun chhe I judA nathI. ananyapaNun chhe, anerApaNun nathI. ananya eTale ekamek chhe.
“apRuthakapaNA vaDe ananyapaNun chhe.” AhA... hA! (gAthA-10p) ahInyAn ATalA sudhI siddha karyun.
have (vAt Avashe gAthA ekaso) chhaThThInI.
visheSh kaheshe......
OM

Page 368 of 540
PDF/HTML Page 377 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 368
have pRuthakatvanun ane anyatvanun lakShaN khullun kare chhe-
पविभत्तपदेसत्तं पुधत्तमिदि सासणं हि वीरस्स
अण्णत्तमतब्भावो ण तब्भवं होदि कधमेगं ।। १०६।।
प्रविभक्तप्रदेशत्वं पृथक्त्वमिति शासनं हि वीरस्य ।
अन्यत्वमतद्धावो न तद्धवत् भवति कथमेकम् ।। १०६।।
jin vIrano upadesh em– pRuthakatva bhinnapradeshatA;
anyatva jAN atatpaNun; nahi te–paNe te ek kyAn? 106.
gAthA – 106
anvayArtha– [प्रविभक्तप्रदेशत्वं] vibhakta pradeshatva te [पृथकत्वं] pRuthakatva chhe [इतिहि]
em [वीरस्य शासनं] vIrano upadesh chhe. [अतद्धावः] atadbhAv (atatpaNun arthAt te-paNe nahi
hovun) te [अन्यत्वं] anyatva chhe. [न तत् भवत्] je te-paNe na hoy [कथं एकम् भवति] te ek
kem hoy? (kathanchit sattA dravyapaNe nathI ane dravya sattApaNe nathI mATe teo ek nathI.)
TIkA– vibhaktapradeshatva (bhinnapradeshatva) pRuthakatvanun lakShaN chhe. te to sattA ane dravyane sambhavatun
nathI, kAraN ke guN ane guNIne vibhaktapradeshatvano abhAv hoy chhe-shuklatva ane vastranI mAphak. te
A pramANe jem je shuklatvanA-guNanA-pradesho chhe te ja vastranA -guNInA chhe tethI temane pradeshavibhAg
(pradeshabhed) nathI, tem ja sattAnA-guNanA-pradesho chhe te ja dravyanA-guNInA-chhe tethI temane
pradeshavibhAg nathI.
Am hovA chhatAn temane (-sattA ane dravyane) anyatva chhe, kAraN ke (temane) anyatvanA
lakShaNano sadbhAv chhe. 1atadbhAv anyatvanun lakShaN chhe. te to sattA ane dravyane chhe ja, kAraN ke guN
ane guNIne 2tadbhAvano abhAv hoy chhe-shuklatva ane vastranI mAphak. te A pramANe jevI rIte
ek chakShu-indriyanA viShayamAn Avato, bIjI badhI indriyonA samUhane gochar nahi thato evo je
shuklatvaguN chhe te samastaindriyasamUhane gochar thatun evun vastra nathI, tathA je samastaindriyasamUhane
gochar thatun evun vastra chhe te ek chakShu -indriyanA viShayamAn Avato, bIjI
----------------------------------------------------------------------
1. atadbhAv = (kathanchit) ‘te nahi hovun te; (kathanchit) te= paNe nahi hovun te; (kathanchit) atattvapaNun, (dravya (kathanchit) sattApaNe
nathI ane sattA (kathanchit) dravyapaNe nathI mATe temane atadbhAv chhe.)
2. tadbhAv= ‘te hovun te; te= paNe hovun te=paNun; tatpaNun.

Page 369 of 540
PDF/HTML Page 378 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 369
badhI indriyonA samUhane gochar nahi thato evo shuklatvaguN nathI, tethI temane tadbhAvano abhAv chhe;
tevI rIte
1koInA Ashraye rahetI, 2nirguN, ek guNanI banelI, 3visheShaN, 4vidhAyak (rachanArI)
ane pavRuttisvarUp evI je sattA chhe te koInA Ashray vinA rahetun, guNavALun, anek guNonun banelun,
6visheShya, 7 vidhIyamAn (-rachAnArun) ane 8vRuttimAnasvarUp evun dravya nathI, tathA je koInA Ashray
vinA rahetun, guNavALun, anekaguNonun banelun, visheShya vidhIyamAn ane vRuttimAnasvarUp evun dravya chhe te
koInA Ashraye rahetI, nirguN, ekaguNanI banelI, visheShaN, vidhAyak ane vRuttisvarUp evI sattA
nathI, tethI temane tadbhAvano abhAv chhe. Am hovAthI ja jo ke sattA ane dravyane kathanchit
anarthAntarapaNun (-abhinnapadArthapaNun, ananyapadArthapaNun) chhe to paN, temane sarvathA ekatva hashe em
shankA na karavI; kAraN ke tadbhAv ekatvanun lakShaN chhe. je ‘te’ -paNe jaNAtun nathI te (sarvathA) ek
kem hoy? nathI ja; parantu guN-guNIrUp anek ja chhe em artha chhe.
bhAvArtha– bhinnapradeshatva te pRuthakapaNAnun lakShaN chhe ane atadbhAv te anyapaNAnun lakShaN chhe.
dravyane ane guNane pRuthakapaNun nathI chhatAn anyapaNun chhe.
prashna- jeo apRuthak hoy temanAmAn anyapaNun kem hoI shake?
uttara- vastra ane saphedapaNAnI mAphak temanAmAn anyapaNun hoI shake chhe. vastranA ane tenA
saphedapaNAnA pradesho judA nathI tethI temane pRuthakapaNun to nathI. Am hovA chhatAn saphedapaNun to mAtra
AnkhathI ja jaNAy chhe, jIbh, nAk vagere bAkInI chAr indriyothI jaNAtun nathI, ane vastra to pAnche
indriyothI jaNAy chhe. mATe (kathanchit) vastra te saphedapaNun nathI ane saphedapaNun te vastra nathI. jo em
na hoy to vastranI mAphak saphedapaNun paN jIbh, nAk vagere sarva indriyothI jaNAvun
----------------------------------------------------------------------
1. sattA dravyanA Ashraye rahe chhe. dravyane koIno Ashray nathI. [jem vAsaNamAn ghI rahe chhe tem dravyamAn sattA rahetI nathI (kAraN ke
vAsaN ne ane ghIne to pradeshabhed chhe) parantu jem kerImAn varNa, gandh vagere chhe tem dravyamAn sattA chhe.]
2. nirguN- guN vinAnI. [sattA nirguN chhe, dravya guNavALun chhe jem kerI varNaguNavALI, gandhaguNavALI, sparshaguNavALI vagere chhe, parantu
varNaguN kAI gandhaguNavALo, sparshaguNavALo ke anya koI guNavALo nathI. (kAraN ke varNa kAI sUnghAto ke rspashAto nathI); vaLI
jem AtmA gnAnaguNavALo, vIryaguNavALo vagere chhe. parantu gnAnaguN kAI vIryaguNavALo ke anyaguNavALo nathI; tem dravya
anantaguNovALu chhe parantu sattA guNavALI nathI. (ahIn, jem danDI danDavALo chhe tem dravyane guNavALun na samajavun kAraN ke danDI ane
danDane to pradeshabhed chhe, dravya ne guN to abhinnapradeshI chhe.)
]
3. visheShaN= khAsiyat; lakShaN; bhedakadharma.
4. vidhAyak= vidhAn karanAr; rachanAr.
pa. vRutti= vartavun te; hovun te; hayAtI; utpAdavyayadhrauvya.
6. visheShya= khAsiyatone dharanAr padArtha; lakShya; bhedyapadArtha-dharmI
[jem gaLapaN, saphedapaNun, sumvALap vagere sAkaranAn visheShaNo chhe ane
sAkar te visheShaNothI visheShit thato (te te khAsiyatothI oLakhAto, te te bhedothI bhedAto,) padArtha chhe, vaLI jem gnAn, darshan,
chAritra, vIrya vagere AtmAnAn visheShaNo chhe ane AtmA te visheShaNothI visheShit thato (oLakhAto, lakShit thato, bhedAto) padArtha
chhe, tem sattA visheShaN chhe ane dravya visheShya chhe. (visheShya ane visheShaNone pradeshabhed nathI e khyAl na chUkavo.)
7. vidhIyamAn= rachAnArun; je rachAtun hoy te. (sattA vagere guNo dravyanA rachanArA chhe ane dravya temanAthI rachAto padArtha chhe.)
8. vRuttimAn= vRuttivALun; hayAtIvALun; hayAt rahenAr. (sattA vRuttisvarUp arthAt hayAtI svarUp chhe ane dravya hayAt rahenAr svarUp chhe.)

Page 370 of 540
PDF/HTML Page 379 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 370
joIe. paN em to batanun nathI. mATe vastra ane saphedapaNAne apRuthakapaNun hovAchhatAn anyapaNun chhe
em siddha thAy chhe.
e ja pramANe dravyane ane sattAdiguNone apRuthakatva hovA chhatAn anyatva chhe; kAraN ke dravyanA
ane guNanA pradesho abhinna hovA chhatAn dravyamAn ane guNamAn sangnA-sankhyA-lakShaNAdi bhed hovAthI
(kathanchit) dravya te guNapaNe nathI ane guN te dravyapaNe nathI. 106.
pravachana tA. 2p–6–79.
‘pravachanasAr’ 106 gAthA.
A to dhyAn rAkhe to pakaDAy evun chhe bhAI! (A to lokomAn vAto chhe ne ke) dayA pALo,
jUThun bolavun nahIn, sharIrathI brahmacharya pALavun, vaLI ka he ke lIlotarI khAvI nahIn, kandamUL khAvAn nahIn,
chovihAr karavo (AvI priyAnun) samajAy to kharun! (paN emAn) shun samajAy? dhUL samajAy? (I
to) agnAn chhe anAdinun! AhA... hA... hA! parano tyAg karun chhun, ne hun Am karun chhun ne tem karun chhun,
I to (karun, karunnA) mithyAtva bhAv chhe. AhA...! are... re!
ahInyAn to sattA guNane paN anya (paNun) chhe em Tharashe, havenI gAthA (mAn). A gAthAmAn
to (gAthA-10p) mAn ananyapaNun Theravyun, nahIntar to I dravya ‘chhe’ em siddha nahIn thAy. ‘sattA’
guN vinA astitva AtmAnun chhe, dhrauvya AtmA chhe e siddhanahIn thAy. e kAraNe sattAthI dravyanun
astitva chhe, em ananyapaNun-ekamepaNun kahyun. paN jarI pher emAn chhe I have pher pADashe. (A
gAthAmAn). AhA... hA... hA! (juo!)
have, pRuthakatva ane anyatvanun lakShaN khullun kare chhe– eTale shun? pRuthak eTale AtmAthI, darek
dravya (je) judI chIj chhe. enA pradesho judA chhe. tene ahInyAn pRuthakapaNun kahe chhe. AtmA ne A paramANu
(deh) e be vachche pRuthakapaNun chhe. kAraN ke AnA (sharIranA) pradesh judA chhe ne AtmAnA pradesh judA
chhe. chhatAn
“anyatvanun lakShaN khullun” karashe. chhatAn te guN ne guNI, e bhed hovA chhatAn, te anerun-
anerun chhe. bhed chhe- pahelun abhed siddha karyun sattA ne sat-abhed siddha karatAn chhatAn sattA ne dravya vachche
bhed chhe. sattA eTale hovApaNun rahe. dravya to anantagupaNe hovApaNe chhe. eTale sattA ane dravya vachche
nAmabhede, lakShaNabhede anyapaNun chhe. bhed nathI em pahelAn siddha karyun chhe. (ahInyAn bhed chhe em kahe chhe.)
AhA... hA! Avun chhe! keTalAnkane kAne pahelun paDatun hoy! koI dI’ khabar na maLe kAI!
(prashna)
Avun vAnchIe, to nyAn mANas bheLAn shI rIte thAy? bIjAmAn to rAjI thAy mANaso, (kahIe) Am
karo... Am karo.. Am karo.. (to mANaso jhAjhA bhegAn thAy!)

Page 371 of 540
PDF/HTML Page 380 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 371
A dehanA-tArA paramANumAn, tArA AtmA sivAy, tArI sattA sivAy, bIjAnI sattAmAn kAI tAro
adhikAr nathI. AhA... hA! deshanI sevA karavI, bhUkhyAnetrap AhAr Apavo (paranA kAm karavA)
e tArA adhikAranI vAt nathI, em kahe chhe ahInyAn to. AhA... hA... hA! (shrotA) potAmAn
asankhyapradesh chhe, emAn AhAr kyAn hato?
(uttara) asankhya pradesh potAmAn chhe. olAnA-bAyaDI-
chhokarAnnA pradesh judAn chhe chhatAn kahe chhe ne mArAn chhe. mArAn chhe enI ahInyAn nA pADe chhe. AhA... hA!
jenA pradesh judA, tenI vastu judI! ahInyAn to sattAnA ne dravyanA pradesh ek chhe. pradeshanI apekShAe
pRuthakapaNun nathI. paN dravyaane guN, dravya ne sattA, nAmabhed paDe chhe (te) sangnAbhede anyapaNun kahevAmAn
Ave chhe. AhA... hA... hA.. hA! Avo mArag!!
पविभतपदेसत्तं पुधत्तमिदि सासणं हि वीरस्स
अण्णत्तमतब्भावो ण तब्भवं होदि कधमेगं ।। १०६।।
jin vIrano upadesh em–trilokanAth, paramAtmA mahAvIr devadev!
em badhA anant tIrthankaro (no upadesh em chhe.)
jin vIrano upadesh em– pRuthakatva bhinnapradeshatA;
anyatva jAN atatpaNun; nahi te–paNe ek kyAn? 106
AhA... hA! dhyAn rAkhe to, pakaDAy evun chhe. AhA... hA!
TIkA– “vibhaktapradeshatva” eTale ke jenA kShetra-pradesh judA chhe. A paramANunun kShetra (dehanun
kShetra) ne AtmAnun kShetra judun chhe. AhA... hA! bIjA AtmAo ane A AtmAnun kShetra judun chhe. A
paramANunun ne AtmAnun kShetra judun chhe. em ek AtmAnA pradesh (te) bIjA AtmAnA pradesh (thI)
judA chhe. AhA.. hA!
“vibhaktapradeshatva (bhinnapradeshatva) pRuthakatvanun lakShaN chhe.” em kahe chhe pradesh
judA, e pRuthakatvanun lakShaN chhe. I jUdun ja chhe, jUdun chhe. em AtmAthI paramANu tadna judAchhe. sharIrAdi,
karmanA paramANuo AtmAthI judA (chhe). ane AtmAthI, sharIrane karmanA (paramANuothI) bhagavAn
AtmA tadna judo chhe. be nA pradesh judA chhe. benun kShetra judun chhe. AhA...hA! tethI tenA bhAv paN bhinna
chhe. AhA...hA...hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “vibhaktapadeshatva (bhinnapradeshatva) pRuthakatvanun lakShaN chhe.” AtmAnA
pradesho ne paramANunA pradesho, e bhinnapaNun-pRuthakapaNun (chhe.) e bhinnapaNAnun pRuthakatva lakShaN chhe. e judA
chhe.
“te to sattA ane dravyane sambhavatun nathI.” shun kIdhun? jyAre ek dravyanA pradesh, bIjA dravyanA
pradeshathI judA-pRuthak chhe. em AtmAne sattAnA pradesh judA chhe I sambhavatun nathI.

Page 372 of 540
PDF/HTML Page 381 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 372
je pradesh AtmAnA chhe te ja sattAnA chhe. enA pradesh judA nathI. AhA... hA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “vibhaktapradeshatva (bhinnapradeshatva) pRuthakatvanun lakShaN chhe. te to sattA
ane dravyane sambhavatun nathI. “ kAraN ke guN ane guNIne vibhaktapradeshatvano abhAv hoy chhe.” guN
eTale sattA, gnAn Adi ne guNI dravya, ene judA pradeshano abhAv hony chhe. konI peThe? draShTAnt Ape
chhe. “shuklatva ane vastranI mAphak.” “te A pramANe” jem dhoLApaNun guNanA pradesho chhe te ja
vastranA pradesho chhe. te (pradesho paN) guNInA chhe. juo! A vastra chhe. e je pradesho chhe vastranA. e
A dhoLun chhe enA e pradesho chhe. dhoLapamAn e ja pradesho chhe. dhoLapanA pradesho judA, vastranA pradesh
judA, em nathI. samajANun kAI AmAn? AhA..! bhed sUkShma! bhed kare chhe. bhedagnAnanI vAt chhe A.
AhA... hA! parathI to pRuthak chhe mATe judAn, paN pote guN-guNIno bhed, paN bhed paDayo e
apekShAe anya chhe, mATe najarun ene abhed par karavAnI chhe! AhA... hA... hA!
shun kahyun I? jenA pradesh bhinna chhe evA dravya uparathI to draShTi UThAvavI (haThAvavI) joIe,
paN jenA pradesh ek chhe, chhatAn tenA anyatvapaNun lakShaNathI, ‘je dravya chhe te sattA nathI ne sattA chhe te
dravya nathI’ nahIntar benA nAm judA kem paDe? (mATe judA chhe) evun anyatva dravya ne sattA vachche chhe.
chhatAn draShTivante anyatvane (be guN, guNIne) bhinna na pADatAn dravya upar draShTi karavI. AhA..! A
prayojan! AhA...! (shrotA) barAbar, barAbar! (uttara) hen, AhA.. hA! samajAy evun chhe samaje
to, (dehane dekhADIne) AnA pradesh ne AtmA to nIkaLI jAy ne A to ahInyAn paDayA rahe chhe. A
mATI! enA pradesh- ansh badhA judA chhe. enA sattAnA pradesho judA, Atma bhagavAnanI sattAnA pradesh
judA, AhA.. hA! chhatAn, guNIne guNanA vibhaktapradeshano abhAv hovAthI, “jem je shuklatvanA–
guNanA–pradesho chhe.”
je dhoLAguNanA pradesho chhe A “te ja vastranA–guNInA chhe.” kAI vastranA pradesho
judA ne A dhoLAnA (pradesho) judA em chhe? (nathI.)
“tethI temane pradeshavibhAg (pradeshabhed)
nathI.” A dhoLApaNAne ane vastrapaNAne pradesh (bhed) eTale kShetrabhed nathI.’ “tem ja sattAnA –
guNanA–pradesho chhe.”
sattA (eTale) astitva (athavA) astitvaguN, enA je pradesho chhe te ja
AtmAnA pradesho chhe. “te ja dravyanA–guNInA–chhe. AhA... hA! “tethI temane pradeshavibhAg nathI.”
(kahe chhe) rAte pUchhe to A javAb Apashe ke, Apashe ke nahIn AmAn! (vAh! parIkShak
sadguru! shiShyonI khabar le chhe.) AhA... hA!
(shun kahe chhe? ke) jem dhoLun vastra (A.) dhoLun te to guN chhe. ane A vastra chhe. (deh
upar)

Page 373 of 540
PDF/HTML Page 382 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 373
dhoLun to paryAy chhe paN atyAre guN (kahevAmAn Ave chhe.) chhatAn e dhoLAnA pradesh ne vastranA
pradesh be ya ekamek chhe. em sattAnA ne dravyanA pradesh ekamek chhe. (AtmAmAn) em sattAnA pradesh
judA ane AtmAnA pradesh judA, em paramANumAn, paramANunI sattAnA pradesh judA ne paramANunA
pradesh judA em nathI. AhA... hA... hA! dhIme.. thI to kahevAy.. chhe... bhAI! A to bahu.. mUL
sattAnI vAt chhe. mULanun astitva je chhe, I astitva sattAne laIne chhe. sattAnun eTalun prayojan
hatun ke I TakI shake. have sattAne AtmAthI bhinna karI nAnkhavun, to bhinna kare to sattAnun je Takavun e
nahIn rahe. AhA... hA!
“je sattAnA–guNanA–pradesho chhe te ja dravyanA–guNInA–chhe tethI temane
pradeshavibhAg nathI.” AhA.. hA!
(kahe chhe ke ahInyAn) “Am hovA chhatAn” Ave tyAre Ave ne..! Am hovA chhatAn “temane
(sattA ane dravyane) anyatva chhe.” anerApaNun chhe.’ AhA... hA... hA... hA! dravya eTale sattAguN ne
sattAvAn, guN (eTale) bhAv, ne AtmA bhagavAn. e judA nathI. chhatAn dravya ane guN vachche
anyatvapaNun chhe. AhA.. hA.. hA... hA! kAraN ke je dravya chhe te guN nathI ne guN chhe te dravya nathI.
AhA... hA... hA... hA!
(shrotA) svarUpabhede bhed chhe... (uttara) hen, vastu bhede be bhed chhe ne...!
pRuthak pradesh nathI. anyatva chhe anerApaNun eTale jevun dravya chhe, guN chhe I dravyanA ne guNanA pradesho
ek I apekShAe pRuthak nahIn. chhatAn sattA guN chhe ne dravya guNI chhe. eTalA bhAvanI apekShAe
anerApaNun paN chhe. guNIthI guN anya chhe ne guNathI guNI anya chhe. (tethI anyatva chhe.) AhA...
hA! Avun Avyun’ tun chopaDAmAn emAn? (nahIn.) atyAre to sampradAyamAn ya hAlatun nathI. AvI jhINI
vAt koN kare? (anubhavI kare!) AhA.. hA! have ek to samajI shake nahInne... paN bApu! vastu
A chhe. (mATe ruchi kar.)
(kahe chhe) AtmA chhe. em jeNe kabUlavun chhe. to kahe chhe ke sattAnA guNane laIne tenun dhruvapaNun
chhe. mATe te judA nathI. pradesh judA nathI. ‘AtmA chhe’ chha bolamAn Ave chhe ne...! (‘Atmasiddhi’
shrImadrAjachandra) AtmA chhe te nitya chhe. ‘chhe’ nitya chhe’ paN sattAguNane laIne ‘chhe’ . sattAguNanun
prayojan ‘chhe’ ethI sattAguN judo rahI jAy, to dravya siddha chhe I koI rIte sAbit na thAy.
AhA... hA... hA!
(shrotA) bahun jhINun Avyun A to... (uttara) hen? e to kahyun’ tun pahelu bhaI!
jhINun chhe, chhe to lojikathI paN have (upayog sUkShma kare) I kyAn paDI chhe atyAre duniyAne! (kaI
vichAr chhe) marIne kyAn jAshun? deh chhUTIne kyAn jaIshun? hAre olun chhe (mithyAtva) AhA.. hA! ghaNA-
ghaNAne tiryanchanA avatAr thAshe. pashu thAshe ghaNAn. samyagdarshan nathI’ punyanA pariNAm evA nathI ke
satsamAgam, sAcho chAr-chAr kalAk hammeshA ke vAnchan ke shravaN to punye ya bandhAy. I e na maLe,
kalAk maLe, sAmbhaLavA jAy to Undhun sAmbhaLavA maLe! mithyAtvanun poShaN! AhA... hA! are.. re! ene
kyAn jAvun bhAI!

Page 374 of 540
PDF/HTML Page 383 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 374
(ahInyAn) to paramAtmA (kahe chhe) sattA nAmano guN chhe astitva, AtmAmAn (ne)
paramANumAn (em chhe e dravyomAn) je guN ne guNInA pradesho judA nathI. chhatAn guN ne guNI be
anyatvapaNe chhe. e ya paN pradeshapaNAnI apekShAe ekapaNe chhe. paN bhAv ne A bhAvavAn, A guN
ne guNI, e apekShAe anyapaNun paN chhe. juo A siddhAnt!! (vItarAganAn siddhAntanI sUkShmatA!)
AhA.. hA.. hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “Am hovA chhatAn” Am hovA chhatAn eTale? ke vastu je chhe, I
sattAthI chhe. sattAthI TakI rahI chhe dhruvapaNe. jo sattAthI ene bhinna TharAvo, (to) dhruvapaNe Takavun kone
laIne? sattAnun prayojan to eTalun ja chhe ke ‘kAyam rahevun’ have jo sattA bhinna TharAvo to ‘kAyam
rahevun’ rahetun nathI. AhA..! mATe te sattA, ane AtmA pRuthak nathI, chhatAn-em nakakI karyA chhatAn -be
vachche anyapaNun chhe ja. A.. re! AhA...hA...hA! bhaI! dhyAn rAkhe to, pakaDAy tevun chhe. AhA...hA!
mIThAlAlajI! pakaDAy evun chhe ke nahIn? AhA... hA!
(kahe chhe ke) A sharIr chhe, juo, I sharIranA, enA paramANumAn (jo) astitvaguN na
hoy, (eTale) sattA (na hoy) to I paramANu TakI shI rIte shake? sattA vinA TakI shI rIte shake?
mATe te sattA ne I paramANunA pradesh ek chhe. abhed chhe, em AtmA enAmAn sattA nAmano ek
guN chhe. e guN vinAnun dhruvapaNun (AtmAnun) TakI shI rIte shake? sattA nathI, hovApaNAnI shakti
nathI, to hovApaNe rahevun kyAthi bane? (na bane.) AhA... hA... hA! e apekShAe, guNIne guN
vachche, pRuthakapaNun nathI, paN anyapaNun chhe. AhA... hA... hA... hA! I kahe chhe juo!
(ahInyAn kahe chhe ke) “Am hovA chhatAn temane (–sattA ane dravyane) anyatva chhe.” kAraN
ke (temane) anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe.” chhatAn guNI (eTale) bhagavAn AtmA, (eno)
sattAguN be vachche anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe. be judA chhe, anerA chhe evun anyatvalakShaN temAn
chhe. AhA.. hA! guN ane guNI bhinna chhe evun anyatva lakShaN chhe. guN te kaI guNI thaI jato nathI
ne guNI te kaI guN thaI jato nathI. AhA... hA... hA! munioe Avun karyun chhe. AhA.. hA!
digambar santoe AvI TIkA karI hashe! AnandamAn rahetA atIndriyaAnandamAn jhUlatAn! ekalavihArIne
AvI TIkA thaI gaI! AhA.. hA! chhatAn prabhu kahe chhe ame to amArA gnAnamAn chhIe, e TIkAmAn-
karavAmAn-paramAn ame AvyA ja nathI. AhA...! TIkAno vikalpa chhe emAn ya AvyA nathI ne! AhA...
hA! tyAre koI kahe chhe ke (e to) nirmAnapaNAnun kathan chhe. (paN em nathI) e vastunA svarUpanun
kathan chhe. AhA.. hA!
(munirAj kahe chhe) TIkA karavAmAn ame nathI, ame to svarUpamAn gupta chhIe. amArun (lakSha)

Page 375 of 540
PDF/HTML Page 384 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 37p
bahAr Avyun nathI. vikalpa Avyo I paN ame nathI. to bahAr AvIne TIkA thAy! AhA... hA!
e amArAthI thaI nathI! (bhAShAe bhAShAnun kAm karyun chhe.) AhA.. hA! AnhI to thoDun’ ka kAm jyAn
kare, enA abhimAn chaDI jAy. ame A kAm karyun ne ame A karyun ne ame te karyun ne.. ‘marI
javAnA rastA chhe badhA’ AhA... hA... hA... hA!
‘sat chhe I satthI ja TakI shakashe.’ A na samajAy
ne asat samajAy ne ene laIne TakI shake, satya nahIn Take bApu! e paribhramaNamAn-rakhaDavun paDashe.
AhA... hA.. hA! ‘sat’ nahIn Take eTale? vastu, sachchidAnandaprabhu! jyAn sattA ne AtmAne bhinnatA
nathI, tethI sattA chhe te dravya chhe. ne sattA chhe enun prayojan astitva rahevun to prayojan astitva ene
laIne rahyun chhe. evun hovA chhatAn- rAg ne dveSh, puNya ne pApanI vAt ahIn nathI levI. sattAnI vAt
chhe atyAre to. AhA... hA! chhatAn bhagavAn AtmA guNI chhe, bhAvavAn chhe. ane sattA te bhAv chhe.
evun be vachche anyapaNun (chhe.) Avun anyapaNun chhe. pRuthakapradeshanun anyapaNun nathI. paN pRuthakabhAvanun
anyapaNun chhe. AhA... hA... hA! AhA... hA... hA! Avo kevo upadesh A te? gulAbachandajI! AmAn
jhAjhun bhaNye ya maLe tevun nathI kyAn’ ya!
AhA.. hA! paramAtmA (nA) shrImukhe nIkaLelI vANI chhe. AhA... hA! munio! digambar
santoe paN gajab kAm karyA chhe! AmAn rokAvun paDayun eNe vikalpa Avyo eTale. AhA... hA!
vikalpa Avyo. (TIkA rachavAno) AhA.. hA! padmaprabhamaladhArIdev kahe chhe ne bhAI! (
‘niyamasAr’
shlokArtha– guNanA dharanAr gaNadharothI rachAyelA ane shrutadharonI paramparAthI sArI rIte vyakta
karAyelA A paramAgamanA arthasamUhanun kathan karavAne ame mandabuddhi te koN?
shlok. pa. tathApi-
hamaNAn amArun man paramAgamanA sAranI puShTa ruchithI pharI pharIne atyant prerit thAy chhe. (e ruchithI
prerit thavAne lIdhe ‘tAtparyavRutti’ nAmanI A TIkA rachAy chhe.
] ke AnI TIkA te ame karanArA?
padmaprabhamaladhArIdev kahe chhe. mandabuddhi ame (chhIe) e to paramparAthI chAlI AvI chhe. e A chhe.
AhA.. hA! dhanya! munirAj!! jene em chhe ke A TIkA karanAr ame koN mandabuddhi! hamaNAn evun
k krahyA kare chhe ke k kthAy, thAy, thAy. paN e TIkA, amArAthI thaI nathI I TIkAnA
paramANunI paryAy, te vakhate tenA dravyane pahonchI vaLe chhe ne thAy chhe. AhA... hA... hA! paramANuo te
samayanI paryAyano, e TIkAnI paryAyane pahonchI vaLe chhe, tethI TIkA thAy chhe. AhA... hA.. hA! ane te
paryAy, enA dravya ne guNathI te paryAy thAy chhe. amArAthI nahIn ne ame nahIn (e kAryamAn) AhA...
hA... hA! kaThaN paDe!! kyArey sAmbhaL‌yun nathI ethI kaThaN paDe!! AhA... hA! A to vakIlonI-
jAtanI vAt chhe! vepArIone to A tarka! AhA... hA!
shun kIdhun joo! “Am hovA chhatAn” eTale? sattA nAmano guN ane AtmA bhAvavAn, evun
enAmAn anyatvapaNun hovA chhatAn, temane anyatva chhe. “kAraN ke temane anyatvanA lakShaNano

Page 376 of 540
PDF/HTML Page 385 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 376
sadbhAv chhe.” lyo! Am hovA chhatAn I to pUrvamAn gyun. I dravyaguN ek chhe em hovA chhatAn em.
(eTale ke) dravyaguN ek (mek) chhe. guN ane guNI be ekapaNe nathI. pradesh bhed nathI, paN guN-
guNIno ‘bhAv’ ekapaNe nathI. AhA... hA... hA! are.. re! jyAn guNIthI guNI paN anyatva chhe,
guNathI guNI anyatva chhe, to pachhI sharIr, karma ne A badhI chIjo makAn ne bangalA e to kyAn’ya
rahI gayA, e to pradeshabhed chhe ene to. jenA pradeshabhed nathI chhatAn te anyatva chhe AhA... hA... hA!
kem ke sattA nAmano guN chhe ne guNI pote (chhe.) bhale sattAthI tene siddha karyun em hovA chhatAn,
sangnA, sankhyA, nAm Adi lakShaNathI guN ne guNInA bhed chhe ethI te be vachche anyapaNun chhe. AhA..
hA! to A bAyaDI-chhokarAn, paisA-dhandhApaNe anyapaNun kyAn Avyun! ek-ekanun karavA AhA.. hA.. hA!
to derAsar banAvavA ne pUjA-bhakti karavI ne I to anerApaNe chhe. anerApaNAne tun anero kem karI
shake? AhA.. hA! AvI vAt chhe. hoshun UDI jAy evun chhe. ame Am karIe chhIe ne ame Am
karI daIene, be lAkh rUpiyA ApyA ne pAnch lAkh ApyA ne.. hamaNAn pAnch lAkh ApyA ne...
mishrilAl gangavAl!
(shrotA) paisAvALA, paisA Ape to ja kAm thAy ne..! (uttara) dhUL mAny
nathI, paisAthI kAm chAlatun ja nathI, je tattva chhe enI paryAyane te dravya pahonchI vaLe chhe ne enAthI te
kAm chAle chhe. kaDiyo ene pahonchI vaLato nathI, kaDiyo enI paryAyane (potAnI IchchhAne) pahonchI
vaLe chhe AhA... hA! ane te paryAy, dravya ne guNathI utpanna thAy chhe. e paryAy parathI (utpanna) thAy
chhe em nathI. bahu pher bhAI!! Avun vItarAganun svarUp hashe?! jineshvar devanI A vANI chhe bApu!
AhA.. hA! jenA pradesh bhinna chhe enI to vAt shun kahIe. paN jenA pradesh ek chhe guN-guNInA,
ene paN anyatva lAgu paDe chhe. AhA... hA... hA!
(kahe chhe) chhe? (pAThamAn) “kAraN ke temane anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe.” sattA guNane
AtmA guNI, e bannne vachche anyatva lakShaNano sadbhAv chhe. anerApaNAnA lakShaNano be vachche sadbhAv
chhe. AhA... hA! (vaLI) anerApaNAnA lakShaNano sadbhAv chhe, olAmAn ekapaNAno sadbhAv hato.
AhA...hA...hA! pachhI A vAnchyun chhe ke nahIn koI dI’?
(shrotA) em ne em samajAy evun nathI...
(uttara) gajab vAt chhe bApu!! shun kahe!!
kahe chhe ke tun AtmA chho prabhu! ane emAn AtmA chho I AtmA sattAthI chhe. sattA na hoy
to, AtmAnun hovApaNun-dhruvapaNun hoI shake nahIn. em hovA chhatAn-Am hovA chhatAn guN-guNInA bhedanun
anyatvalakShaN lAgu paDe chhe.
“anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe.” AhA... hA! “atadbhAv
anyatvanun lakShaN chhe” chhe? (pAThamAn nIche phUTanoTamAn) atadbhAv (kathanchit ‘te’ nahi hovun te;
(kathanchit) te-paNe nahi hovun te; (kathanchit) atatpaNun.
[dravya (kathanchit) sattApaNe nathI ane sattA
(kathanchit) dravyapaNe nathI mATe temane atadbhAv chhe.] ar.. ra! chIrI-chIrIne vAt kyAn laI gyA!
A bIjAnun kAI karI shakun ne bIjAmAnthI kAI jANun e vAt to kyAn’ya rahI gaI,

Page 377 of 540
PDF/HTML Page 386 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 377
e to chhe nahIn, tArI kalpanA! paN sattA nAmano guN chhe ne AtmA guNI chhe e apekShAe
kathanchit anyapaNun paN chhe. pradesh ek hovA chhatAn bhAvabhede bhinna chhe to anyatva lakShaN lAgu paDe chhe.
AhA.. hA.. hA! jhINun bahu bhaI! ahInyAn.
‘gney adhikAr bahu saras chhe.’ jagatanA-gneyono Avo
svabhAv chhe. anant gneyo chhe-jANavA lAyak. e badhA gneyo potAthI asti chhe. jethI sattA guNathI
abhinna chhe. paN guN ne guNInA nAm ne lakShaNathI, anyapaNe paN chhe. AhA.. hA! samajANun kAI?
(kahe chhe) anyapaNun nathI, ne anyapaNun paN chhe. paN kaI apekShAe? pradeshabhed nathI mATe
anyapaNun nathI, paN benA bhAvamAn bhed chhe mATe anyapaNun chhe. AhA... hA! “atadbhAv anyatvanun
lakShaN chhe.” shun kIdhun? pahelun em kahyun’ tun ke ‘anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe.’ ane e anyatvanun
lakShaN I atadbhAv (chhe.)
“atadbhAv anyatvanun lakShaN chhe.” atadbhAv chhe? (pAThamAn nIche
phUTanoTamAn) (kathanchit) ‘te’ nahi hovun te; guN te guNI nahIn ne guNI te guN nahIn. kathanchit prakAre
(chhe.) AhA.. hA! AvI vAtun have kyAn! olA-em. e nA pUchhaDAn lagADe ne.. vakilo
el.el.bI. nA lagADe... emAn Avun kAI na Ave! AhA...hA! A to thoDe...thoDe...thoDe... dhIme..
dhIme samajavA jevI vAt chhe bApu! paramasatya! e jagatathI judI, judI jAt chhe! AhA... hA! are!
param satya kAne na paDe! ene vichAr ke di’ Ave ne Anun pRuthakapaNun ke di’ kare! AhA.. hA!
shun kahyun ke? Am hovA chhatAn eTale sattA ane dravyane pradesh bhed nahIn hovA chhatAn, sattA ne
dravyane anyatva chhe’ guN ane guNIne anyapaNun paN chhe. kAraN anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe tyAn
bhAvanun lakShaN ‘atadbhAv anyatvanun lakShaN chhe.”
visheSh have kaheshe......
OM