Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 26-06-1979.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 30 of 44

 

Page 378 of 540
PDF/HTML Page 387 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 378
pravachana tA. 26–6–79.
‘pravachanasAr’ 106 gAthA. bIjo peregrAph. jhINun chhe A.
(kahe chhe ke ahInyAn) “Am hovA chhatAn” eTale ke AtmA chhe (emAn) sattA guN chhe.
paramANu chhe emAn varNa, gandh, ras, (sparsha) guN chhe. emAn I sattA chhe. paN sattA guN chhe I dravya
nathI. ane dravya chhe te ek guNarUp nathI. evo be vachche ‘atadbhAv anyatva’ chhe. ‘te- nahIn’ e
rIte atadbhAv anyatva chhe. pRuthakatva anyatva nathI. eTale shun? sharIr, vANI karma Adi, strI-kuTumb-
parivAr lakShmI Adi, e to pRuthak pradesh chhe. pRuthak pradesh chhe tethI anya chhe. ahInyAn AtmAmAn chhe
astitvaguN, e guN ane AtmAne pradeshabhed nathI. chhatAn guN te dravya nahIn, dravya te guN nahIn. guN
dravyane Ashraye rahe chhe. tethI be vachche atadbhAv chhe. AhA... hA! ane atadbhAvane laIne, dravyane
ane guNane anyatva kahevAmAn Ave chhe. anerApaNun chhe em kahevAmAn Ave chhe. ko’ sAmbhaL‌yun?
(kahe chhe ke) A sharIr, vANI, karma, strI, kuTumb, parivAr, paiso makAn e to AtmAnA
pradeshathI bhinna chhe, pRuthak pradesh chhe. ane tethI anyatva chhe ja. emAn nathI A AtmA, AtmAmAn nathI
e. AhA... hA! paN AtmAmAn ek sattA nAmano guN chhe. ‘astitva’ . (A) astitva na hoy
to tenun ‘chhe-paNun’ rahI shake nahIn. astitva ‘chhe’ I sattAguNane laIne chhe. chhatAn sattAguNanI ne
dravyanI vachche ‘atadbhAv’ chhe. (eTale) je dravya chhe te guN nahIn ne guN chhe te dravya nahIn. kem ke
guN chhe te AtmAnA-dravyanA Ashraye rahe chhe. AhA.. hA! AvI vAtun have dharamanI nAmanI! kyAn paDI
chhe, duniyAne! AhA.. hA! kyAn marIne jashun kyAn AhA... hA! dehanI sthiti kShaNamAn chhUTI jAy, phaDAk
daIne! jAy... rakhaDavA (chAr gatimAn!) A tattva ja andar chhe, e kaI rIte chhe, enun yathArtha (paNe)
padArthanun gnAn karAve chhe (A.) eTale kharekhar to ‘bhedagnAn karAve chhe.’
(shun kahe chhe? ke) pahoLo-pRuthak chhe, te anya chhe tethI enAthI judo TharAvyo, ane AmAn
(eTale) AtmAmAn guN chhe sattA, chhatAn pradeshabhed nathI, paN te anya chhe. eTale (anubhav mATe)
guNabhed upar draShTi rAkhavAnI nathI. AhA... hA... hA! I shailI kahevA mAge chhe. guNI je chhe ‘vastu’
anantaguNo jene Ashraye rahel chhe. tenI draShTi karatAn, badhethI (draShTine) sankelIne (ekAgra thatAn) tene
samyagdarshan thAy. tene dharamanI sharUAt thAy. AhA... hA... hA!
“Am hovA chhatAn eTale? ke AtmA
enI sattA (bannene) pradeshabhed nathI. em hovA chhatAn, pradeshabhed nathI em hovA chhatAn “temane (sattA
ane dravyane) anyatva chhe.” AhA... hA! sattA nAmano guN chhe astitva, astitva. ane AtmA
anantaguNano dharanAr chhe, to be vachche pradeshabhed nathI. benA kShetra judA nathI. benun raheThAN-rahevun e
judun nathI, paN benA ‘bhAv’ bhinna chhe. AhA... hA... hA! dharam karavAmAn Avun shun kAm hashe? AhA...
hA... hA... hA! A bhedagnAn karAve chhe bApu! jem parathI

Page 379 of 540
PDF/HTML Page 388 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 379
pRuthak man kIdhun, have guN ne guNIne pradeshabhed - pRuthakatA nathI, paN anyatva chhe evun chhe svarUp!
anyatva chhe I bhed chhe. AhA.. hA! tethI ene abhed draShTi-dravya upar draShTi karAvavA, guNano
atadbhAv chhe te (draShTimAnthI) chhUTI jAy chhe. samajAy chhe kAI? AhA... hA... hA!
(kahe chhe) dravya eTale AtmA, emAn sattA (Adi) gnAn, darshan koI (paN) guN, e guN
je chhe ane guNI je AtmA, be vachche pradesh-kShetrabhed nathI. chhatAn atadbhAvarUp-atad (eTale) ‘te’
nahIn (hovun te). guN te dravya nahIn ne dravya te guN nahIn e rIte “atadbhAvarUp anyatva chhe.” chhatAn
e anyatva Ashray karavA lAyak nathI I bhed (chhe.) AhA... hA! bIjA dravyomAn to enI meLe thAy
chhe. Ane to (AtmAno to) Ashray karavAno chhe ne? jIvane to. AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “kAraN ke temane anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe.” kone? AtmAne
ane sattAne. paramANune ane sattAne. ene anyatva lakShaNano sadbhAv chhe. anerApaNun chhe evA
lakShaNanI tyAn hayAtI chhe. AhA... hA... hA! ‘samayasAr’ to Unchun chhe ja paN A ‘pravachanasAr’ paN
UnchI chIj chhe! ‘gney adhikAr’ A samakitano adhikAr chhe ‘A’ . samyagdraShTine AtmA sivAy,
anya vastu chhe I to anya chhe. emAn anyamAnthI koI chIj mArI nathI (evo draDhapaNe abhiprAy
chhe.) sharIr, vANI, man, strI, kuTumb, parivAr, dIkarA-dIkarI koI chIj enI nathI. eTalethI had
nathI. have enAmAn rahelo gnAnaguN chhe, te guN chhe te dravyane Ashraye chhe. tethI te guNane ane dravyane
(bannenI) vachche atadbhAv (chhe.) eTale ‘te-bhAv’ nahIn. guNabhAv te dravyabhAv nahIn ne dravyabhAv te
guNabhAv nahIn. evA atadbhAvanun anyapaNun siddha thAy chhe. (guN ane guNI vachche.) AhA.. hA..
hA! AhA.. hA! lokone bahArathI maLe, bichArAne jindagI vaI (chAlI) jAy chhe! andar vastu shun chhe
enI khabarun na maLe! Akho di’ dhandhAnA pApanA poTalA bAndhe! AhA..! vIs varasano thAy te
(chhek) 60-70 varas sudhI majUrI kare! A dhandhAnI! emAn A AtmA shun ne guN shun ne guNI shun?
AhA.. hA.. hA!
(kahe chhe) (shrotA) vepAr dhandho karatAn, karatAn A thAy ne..! (uttara) vepAr dhandho have
dhULamAny, e to thavAno hashe te thAy chhe. e AtmAthI kyAn thAy chhe! ahA.. hA! AhA.. hA! vikalpa
kare. (IchchhA kare.) bAkI dhandhAnI kriyA I karI shake (em nahIn) enI paN samay, samayanI avasthA
kramamAn dhandhAmAn je paramANu chhe, paisAnA ne makAnanA (dukAnanA), mAlanA, e mAlanI je samay je
paryAy chhe I tyAn thavAnI ja chhe te (thashe ja.) AhA... hA.. hA! (shrotA) roTalI je vakhate thavAnI te
vakhate thavAnI, tor bAIe shun karyun? ...
(uttara) I tyAre ja thavAnI chhe I. (shrotA) rAndhyA vinA?
(uttara) rAndhe nahIn to paN I vakhate vikalpa hoy. (roTalI thavA kALe vikalpa hoy bAIne) uchit
nimitta hoy. (vaLI) uchit nimitta hoy. I nimitta chhe mATe nyAn (kArya) thAy chhe em nathI.

Page 380 of 540
PDF/HTML Page 389 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 380
AhA... hA! AvI vAt chhe! shAntibhAI! AmAn kyAn, A tamArA rUpiyAmAn kyAn AmAn sUjh paDe
evun chhe?
AhA... hA! ek ek bol keTalo UtAryo chhe UnDo!! “kAraN ke temane anyatvanA lakShaNano
sadbhAv chhe.” AtmA ane sattA tenI e benI vachche (ane) AtmA ne gnAnaguNanI vachche
anyatvanA lakShaNano sadbhAv chhe. be ek nathI em tyAn anyatva lakShaNanI hayAtI chhe. guN ane
guNI vachche anyatva (lakShaNano) sadbhAv-hayAtI chhe. AhA... hA... hA!
“atadbhAv anyatvanun
lakShaN chhe.” ‘te’ nahIn. sattA te dravya nahIn, ne dravya te sattA nahIn. em ene atadbhAv (artha nIche
phUTanoTamAn) atadbhAv= (kathanchit) ‘te’ nahi hovun te; (kathanchit) te-paNe nahi hovun te; (kathanchit)
atatpaNun,
[dravya (kathanchit) sattApaNe nathI ane sattA (kathanchit) dravyapaNe nathI mATe temane
atadbhAv chhe.) ko’ Avun vAnchyun’ tun ke’ di shAntibhAI! to chopaDA bahu pherave chhe nyAn! hIrAnA ne
hIrA, hIrA. hIrAmAn herAn! ahA..hA..hA! AhA.. hA! chaitanya hIro! ‘jemAn guN ne guNInI bhedatA
lakShamAn levA jevI nathI’
AhA...! shun sambhALe chhe!! (tArA svarUpane) prabhu, tun AtmA chho ne..! ane
te AtmA anantaguNanun ekarUp chhe to anantaguNano Ashray chhe. guNane Ashraye dravya nathI, dravyane
Ashraye guN chhe chhatAn guN ne dravya be vachche atadbhAv chhe. (eTale guN chhe te dravya nathI ne dravya chhe
te guN nathI. AhA... hA... hA! AnhI sudhI jyAn atadbhAv chhe. (sudhI) lye chhe. bhale I atadbhAv
anyanun kAraN chhe-anero I (guN chhe.) guN anero chhe, dravya anerun chhe. A pradeshabhedamAn to vastu
(jAt na judI (hoy chhe.) AhA..! eno artha shun kahevAy tamAre? lAdI! popaTabhAInI lAdI AvI
yAd. lAdI ne rajakaNe-rajakaN, ene samayathI (tenI) te te paryAy thAy, te te paramANunA guN-
sattA-ne (paramANu) dravya to I paramANu ne sattA (vachche) atadbhAv chhe. bhale paramANumAn varNa-gandh-
ras-sparsha (Adi guN) chhe. paN (e) varNa- gandh- ras- sparsha ne paramANu (dravya) be vachche
ekabhAv nathI atadbhAv chhe, atadbhAvachhe eTalun anyatva chhe. ahA... hA! AhA... hA! samajAy
evun chhe, bhAShA to sAdI chhe paN. A (vAt) koI di’ sAmbhaLI no hoy (eTale) AkarI paDe!
(A to kriyAkAnD) dayA pALo, vrat karo ne IchchhAmi, vandAmi, payAhiNan sAmAyikan,
pAyaIchchhitan, karaNeNan, visehi karaNeNan (pATh bolyAne) thaI gaI sAmAyik! shenI ya khabar na maLe
ne! are.. re!
(ahInyAn kahe chhe ke) “atadbhAv anyatvanun lakShaN chhe” guN te dravya nahIn ne dravya te guN
nahIn (e atadbhAv chhe.) evo je atadbhAv anyatva-anerApaNAnun lakShaN chhe. eTale te anerun chhe.
pradeshabhedathI bhale anerun nahIn, paN A rIte anerun chhe.
“te to sattA ane dravyane chhe

Page 381 of 540
PDF/HTML Page 390 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 381
ja.” sattA nAmano guN chhe. ane dravya chhe I guNI chhe. be vachche ATalo to- atadbhAv-lakShaN
anyatva to sAbit thAy chhe. AhA... hA!
“kAraN ke guN ane guNIne.” guN je sattA-gnAn
Adi, ane dravyane “tadabhAvano abhAv hoy chhe.” te bhAvano be vachche abhAv hoy chhe. AhA...
hA! ‘te-paNe’ hovun; guN dravyapaNe hovun ane dravyane guNapaNe hovun (evA tadbhAvano abhAv hoy
chhe) AvI vAtun have! ahA... hA... hA! vItarAgano mArag bahu jhINo bAtu! dharam shailI evI chhe
A. A to dhIrAnA kAm chhe! AhA.. hA... hA!
kahe chhe (ke) jenA pRuthak pradesh chhe I to anya chhe. ene ne mAre to kAI sambandh nathI.
AhA... hA! paN tArAmAn rahel guN-sattA ane AtmA, be vachche ekabhAv nathI. je guN chhe e rUpe
dravya nathI ne je dravya chhe e rUpe guN nathI. e rIte
“tadabhAvano abhAv hoy chhe.” bemAn tadbhAvano
abhAv hoy chhe. sattA te dravya nahIn ne dravya te sattA nahIn. evo tadbhAvano be vachche abhAv chhe.
ahA... hA! AhA... hA! ghoDachandajI! Avun kyAn’ ya sAmbhaLavA kalakattAmAn maLe nahIn kyAn’ ya! A
phere vaLI paDayA chhe AvI ne! AhA... hA!
ekalo prabhu tun chhe em kahe chhe. AhA... hA! ekalaDAmAn paN guNane guNInI anyatA chhe.
AhA... hA! AhA...! e... I? pRuthak pradeshe A sharIr, vANI, karam, Abaru, dIkarA, dIkarI (e
to) kyAy anya chhe. I (to) AtmAmAn chhe ja nahIn. paN AtmAmAn, je gnAn ne sattA guN chhe tene
ne AtmAne atadbhAv lakShaN siddha thAy chhe. tadbhAvano abhAv (siddha) thAy chhe. tadbhAvano abhAv
siddha chhe. AhA... hA! je sattA chhe te dravya nathI ne dravya chhe te sattA nathI. tevo be vachche (atadbhAv
chhe.) tem gnAn chhe te AtmA nathI ne AtmA chhe te gnAn nathI, em Anand chhe te AtmA nathI ne
AtmA chhe te Anand nathI. evo
“tadbhAvano abhAv chhe.” A te A chhe ne A te A chhe. evA
tadbhAvano tyA abhAv chhe. AhA... hA... hA... hA! dukAnamAn ‘A’ Ave nahIn, bAyaDI-chhokarAn vachche
A vAt ke di’ Ave? apAsare (upAshraye) jAy to A vAt maLe nahIn, AhA... hA!
(shrotA)
digambar mandire jAy to nyAn’ya maLe nahIn? (uttara) nyAn’ya kyAn chhe? badhI vAtu bahu pher! digambar
mandiromAn bichArA, pher karI nAkhyA!
AhA... hA! vastu chhe ‘A’. te parane sparshatI nathI. je chIj sva chhe. e sharIr, karamane
sparshatI ja nathI. ethI to te pRuthak-anyatva chhe (tenAthI) paN AtmA ane guN to sparshelA
chhe. AhA... hA! chhatAn be vachche ‘tadbhAvano abhAv chhe.’ guN te AtmA ne AtmA te guN
evA “tadbhAvano abhAv chhe.” AhA... hA! Avun jhINun chhe!! (shrotA) A na jANIe to kAI
vAndho kharo?
(uttara) A na jANe ene guNabhed upar draShTi raheshe. par anya chhe em nahIn jANe to
enA upar draShTi raheshe. ane guN ane dravya, be bhinnabhinna chhe em na mAne to, ene guNabhed,
guNI-guNanA bhedanI draShTi

Page 382 of 540
PDF/HTML Page 391 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 382
raheshe. AhA...hA...hA! e...I? AhA...hA! A to vItarAganA vachan chhe!! enA ek ek vachan
upar (anant AgamanA bhAv samAyelAn chhe!) “tadbhAvano abhAv hoy chhe.” have draShTAnt Ape chhe.
(ahInyA kahe chhe ke) draShTAntathI samajAve chhe ke “shuklatva ane vastranI mAphak.” shuklatva
eTale dhoLApaNun, A vastranun dhoLApaNun (chhe ne) ane vastra (je chhe.) A dhoLApaNun ane A vastra.
enI mAphak. “te A pramANejevI rIte ek chakShu–indriyanA viShayamAn Avato, bIjI badhI
indriyonA samUhane gochar nahi thato evo je shuklatvaguN.”
shun kahe chhe? A dhoLo guN chhe I
Ankhano viShay ekalo rahyo. bIjI koIpaN indriyono viShay (e) nahIn. A dhoLun chhe I Ankhano
viShay chhe. bIjI koIpaN indriyono viShay (te) nahIn. ane A ‘vastra’ chhe I badhI indriyono
viShay chhe. be ‘bhAv’ pher paDI gyA! samajANun kAI? pharIne...! ‘shuklatva ane vastranI mAphak. ‘jevI
rIte ek chakShu - indriyanA viShayamAn Avato’, koN? dhoLo guN. ‘bIjI badhI indriyonA samUhane
gochar nahi thato.’ (koN?) dhoLo guN (bIjI) indriyano viShay ja na thAy. bIjI indriyano
viShay na thAy. dhoLApaNun nAkathI jaNAy? (kAnathI jaNAy, jIbhathI jaNAy, chAmaDIthI jaNAy?
AhA... hA! dhoLApaNun vastranun je chhe I Ankh indriyano ekano ja viShay chhe. bIjI badhI indriyono
viShay e (dhoLApaNun) nathI. AhA... hA! dAkhalo kevo Apyo, juone!!
(ahInyA kahe chhe ke) “bIjI badhI indriyonA samUhane gochar nahi thato evo je
shuklatvaguN chhe te samasta indriyasamUhane gochar thatun evun vastra nathI.” koN vastra. vastra te samasta
indriyasamUhane gochar chhe. shun kIdhun? A dhoLo je guN chhe. e ek chakShu-indriyano ja viShay chhe, bIjI
badhI (indriyono) e viShay nathI, vastra chhe I badhI indriyono viShay chhe. sparsha-ras-gandh-varNa badhA
viShay (guNo vastramAn chhe.) mATe vastra ane dhoLApaNAmAn atadbhAvapaNe anyatva chhe. (paN) pRuthak-
pradeshapaNe anyatva nathI. AhA... hA!
(shrotA) atadbhAv puravAr kare chhe... (uttara) hen, atadbhAv
chhe be vachche, dhoLapaN chhe ne I ek indriyano viShay chhe. AnkhathI jaNAy. ane bIjI (koI)
indriyo vaDe e na jaNAy. Ankh bandh kare to (dhoLap) nAkathI jaNAy? (nA. na jaNAy.) ane A
vastu (vastra) chhe te AkhI (badhI) indriyothI jaNAy. AhA... hA! samajANun kAI? (shrotA)
nyAy saras chhe.
(uttara) hen? saras nyAy chhe. AhA... hA! “shuklatvaguN chhe te samasta
indriyasamUhane gochar thatun evun ‘vastra’ nathI.” AhA...hA...hA!
AhA... hA! ek indriyane gamya chhe, dhoLo rang. I bIjI badhI indriyane gamya nathI. (ane)
vastra chhe I badhI indriyone gamya chhe. mATe vastra ane dhoLapaNamAn atadbhAvarUp anyatva chhe. dhoLApaNun
te vastra ne vastra te dhoLApaNun em’ nathI. mALe’...! A...re...! A vakIlono viShay

Page 383 of 540
PDF/HTML Page 392 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 383
e vepArIone AvI gyo! AhA... hA... hA! (shrotA) vANiyAne... AhA... hA! A to draShTAnt
Apyo hon? (vastusthiti) siddha karavA. sattA nAmano guN athavA gnAn Adi guN ane AtmA,
benA bhAvano tadbhAv nathI. benA tadbhAvano abhAv chhe. kem? ke vastranI dhoLap chhe I ek Ankh
indriyathI ja jaNAy chhe, bIjI indriyothI nahIn. ane vastra chhe I to badhI indriyothI jaNAy chhe. mATe
tene atadbhAv chhe. dhoLApaNA ane vastrane tadbhAv nathI tadbhAvano be vachche abhAv chhe. AhA...
hA! samajANun?
(shrotA) lUgaDA sivAy bIjAne Ave ke no’ Ave? (uttara) hen? (shrotA)
kapaDAnnun (udAharaN chhe) to bIjAmAn, chhatrImAn lAgu paDe ke nahIn? (uttara) A kapaDAno dAkhalo A
to. samaje mANas eTale. A chhe te Ankhe (thI) jaNAy, kAne (kAnathI) jaNAy? A Akhun vastra
to kAne ya jaNAy. Ankhyun bandh karIne A Am kAnathI jaNAy, sparshathI jaNAy, (kapaDAnnA
pharapharAhaTathI jaNAy.) AhA...hA! Avo upadesh kyAn? AhA...hA! evI vAt chhe! (lokone) darakAr
nathI! eTale ene jhINun lAge chhe. ‘jhINun nathI satya chhe.’ param satyanI sthiti ja AvI–maryAdA
chhe.’
je satnI maryAdA je pramANe chhe I pramANe nahIn samaje, to I satgnAn nahIn thAy, satgnAn nahIn
thAy to satsvarUp tene maLI shakashe ja nahIn. AhA... hA! satsvarUp prabhu! jevun sat chhe enA taraph
I vaLI nahIn shake. AhA... hA! asatgnAnathI te sat taraph vaLI shake? AhA... hA...!
(ahInyA kahe chhe ke) “tathA je samasta indriyasamUhane gochar thatun evun vastra.” badhA-pAnchey
indriyanA samUhane jaNAtun evun vastra. “te ek chakShu–indriyanA viShayamAn Avato, bIjI badhI indriyonA
samUhane gochar nahi thato evo shuklatvaguN nathI”, vastrathI shuklatvaguN kem judo paDayo? e ek ja
indriyano viShay chhe. ane bIjI badhI indriyono viShay te nathI. vastra badhI indriyono viShay chhe.
mATe beyane bhinnatA chhe. AhA... hA!
“tethI temane tadbhAvano abhAv chhe.” are! guN-guNInI
(vachche) bhinnatA! gajab vAt chhe!! AhA... hA!
hajI to A bAyaDI-chhokarAn bIjA nahIn, A sharIr mArun nahIn. (e mAnavun) parasevo Utare
ene. A sharIr to jaD-mATI dhUL chhe. A enI paryAy je samaye-samaye thAy I enAthI thAy chhe.
ane I jANe ke mArAthI thAy chhe, men Am karyu. sharIranun Am karyune...! sharIr dvArA kAm karyun (Akho
di’) sharIr dvArA kAm karyun (em ja ghUnTaN chhe!) AhA... hA!
(shrotA) thapAT mAre to sharIr dvArA
ja mAre ne...! (uttara) koN mAre? I to paramANunI paryAy thavAnI te thAy. thapAT mArI shakato
nathI I (AtmA) a... hA... hA... hA! e paramANunI paryAy I rIte thavAnI hoy to ja thAy. ane
e (bIjAnA hAthanI thapAT) aDatI nathI Ane (gAlane). thapAT ene aDatI nathI gAlane. AhA...
hA... hA! Avun (vastu) svarUp!! je pote potAmAn chhe e bIjAthI abhAvasvarUp chhe potAthI
bhAvasvarUp chhe, bIjAthI abhAvasvarUp chhe. atyant abhAv chhe. have atyantAbhAv (hovAthI) ene aDe

Page 384 of 540
PDF/HTML Page 393 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 384
ya kyAn? AhA...! AkarI vAt bahu bApu, A to! AhA... hA! e hIrAne aDato nathI AtmA,
em kahe chhe.’ A AtmA (to) nahIn paN hAthe ya aDato nathI. (shrotA) enun shun kAm chhe paN
paisA Ave chhe ne...! hAth na aDe to kAI nahIn, amAre to paisAnun kAm chhe ne! (uttara) paisA konI
pAse Ave? AhA...! paisAno mAlik hato ke di’? paisAno mAlik paiso chhe. AhA... hA! (are!)
paramANummAn varNa-gandh-ras-sparsha (guNo) chhe te paN paramANumAn anyabhAv chhe. atadbhAv chhe. I
paramANummAn sparsha (nAmano guN chhe) A sparsha, TADhun-Unun I ane paramANu (dravya) vachche atadbhAv
chhe. kemake (TADhun-Unun) sparsha ek indriyano viShay chhe ane A Akhun tattva chhe e pAnchey indriyano
viShay chhe. eTale (AkhA tattvane-dravyane) atadbhAvano abhAv chhe. ahA... hA... hA... hA! paN,
atadbhAv tarIke visheSh chhe. pradesh tarIke. paN tadbhAv tarIke, tadbhAvano bhAv hovA chhatAn bhinnabhinna
bhAv hovA chhatAn, teno abhAv te enun svarUp chhe. AhA... hA... hA! samajANun kAI? AvI vAt
kyAn sUkShma! dharam karavo emAn AvI vAt shun karavI? paN dharam koN kare chhe? khabar chhe tane?
AhA... hA! dharam karanAro shun kare chhe? dharam karanAro’ ... parapadArthanI sAmun joto nathI, ane
potAnA guN-bhedane karato nathI! e dharam kare chhe I draShTi dravya upar jAy chhe ne e dharam kare chhe.
devIlAlajI! AhA... hA... hA!
(kahe chhe ke) dharam to paryAyamAn thAy ne? AhA... hA! paryAy kyAn vaLe chhe? enun lakSha kyAn
jAy chhe? dhyey kone banAve chhe? I jo parane dhyey banAve to agnAn chhe. have pote chhe paryAy, emAn
AtmAne gnAnaguN be bhinna, em jo paryAyamAn lakSha kare to I vikalpa UThe chhe. kAraN ke be (vachche)
atadbhAv chhe. AhA... hA! Av vAtu chhe jhINI! paN jyAre guN ne AtmA, bhale anyapaNe-
atadbhAvane (laIne) anyapaNe kahevAy, chhatAn evA (bhedanun) lakSha chhoDI daIne, ek dravya upar-
gnAyak upar draShTi kare to satya hAth Ave (eTale Atmatattva jaNAy.) AhA... hA! have Avun kyAn!
AhA... hA! mumbaI jevA shaheramAn AvI vAt thAy tyAn to (loko bUmo pADe ke) shun kahe chhe A?
(ahInyAn kahe chhe ke) “tethI temane tadbhAvano abhAv chhe.” kone? vastrane ane dhoLA
svabhAvane. dhoLAguNane tadbhAvano abhAv chhe.’ AhA... hA... hA! ek-ek shabdano artha to dhIme’
kathI thAy chhe paN have. AhA... hA! nirNay-parathI bhinna chhe. evA nirNay karavAno paN avasar na
le, I ke di’ AtmAnA-antaramAn jAy. AhA... hA! he prabhu! mArun svarUp ja parathI taddan bhinna,
karmathI-karmanA pradesho bhinna ane AtmAnA pradesho bhinna, ethI karmanA udayathI AtmAne rAg thAy,
em nathI. AhA...! moTo vAndho ‘A’!!
(shrotA) jain dharma to karmane ja mAne chhe... (uttara)
temane nahIn AhA... hA! ahInyA to karmano pahelethI ja nakAr daIe chhIe. AhA...! sanshay thAy I
jIvanI potAnI bhUl chhe. e karamane laIne sanshay thAy, darshanamohane laIne em nathI. chhatAn
sanshayabhAvane

Page 385 of 540
PDF/HTML Page 394 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 38p
ane AtmAne- A sanshayabhAv AtmAne Ashraye thAy chhe - chhatAn sanshayabhAv ne AtmA be ne
atadbhAv chhe. AhA... hA!
(ahInyA kahe chhe ke) “tethI temane tadbhAvano abhAv chhe.” kone? dhoLApaNun ane vastrapaNun
(arthAt) dhoLApaNun ane vastrapaNun e ek nathI. kem ke dhoLApaNun ek indriyano viShay thayo, ane
vastra pAnch indriyano viShay thayo. dhoLApaNun e Ankhano viShay chhe. bIjI indriyono viShay nathI.
(ethI e be vachche tadbhAv nathI.) samajANun kAI? ek indriyano viShay thayo (bAkInI) chAr
indriyono viShay (dhoLApaNun) na thayo. A vastra chhe I (Ankh sahit bAkInI) chArey indriyono
viShay chhe. (eTale ke) pAnche ya no ahA... hA... hA.! mATe be vachche atadbhAv chhe. atadbhAv
anerApaNe gaNavAmAn Ave chhe. olA pradeshabhedanun anyatva jUdun, A atadbhAvanun anyatva jUdun.
AhA... hA...! (shrotA) pradeshabhed nAm pRuthakatva... (uttara) hen! pRuthak chhe tadna (e to.) A
bhAShA to sAdI chhe AmAn koI sanskRit ne vyAkaraN ne... (evun nathI.) benun-dIkariyunne pakaDAy evun
chhe! nahIn?!
(kahe chhe ke) tene ek vAr haLavo banAvI de. par mArAn chhe I bojo UThAvI nAkh. AhA...
hA... hA! (AtmA) haLavo to chhe... paN mAne (jUThI) mAnyatAne laIne A mArun, A paisA mArA,
e paisA pedA karI shakun, paisAne hun vAparI shakun, chhokarAnne barAbar bhaNAvI shakun, vyavasthA gharanI sarakhI
rAkhun to e (badhA sarakhA) rahe. AhA... hA! dIkarIne paN ThekANe pADavI hoy to, dhyAn rAkhIne
(shodhI kADhun ke) var kevo chhe? ghar kevun chhe? evI badhI dhyAn rAkhe to ThekANe paDe. e badhI bhramaNA
chhe!! AhA... hA... hA... hA! bhAre jagat, to bhAI! AhA... hA! chhatAn e chIjomAn rahyo dekhAy.
paN enAthI bhinnapaNe AtmA bhAsyo hoy, tathA sanyogo hoy, sanyog sanyogane kAraNe hoy,
indriyonA viShayo paN jyAn sanyoge hoy, chhe pRuthak paN sanyoge Ave. paN chhatAn andar draShTimAn pher
hoy. AhA...! ke hun to AtmA gnAyak! chaitanyasvarUp abhed! guNI ane guNanA bhedathI paN vikalpa
UThe chhe mATe I hun nahIn. (hun to abhed-ekarUp chhun.) AhA... hA! AhA... hA... hA! ko’ bAbubhAI!
Avun jhINun chhe! AhA... hA! are... re! AvA A! amAre hIrAchandajI mA’ rAj bIchArA! vayA
gyA! kAne paDI nahIn vAt! I karatAn bhAgyashALIne jIvo atyAre! AhA... hA! chhentAlIs varasanI
dikShA! bAr varasanI ummare lIdhelI. shAnt mANas! gambhIr! bahu hajAro mANas-be hajAr mANas
vyAkhyAn sAmbhaLe, shAnti! are... re! A shabda kAne nahIn paDelA ‘A’!! AhA... hA! ke parathI
pRuthak chhe to I to (atyAre ke’ chhe ke) nahIn, paranI dayA pALI shake chhe.
एवं पमाणं सारं णाणसंजं
किंचन “I paranI dayA pALavI I ahinsA ne gnAnano sAr” have Anun shun karavun kaho? have ahInyA
to (kahe chhe) ke paranI dayA to pALI shake nahIn kem ke par chhe I pradeshathI pRuthak chhe. (vaLI e be)
pradeshathI pRuthak chhe. tenI dayA koI pALI shake nahIn. paN enAmAn je dayAno bhAv Ave. AhA...! e
bhAvane ane

Page 386 of 540
PDF/HTML Page 395 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 386
dravyane paN atadbhAv chhe. ahahahA! ekarUp nathI. AhA... hA! eno paN (vikalpa) chhoDIne, guN
ane AtmAno paN vikalpa chhoDIne - olo to vikAr chhe. A gnAn chhe AtmAne jANanArun ane hun
AtmA chhun I be vachche paN atadbhAv chhe. AhA... hA! ‘atadbhAv’!! atadbhAvamAn ekalun karyun.
unmagna, nimagna nahIn? AhA...! paryAyadraShTithI joIe to guN ne guNI nimagna najare paDe. (ane)
dravyadraShTie joIe, to AhA...hA...hA! to nyAn (bhed) UDI jAy chhe. bhed to UDI jAy chhe. AhA...
hA... hA... hA! unmagna-nimagna AvI gayun’ tun ne (gAthA-98 phUTanoTamAn artha chhe.) kevI vAt em!
siddhAnt A chhe!!
(kahe chhe ke) paryAyadraShTithI jue to bhed dekhAy, I to vikalpa Ave. AhA... hA... hA! tene
paryAyathI - avasthAnA bhedathI dekhe ke ‘A rAg chhe- A mAro chhe- (A atadbhAv chhe.) tyAn to
vikalpa UThe. paN paryAyadraShTi chhoDIne dravyadraShTithI dekhe to nimagna - bhed paN DUbI jAy chhe. bhed paN
bUDI (DUbI) jAy chhe. AhA... hA... hA! abhedapaNun prasiddhimAn Ave chhe. abhedapaNun draShTimAn Ave chhe.
A Anun nAm dharam chhe!! are! kyAn pahonchavun! amRut reDayAn! panchamaArAmAn, santoe to amRut
reDayAn chhe!! bhAv kahevAnI A shailI!!
kahe chhe atadbhAv chhe. chhatAn pRuthak pradesh nathI. AhA... hA! paN e atadbhAvamAn pRuthak pradesh
nathI. chhatAn atadbhAvane jovAnI be draShTi (chhe.) paryAyadraShTithI jue to atadbhAv evun judApaNun
bhAse. ane dravyadraShTithI dravyArthikanaye jue to te nimagna paN chhe. AhA... hA! olun unmagna hatun e
vikAr, paryAy (bhed) nimagna thaI jAy chhe. dravyamAn paN I abhed thaI jAy chhe. AhA... hA!
(shrotA) bahu khulAso... Avyo. (uttara) AvI vyAkhyA chhe. AhA...! “tethI temane tadbhAvano
abhAv chhe.”
(ahInyA kahe chhe ke) “tevI rIte koInA Ashraye rahetI”. have Avyun pAchhun jhINun! sattA je
chhe e dravyane Ashraye rahe chhe. dravya chhe I koInA Ashraye rahetun nathI. AhA...! chhe? (pAThamAn) “tevI
rIte koInA Ashraye rahetI” AhA...! (eTale) dravyanA Ashraye rahetI. “nirguN” (eTale)
guNamAn guN nathI (e nirguN). AhA... hA... hA!
द्रव्याश्रया निर्गुणा गुणाः। tattvArthasUtra’ nun sUtra
chhe. (a. pa. sUtra. 41) dravyane Ashraye guN chhe paN द्रव्याश्रया निर्गुणा गुणाः। guNane Ashraye guN
nahIn. bhAre Akarun kAm!! AhA... hA! haju enA palAkhA sAchA (to gokhe.) prayogamAn levun to
alaukik vAtun chhe. AhA... hA! bhAI! nathI ne...? hasamukh nathI Avyo...! AhA...! “nirguN” shun
kIdhun? guN vinAnI ‘sattA’ (guN) nirguN chhe. dravya guNavALun chhe. jem nIche (phUTanoTamAn juo!)
kerImAn varNaguN chhe, kerImAn varNa-gandh vagere chhe tem dravyamAn sattA chhe. “nirguN” = guN vinAnI.
[sattA nirguN chhe, dravya guNavALun chhe. jem kerI varNa guNavALI, gandhaguNavALI, sparshaguNavALI vagere

Page 387 of 540
PDF/HTML Page 396 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 387
chhe. parantu varNaguN kAI gandhavALo, sparshavALo ke anya koI guNavALo nathI (kAraNake varNa kAI
sUnghAto ke sparshato nathI); vaLI jem AtmA gnAnaguNavALo, vIryaguNavALo vagere chhe, parantu gnAnaguN
koI vIryaguNavALo ke anya koI guNavALo nathI; tem dravya anantaguNovALun chhe, parantu sattA guNavALI
nathI. (ahIn jem danDI danDavALo chhe tem dravyane guNavALun na samajavun; kAraN ke danDI ane danDane to
pradeshabhed chhe, dravya ne guN to abhinnapradeshI chhe.
] ‘jem danDI danDavALo chhe tem dravyane guNavALun na
samajavun’ e shun kIdhun? danDI-lAkaDIvALo ane danD-lAkaDI e be tadna judI chIj chhe. em ahInyA na
samajavun. I to pRuthak pradesh chhe (bannenA) em ahInyA guN ane guNI vachche em na samajavun.
(ahIn to) phakta guN te dravya nahIn ne dravya te guN nahIn eTalo atadbhAv chhe. AhA... hA!
(shrotA) A vAtamAn kShetra ek chhe ne...! (uttara) kShetra ek chhe. ek ja chhe. guN levun chhe ne...!
guN ne dravya kShetra ek ja chhe. paryAy chhe e vaLI pachhI vAt. I (pradeshabhedanI) atyAre vAt nahIn.
A to guN ne dravya vachchenI vAt chhe. AhA...hA!
anekAnta mArag vastunA svarUpamAn chhe e rIte hon? ane anekAnt eTale anek dharam emAn
chhe I rIte anekAnta chhe. emAn nathI ne anekAnt TherAvavun bIjI rIte - paranun paN karI shake, I to
emAn chhe nahIn enAmAn. enamAn chhe nahIn ne I anekAnt kyAthi lAgu paDe ene...! AhA... hA! e
sattA nAmano guN chhe AtmAmAn, e nirguN chhe. emAn guN nathI (bIjo). pote ek guN chhe paN
emAn bIjo guN nathI. (vastu) e guNonI banelI chhe ane sattA ek ja guNanI banelI chhe.
visheShaN chhe. (nIche phUTanoTamAn) visheShaN
= khAsiyat; lakShaN; bhedak dharma. e khAs bhed dharma chhe.
sattA ne AtmAne khAs judA prakAr chhe em. AhA... hA! vidhAyak chhe= rachanArI chhe. e guN chhe I
dravyane rachanAr chhe. dravya chhe te guNono rachanAr nathI. chhe? (pAThamAn) vidhAyak= vidhAn karanAr;
rachanAr chhe. AhA... hA! guN chhe I dravyane batAve chhe. eTale eno rachanAr chhe. dravya eno rachanAr
(guN) chhe. dravya ene-guNane rachanAr nathI. AhA... hA! chhe? (phUTanoTamAn) vidhAn karanAr; rachanAr.
“nirguN ek guNanI banelI, visheShaN, vidhAyak (–rachanArI).
(ahInyA kahe chhe ke) “ane vRuttisvarUp” vRuttisvarUp (nIche phUTanoTamAn) vRutti=vartavun te;
hovun te; hayAtI utpAdavyayadhrauvya. enI e sattA chhe. (tene) ATalA bol visheShaN kahyA. ‘sattA
guN’
nirguN chhe, ekaguNanI banelI chhe, visheShaN chhe, dravyanun visheShaN chhe, ane vidhAyak chhe –
rachanArI chhe ane vRuttisvarUp chhe. chhe ne vRuttisvarUp (eTale) vartavun te. evI je sattA chhe “te koInA
Ashray vinA rahetun”
have dravya. have dravya kevun chhe? ke “koInA Ashray vinA rahetun” pahelI e
guNanI vAt karI. AhA! sattA nAmano guN chhe. te nirguN chhe. guNamAn guN nathI. ekaguNanI banelI
chhe. visheShaN chhe, vidhAyak chhe - rachanArI chhe ane vRuttisvarUp chhe evI je sattA chhe. bas tyAn e vAt
pUrI. (have dravyanI vAt) “te koInA Ashray vinA rahetun”

Page 388 of 540
PDF/HTML Page 397 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 388
dravya. dravya kevun chhe? ke “koInA Ashray vinA rahetun dravya.” AhA...hA...hA! A...re!
“guNavALun” chhe. olI to ekaguNanI (vAt) hatI. e ekaguNamAn nahoto bIjo guN.
A dravya to guNavALun chhe. AhA... hA! anek guNonun banelun chhe. rachelun anAdithI. “anek
guNonun banelun” “visheShya” chhe. chhe?
(pAThamAn phUTanoTamAn).
AhA...! visheShya= khAsiyatono dharanAr padArtha; lakShya; bhedya padArtha-dharmI. [jem gaLapaN,
saphedapaNun, suvAnLap vagere sAkaranAn visheShaNo chhe, ane sAkar te visheShaNathI visheShit thato (-te te
khAsiyatothI oLakhAto, te te bhedothI bhedAto) padArtha chhe, vaLI jem gnAn, darshan, chAritra, vIrya
vagere AtmAnAn visheShaNo chhe ane AtmA te visheShaNothI visheShit thato (oLakhAto, lakShit thato,
bhedAto) padArtha chhe, tem sattA visheShaN chhe. AhA... hA! dravyanA lakShaNathI sattAnun lakShaN bhinna chhe ane
dravya visheShya chhe (eTale) sAmAnya chhe. ane guN chhe te visheShaN chhe. AhA... hA! (visheShya ane
visheShaNone pradeshabhed nathI e khyAl na chUkavo.)
] jhINun badhun bahu jhINun! AhA... hA! mArag lokoe
bahArathI (mAnyo chhe.) A k kdayA pALone... A pUjA karIne bhakti karIne mAnIe ke hAlyA
javAnA, hAlyA javAnA ghaNA to pashumAn javAnA. A badhA vANiyA, marIne! kAraN ke mAns Adi
nathI, puNye ya nathI. be-chAr kalAk hammeshA vAnchan hoy ne satsamAgamey atyAre to na maLe, ene
kono karavo satsamAgam? ane konA samAgame vAnchavun- vichAravun? (enI gam nahIn) be-chAr kalAk
vAnche to puNye ya bandhAy. AhA...! ekA’ da kalAk maLe emAn evA maLe kusangI ke pAp bandhAy
mithyAtvanun! have kyAthi uddhAr! AhA... hA! chhe? (pAThamAn).
(ahInyA kahe chhe ke) “guNavALun, anek guNonun banelun, visheShya vidhIyamAn (rachAnArun)
ane vRuttimAnasvarUp evun dravya nathI.” juo! chhe? (pAThamAn) je koInA Ashray vinA rahetun dravya,
em vRuttimAnasvarUp evun dravya nathI. “tathA koInA Ashray vinA rahetun, guNavALun, anek guNonun
banelun, visheShya, vidhIyamAn ane vRuttimAnasvarUp evun dravya chhe te koInA Ashraye rahetI, nirguN,
ekaguNanI banelI, visheShaN, vidhAyak ane vRuttisvarUp evI sattA nathI.”
AhA... hA... hA!
Akarun paDe evun chhe!
(kahe chhe ke) je ek sattA chhe. e ek guNavALI chhe ne I dravyane Ashraye chhe. ane dravya chhe I
anantaguNavALun chhe. koInA Ashraye nathI. mATe be vachche atadbhAv (eTale) te te bhAv te te nahIn.
eTale atadbhAvanun anyapaNun andar chhe. AhA... hA! e sattA chhe te dravya nathI ne dravya chhe te sattA
nathI. AhA... hA! (shrotA) banne anAdinA chhe koN kone rache? (uttara) rache koN? e rachAyelun
chhe em kahevAy. chha dravyathI rachAyelo chhe lok em kahevAy. pAchhun Ave! AhA... hA... hA! rachAyelun
eTale banelun chhe em (samajavun.) rachAyel eTale em ‘chhe’. A lok paN chha dravyathI rachAyelo chhe
em

Page 389 of 540
PDF/HTML Page 398 of 549
single page version

gAthA – 106 pravachanasAr pravachano 389
bolAy. ‘panchAstikAy’ ‘chhe’ em bhAv em chhe. AhA... hA! I to olAmAn Avyun nahIn!
‘chhahaDhALA’ mAn (
तीनलोक तिहुँकाल माँही नहि, दर्शन सो सुखकारी, सकल धरम को मूल यही
इस बिन करनी दुखकारी–DhAL trIjI–16) koIe lokane karyo nathI, koIe (lokane) dhArI rAkhyo
nathI. em Ave chhe ne...! vastu chhe I chhe. AhA... hA!
ahInyA to vastuno guN ane vastu, e paN kharekhar ekapaNe nathI. beyanA lakShaNo
(bannemAn) bhinnapaNun chhe. eTalun be vachche anyatva chhe. paN paranA pradesho bhinna chhe e anyapaNun ne A
anyapaNun bIjI jAtanun chhe. AhA... hA!
“tethI temane tadbhAvano abhAv chhe.” “Am hovAthI ja,
jo ke sattA ane dravyane kathanchit anarthAntarapaNun (abhinnapadArthapaNun, ananyapadArthapaNun) chhe.” sattA
ne dravyane ekapadArthapaNun chhe.
“to paN, temane sarvathA ekatva hashe em shankA na karavI.” sarvathA- sattA
ane dravyane sarvathA ekatva chhe em shankA na karavI. AhA... hA! “kAraN ke tadbhAv ekatvanun lakShaN
chhe.” tadbhAv= ‘te-bhAv’ te ekatvanun lakShaN chhe. AhA... hA! joyun? pAchhun te-bhAv te ekatvanun
lakShaN chhe. je shvetapaNe jaNAtun nathI.
“je te–paNe jaNAtun nathI te sarvathA ek kem hoy? nathI ja.”
sarvathA ek nathI. “parantu guN–guNIrUpe anek ja chhe em artha chhe.” guN ne guNInA bhedathI
atadbhAv anyatva chhe. em samajavun joIe. tadna anyatva nathI (eTale) ekadam pradesh bhinna chhe
mATe anyatva chhe em nahIn. A paryAyadraShTithI jotAn bhinnapaNe chhe. dravya (draShTi) thI jotAn abhinna chhe.
chhe? (pAThamAn) AhA... hA! badho viShay jhINo! abhyAs na maLe ne!
(shrotA) Ap to ‘hA’
paDAvI dyo chho... (uttara) paN vAt A kahevAy chhe e bese chhe ke nahI? AhA... hA... hA!
je vastu chhe. e to anantaguNasvarUp chhe. ane ek guN chhe e nirguN svarUp chhe. nirguN chhe
eTale guNamAn guN nathI. dravya to anantaguNavALun chhe. nirguN (guN) ane guNavALA (dravya) ne
atadbhAv chhe. bhedabhAv chhe. chhatAn evo bhedabhAv nathI ke enA pradesho sattAnA ne AtmAnA pradesho
judA evun nathI.
visheSh kaheshe .........