Pravachansar Pravachano-Gujarati (English transliteration). Date: 07-07-1979.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 37 of 44

 

Page 466 of 540
PDF/HTML Page 475 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 466
hoy ke jethI trikoTi sattA (-traN prakAranI sattA, trikALik hayAtI) jene pragaT chhe evo te (jIv),
te ja na hoy? (arthAt traNe kALe hayAt evo jIv anya nathI, teno te ja chhe.)
bhAvArtha– jIv manuShya-devAdik paryAye pariNamatAn chhatAn anya thaI jato nathI, ananya rahe chhe,
teno te ja rahe chhe; kAraN ke ‘te ja A devano jIv chhe, je pUrva bhave manuShya hato ane amuk bhave
tiryanch hato’ em gnAn thaI shake chhe. A rIte, jIvanI mAphak, darek dravya potAnA sarva paryAyomAn tenun
te ja rahe chhe, anya thaI jatun nathI-ananya rahe chhe. Am dravyanun ananyapaNun hovAthI dravyano sat-
utpAd nakakI thAy chhe. 112.
pravachana tA. 7–7 –79.
‘pravachanasAr’ . 112 gAthA. ekaso agyAr thaI gaI.
“have sarva paryAyomAn dravya ananya chhe” game te paryAy hoy-nArakI, dev dravya to ananya chhe
dravya to “tenun te ja chhe” AhA... hA! dravya to tenun te ja chhe paN gnAnaguN paN teno te ja chhe.
AhA... hA! jem Anand guN, shraddhA guN, ananya chhe te sadAy chhe. game te paryAyamAn ho paN vastu chhe
I pote anant guNathI ananyamay trikAL-trikoTi kaheshe. e trikAL chhe. AhA... hA!
“arthAt tenun
te ja chhe.” je dravya chhe te bhale manuShyapaNe thayun, devapaNe thayun, are matignAnanI paryAyapaNe thayun paN dravya
to te vastu chhe te te ja chhe. AhA... hA! emAn kyAy ochhA-adhikapaNun thayun nathI. vastu evI chhe
AkhI (pUrNa). jene kAraNaparamAtmA kaho, kAraNajIv kaho, sahaj trikALI, svarUpapratyakShagnAn trikAL
kaho. I game te paryAyamAn ho paN vastu to vastumAn (pUraN) chhe. draShTi to tyAn rAkhavA jevI chhe em
kahe chhe. AhA... hA! svarUp pratyakSha kIdhun ne...! svarUpadraShTi trikAL chhe. em dravya
“tenun te ja chhe tem
tenI draShTi–shraddhA tenI te ja chhe.” trikALI hon! tenI te ja chhe (draShTi) mithyAtva avasthA ho (paN
shraddhAtrikAL tenI te ja chhe.) AhA... hA! to I shraddhA- gnAn- Anand anvay shaktio chhe.
anvayashakti levI chhe ne...!
“mATe tene sat–utpAd chhe–em sat–utpAdane ananyapaNA vaDe nakakI kare
chhe– sat-utpAdathI ananya chhe bhale paryAy- utpAd anya thAy paN vastu to ananya chhe. vastu
anerI thaI nathI. paryAy anerI-anerI thAy.
(gAthA) ekaso bAr.
जीवों भवं भविस्सदि णरोऽमरो वा परो भवीय पुणो ।
किं दव्वत्तं पजहदि ण जहं अण्णो कहं होदि ।। ११२।।
nIche harigIt.

Page 467 of 540
PDF/HTML Page 476 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 467
jIv pariName tethI narAdik e thashe; paN te–rUpe
shun chhoDato dravyatvane? nahi chhoDato kayam anya e? 112.
“TIkA– pratham to dravya vastu dravyatvabhUt anvayashaktine” dekho. AhA... hA! dravya je chhe
vastu! enun dravyapaNun-bhAv je chhe tenun bhAvapaNun-evI anvayashaktione “sadAy nahi chhoDatun thakun”
AhA... hA! pratham to I kahevun chhe ke dravya, dravyatvabhUt vastu teno bhAv, tenun bhAvapaNun AhA... hA!
vAt thaI’tI hamaNAn nahIn! chandubhAI AvyA’ tA dAkatar. te di’ vAt thaI’ tI. bhAv ane bhAvavAn
vastu ek ja chhe. nAm bhale be (hoy) vastu abhed ja chhe. em dravyatva-dravya dravyatvabhUt (eTale)
vastu chhe I dravya, dravyatvabhUt (eTale) enun bhAvapaNun anvayashaktio. jem dravya anvay chhe
(athavA) kAyam rahenAr. em enI anvayashaktione “sadAy nahi chhoDatun thakun” AhA... hA! dravya
je chhe I dravya to pote dravyane nahi chhoDatun paN dravya chhe tenA dravyatva (eTale) anvayashaktio ke
bhAvavAn (arthAt) bhAvano bhAvavAnane kadI nahi chhoDatun. AhA... hA! AvI chIj (sat) chhe. ek
lITImAn keTalun samADayun chhe! bIjA hAre tAre shun sambandh? (mUL to) em kahevun chhe.
(kahe chhe) bhale te dravya dravyatvabhUt anvayashaktione sadAy nahi chhoDatun (bhale) te game te
paryAyamAn ho. AhA... hA! to ya parane ane ene kAI sambandh nathI. trikALI dravya, enun dravyatvapaNun
eTale anvayashaktio- e to kAyam ekarUp trikAL chhe. paN tenI thatI paryAyo I anvayashaktine
chhoDIne nathI thatI. dravyane chhoDIne paryAy thatI nathI. paryAyamAn to teno te anvay te dravya ane teno
te guN (chhe) evo ne evo guN ne evun ne evun dravya rahe chhe. AhA... hA! samajAy chhe AmAn?
‘sat’ prabhu! sat-utpAd siddha kare chhe. ‘sat’ vastu chhe. enun je dravyapaNun (eTale) dravyanun dravyapaNun.
AhA... hA! (eTale ke) anvayashakti. vastune anvay kIdhI, paN enI shaktio je sattva chhe
(arthAt) satnun sattvapaNun-dravyanun dravyapaNun-bhAvanun bhAvavAnapaNun-evI
“anvayashaktine sadAy nahi
chhoDatun thakun (sat ja chhe.) AhA... hA!
(kahe chhe ke) game te paryAyamAn ho, paN dravya potAnun dravyatva (eTale) anvayashaktio -
trikAL ekarUp chhe guNo-ene I (dravya) koI di’ chhoDatun nathI. AhA... hA! evI draShTi karAvavA
A vAt kare chhe. AhA... hA! dravya to lIdhun paN dravyanun dravyatva eTale ke anvayashaktio em.
AhA... hA! ‘dravyatvabhUt’ kIdhun chhe ne bhAI...! ‘dravyatvabhUt’ jhINI vAt chhe prabhu! dravya chhe vastu chhe.
I ‘sat ja (hayAt ja) chhe.’ satnun je satpaNun-dravyatvapaNun-anvayashaktipaNun-e anvayashaktine dravya
sadAy nahi chhoDatun (thakun) sat ja (hayAt ja) chhe. AhA... hA!
“jyAre juo tyAre I puraN bhanDAr
bharyo chhe” em kahe chhe e dravya chhe (enun) dravyatvabhUt-dravyapaNun eTale anvayashaktipaNun eTale
bhAvanun bhAvapaNun - dravya (ne) jyAre ‘bhAv’ kahIe tyAre enun sattvapaNun

Page 468 of 540
PDF/HTML Page 477 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 468
bhAvavAn (athavA) bhAvapaNun ene kadI (dravya) chhoDatun nathI. AhA... hA! jhINI vAt chhe bhAI!
mudanI rakamanI vAt chhe. AhA... hA! parane ne ene kAI sambandh nathI em (AchAryadev) kahe chhe.
paramANu ho ke (anya dravyo ho) ahInyAn to AtmAnI sAthe sambandhanI vAt chhe. AtmAnI vAt kahevI
chhe ne ahInyAn to....! dravyapaNe ane mULapaNe. paramANunI kAI vAt nathI kahevI atyAre. AhA.... hA!
“pratham to” (sanskRit TIkAmAn)
तावद् kahyun chhe. द्रव्यं हि तावद् sanskRit chhe. mUL vAt e chhe ke em
(artha chhe) तावद् eTale mUL vAt em chhe ke sanskRit TIkAnI pahelI lITI (juo) द्रव्यं हि
तावद्द्रव्यत्वभूतामन्वयशक्तिं AhA...hA!
(kahe chhe) prabhu! tun koN chho? kahe chhe ke anvayashaktio-dravyatvapaNun nahIn chhoDato. e hun chhun.
AhA... hA! paryAyapaNe bhale-nArakaparyAy, manuShyaparyAy, devaparyAy (ho) paN mArI chIj je chhe ane
chIjanun chIjapaNun je chhe- enI anvayashaktio lIdhI chhe ne...? anvayashakti kaho ke anvayasAmarthya
(athavA) svabhAvanun sAmarthya (ne sadAy nahi chhoDatun thakun sat ja (hayAt ja) chhe. AhA... hA! A
adhikAr ‘gney adhikAr’ chhe! ke. Atmagney! gney adhikAramAn ahInyAn (mukhyapaNe) AtmAne ja
lIdho chhe. draShTAnt tarIke to AtmAne ja lIdho. gneyo to badhAn chhe. e darek dravya gney chhe ene dravyatva
(bhUt) anvayashaktio ne e dravya chhoDatun nathI. e bhale game te paryAyapaNe thAv (te to tenun te ja
chhe.) ahInyAn to bhale AtmAno draShTAnt dIdho. (paN badhA dravyo te totenA te ja chhe.) prabhu! tun game
te sthitimAn ho paN te dravya chhe te dravyatvane-anvayashaktione (kadI chhoDatun nathI.) e bhAvavAn te
‘bhAv’ ne kadI chhoDatun nathI. AhA.. hA! chhe? ek lITI chhe.
तावद् (eTale) mUL vAt em chhe ke
em (kahevun chhe.) तावद् nAm pratham eTale mukhya vAt te ‘A’ chhe. AhA... hA! be (prakAre) bhAShA
lIdhI chhe ne..! dravya (te) dravyabhUt (arthAt) bhAvavAn tenA bhAvane kadI chhoDato nathI. AhA.. hA!
dravya, dravyatva evo bhAv, evI anvay shaktio-guN, (emAn) eTalI anantI shaktio chhe te
bhAvane bhAvavAn koI di’ chhoDatun nathI. AhA...hA...hA...hA! pahelI lITI (no ja bhAv spaShTa thAy
chhe.)
(kahe chhe ke) A chAr mahinA (A varasanA) thayA Ane. pAnch varas ne chAr mahinAno
Aje divas chhe ne...! phAgaN shud-13 (chhe.) chaitra, vaishAkh, jeTh ne aShADh tethI pAnch varas ne chAr
mahinA thayA ‘paramAgam (mandiranI pratiShThAne) AhA... hA! (shrotA) khajAno kholI dIdho chhe
ApashrIe to...!
(uttara) kahe chhe ke tun dravya chho ke nahIn! to enun dravyapaNun chhe ke nahIn! dravyapaNun eTale ke
anvayashaktio chhe ke nahIn! anvay eTale kAyam rahenArun sAmarthyavALun tattva chhe ke nahI! AhA... hA!
kAyam sAmarthya ne sattva ne rahenArun sat sat kaho ke dravya kaho, sattva-anvayashaktio tene te

Page 469 of 540
PDF/HTML Page 478 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 469
anvayashaktine sat kadi chhoDe chhe? (‘sadAy nahi chhoDatun thakun sat ja (hayAt ja chhe.) AhA... hA..
hA! game te (paryAyamAn ho) nigodanI paryAyamAn ho, manuShyanI paryAyamAn ho, prabhu tun dravya chho ne!
ane tArun dravyapaNun-anvayashaktio-guNo chhe (arthAt) bhAI I bhAvavAnane (chhoDatun nathI.) bhale
nigodamAn paryAy akSharanA anantamA bhAge thaI jAy, paN ene-dravye dravyashaktione (kadI) chhoDI
nathI. AhA... hA... hA! samajANun kAI..? bhAShA to sAdI chhe paN have bhAv to (AkarA chhe!)
(ahInyAn kahe chhe ke) “anvayashaktine sadAy nahi chhoDatun thakun sat ja (hayAt ja) chhe.” I
to kAyam-hyAt ja chhe. game te paryAyamAn ho paN I sat hayAt ja chhe. AhA... hA! sanyogane laIne
to nahIn, paN ek samayanI paryAy-paryAy thAy ene laIne asat (thaI jAy em) nahIn I to
hyAt-kAyam tattva chhe. AhA... hA... hA! A gney adhikAr! Atmagney! AhA...! e gneyanun gneyapaNun
gneye kadI chhoDayun nathI. AhA... hA! Avo bhagavAn AtmA! eNe bhagavAnapaNun kadI chhoDayun nathI.
‘niyamasAr’ mAn to I ja Ave chhe ne...! ‘kAraNagnAn’ (‘niyamasAr gAthA 13-14) kAraNadravya to
ThIk, kAraN paramAtmA I paN dravya ThIk! paN ‘kAraNagnAn’ - ‘trikALIkAraNaanvayagnAn’ . je chhe
emAn. gnAnIy evo je AtmA, enun je gnAn-kAyamI gnAn- kAraNagnAn (trikAL anvayachhe) ane
kevaLagnAn te kAryagnAn chhe. AhA... hA!
(kahe chhe) bhagavAn AtmA, enI anvayashaktio- dravyatvapaNun sadAy tene nahi chhoDatun -
ekadhArAe sadAy chAle chhe kahe chhe. AhA... hA! “ane dravyane je paryAyabhUt vyatirekavyakitano
utpAd thAy chhe.” have kahe chhe ke e dravya ja chhe ene je paryAyo-vyatirek bhinna bhinna pragaTatA-utpAd
thAy chhe. (joyun?) olI anvay (shaktio) nI sAme vyatirek (paryAyo) lIdhI. samajANun? utpAd
thAy chhe vyatirek vyakitao te anvayanI sAme vyatirek lIdhI. chhe? samajANun? olA dravyane
dravyatvabhUt anvayashakti lIdhI (ane) dravyane paryAyabhUt vyatirekavyakit lIdhI. AhA... hA! e
dravyane je anvayashaktine nahi chhoDatun ene paryAyabhUt vyatirek vyaktino utpAd thAy chhe. paryAyabhUt
vyatirek nAm bhinna bhinna (paryAyo). olAmAn (dravyamAn) ekarUp trikAL (ane A) bhinnabhinna
pragaTatA utpanna thAy chhe
“temAn paN dravyatvabhUt anvayashaktinun achyutapaNun hovAthI” AhA... hA!
I dravyane paryAyabhUt vyatirek pragaTatAo bhinna bhinna chhe “temAn paN dravyatvabhUt anvayashaktinun
dravyane. em chhe ne...? ane dravyane paN paryAyarUp vyatirek chhe temAn paN te dravyane dravyatvabhUt
anvayashaktinun achyutapaNun hovAthI
“dravya ananya ja chhe.” AhA... hA... hA! A siddhAnt kahevAy
A! hen? vAratA (kAI nathI.) A bhagavAnanI vArtA chhe!
(kahe chhe ke) bhagavatsvasvarUp! enun (Atmadravyanun) bhagavatsvarUp chhe. anvayashaktio
(trikAL chhe.) AhA... hA! paryAybhUt vyatirek utpAd thAy temAn paN, “dravyatvabhUt anvayashaktinun

Page 470 of 540
PDF/HTML Page 479 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 470
achyutapaNun hovAthI.” dravyano dravyatvaguN evI anvayashakti (eTale) anvayasAmArthyaekarUp
rahevAvALun anvayasAmArthya (nun) achyutapaNun hovAthI-chyut jarIe thaI nathI. AhA... hA! chAhe to
nigodanI paryAy ho, lasaN-DungaLI (mAn rahelA chhe) ek akSharano anantamo bhAg-ughAD.
(upayogamAn) te paryAyamAn hovA chhatAn te dravye dravyatvane-anvayashaktine chhoDI nathI. AhA... hA... hA!
(vAt karavA pUratI) vAt nathI bAtA A! AhA... hA! ‘sat ne prasiddha karavAnI e TIkA! A
‘TIkA’ kahevAy. AhA...! amRutachandrAchArya! (kahe chhe) prabhu! tun dravya chho ne...! ane dravyamAn dravyatvapaNun
anvay shaktio chhe ne...! e anvayashaktiovALun dravya, vyatirek-bhinna bhinna paryAyane prApta thatun
chhatAn e anvay-dravyanun dravyapaNun anvayashaktione kadI chhoDatun nathI. AhA... hA! emAn kadI ghAl-
mel kAI thatI nathI. nigodamAn akSharanA anantamAn bhAganI thaI chhatAn dravyanA dravyatvapaNAmAn kAI
khAmI thaI nathI. AhA... hA... hA... hA! ane kevaLagnAnanI paryAy thaI, to paN dravyamAn
dravyatvaanvayashaktimAn kAI paN ghaTADo thayo nathI tem vadhAro thayo nathI. (dravya to tenun te ja chhe.)
AhA... hA... hA! samajAy chhe kAI?
(sadguru kahe chhe) ‘anantakALathI AthaDayo vinA bhAn bhagavAn’ (-shrImad rAjachandra’)
AhA.. hA! deshane tithi chhe Aj. ‘paramAgam (mandir) nI’ mAsik tithi! bhakti AnhI thAshe ho
Aj. himmatabhAI karAvashe. teras chhe ne... AhA...! temanun guNasthAn pAme-keval-to ya dravyanun
dravyatva-anvayashakti te evI ne evI chhe. AhA... hA... hA! ane akSharanA anantamA bhAganI
nigodanIy paryAy thAy, to ya dravyanun-dravyatva-anvayashakti sadAy evaDI ne evaDI (evI ne evI)
chhe. “sadAy nahi chhoDatun thakun.” AhA... hA... hA! are! TIkAnA vadhAre shabdonI shun jarUr chhe? AhA..
hA! thoDun lakhyun ghaNun karIne jANajo. evI vAt chhe A to! thoDun kahyun ke dravyanun dravyatvapaNun
anvayashaktio koI di’ trikAL-trikAL (dravyane) chhoDatun nathI. AhA.. hA! paryAyamAn game te
hInAdhik dashAo thAv. chhatAn dravyanun dravyatva-anvayashaktipaNun, emAn sadAy chhoDayun nathI eNe. emAn
kadI ghaTADo-vadhAro thayo nathI. Avo upadesh have, Akaro lAge lokone! nishchay chhe nishchay chhe paN
bApA satya ‘A’ chhe. (tun) nishchay- (nishchay) karIne ekAnt karI nAkh. paryAy ho, I to paryAy
to kahe chhe. paN paryAy hovA chhatAn, pUrNatA dravyanI-pUrNatA dravyatvanI dravyatvapaNAnI anvayashaktio
evI ne evI badhI chhe gnAn evun ne evun, darshan evun ne evun, Anand evo ne evo, shraddhA evI ne
evI, shraddhA eTale paryAy nahIn (trikALIguN) AhA..! sattA evI ne evI, vastutva evun ne evun,
prameyatva evo ne evo, jIvatar shakti evI ne evI I (badhI) shaktionun shaktipaNun evun ne evun
chhe. AhA... hA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “temAn paN dravyatvabhUt anvayashaktinun achyutapaNun hovAthI AhA...
hA! pahelAmAn em kahyun hatun “anvayashaktine sadAy nahi chhoDatun thakun” chhe ne? emAn

Page 471 of 540
PDF/HTML Page 480 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 471
A dravya dravyatvabhUt anvayashaktinun achyutapaNun hovAthI “dravya ananya ja chhe” dravya to ananya enun
e ja chhe. AhA... hA... hA! kyAn nigodanI paryAy ne (kyAn) tiryanchanI ane kyAn sarvAthasiddhinA
devanI paryAy! traN gnAn-kShAyik samakit sahit (je devane varte chhe.) are! AhA... hA! chhatAn dravya
ne dravyanI anvayashaktio to evA ne evA ja chhe. e ‘mahAsattA’ ne pakaDavAnI chhe. hen? evI
‘mahAsattA’ prabhu chhe. anvayashaktinun bharelun tattva, eTale ‘bhAv’ thI bharelo bhagavAn (AtmA)
AhA.. hA! (temAn ekAgratA karavAnI chhe.) “arthAt te utpAdamAn paN” paryAyamAn navI navI
(paryAyamAn) vyatirek utpAdamAn paN
“anvayashakti to” AhA... hA! kyAn e chakravartI rAjA hoy,
ane e marIne narakamAn jAy. ke rAjA moTo hoy te nigodamAn jAy marIne. AhA...! AnhI juo to
keTalo ughAD dekhAto hoy, (I) marIne nigodamAn jAy. paN chhatAn kahe chhe ke I to paryAyamAn pher chhe.
vastu to chhe I chhe emAn (pher thayo nathI.) “te utpAdamAn paN anvayashakti to apatit–
avinaShya–nishchaL hovAthI dravya tenun te ja chhe, anya nathI”
vastu to tenI te ja chhe (temAn pher thayo
nathI.) AhA.. hA! samajAy chhe AmAn?
“mATe ananyapaNA vaDe dravyano sat–utpAd nakakI thAy
chhe.”
AhA... hA! ‘mATe ananyapaNA vaDe... dravyano sat-utpAd chhe emAnthI thAy chhe utpAd em kahe
chhe. AhA.. hA! chhe emAnthI Avyun chhe. e ja chhe (em) kahe chhe. I paryAy je thaI chhe I ‘sat’
mAnthI thaI chhe. chhe emAnthI thaI chhe. AhA... hA! ‘sat-utpAd’ kahyo chhe ne...! ‘chhe emAnthI thaI chhe.
‘sat-utpAd’ AhA...!
“ (arthAt upar kahyun tem dravyanun dravya–apekShAe ananyapaNun hovAthI, tene
sat–utpAd chhe em ananyapaNA ddhArA siddha thAy chhe.”) AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “A vAtane (udAharaNathI) spaShTa karavAmAn Ave chhe.” jIv dravya
hovAthI ane dravya paryAyomAn vartatun hovAthI” vaLI shun kIdhun (A) pAchhun dravya, anvayashaktione
chhoDatun nathI I e rAkhyun; ane I dravya paryAyomAn vartatun hovAthI (em paN kahyun) AhA... hA! je
dravya chhe-bhagavAn AtmA, emAn anant anvayashaktio je chhe dravyatva (paNA) rUpanI evun je dravya,
I paryAyamAn vartatun hovAthI! AhA... hA! bhAI! ek bAjuthI kahevun ke paryAy ShaTkArakapaNe svatantra
pariName chhe ene dravya (guN) nI paN apekShA nathI. paryAy je chhe I (sat) chhe.
उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तं सत् chhe I (paryAy). vyay paN ‘sat’ chhe. utpAd paN ‘sat’ chhe. dhrauvya paN
‘sat’ chhe. e to chhe. AhA... hA! tethI e utpAdanI paryAyamAn dravya vartatun hovAthI (em ahIn kahyun
paN) dravya to anvayashaktiomAn varte chhe. trikALapaNe. I dravya have ‘paryAyomAn vartatun thakun’ AhA...
hA!
“jIv dravya hovAthI” em ahInyAn jIv upar utAravun chhe ne...? jIv paN “dravya hovAthI ane
dravya paryAyomAn vartatun hovAthI” dravya paryAyamAn vartatun hovAthI’ lo! (em kIdhun) ek bAjuthI em
kahevun ke paryAy ShaTkArakathI pariName chhe. AhA..! ekakor em kahevun ke jIvadravya

Page 472 of 540
PDF/HTML Page 481 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 472
mokSha ane mokShanI paryAyane karatun nathI. (‘samayasAr’) sarva vishuddha adhikAr (mAn kahyun chhe ke) mokSha
ne mokShanI paryAyane dravya karatun nathI. AnhI kahe chhe ke ‘dravya paryAyamAn vartatun thakun’ AhA... hA! bhed
samajAvavo chhe ne... bhinna- bhinna AhA.... hA!
(kahe chhe ke) “jIv dravya hovAthI” -jIv dravya hovAthI em. jIv... dravya hovAthI AhA...!
olo (pahelAn) si ddhAnt kIdho have utAre chhe (jIvanA udAharaN upar) “jIv... dravya hovAthI, dravya...
paryAyomAn vartatun hovAthI”
AhA... hA! “jIv nArakatva” jIvanArakIpaNun “tiryanchatva” tiryanchapaNun
“manuShyatva” manuShyapaNun “devatva” devapaNun ane “siddhatva” siddhapaNun (athavA) siddha- pAnchey paryAy
ho? (paryAyo chhe). chAr gatinI ja mAtra em nahIn. “siddhatvamAnnA koI ek paryAye avashyamev
thashe”
- I pAnchamAnthI koI ek paryAye (jIv) jarUr thashe. AhA... hA! chAr gati (nI) ane (ek)
siddhaparyAy. (badhI) paryAy chhe ne...! I jIv paryAyamAn vartatun thakun AhA.. hA! “pariNamashe.” parantu te
jIv te paryAyarUpe thaIne shun dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe chhe?”
AhA... hA! e siddhanI paryAy
thaI, chhatAn I dravya (jIv) te paryAyarUpe thaIne shun dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe chhe? siddhaparyAy thaI
chhatAn dravya potAnun dravyatva anvayashaktine chhoDe chhe?
(“nathI chhoDato”) AhA... hA! Avun
(vastusvarUp) dravyAnuyoganI vAt chhe. nArakIpaNe to ThIk, chAr gatinI paryAyapaNe vartatun thakun- jIvadravya
vartatun thakun potAnA trikALI anvayaguNone chhoDatun nathI. em siddhatvanIy paryAye vartatun thakun- jIvadravya
potAnI dravyatvaanvayashaktione chhoDatun nathI. AhA... hA... hA... hA! chhe ne em andaramAn? (pAThamAn.)
juvAniyAone to Abadhun navun lAge. juvAn koN chhe bApAAmAn? e to badhI jaDanI avasthA chhe.
bhagavAn (AtmA) to A andaramAn (teno te ja chhe) kahe chhe ne ke paryAyamAn pariNamyo to ya vastu to
evI ne evI ne em ne em rahI chhe. AhA... hA! e vastu paryAyomAn varte chhe em kahevun vyavahAre.
AhA... hA!
(shrotA) vyavahAre AtmA! (uttara) vyavahAre paryAy. (Atmadravya nahIn) I dravyanun
paryAyamAn pravartavun- pariNaman enun chhe em batAvavun chhe ne dravyatva (kIdhun ne) dravyatva batAvavun chhe ne?
dravyatvaguN chhe ne..! dravyatva guN chhe ne...! to dravyatvaguNano artha drave chhe. em tyAre siddha thAy chhe ne...
(pAnch paryAyo.) AhA... hA! tethI dravyatva lIdhun chhe ne...? (kIdhun chhe) ‘dravyatvabhUt’ enun je ‘paNun chhe
I’ paNun pAchhun paryAyamAn jyAre pariName chhe chhatAn te anvayashaktine chhoDatun nathI. AhA... hA! are!
Avo vichAr karavo kyAre? (vakhat) maLe! nahIn ne sAmbhaLavA maLe nahIn ne nirNay kyAre kare?
‘karavAnun to A chhe.’ AhA... hA!
(kahe chhe) bhAI...! I kAntibhAInA samAchAr AvyA’ tA kAl. ke rAtre dash vAgyA sudhI to
vAtun karatA’ tA. have savAramAn UThayA ne... tresaTh varasanI (ummar) dIkaro-dIkarI thayA nathI. dash
vAgyA sudhI rAte mitro hAre vAtun karI sUI gayA. savAre UThayA-UThayAne ekadam Anchako-bandh

Page 473 of 540
PDF/HTML Page 482 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 473
thaI gayun (hRuday) A UThayA ne A bandh thaI gayun lo!!
AhA... hA! jaDanI avasthA je samaye je thavAnI-koN roke? ne koN kare? I paryAyano kartA
dravya chhe hon pAchhA. I ahInyAn siddha karavun chhe. ‘kaLashaTIkA’ mAn Ave chhe ne..! paryAyano kartA dravya chhe.
karaN dravya chhe. kartA dravya chhe. apekShAthI je vAt hoy (te apekShA samajavI joIe)
(shrotA) paryAy
shun svabhAv chhe? (uttara) paryAy enI chhe I svabhAv chhe. ahInyAn I siddha karIne, paradravyone laIne
kAI (kArya) thatun nathI emAn- em siddha karavun chhe. e (AtmA) pote Akho bharelo dravyatva-
dravyatvanI (anvay) shaktiothI (chhe.) chhatAn e dravya, paryAyomAn vartatun (thakun) ene bIjun dravya kAI
paN karI shakatun nathI. AhA... hA! karam, sharIr, vANI, man, desh -kuTumb (Adi paradravyo) koI chIj
ene (kAI paN karI shakatun nathI.) I dravya, pote ja I paryAyomAn (paryAyabhUt vyatirekavyakitaomAn)
varte chhe (em kIdhun chhe.) bIjAn dravya, ene vartAve chhe (em nathI.) AhA... hA! Avun (akartApaNun
samajavA) vakhat kyAn maLe? (Avun) sAmbhaLavun ja kaThaN paDe!n (lokone) olun to dayA pALo...
vrat karo... bhakti karo... tap karo... lo! (samajavAnI emAn jarUr ja nahIn.) AhA... hA! “ek
vyAkhyAne pUrun chhe’!!
(ahInyAn kahe chhe ke) “koI ek paryAye avashyamev thashe– pariNamashe.” joyun? dravya, dravyatva-
anvayashaktione nahi chhoDatAn chhatAn, te dravya, paryAyamAn varte chhe. tethI (A pAnchamAnthI) koI paN ek
paryAye avashyamev thashe. koIpaN paryAye jarUr thashe (ja). AhA... hA! em karIne - e paryAyano
kAL- enAthI chhe. e paryAy (no utpAd) phalANun dravya Avyun akasmAt ne ekadam Am thaI gayun.
ekadam pheraphAr thayo. paradravyamAn-e dravya (karma) no sanyog ekadam Akaro Avyo (mATe Am thayun)
etrap vAtamAn mAl kAI nathI em kahe chhe. e dravya pote ja te kALe paryAyamAn varte chhe tethI the thaI
chhe. AhA... hA! par (dravya) karmane laIne nahIn, sanyogane laIne nahI, akasmAt kAI nahIn, AhA...
hA! akasmAt nahIn, te dravya pote te samaye te paryAye varte chhe, te pramANe varte chhe. AhA... hA!
samajANun?
(ahInyAn kahe chhe ke) “parantu te jIv te paryAyarUpe thaIne shun dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe
chhe?” em kIdhun. narakanI paryAy thaI ke siddhanI paryAy thAy. te jIv te paryAyarUpe thaIne- paryAyarUp
(jIvadravya) thayun chhatAn shun te dravya, dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe chhe? AhA... hA! teno bhAv ane
bhAvavAn (jIvadravyanun) I paryAyamAn bhale Avyun chhatAn tenun bhAvavAnapaNun e ‘bhAve’ kadI chhoDayun chhe?
AhA... hA! vastu chhe ne...! tattva chhe ne tattva.. asti chhe ne...! ‘sat’ ... chhe ne... ‘sat’ nun satpaNun
chhe ne...! satpaNun rAkhIne paryAyamAn pravarte chhe ne...! ke satpaNun chhoDIne paryAyamAn pravarte chhe? AhA...
hA! shun shailI!! AchAryanI TIkA!!
“parantu te jIv te paryAyarUpe”

Page 474 of 540
PDF/HTML Page 483 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 474
thaIne” paryAyapaNe (AtmA) thayo. “shun dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe chhe? siddhaparyAy thaI, ethI
shun guNanI -anvayashakti-dravyanun dravyatva chhe- e chhoDe chhe? ke narakamAn jaIne -sAtamI narake gayo. paN
te paryAyomAn vartatun dravya, e dravyanun dravyapaNun-A anvayashaktio shun tyAn chhoDe chhe? AhA... hA! A
TIkA kahevAy! joI! A siddhAnt! thoDAmAn ghaNun bharyun hoy- ‘bhAv’ . amRutachandrAchArya! digambar sant!
chAlatA siddha!! AhA... hA! enI A TIkA chhe.
(kahe chhe) (shrotA) abhavI to anAdi -anant mithyAtvarUpe ja pariName chhe...! (uttara)
bhale pariName. (paN) dravyanun dravyatvapaNun chhUTayun chhe? bhale mithyAtvapaNe pariNamyo. paN dravyanun dravyatva
-anvayashaktio je guNo chhe emAnthI kaI ochhun (thayun ke) kaI chhUTayun chhe?
(shrotA) anantakALathI
shun evo ne evo chhe? (uttara) evo ne evo chhe ne evo ne evo raheshe, siddha thashe toy evo ne
evo chhe. AhA...hA...hA! (mukta hAsya...) ane te paN paryAyamAn dravya vartatun kahyun evI bhAShA lIdhI
chhe. chhatAn dravya evun ne evun chhe!! kAraN ke paryAy enI siddha karavI chhe ne..! parane laIne kAI thayun
nathI emAn. AhA...hA...hA! keTalI... sAdAI andar vastu chhe! sAdI vastu chhe!! AhA...hA! e Avun
dravya! dravyatva-anvayashaktiovALun dravya, paryAyamAn vartatun chhatAn-bhale sAtamI narakanI paryAyamAn vartatun-
ke nigodanI paryAye vartatun ke siddhanI paryAye vartatun, ke sarvAthasiddhinA devanI paryAyamAn vartatun-
traNagnAnanA dhaNI, ekAvatArI! e paryAyapaNe pravartatun- shun dravyanun dravyatvapaNun chhUTayun chhe? chhe? (pAThamAn)
te pAchho jIv ‘te paryAyarUpe thaIne’ (vaLI) paryAyarUpe thaIne
“shun dravyatvabhUt anvayashaktine chhoDe
chhe? nathI chhoDato.” AhA...hA...hA...hA!
(kahe chhe ke) bhagavAn AtmA, paryAyanA anshamAn-game te paryAyamAn ho, paN bhagavAne pote
dravyatvabhUt-anvayashaktione kadI chhoDI nathI. AhA...! gnAnanI pUraNatA, darshananI pUraNatA, AnandanI
pUraNatA, svachchhatAnI pUraNatA, prabhutAnI pUraNatA, AhA... hA! e paryAyamAn vartatun chhatAn A
pUraNatAne chhoDI nathI. AhA... hA! ko’ himmatabhAI! Avun sAmbhaL‌yun’ tu ke di’? AhA...!
tArI
najarane ALase, rahI gayun chhe! kahe chhe. AchArya! vastu to evI ne evI rahI, paryAyamAn varte chhe chhatAn
vastuto evI ne evI ja rahI chhe. AhA.. hA! siddhapaNe pariName to ya vastu evI ne evI rahI chhe.
to bIjAnI vAt kyAn karavI? anant-anant paryAyo jyAn anantI-anantI paryAyonI vyaktatA anantI
pUraN thaI gaI! anant shaktio (je) chhe. anant sAmArthyavALo bhAv dravyatva-emAnthI anant pUraN
gnAn, darshan paryAy thaI chhatAn vastune enun anvayapaNun (shun) chhoDayun chhe? (kadI nathI chhoDayun.)
AhA...hA...hA! e vastu chhe te ekarUpe chhe dravya ane dravya-guN. dravya ne dravyaguN, anvayashakti kaho
(ekArtha chhe.) shun kathan paddhati!! AhA.. hA!
ek gAthAe nyAl karI nAkhe evun chhe!! takarAr,
vAdavivAde pAr na paDe bApA! A vAt to vastusthitinI maryAdA bhagavAn kahI varNave chhe. AhA...
hA! game te paryAye pariNamo- siddha ke kevaLagnAnapaNe pariName toy shun?

Page 475 of 540
PDF/HTML Page 484 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 47p
AhA...hA! kevun chhe ke kevaLagnAn? ke ek samayamAn anantA kevaLIone jANe chhatAn tyAn anvayashaktine
kAI ghasAro thayo chhe? (e to evI ne evI chhe.) AhA...hA!
(kahe chhe) gnAnashakti, darshanashakti, Anandashakti, kAraNashakti- e to pUraN badhI (chhe.)
kAraNadravya chhe em kAraN shakti (o) pUraN enI (chhe.) emAn kyAy ochhI-vattI thaI chhe kAI?
(nA.) e draShTimAn levun agharI vAt chhe bApu! AhA...! ko’ chImanabhAI! hen? AvI vAt chhe. A
bahAranI kriyAkAnD ne.. A ne A ne.. e vakhate paN kahe chhe ke kriyAkAnD nA tArA rAganI paryAy
thaI chhatAn dravya ne guN to evA ne evA rahyA chhe. AhA... hA... hA! grahItamithyAtvapaNe pariNamo
e- to anAdi chhe. te dravya te paryAyamAn pravarte chhe. chhatAn te paryAyamAn (mithyAtva) pariNamyun chhe paN te
dravya ne guN to tevA ne tevA ja rahyA chhe. AhA... hA! enI moTapane Anch nathI kyAn’ya. pragaT dashA
thAy to ene Anch-ghaTI jAy chhe em nathI. mahAprabhu!! kevaL thayun siddha anant-anant, anant gnAn
anant darshan, anantasukh, anant vIrya jeTalA guNo chhe teTalI paryAyo-vyaktione pUraN pragaTI,
AhA..! chhatAn AnhI je pUraN guNo chhe dravyatva-e dravyanun dravyatva anvayashaktio sadAy evI ne
evI chhe. AhA... hA! A vAt besAravI ochhI vAt chhe bApA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “jo nathI chhoDato to te anya kaI rIte hoy.” I chhoDato nathI prabhu!
potAnA anantaguNo je dhruv chhe. anvayashaktio-dravyatva chhe. AhA.. hA! A dravyatva chhe (I) olun
drave paryAy I nathI hon? bhAI! (olun) dravya -guNamAn drave-drave Ave chhe ne panchAstikAy’ mAn navamI
gAthA.
[anvayAthr- te te sadbhAvaparyAyone je drave chhe– pAme chhe tene (sarvagno) dravya kahe chhe– ke je
sattAthI ananyabhUt chhe.] drave chhe-vibhAvapaNe pariName chhe. I ahInyAn nahIn. (ahInyAn to) dravyatva
eTale enun bhAvapaNun levun chhe. dravya, drave chhe paryAy em ahInyAn nathI levun. samajANun kAI? ahInyAn
to dravyanun dravyapaNun kAyam je chhe-anvayashaktio ene shun kAI ghasAro lAgyo chhe? nigodamAn. (gayo
tyAre) ane siddha thayo tyAre (anvayashaktio) vadhI! emAn shun kAI ochhun-vadhAre thayun chhe ke
(paryAyamAn) gnAn ochhun-adhik dekhAy tyAre? nigodamAn ke pUrNatAmAn kAI-kAI ochhap AvI chhe?
(kahe chhe nA. evI ne evI chhe.) A te shun vAt chhe!! AhA...hA...hA! A to bhAI! madhyasthanI
vAt chhe. Agrah chhoDIne-pote mAnyun hoy e pramANe kAI thAy, em na hoy, vastu jem chhe tem hashe,
tem (ja) raheshe. mAnyatA karI’ tI em I pramANe AmAnthI nIkaLe em nathI. AhA... hA!
(ahInyAn kahe chhe ke) “to te kaI rIte hoy ke jethI trikoTi sattA.” joyun? trikoTi sattA
eTale “traN prakAranI sattA, trikALik hayAtI.” traN prakAranI sattA, AhA...hA! trikAL hayAtI!
dravya ane anvayashaktionI trikAL hayAtI (chhe.) AhA...hA! dravyanI, dravyatvane

Page 476 of 540
PDF/HTML Page 485 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 476
anvayashaktionI trikAL hayAtI (chhe.) ekarUpatA-trikALik hayAtI! AhA.. hA! trikoTisatA -
traN prakAranI sattA eTale bhUt, bhaviShya ne vartamAn em. trikALik hayAtI “jene pagaT chhe evo te
jIv, te ja na hoy? (te ja hoy.)
game te paryAy hoy vastu te ja hoy, vastu te ja chhe. AhA...
hA! kArakhAnAn (kasAIkhAnAn) nAkhe moTAn, lAkho gAyo ne bhensu kApe. evAn pAp! AhAhA! e
paryAyamAn vartatun dravya, shun dravye dravyatvapaNun chhoDayun chhe? kahe chhe. AhA... hA! hA! nathI (chhoDayun) em
kahe chhe AtmA (evo) nathI em kahe chhe. e paryAye-pariNaman chhe. AhA... hA... hA! chhatAn enA
dravyanA dravyatvapaNAmAn kAI khAmI chhe? I bhale nA pADe. (AchAryadev bhale nA pADe.) chhe? (pAThamAn)
trikoTisattA lIdhI ne..! trikoTi sattA traN prakAranI sattA-bhUt-bhaviShya ne vartamAn. traNey kALe
ekarUp sattA chhe. AhA...hA!
“tyAn jovAnun chhe” paryAy game te prakAranI hoy tyAn jovAnun nathI.
(ekarUp sattA jovAnI chhe.) AhA...hA! dravya ne dravyatva-shakittao te (abhedapaNe) chhe te jovAnI chhe.
AhA...! ane te jovAnI ja
samyagdarshanagnAn ne mokSha kevaLagnAn prApta thAy chhe. AhA... hA! kem ke
I sat -satmAnthI sat Ave chhe. em (ahInyAn) kahevun chhe. AhA...! chhatAn satmAnthI sat Avyun
chhatAn-pravartyun chhatAn satmAn nyAn khAmI kAI chhe nahIn AhA...hA! kShAyik samakit thayun, kevaLagnAn thayun
lo are! grahItamithyAtva thayun, nAstik thayo- ‘AtmA nathI’ hun nathI’ evun paryAyamAn pravartavA chhatAn
dravye shun dravyatvapaNun-anvayashaktio chhoDI chhe? (nathI chhoDI.) AhA..hA..hA! bhAShA to sAdI paN
bhAv jarI AkarA chhe!
(ahInyAn kahe chhe ke) “jene pragaT chhe evo te jIv, te ja na hoy? traNe kALe hayAt evo
jIv anya nathI.” anero nathI teno te ja chhe.” teno... te... ja.. chhe AhA... hA... hA! shun vastunI
sthiti’!! samayasAramAn ya chhe paN A pravachanasAr! (paN alaukik Agam!) vaLI chhe niyamasAr!
‘niyamasAr’ (mAn kahyun) svarUpapratyakSha I trikAL (chhe.) (
‘niyamasAr’ gAthA 12 TIkA) AhA...
hA! svarUpadraShTi e trikALasvarUp! are! trikALI upayogamAn to em lIdhun’ tun ne bhAI! ke gnAnadarshan
trikAL chhe e potapotAnA jANe chhe. I guN jANe chhe eTalun! guN, svarUp chhe pUraN ene jANe chhe. tevun
enun sAmarthya chhe. paryAyanI vAt nahIn. AhA...hA..hA! upayogamAn chhe pahelI sharUAtamAn (
‘niyamasAr’
gAthA 10, 12, 13) vastu pote je chhe emAn je gnAn-darshan anantA guNo rahelA je -anant anvaye chhe
tene te gnAn ne darshan jANe ne dekhe chhe. e evI tAkAtavALu chhe. paryAy nahIn. (tenI vAt nathI)
anvayashaktinun svarUp ja evun chhe kahe chhe. AhA...hA AmAn to dhIraj joIe bApu tyAre to mAl
(hAth Ave.) A to pUrvanA Agrah karyA hoy badhA, (e badhA par) mInDAn mUke tyAre bese evun chhe
‘A’. AhA... AvI vastunI sthiti ja chhe’. paramAtmA trilokanAth je kahyun te santo kahe chhe. AhA...
hA! jineshvar em kahe chhe em bolyA ne.. santo! jineshvar em kahe chhe bAkI (prabhu) tame kaho chho I
(paN) kyAn olun-khoTun chhe! paN vAstav (darshI) Ape chhe prabhuno! trilokanAth! sarvagnadev! parameshvar
em kahe chhe. game te paryAyamAn dravya pravarte chhatAn

Page 477 of 540
PDF/HTML Page 486 of 549
single page version

gAthA – 112 pravachanasAr pravachano 477
dravya, dravyapaNun kaI ochhun (adhik) thayun chhe? (to kahe chhe nA.) AhA...hA! traNe kALe te rIte ne ek
chIjapaNe rahI chhe. AhA...hA! evI anrtadraShTi thavI, game te paryAyamAn ho paN A draShTi thavI–e te chhe
evI draShTi thavI–draShTi–evaDo I chhe. chhe tene tevaDo mAnavo I kAI sAdhAraN vAt nathI bhAI!
AhA... hA! mahA puruShArtha chhe! I traNe kALe hayAt evo ne evo chhe!! AhA... hA!

vAt karashe ....