Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 08-06-1979,10-06-1979; Gatha: 99.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 14 of 44

 

Page 156 of 540
PDF/HTML Page 165 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 1pa6
pravachanaḥ tā. 8–6–79. tā. 10–6–79.
‘pravachanasār’ 98 gāthā. (gaīkāle vyākhyā thaī tenā pachhī) pānā 184 ‘pratham to
satthī’ (ahīnthī levānun chhe) chhe ne...?
(shun kahe chhe keḥ) “dravyathī arthāntarabhūt sattā utpanna nathī (–banī shakatī nathī, ghaṭatī nathī,
yogya nathī) ke jenā samavāyathī te (–dravya) ‘sat’ hoy. (ā vāt spaṣhṭa samajāvavāmān āve chhe).
“pratham to satthī sattānun yutasiddhapaṇā vaḍe arthāntarapaṇun nathī.” shun kahe chhe? je dravya chhe
dravya. sat eṭale dravya. enāthī sattānun yutasiddhapaṇā vaḍe (arthāntarapaṇun nathī) dravyane ane sattāne
sambandh chhe evo (yutasiddhapaṇāno) tethī arthāntarapaṇun nathī. dākhalo āpashe. shun kīdhun samajāṇun...? sat
chhe dravya. ātmā, paramāṇu ādi (dravya). enī je sattā chhe e arthāntarapaṇun nathī. sat judun ne sattā
judī, dravya judun ne sattā judī em’ nathī.. āhā...! “kāraṇ ke daṇḍ ane daṇḍīnī māphak temanī
bābatamān yutasiddhapaṇun jovāmān āvatun nathī.”
‘lākaḍīvāḷo’ māṇas. (temān) lākaḍī ane māṇas
bey bhinna chhe. e lākaḍīthī ‘lākaḍīvāḷo māṇas’ em bījī chījathī ene siddha karavāmān āvyo chhe.
em sat ane sattāmān e rīte nathī. lākaḍīvāḷo māṇas em sattāvāḷun sat em nathī. āhā...
hā...! āvī vātun chhe. vastunī sthiti varṇave chhe. ā to gnān karāve chhe. āshray kono karavo e
(vāt) pachhī chhelle. ā to vastusthiti shun chhe? (tenun gnān karo em kahe chhe.) jem daṇḍ ane daṇḍī be
judī chīj chhe. chhe ne?
“daṇḍ ane daṇḍīnī māphak temanī bābatamān.” daṇḍ ane daṇḍīnī māphak temanā
sambandhathī “jovāmān āvatun nathī.” lākaḍī ke daṇḍ ane daṇḍī bhinna chhe. daṇḍī to yutasiddha sambandhathī
kahevāmān āvyun chhe. daṇḍano sanyog sambandh chhe ne...! āhā... hā! em ātmā, darek vastu ane enī
sattā e rīte nathī. sattā satsvarūpe ja chhe. sat sat sat sattāsvarūpe ja chhe. samajāṇun kāī...?
āhā...! āvī vāt chhe.
(kahe chhe keḥ) “(bījun,) ayutasiddhapaṇā vaḍe paṇ te (arthāntarapaṇun) banatun nathī.”
‘āmān ā chhe. arthāt dravyamān sattā chhe, evī pratīti thatī hovāthī te banī shake chhe em kahevāmān
āve to.”
have tenā be prakār pāḍayā chhe. shun kahe chhe? ayutasiddha (sambandh) daṇḍ ane daṇḍīnī peṭhe nahīn.
paṇ ayutasiddha sat chhe te sattā chhe. sat chhe ī sattāvāḷun chhe em. sattā chhe tethī sat chhe. evun
ayutasiddhapaṇā vaḍe paṇ banatun nathī. joyun...? ‘āmān ā chhe’ dravyamān sattā chhe evī pratīti thatī
hovāthī te banī shake chhe. em kahevāmān āve to “āmān ā chhe” ‘satmān sattā chhe’ em kahevāmān
āve to
(pūchhīe chhīe ke) ‘āmān ā chhe’ evī pratīti shānā āshraye (shā kāraṇe) thāy
chhe...?” dravyamān sattā chhe. vastumān sattā em kahevāthī tun shun kahevā māge chhe...? em kahe. jhīṇo...!
(adhikār jhīṇo) lojikanī vāt chhe. dravyamān sattā (chhe) evī pratīti thatī hovāthī, em tun kahevā
māge chhe. (to) pūchhīe ke ‘āmān ā chhe’ evī pratīti shānā āshraye (thāy chhe...?) bhedanā
āshraye thāy chhe..? dravyane sattā

Page 157 of 540
PDF/HTML Page 166 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 1pa7
ne bhed hovāne kāraṇe thāy chhe....? sat ane sattānā bhedane āmān ām chhe. “bhedano āshraye thāy
chhe (arthāt dravya ane sattāmān bhed hovānā kāraṇe thāy chhe) em kahevāmān āve to (pūchhīe chhīe
ke), kyo bhed? prādeshik ke atādbhāvik?
sat dravya chhe ane sattā (chhe) benā pradeshabhed chhe ke
beyane atadbhāv chhe. sattā te sat nahīn ane sat te sattā nahīn. evo atadbhāv chhe, paṇ tun enā
pradeshabhed kaheto ho to e rīte nathī. āhā... hā... hā...! ākarun! vītarāge kahelā tattvo, bīje kyāy
nathī. vītarāg sarvagne kahelun ‘sat’ te sattāthī yutasiddha chhe (eṭale ke joḍāīne siddha thayelun,
samavāyathī - sanyogathī siddha thayelun) em nathī. sat (ane) sattā bey ek ja chhe paṇ, ‘chhe sat’
ane ‘sattā’ ayutasiddha kahe chhe to pachhī ke’ emān bhed kaī rīte (chhe)...? pradeshabhedathī ayutasiddha
chhe...? ke atadbhāvathī ayutasiddha chhe...? chhe...? (pāṭhamān) “prādeshik to nathī, kāraṇ ke yutasiddhapaṇun
pūrve ja rad karyun chhe.”
dravya ane sattānā pradesh judā (chhe) em nathī. ā... re... āvī vātun have,
vāṇiyāne navarāsh na maḷe..! āhā... hā... hā. ‘sat’ (koṇ?) chha dravya. to ī dravya ne sattā
(guṇane) bhedathī tame kahetā ho to kaī rīte (chhe)? pradeshabhedathī (bhed chhe) ke atadbhāvabhedathī?
pradeshabhed to ame rad (eṭale) nathī em kahetā āvyā chhīe. ke ‘sat’ (arthāt) dravyane ‘sattā’
nā pradesh judā nathī.
(shrotāḥ) āvun badhun samajavā ghaḍ besatī nathī. ...! (uttaraḥ) āhā... hā...
hā! vastusthiti chhe. ī je rīte vastu chhe ī rīte nahi jāṇe - māne vastumān- viṣhayamān viparītatā
thaī jāy. ā to sarvagna parameshvare (kahelī vastusthiti chhe.) ā ‘gney adhikār’ te samyagdarshanano
viṣhay chhe. gnān pradhānapaṇe (kahyun chhe) āhā... hā...! je vastu je rīte chhe te rīte tene gnānamān
āvavī joīe. āhā...! ī to kahyun ne...! ke vāṇiyāne navarāsh na maḷe, āvun chhe bhāī! navarāsh
nahīn ne...! (tattvano) nirṇay karavāno vakhat kyān chhe. ...? raḷavun chhe. ekād kalāk jāy sāmbhaḷavā,
thaī gyun...!! bhāī! ahīnyān to vastu (sthiti) bhagavān lojik- nyāyathī siddha kare chhe. āhā...
hā...! samajāṇun...?
(kahe chhe keḥ) ‘sat’ dravya chhe, te ‘sattā’ chhe. ane dravya sattāne, e bhed e rīte tun kaheto ho
to (ame pūchhīe ke) te bhed pradeshabhedathī kahe chhe ke atadbhāvathī bhed (kahe) chhe? pradeshabhedathī to
ame niṣhedh karatā āvyā chhīe.
(shrotāḥ) gneyatattva agnāt chhe (uttaraḥ) ethī to haḷave - haḷave
kahīe chhīe. chhokarānne kahyun’tun tyān andar men - ‘badhā līe e to kharun’ ke āj bhaī jhīṇun āvashe.
āvun koī dī’ bāpadāde ya sāmbhaḷ‌yun na hoy...! rāmajībhāīe to sāmbhaḷ‌yun ya nhotun. himmatabhāīe ya
sāmbhaḷ‌yun nhotun. shrīmadnā bhagat. (shrotāḥ) hatun ja kyān...? (āvun tattva kyān hatun...?) (uttaraḥ)
kahe chhe bhagavān sarvagna tīrthaṅkare je padārtha joyā e padārthanī sthiti shī chhe...? emān āvyun ke ‘sat’
chhe dravya. te dravya sat chhe hayātīvāḷun chhe. e sattāne laīne hayātīvāḷun chhe ke sattāsahit hayātīvāḷu
chhe...? āhā...! sat ne sattānā pradeshabhed chhe ke ayutasiddha chhe...? eṭale ke enāthī joḍāṇ nathī.
sat, sattāsvarūpe ja chhe. sattā, satsvarūpe ja chhe. āhā... hā...! paṇ pradeshabhed kaheto ho to (e chhe)
nahīn. paṇ atādbhāvik kahevāmān āve -bol chhe ne pāñchamo dravya chhe te guṇ nathī. ne guṇ chhe te
dravya nathī. (to atādbhāvik bhed chhe.)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “atādbhāvik kahevāmān āve to te utpanna ja (–uchit ja) chhe,

Page 158 of 540
PDF/HTML Page 167 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 1pa8
kāraṇ ke ‘je dravya chhe te guṇ nathī’ evun (shāstranun) vachan chhe.” āvā dravya - guṇanā bhedane -
guṇ- guṇī bhedane atādbhāvik bhed (chhe). (eṭale) te - paṇe nahi hovun. sat chhe te sattāpaṇe
nathī. ane sattā, satpaṇe nathī. guṇ - guṇīno bhed ām chhe. āhā... hā... hā...! dravya ane
sattāno āvo (atādbhāvik) bhed kahevāmān āve to te yogya chhe. parantu sattāno sambandh thyo māṭe
sat -dravya chhe em kaheto hoy to, em nathī. āhā...! āvun sāmbhaḷavun lyo...!
(shrotāḥ) e to
paṇḍitone hoy āvun sāmbhaḷavānun..! (uttaraḥ) paṇḍitone...! ī to hoy, paṇ pahelā, padārthanā dravya-guṇ
ne padārthanī pratīti karavī ene māṭe chhe ā.
ā (‘pravachanasār’) gney adhikār chhe. ‘samyagdarshanano adhikār chhe’ 92 gāthāmān gnānano
adhikār hato. ‘ā darshanano adhikār chhe’ jayasenaāchārye darshanano adhikār kahyo chhe. (vastutattva)
ene pahelun kem chhe em jāṇe to kharo. āhā...! pachhī āshray kono karavo e pachhī prashna...! paṇ
vastu kem chhe...? (enun gnān kare) e pachhī sat ne sattānā bhedano āshray karavo em nathī (em
jāṇe). āhā.... hā... hā..!! (sat ne sattāne) atadbhāv hovā chhatān (eṭale) sat chhe te sattā
nathī, ne sattā chhe te sat nathī. dravya (sat) te guṇ nathī, sattā guṇ chhe te dravya nathī. samajāy chhe
kāī āmān...? (pharīthī kahīe) sattā guṇ chhe, sat dravya chhe. paṇ ī dravya ne guṇ atadbhāvarūpe kharun
(eṭale) dravya te guṇ nahi ne guṇ te dravya nahi. paṇ emane pradeshabhed chhe - dravyanā pradesh judā ane
guṇanā pradesh judā - em nathī. āhā... hā...! chhe? ‘atādbhāvik kahevāmān āve to te barābar ja
chhe.’ dhīmethī samaje to samajāy tevun chhe. bhāṣhā kāī evī nathī...! ī sattā chhe ne ī sat chhe. dravya -
sat (sāthe) sattāne joḍāṇ thyun māṭe te sattā chhe em nathī. paṇ sat ne sattā- (dravya ane guṇ)
dravya te guṇ nahi ne guṇ te dravya nahi - e apekṣhāe atadbhāv sat ne sattāne be vachche kahevāmān
āve chhe. āhā... hā... hā... hā...! emānthī e āvī gyun...! samajāṇun kāī...?
āhā.... hā...! (paṇḍitajī...!) kahe chhe keḥ dravya chhe, e sat tem sattā chhe. paṇ ī sattāne
kāraṇe dravyane joḍāṇ thaīne - sattānun joḍāṇ thaīne sattā chhe, em nathī. yutasiddha nathī, sambandhasiddha
nathī, sanyogasiddha nathī. dravya-sat ane sattāne sanyogasiddha sambandh nathī. āhā... hā... hā..! daṇḍ ne
daṇḍīne sayogasiddha sambadh chhe. em sattāne ane satne sanyogasiddha sambandh nathī, paṇ svabhāvavān dravya
ane guṇane atadbhāv evo bhāv chhe.
(shrotāḥ) ā to nyāyashāstranī vātu chhe...! (uttaraḥ)
nyāyashāstranī....! to bhagavān māragamān to nyāy chhe ne... nirāvaraṇ chhe...! āhā...! āvo mārag
chhe. dhīme dhīme bhaī kahīe chhīe ā to. e bhāī..! āvun to kyān - kyāy tamārā chopaḍāmān ya
āve nahīn. tamārā bāpadāde’ ya sāmbhaḷ‌yun nathī, tyāre ā vāt hatī nahīn, ā vāt ja hatī nahīn.
amārā bāpadāde sāmbhaḷī nahotī koī’ dī’ ...! ā vāt ja bāpu, kahe chhe. prabhu..! vastunī maryādā
kaī rīte chhe...? ke dravya chhe sattā chhe te sattā chhe. sattā dravyamān bhegī ja chhe. sattā judī ne sat - dravya
judun em (banneno sambandh) thaīne sattā nathī, paṇ (banne) atadbhāv tarīke chhe. (arthāt) dravya chhe te
guṇ nathī ne guṇ chhe te dravya nathī. e rīte ene atadbhāv tarīke bhed chhe. paṇ sat bhinna ane
sattā bhinnano sanyogī (bhāv) thyo chhe em nathī. em hoy to pradesh ek thaī jāy, pradeshabhed chhe.
(nahīn) āhā... hā..! āvī vātun chhe. ākarun lāge...! sthānakavāsīne kāī abhyās ja na maḷe...!
e to ā

Page 159 of 540
PDF/HTML Page 168 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 1pa9
sāmāyik karo.... ne.... paḍikamaṇā karo... ne poṣhah.... karo ne... shvetāmbaramān paṇ ṭīkāmān dravya-guṇanun
(svarūp batāvyun chhe) paṇ ā sthiti nahīn, āhā... hā... hā... hā...! jagatanā anantā dravyo - e
anant dravyone sattā paṇ enī sāthe sambandh chhe. svabhāvasabandh chhe, sanyogasambandh nathī. āhā... hā...!
shun kahyun...? samajāṇun? dravyane ane sattāne svabhāvasambandh chhe, sanyogasambandh nathī.’ āhā.. hā..!
(ahīnyā kahe chhe keḥ) “atādbhāvik kahevāmān āve to te utpanna ja (–uchit ja) chhe,
kāraṇ ke ‘je dravya chhe te guṇ nathī.’ dravya to anantaguṇano piṇḍ chhe, guṇ chhe te ek - ek temān
nāmabhed, sañgnābhed (lakṣhaṇabhed) vāchyabhed chhe ne...! guṇ ne ‘guṇ’ kahevāy olāne ‘dravya’ kahīe.
āhā.... hā...! “evun shāstranun vachan chhe. parantu (ahīn paṇ e dhyānamān rākhavun ke) ā
atādbhāvik bhed ‘ekānte āmān ā chhe.”
ekānte satmān sattā chhe, em’ nathī. satne sattāsvarūp
ja chhe e to ekānte āmān ā chhe. “evī pratītino āshray (kāraṇ) nathī.” ekānt sat sattā
chhe em nahīn. sat (eṭale) dravya, ane sattā (eṭale) guṇ eṭalo emān bhed chhe. ‘atadbhāv’
āhā... hā... hā... hā...! atādbhāvik kahyun chhatān (guṇī - guṇ jeṭalo) bhed chhe. samajāy chhe
kāī....? āhā... hā...! kālanun ya jhīṇun hatun ne ā ye jhīṇun (chhe)! dharam karavo chhe ne amāre shun
kām chhe ānun...? paṇ dharam karavo chhe to dharam shun chīj chhe, dharam ane dharamīno koī hāre pradeshabhed
chhe (eṭale) dharmī ne dharamanī paryāy bene pradeshabhed chhe..? atyāre ā vāt siddhi karavī chhe ho
(pradeshabhed nathī te) paṇ nishchayathī to paryāy ne dravyanā pradeshabhed chhe. ī bījī vastu chhe ī. āhā...
hā..! āhā... hā... hā... hā..! (‘samayasār’) samvar adhikār. e (vāt ahīn nathī) ahīnyān to
vastunī sthiti siddha karavī chhe ke dravya chhe e ja sattā chhe. (sattā) guṇarūp chhe, guṇarūp chhe te dravyarūp
chhe. evo atadbhāv bhale nāmabhede kaho parantu bhinna- satā judī hatī ne dravya hāre joḍāī gaī -
tyāre enī sat sattā thaī em’ nathī. āhā... hā...! eno arthaḥ ke sattā guṇane lakṣhamān levun nathī.
e sattā guṇanun dharanār dravya chhe tene lakṣhamān levun chhe. āhā... hā...!
(shrotāḥ) gnān karavun beyanun
āshray karavo ekano..! (uttaraḥ) gnān karavun judī vastu chhe. paṇ vastu to trikāḷ’ sattārūpe je sat
chhe, ekarūp sat chhe eno guṇ-guṇīno atadbhāv chhe e paṇ lakṣhamān levāno nathī. draṣhṭimān to
(ek-abhed-akhaṇḍ). āhā... hā... hā..!
(shrotāḥ) samayasār karatān ya agharūn āvyun...! (uttaraḥ)
(‘samayasār’ nī) e kathanī chhe darshanapradhān, ā gnānapradhān kathanī chhe. ‘niyamasār’ mān juo to
(munirāj kahe chhe) mārī bhāvanā māṭe men (ā) banāvyun chhe. e kundakundāchārya em kaheḥ ke kharekhar
ātmā tene kahevo ke paryāy vināno ja trikāḷ tene kharekhar ātmā kahevo. āhā...! 38 (gāthā)
‘shrī samayasār’
‘अहमेक्को खलु सुद्धो दंसणणाणमइओ सदारुवी। णवि अत्थि मज्झ किंचि वि
अण्णं परमाणुमेत्तं पि।। ३८।। mārī bhāvanā māṭe men banāvyun chhe. āhā... hā..! udayabhāvane
upashamabhāv ne rāgabhāv to kyāy (dūr) rahī gyā...!! āhā... hā...!
ahīnyān to e vastune sattā be bhinna pradesh nathī, emān nāmabhed, sañgnābhed chhe to atadbhāv
chhe paṇ atadbhāv hovā chhatān ekānt ā judun ja chhe em’ nathī. atādbhāvik bhed ekānte ‘āmān
ā chhe’ e

Page 160 of 540
PDF/HTML Page 169 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 160
bhed ekānte chhe em’ nathī.
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “evī pratītino āshray (kāraṇ) nathī, kāraṇ ke te (atādbhāvik
bhed) svayamev (pote ja) unmagna ane nimagna thāy chhe.” āhā.... hā...! bhāṣhā dekho...! badhī
lojikanī...! ātmā’ athavā dravya ane sattā-sat ane sattā - e atadbhāv kharo, dravya te guṇ
nahīn ne guṇ te dravya nahīn. yutasiddha nahīn, paṇ ayutasiddha - atadbhāv chhe. e atadbhāv bhed paṇ
be prakāre chhe. “svayamev pote ja unmagna ane nimagna thāy chhe.” koṇ..? atādbhāvik bhed.
unmagna, nimagna eṭale...? (nīche phūṭanoṭamān artha chhe.) unmagna thavun = upar āvavun; tarī āvavun;
pragaṭ thavun (mukhya thavun). nimagna thavun = ḍūbī javun gauṇ thavun. eṭale shun...?
“te ā pramāṇeḥ jyāre
dravyane parpāy prāpta karāvavāmān āve.” āhā.... hā... hā...! dravyane, paryāyathī jyāre jovāmān āve.
(“arthāt jyāre dravyane paryāy prāpta kare chhe – pahoñche chhe em paryāyārthikanayathī jovāmān āve’,
tyāre ja – ‘shukla ā vastra chhe, ā āno shuklatvaguṇ chhe’ ityādikanī māphak – ‘guṇavāḷun ā
dravya chhe’, ā āno guṇ chhe em atādbhāvikabhed unmagna thāy chhe.”
paryāyanayathī jue tyāre
guṇavāḷun dravya chhe em kahevāy. māḷe..! ekalo nyāy paḍayo chhe. vāñchyun chhe ke nahīn nyān koī dī’
bhāī...! bhūkāno vepār chhe, bhūko chhe ne ī shun kahevāy.? pāvaḍar āhā.. hā...!
ahīnyān to paramātmā pote sat chhe. ane sattā (guṇ chhe) to dravya ne guṇ evo bhed paḍayo,
e atadbhāv. paṇ atadbhāvane paṇ be draṣhṭie jovāmān āve chhe. paryāyathī jonīe (to ‘guṇavāḷun
ā dravya chhe, ā āno guṇ chhe em atādbhāvikabhed unmagna thāy chhe) chhe...? dravyane paryāy prāpta
karāvavāmān āve –!! pahoñche chhe em paryāyārthikanayathī jovāmān āve tyāre ja ‘shukla ā vastra chhe’
shukla ā vastra chhe. (vastra) shukla ja chhe em nahīn. paryāy - nay chhe ne..! dhīmethī... bhaī ājano
viṣhay jarī evo chhe kanīk.’ vepāramān maḷe nahīn ne upavās kare to ya maḷe nahīn. derāsaramān jāy
to... ane digambaramān ya atyāre to kyān ṭhekāṇān chhe...! vrat karo ne... paḍimā dhāraṇ karo ne...! ā
chhoḍo ne ā chhoḍane ā chhoḍā, are prabhu tun shun kare chhe!! vastunī maryādā kaī rīte chhe ī jāṇyā vinā
ne dravyano āshray (te paṇ) koṇ dravyano āshray...?
ā to e vichār ek āvyo hato, ke gnānapradhān kathanamān (‘pravachanasār’) 242 mān āve chhe
ne...! (ṭīkāḥ– gneyatattva ane gnātr̥utvanī tathā prakāre (jem chhe tem, yathārtha) pratīti jenun lakṣhaṇ chhe
samyagdarshanaparyāy chhe.) ” gney - gnāyakanī pratīti (te) samyagdarshan. e gnān paṇ darshan karyā pachhīnun -
pratīti karyā pachhīnun gnān, ene viṣhe tyān vāt karī chhe. āhā...! ek rahī gyun vaḷī kanīk, magajamān
āvyun’ tun kanīk...! (shrotānā bhāgya kam) e darshanamān paṇ pramatta - apramatta paryāy paṇ nathī. (‘shrī
samayasār’ gāthā-6)
(shrotāḥ) trikāḷī dravyanī vāt chhe...! (uttaraḥ) hā,... hā.. to vikārīparyāy paṇe
jemān nathī, e samyagdarshanano gnāt viṣhay (chhe.) āhā... hā.. hā..! kāīk āvyun’ tun andarathī vaḷī rahī
gyun...! (shrotānī yogyatā ja evī).
(shrotāḥ) gneyatattvanī ane gnātr̥utattvanī tathā - prakāre anubhūti

Page 161 of 540
PDF/HTML Page 170 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 161
jenun lakṣhaṇ chhe te gnānaparyāy...! (uttaraḥ) e to āvī gaī. paṇ ī to vāt karī ne...! ī to
darshananī - pahelān ī to 17mī gāthāmān (‘samayasār’) kahyun ne...! (... ‘ṭīkāḥ – mokṣhārthī puruṣhe
pratham ātmāne jāṇavo, pachhī jenun ja shraddhān karavun ke ‘ā ja ātmā chhe...)
ke pahelo ātmā
jāṇavo, tyān gnān līdhun pahelun. gnānamān, ātmā akhaṇḍ chhe em jāṇavo. (pachhī) enī pratīti karavī.
āhā... hā...! ahīnyān to kahe chhe keḥ sat ne sattā be vachche (guṇī - guṇ atadbhāv chhe. em ke
guṇī ne guṇ (arthāt) dravyane guṇ e apekṣhāe eṭalo atadbhāv (bhed) chhe. paṇ ekānte ā
atadbhāv nathī. āhā.....! eno bhed paryāyanayathī joīe to ‘tyāre shukla ā vastra chhe āno
shuklatvaguṇ chhe’ joyun...? shukla ā vastra chhe (eṭale) dhoḷun ā vastra, vastra ā dhoḷun ane āno
dhoḷo guṇ.
“ityādinī māphak – ‘guṇavāḷun ā dravya chhe, āno guṇ chhe.” paryāyanayathī āhā... hā...
hā...! atadbhāv bhed hovā chhatān...! eṭale shun...? ke guṇ te dravya nahīn ne dravya te guṇ nahīn. evo
atadbhāv (bhed) hovā chhatān, e atadbhāv be draṣhṭithī dekhāy, jyāre paryāyadraṣhṭithī jovun hoy to
“ā shukla vastra chhe, ā āno guṇ chhe’ ityādinī māphak (arthāt) ā āno guṇ chhe e
ityādinī māphak. paryāyadraṣhṭithī joīe to guṇavāḷun ā dravya chhe (āno guṇ chhe)’ āhā... hā..!
bhed paḍayo ne...! paryāy thaīne ī, paryāy bhed (guṇī - guṇano bhed). “guṇavāḷun ā dravya chhe ā
āno guṇ chhe.” e paryāyanayathī bhed thyo ne...! āhā... hā..!
“em atādbhāvik bhed unmagna
thāy chhe.” (eṭale) atādbhāvik bhed pragaṭ thāy chhe. unmagna chhe ne (arthāt) upar āvavun; (tarī
āvavun, mukhya thavun) āhā... hā..!
(kahe chhe keḥ) “parantu jyāre dravyane dravya prāpta karāvavāmān āve.” dravya te dravya chhe em sat
chhe te sattāsvarūpe ja sat chhe, emān bhed nahīn. (abhedadravya) āhā... hā... hā...! jhīṇī vātun chhe.
vāṇiyāne ā (samajavun...!) ā to ‘pravachanasār’ chhe ne...! (shrotāḥ) vāṇiyāthī to bījā badhā
buddhimān ochhā kahevāy chhe ne...! (uttaraḥ) vāt to sāchī chhe. vāṇiyā ne...! bhāgyashāḷī chhe ne...!
puṇya chhe ne...! ane ene sāmbhaḷavā maḷe chhe. bījāne to e sāmbhaḷavā ya maḷe nahīn. gītāmān to kahe
ke īshvar kartā chhe. īshvar badhun kare chhe. ek ṭhekāṇe em kahe chhe ke īshvar badhun kare chhe ane (vaḷī)
bīje ṭhekāṇe hun kartā nathī, men kāī karyun nathī evo ek shlok chhe. vaḷī (adhyāy - 10, shlok 28,
36, 39, 40) hun paramātmā badhe chhun, kāmadevamān ya paramātmā chhun, viṣhay-vāsanāmān paramātmā chhun
āhā...! evun tyān chhe. ā to paramātmā sarvagnadev (vītarāganī vāt) (ā vishvamān) evī vastu
anant-anant chhe, anantamān paṇ-guṇ-guṇīnā bhed e to paryāyanayathī atadbhāv guṇ-guṇīno bhed
kahīe chhīe. chhe..? “guṇavāḷun ā dravya chhe, ā āno guṇ chhe.” em “atādbhāvik bhed unmagna
thāy chhe.”
paryāyanayathī-bhedadraṣhṭithī (atādbhāvik bhed chhe). āhā..hā..! samajāṇun kāī...?
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “parantu jyāre dravyane dravya prāpta karāvavāmān āve.” vastune vastu tarīke
jyāre prāpta karāvavāmān āve. (“arthāt dravyane dravya prāpta kare chhe – pahoñche chhe em dravyārthik nayathī
jovāmān āve), tyāre samasta guṇavāsanānā unmeṣh jene asta thaī gayā chhe.”

Page 162 of 540
PDF/HTML Page 171 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 162
āhā.... hā...! guṇavāsanā = dravyamān anek guṇo hovānā valaṇanun (abhiprāyanun) prākaṭay; guṇabhed
hovārūp manovalaṇanā (abhiprāyanā) phaṇagā. āhā.... hā... hā...! have nimagna thaī jāy chhe. asat
thaī jāy chhe. kahe chhe, (eṭale) guṇī chhe ī guṇavāḷo chhe e dravyadraṣhṭi karatān, dravyane jotān e bhed
asta thaī jāy chhe. bhāṣhā to sādī chhe paṇ haḷave - haḷave kahevāy chhe. adhikār āve ī āve
ne...! ṭāṅkaṇe bhāgyamān sāmbhaḷavā ṭāṇe āvī em kaho ne...! traṇalokanā nāth enī pravachanadhārā...!
āhā...hā...!
(kahe chhe ke) jyāre dravya - guṇane sañgnābhed, nāmabhed hovāthī tene atadbhāv (bhed) kahevāy.
paṇ ene jovāmān be prakār (chhe). ene paryāy (nay) thī joīe to ā dravya-guṇ chhe evo
atadbhāv bhed chhe. ā dravyano guṇ chhe tyāre atādbhāvik bhed utpanna thāy. āvo bhed (chhe.)
āhā... hā..! āvun chhe. ko’ bhāī..! āvun chhe nyān tamāre bhāvanagaramān nathī. tamāre bāpadāde nahotun
sāmbhaḷ‌yun. bhāgyashāḷīne kāne paḍe evun (tattva chhe) āhā... hā..! atadbhāv karīne kīdhun bhale
pradeshabhed nathī. dravyane ane guṇane pradeshabhed nathī. ane dravya ne guṇ nām be paḍayā eṭale eṭalo
atadbhāv chhe, paṇ e atadbhāv (bhed) paṇ be prakāre jovāmān āve chhe. jyāre paryāyanayathī
joīe to e atadbhāv chhe. dravyano guṇ chhe, guṇ ā dravyamān chhe. paṇ dravyārthik nayathī jonīe to
e guṇane dravya evo bhed nathī tyān (abhed chhe) chhe...?
“tyāre samasta guṇavāsanānā unmeṣh jene
asta thaī gayā chhe evā te jīvane – ‘shukla vastra ja chhe.” te jīvane shukla vastra ja chhe. olāmān
(paryāyārthik nayamān) ‘shukla’ ā vastra chhe em hatun ane (ahīnyān) dravyathī juo to (eṭale
dravyārthik nayathī) shukla vastra ja chhe. “ityādinī māphak – ‘āvun dravya ja chhe.” guṇavāḷun dravya chhe
em nahīn. āhā... hā..! dravya ja evun chhe. dravyārthik (nayathī) jotān ‘dravyaj āvun chhe.’ āhā... hā..
hā! ko’ samajāy chhe ke nahīn...? haḷave-haḷave to kahevāy chhe. bhāī...! kalakattāmān maḷ‌yā evun nathī
kyān’ ya. vaḷī (emaṇe) nivr̥utti laī līdhī, bhāgyashāḷī. enā bāpā ahīn āvyā’ tā to ahīnyān
na āvyā, ā bhāgyashāḷī. (shrotāḥ) enī lāyakāt (uttaraḥ) hen, hā, ā to bhagavān traṇalokanā
nāth, sīmandharabhagavānathī nīkaḷelī vāṇī chhe...! enā padārthano svabhāv ā chhe, ohohoho..!
(kahe chhe keḥ) dravya ane guṇamān atadbhāv kahevāmān āvyo. kāraṇ ke dravya te guṇ nathī ne
guṇ te dravya nathī e rīte atadbhāv kahevāmān āve. paṇ e atadbhāvamān paṇ jovāne be draṣhṭi
(chhe). ek paryāy (nay) thī jue to guṇavāḷun dravya chhe, dravyārthik (nay) thī dravya chhe. ko’ bhāī
āvun chhe bhagavān! shun thāy..? jagatane aṭakavānā sādhan anek (chhūṭavānun sādhan ek) ahīnyān to
ek chhe ke dravyārthik (nay) thī jotān dravya, guṇavāḷun nahīn. guṇavāḷun dravya to bhed paḍī gyo,
paryāyanaye. (paryāyanaye) e atadbhāv kīdho bhale āhā... hā...! (dravyārthik naye juo to) e dravya
ja chhe. āhā...! chhe? “āvun dravya ja chhe.” “em jotān samūḷo ja atādbhāvik bhed nimagna asta
thāy chhe.”
atadbhāv dekhāto nathī. āhā... hā..! dhīme-dhīme kahevāy chhe, vāt evī chhe jarī. jhīṇī
chhe. vāṇiyānā vepāramān āvun āve nahīn. ā to lojikanī (vāt) vakīlātanī āve.
(shrotāḥ)
vakīlātamān ya āvun nathī kyāy...! (uttaraḥ) eṇe vakīlātamān āvun nhotun, eṇe vakīlāt karī’ tī.
āhā... hā... hā ghaṇī sādī bhāṣhāe tattvane..!

Page 163 of 540
PDF/HTML Page 172 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 163
(samajāvel chhe) sat chhe prabhu...! ane enā sattā ne guṇ chhe. e guṇane sat be nāmabhed paḍayā, e
apekṣhāe atadbhāv chhe. guṇ te dravya nahīn ne dravya te guṇ nahīn. paṇ guṇīne guṇ (no) sanyog
sambandh thyo chhe. yutasiddha sambandh chhe e trikāḷamān nahīn ethī benā pradeshabhed chhe. em nathī. je pradesh
sattānā chhe te pradesh satnā chhe. je pradesh satnā chhe. te pradesh sattānā chhe. āhā...hā...! ene
atadbhāv, yut-siddha to nahīn, sanyogasiddha to nahīn sattāne ane satne sanyogasiddha sambandh chhe e to
nahīn, paṇ atadbhāv (chhe) (eṭale ke) guṇ te dravya nahīn ane dravya te guṇ nahīn evā atadbhāvane
jovāmān paṇ be draṣhṭi (chhe). āhā...hā...hā! benun’ dikariyunne ā badhun. samajāy chhe ke nahīn, pakaḍāy
chhe ke nahīn...? (shrotāḥ) pakaḍāy evun chhe (uttaraḥ) bhāṣhā to sādī chhe vastu to ā chhe.
kahe chhe keḥ dravya je sat chhe sat kaho ke dravya kaho (ekārtha chhe) enī sattāne (ane satne)
pradeshabhed nathī, eṭale yutasiddha nathī. eṭale ke guṇ, guṇī sāthe -sattā (sat) joḍāī gyun evun nathī.
paṇ sat je chhe, ane (sattā-guṇ je chhe) ene nāmabhed paḍayā be nāmabhed paḍayā (evā)
atadbhāv (bhed) chhe kharo. satne ane guṇane-sattāne bhed atadbhāv chhe kharo. yutasiddhapaṇe nahīn.
pradeshabhedapaṇe nahīn. āhā... hā... hā...! (chhatān) paṇ atadbhāvane paṇ be prakāre jovāmān āve chhe.
āhā... gajab vāt chhe ne...! paryāyadraṣhṭithī joīe to atadbhāv unmagna thāy chhe - dekhāy chhe. chhe
em. ane dravyadraṣhṭithī joīe to atadbhāv guṇīne guṇano je bhed chhe - te asta thaī jāy chhe,
nimagna thaī jāy chhe. nadī chhe ne nadī. unmagna ne nimagna be nadī chhe. vairāṭaparvat vachamān. unmagna
(nadīmān) je kāī vastu paḍe ī upar āve, loḍhun paḍe to ī paṇ upar āve. ane nimagna nadī chhe
temān haḷavāmān haḷavī vastu paḍe to ene heṭhe laī jāy. vastra paḍe to ene heṭhe laī jāy. be nadīo chhe.
unmagna ne nimagna nadī (o). em ātmāmān paryāyadraṣhṭithī ātmāmān joīe, to te guṇavāḷun dravya chhe
tem najaramān paḍe. tem bhed lakṣhamān āve. āhā...! paṇ jyāre ene dravyathī juo to te (bhed) nimagna
thaī jāy chhe. bhed-atadbhāv asta thaī jāy chhe. ekalun dravyasvarūp chhe. āhā... hā... hā...hā! chha e
dravyanī vāt chhe hon! ā to bahu jhīṇī vātun bāpā...! sāmbhaḷī nhotī bāpadāde’ya kyāy...!! āhā...!
ā to kolej koī judī jātanī chhe..! atyāre to dharamamān - sampradāyamān - nāmamān ke’ ā nathī.
ā karo... ne vrat karo. ne, bhakti karo. ne, pūjā karo... ne jātrā karo... ne dān karo, dayā pāḷo
āvī vātun have. e to vastu rāg ne agnānabhāv - kartābhāv chhe. āhā...hā...hā...!
ahīnyān to (kahe chhe keḥ) nirvikārī enāmān je sattāguṇ chhe, ane dravya nirvikār chhe.
āhā...! sattāguṇ nirvikārī chhe. sat-dravya (paṇ) nirvikār chhe. eṭalo bhed pāḍavo e (paṇ)
paryāy nayathī jovāmān āve to, bhedadraṣhṭithī jovāmān āve to, (e atadbhāv bhed chhe) e bhed na
juo ke ātmā chhe, ‘dravya vastu chhe’ tyāre eno bhed asta thaī jāy chhe. draṣhṭimān viṣhayamān dravya chhe
tyān bhed lakṣhamān āvato nathī. āhā... hā... hā... hā! kaī (shailīthī) siddha karī chhe vāt..!
(shrotāḥ) ghaḍī’ kamān kaho bhed ne ghaḍī’kamān kaho abhed...! (uttaraḥ) shun kīdhun...? ghaḍī’ kamān bhed kaī
apekṣhāe...? atadbhāv, guṇane guṇīno eṭalo bhed chhe. e paryāy nayathī jovāmān āve to bhed chhe.
bhedadraṣhthiī kaho, paryāyadraṣhṭithī kaho (ek ja chhe). āhā... hā...! paṇ trikāḷ vastu chhe bhagavān
ātmā ane paramāṇu dravya, (ene) dravyathī (dravyārthik naye)

Page 164 of 540
PDF/HTML Page 173 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 164
joīe to dravya chhe. atadbhāv (je chhe) teno tyān asta thaī jāy chhe. ā... hā..! yutapaṇun -
yutasiddha to chhe nahī. (eṭale ke jem lākaḍīvāḷo māṇas, lākaḍīnā sanyoge māṇasane ‘lākaḍīvāḷo
māṇas’ kahyo chhe. (em) sattāvāḷun sat nathī. sattā nāmano guṇ ne sat be bheḷān thaīne e
(sat) thyun chhe. (sattāvāḷun) em nathī. paṇ guṇane guṇī evo bhed atadbhāv tarīke nāmabhede bhed
chhe. sañgnābhede bhed chhe. chhatān te bhedane paṇ, paryāyadraṣhṭithī jue to bhed utpanna - dekhāy chhe. dravyadraṣhṭithī
joīe to bhed asat thaī jāy chhe. āhā... hā...! (shrotāḥ) ānun kām shun chhe...? (uttaraḥ) ānun
kām samyagdarshananun chhe. sat vastu bhagavān pavitrātmā, enī draṣhṭi kar to tane sat hāth āvashe.
tyāre tane shānti ane ānand maḷashe. te vinā ānandane shānti maḷe evī nathī. marī jāne kyāy
kriyākaṣhṭa karī - karīne dān karīne...! ā mandiro banāvī ne... jātrā karīne.. lākh jātrā kar ne...
kroḍ rūpiyā kharach emān tyān ātmānī shānti nathī ne dharam nathī. āhā.. hā...! ohoho...! chhe to
lojikathī vāt paṇ have (ene) vāṇiyāne vepār āḍe navarāsh na maḷe...! ole bichāre kīdhun chhe
nahi...! jāpānano itihāsik chhe. moṭo, jāpānano itihāsik moṭo..! saḍasaṭh varasanī ummar chhe, mārī
karatān to nāno ahīn to 90 (varṣhanī ummar chhe.) ānhī to nevun thyā, paṇ saḍasaṭh varasanī ummar chhe,
ene hisābe moṭī lāge. ene ek chhokaro chhe ī ene paṇ ras chhe. ene ek vakhat eṇe em kahyun
“jain dharma eṭale shun...? jain dharma eṭale ātmāno anubhav karavo, anubhūtithī.’ em kahīne pāchhun
em kahyun ‘paṇ evo jain dharam maḷ‌yo vāṇiyāne, vāṇiyā vepār āḍe navarā no ‘thyā.’ āhā...
hā...! ke kaī chīj chhe kem (chhe) eno nirṇay karavāno avakāsh na maḷe. ākho dī’ dhandho ne
bāyaḍī- chhokarāmvane rājī rākhavā, chha - sāt kalāk sūi jāvun. ar.. ra..! be - chār kalāk gappān
māravā, mitromān ne...! āmān vakhat jāy chhe. eṇe bichārāe lakhyun chhe. jāpānavāḷāe (ke) dharam
anubhūtino kharo. dravya je vastu chhe e abhed chhe eno anubhav e jain dharam...! jain dharam koī
pakṣha nathī, koī sampradāy nathī, vāḍo nathī. vastunun svarūp chhe...!! je vastu bhagavān ātmā, anant-
anant guṇano piṇḍ, eno (guṇ) bhed karavo e paṇ paryāyanayathī kahe chhe. āh... hā... hā..! e
anantaguṇasvarūpe ja chhe prabhu andar. bhagavatsvarūp chhe. kem bese...? be bīḍī sarakhī pīe tyāre
pāyakhāne dishā utare bhāīsā’ bane.... āvān to apalakhaṇ...! have ene ātmā āvo chhe,
batāvavo...!! āhā.... hā... hā... hā...!
āhā...hā...hā...! “samasta guṇavāsanānā unmeṣh jene asta thaī gayā chhe evā te jīvane –
‘shukla vastra ja chhe’ ityādinī māphak ‘āvun dravya ja chhe.’ āhā... hā...! āvun dravya ja chhe.
hovāvāḷun dravya ja chhe. hovāvāḷun sat ane hovāvāḷī sattā, evo bhed temān dekhāto nathī. āhā...
hā...! guṇ-bhed jemān dekhāto nathī. paryāy-bhedanī to vāte ya kyān karavī. āhā... hā...! bhāre
mārag. bhāī bahu..! dhīme, dhīme kahevāy ke ā bahu (utāvaḷ nathī karatā) vītarāgano mārag..!
ane santoe ā digambar santoe karuṇā karīne upakār karyo (chhe) jagatane...! prabhu, tun ekavār
sāmbhaḷ’ ne kahe chhe. prabhu, tun ātmā chho ne...! ane vastu chho ne...! to emān ek sattā chhe. sattā
guṇ chhe ke nahīn...? hovāvāḷun sat chhe to emān hovāvāḷo guṇ chhe ke nahīn...? eṭalo guṇ ne
guṇīno bhed, draṣhṭi dravya upar paḍatān te bhed dekhāto

Page 165 of 540
PDF/HTML Page 174 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 16p
nathī. āhā.... hā.. hā.... hā...! samajāy chhe kāī....? ā kāī bhaī vārtā - kathā nathī. ā to
tattva chhe. vastunun svarūp chhe. vastu shun chhe..? ane temān bhed-abhed kem kahevāy chhe?... āhā... hā...!
sattā chhe ī guṇ chhe. ī guṇ ā guṇīno chhe. evo atadbhāv chhe kharo. paṇ e atadbhāvane jovānī
draṣhṭi be chhe. paryāyanā bhed draṣhṭithī jue to e guṇ guṇīno chhe em paṇ kahevāy. paṇ vastu chhe
akhaṇḍānand prabhu...! ekarūp, chidānand, anant guṇanun ekarūp prabhu, ene jotān ‘āvun dravya ja chhe’ “em
jotān samūḷo ja atādbhāvik bhed nimagna thāy chhe.”
- thaī jāy chhe.. āhā...! nāsh thaī jāy chhe.
bhed tyān raheto nathī. āhā...āhā...hā...!
lyo ā himmatanā maṅgalikamān ā badhun āvyun...! āvyun chhe ne ā...! brahmachārī rahevāno chhe
ne...! jāvajajīv. sātaseno pagār chhe. have vadhavāno hato pagār. badhu bandh karī dīdhun nokarī - nokarī.
jāvajjīv brahmachārī rahevun chhe. (ahā...! brahmacharyano keṭalo mahimā...!) āje ja āvyo. juone badhun
laīne. sātaseno pagār nāshik. vadhāravānā hatā, have to āgaḷ vadhe-vadhe..! bhāīe’ ya kahetā’ tā
nahīn. āgaḷ vadhe ne e to. badhun ya bandh karī dīdhun, chhoḍīne āvyo āj. are bāpā...! ā vastu
karavānī chhe. are...! manuṣhyapaṇun vahyun jashe bāpu...! ane kyān jaīne upajīsh..! kyāy bhān na maḷe,
ḍhoramān ne... kāgaḍāmān ne... kūtarāmān ne.. . gāyamān... bhensamān.... ne avatarashe.... are... re! bāpu, ā
tattva chhe, enī draṣhṭi nahīn hoy tyān sudhī, tyān sudhī enā janam - maraṇ nahīn maṭe.
āhā... hā..! teras chhe āj, paramāgamanī āj tithi chhe. koīe yād na karyu pūjāmān -
savāramān...! chandubhāīe yād na karyun...? men kīdhun ke karashe (yād). tyān tyān pūjā karatān sāmbhaḷ‌yun’tun.
pūjā to ānhī kare chhe. be - traṇ jaṇā hatā. āj teras chhe ne..! phāgaṇ shud terase pāñch varas thyān,
chaitra - vaishākh ne jeṭh. savā pāñch varas thyān makānane (paramāgam mandiranā) chhavvīs lākhanun makān
chhe ā. ekalo ārasapā’ ṇa..! chhavvīs hajār māṇas āvyā’ tā, udghāṭan vakhate.. agyār lākhanun
kharach ne chhavvīs lākh ā. sāḍatrīs lākh...! e badhun rāmajībhāīnā vakhatamān thyun. rāmajībhāīnā
pramukhapaṇāmān ā badhun thyun kīdhun..! āhā...hā...hā..hā... ānhī to teras chhe ne āvī vāt te āvī..!
(kahe chhe keḥ) prabhu, tun ek chīj chhe ke nahīn, jem jaḍ- māṭī ā (sharīr) chhe emān andar
chaitanyaprabhu vastu chhe ke nahīn, vastu (chhe). to vastu chhe to emān vaselā anant-guṇo chhe ke nahīn.
vastu ene kahīe keḥ jemān anant-anant shakti guṇ vaselān hoy. have ī anantaguṇ vaselān chhe, ī
guṇavāḷun dravya kahevun e paṇ paryāyadraṣhṭi atadbhāv chhe. āhā... hā... hā..! e draṣhṭi paṇ ādaravā
jevī nathī. āhā... hā..! trikāḷī dravya chhe vastu, prabhu anādi- anant, ‘sat’ chhe tenī ādishī..?
sat chhe teno ant sho...? sat chhe temān bhed shā...?
(‘em jotān samūḷo ja atādbhāvik bhed
nimagna thāy chhe.’) samajāy evun chhe, bhāṣhā bhale (saraḷ na lāge) mārag to ākaro chhe. e to
tyān chhokarāone kahyun’ tun badhā dhyān rākhajo, ājano viṣhay jhīṇo chhe...! bhāī’ kahyun’ tun ne
badhāne..! ke bhaī, viṣhay jhīṇo chhe ho dhyān rākhajo. (aho..! sadgurunī vītarāgī karuṇā..!)
ātmā andar chhe prabhu..! ā to (sharīr to) hāḍakān - chāmaḍān, māṭī ā to (chhe) prabhu (ātmā)
andar chaitanya shāshvat (pragaṭ birāje chhe). aṇaupajel-aṇanāsh (eṭale) upajel ke nāsh

Page 166 of 540
PDF/HTML Page 175 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 166
vinānī chīj (ātmā) e andar chhe. emān anant - anant - anant gnān- darshan (ādi)
shaktio paḍī (dhruv) chhe. paṇ kahe chhe ke e shakti (o) ane shaktivān (evo atadbhāv bhed)
- ā dravya shaktivāḷun chhe eṭalo paṇ bhed hajī paryāyanayathī chhe (dravyārthik nayathī abhed chhe, bhed
asta thaī jāy chhe.) e shakti svarūpe ja ākhun chhe. ekarūp chidānand prabhu andar chhe. are, paṇ kyān
sāmbhaḷavā maḷe ne shun kare...? duniyā āndhaḷī, em ne em jagatanā mohamān hālyā jāy chhe.
sansār...! āhā...hā! māṇas thaīne kyān jāy....? olun kahyun’ tun ne bhāī savāramān nahīn...! be-
traṇ paramāṇunun... (paramāṇuno dākhalo āpyo hato ne...) (kahe chhe keḥ) ī kem dākhalo āpyo ke
dravyanī paryāyano dākhalo āpatā nathī. bhāī..! 93 (gāthā) mān āvyun ‘tun ne...! ke samānajātīy
ne asamānajātīy dravya paryāy kone kahevī...? (“anek pudgalātka dvi– aṇuk, tri–aṇuk evā
samānajātīy dravyaparyāy chhe... tem anek jīvapudgalātmak dev, manuṣhya evā asamānajātīy
dravyaparyāy chhe.”
-gāthā 93 ṭīkā) tyāre kahe ke be-traṇ paramāṇu bhegān thāy (skandharūpe dekhāy) tene
samānajātīy dravyaparyāy kahevāy. emān ek - ek ātmānī ne ek - ek paramāṇunī paryāy nathī
līdhī.

om

Page 167 of 540
PDF/HTML Page 176 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 167
e dākhalo ahinyān āpyo. e je nyān āpyo hato e ahīnyā āpyo. tyān
asamānajātīyamān dev (manuṣhya) paryāy līdhī ahīnyā asamānajātīy (dravyaparyāy) mān manuṣhyano
(mātra dākhalo) āpyo. manuṣhya chhe ne...! āhā... hā..! (kahe chhe) ke andar ātmā ane jaḍ
(sharīr) māṭī -dhūḷ e asamānajātīy dravyaparyāy chhe. paramāṇun-paramāṇu (no sambandh- ek sāth
dekhāy te sharīr) kāī ek nathī, ā to anantā rajakaṇ - poīṇṭ chhe. (sharīr) samānajātīy
(dravyaparyāy) chhe. kāraṇ ke paramāṇu - paramāṇu (ek skandharūpe dekhāy chhe) e samānajātīy
dravyaparyāy chhe. bhagavān ātmā ane jaḍ (sharīr) e be (ek sāth dekhāy e manuṣhyaparyāy)
asamānajātīy dravyaparyāy chhe. āhā... hā..! ahīnyān evī paryāyano draṣhṭānt āpyo (chhe). guṇaparyāy
to (bījī vāt chhe).
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “e rīte bhed nimagna thatān tenā āshraye (kāraṇe) thatī pratīti
nimagna thāy chhe.” āhā.. hā.. hā... hā..! shun kahe chhe prabhu! ātmā je vastu chhe, je trikāḷī sat
emān je sattā nāmano guṇ chhe- hovāpaṇā nāmanī shakti chhe. e shaktine ane āne bhedathī joīe
to paryāyanayathī bhed chhe, paṇ jyāre vastu ākhī chhe, āhā... hā...! em jyāre joīe tyāre
atadbhāv (bhed) nimagna thaī jāy chhe. tyāre guṇ guṇīno chhe ane guṇīno guṇ chhe, e bhāv nāsh
pāmī jāy chhe. āhā... hā...! paryāyanī to vāte ya kyān karavī....? (guṇabhed paṇ raheto nathī.)
āhā... hā.. hā...! ko’ bhāī! āvī vāt chhe’ ā... āhā...hā...hā..!
ām (to) “utpādavyayadhrauvyayuvatan sat” (kahevāy chhe). paṇ kahe chhe ke utpād - vyayavāḷun
ā dravya chhe (evo bhed thyo). (jo ke) ahīnyān guṇanun (guṇabhed) līdhun, paṇ e chhe (bhed)
(em) utpād- vyay (bhed chhe ne..!) ahīnyān atadbhāv (bhed) chhe e (utpād- vyay) paryāy
ane ātmāne sanyogasambandh tarīke chhe. e gney - gnāyak sambandh kīdhun. are, kyān āvyun pāchhun
‘pañchāstikāy’. āhā...! vastu je trikāḷ! nitya rahenār..! prabhu chhe (ātmā) emān je
nirmaḷaparyāy thāy, e paṇ sanyoge chhe, svabhāve nathī. (ātmā) e to trikāḷī (paryāy) e to
sanyoge utpanna thāy chhe, ane viyoge (eṭale) vyay thāy chhe. āhā... hā... hā.! samajāṇun āmān..?
bhāī, e nathī samajāṇun em kahe chhe. (to kahe chhe ke) ā sharīrano sanyog ātmāne nathī, e to
kyāy rahī gyun. e paṇḍitajī..! ahīnyā to ātmāmān je paryāy thāy chhe - e paryāy thāy chhe ī to
ek samayanī chhe. - to ī sanyogasambandh chhe, svabhāv sambandh nathī...! trikāḷ rahenār nathī...!
āhā....hā...hā...! samajāṇun...? ātmā je chhe, emān je guṇo chhe - gnān, darshan, ānand (ādi)
trikāḷ! evo je bhed (guṇ-guṇīno) e (dravyamān) nathī. have ahīnyān to paryāy chhe ene sanyogī
kīdhī. utpanna thāy chhe ne vyay thāy chhe. avasthā navī thāy ne junī thāy. navī thāy tene sanyog
kahīe, vyay thāy tene viyog kīdho. sanyog ne viyog enī paryāyamān āvyo. paramān ene kāī
sambandh nathī. āhāhāhāhā...! kyān sudhī kheñchavun chhe kahe. āhā... hā..!
“te (pratīti) nimagna thatān
ayutasiddhatva – janit arthāntarapaṇun nimagna thāy chhe.” ayutasiddhatva to nāsh ja thaī jāy chhe. “tethī
badhuy (ākhun ya), ek dravya ja thaīne rahe chhe.”
dravya - vastu, vastu, vastu, vastu jemān ā

Page 168 of 540
PDF/HTML Page 177 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 168
guṇabhed paṇ chhe nahīn. (paryāyabhed paṇ chhe nahīn). ‘pravachanasār’ 98 gāthā. chhello peregrāph laīe.
‘ane bhed unmagna thāy chhe’ tyānthī chhello peregrāph chhe. kāle bījo artha thaī gyo’ to...! draṣhṭi andar
gaī’ tī ne dravya upar paryāy to evun thaī gyun...!
(ahīnyān shun kahe chhe...?) āhā...! shun sūkṣhma vāt chhe, ke sat nām dravya je chhe, dravya. ātmā
je chhe e dravya (chhe) e sat chhe ne emān sattā nāmano guṇ chhe. e atadbhāv tarīke bhinna chhe
atadbhāv tarīke eṭale guṇ te dravya nahīn ne dravya te guṇ nahīn. (evo bhed chhe. ene be draṣhṭithī
jovāmān āve chhe. (paryāyārthik nay ane dravyārthik nay) em kahe chhe. jem ā sat dravya chhe ne sattā
guṇ chhe evo bhed paryāyadraṣhṭithī jovāthī e atadbhāv (bhed) bhinna dekhāy chhe. paṇ dravyadraṣhṭithī
juo to sat ne sattā bhinna nathī dekhātā. (bhed) nimagna thaī jāy chhe. dravyadraṣhṭithī juo to sat
ne sattā bey nimagna thaī jāy chhe. nimagna nām ek thaī jāy chhe. bhinna nathī rahetā. āvī vāt
chhe. (ane) paryāyadraṣhṭithī juo to e bhed unmagna thāy chhe. “te unmagna thatān tenā āshraye
(kāraṇe) thatī pratīti.”
pratīti eṭale gnān, khyālamān āve chhe ke sat dravya chhe, sattā guṇ chhe.
evī paryāyadraṣhṭithī jovāthī evun khyālamān āve chhe. evī
“thatī pratīti unmagna thāy chhe, te
(pratīti) unmagna thatān ayutasiddhatva–janit arthāntarapaṇun unmagna thāy chhe.” shun kahe chhe...? bhinna
padārtha vaḍe unmagna nathī thatun. (paṇ) satthī sattā bhinna chhe e unmag thaī jāy chhe. dravya chhe, sattā
chhe, em unmagna nām bahār dekhāy chhe. (upar āve chhe, tarī āve chhe) ke sat dravya chhe, ane sattā
(guṇ) chhe. āhā... hā...! āvī vāt sūkṣhma chhe..!
(kahe chhe keḥ) “tyāre paṇ (te) dravyanā paryāyapaṇe unmagna thatun hovāthī, – jem jaḷarāshithī
jaḷakallol vyatirikat nathī (arthāt samudrathī taraṅg judun nathī) tem – dravyathī vyatirikat hotun
nathī.”
tyāre paṇ sat dravya chhe ane sattā guṇ chhe. - jem jaḷarāshithī jaḷataraṅg judun nathī em
paryāyadraṣhṭithī - bhedadraṣhṭithī juo to paṇ sat ne sattā bhinna (vyatirikat) hotun nathī. satthī sattā
bhinna chhe. abhinna nathī (atadbhāv bhed chhe) bhedadraṣhṭithī juo to jaḷathī tenun taraṅg judun chhe em
sattthī sattā bhinna chhe. āhā...hā...! āvī vāt chhe, sūkṣhma..! vāṇiyāne vepār āḍe āmān...
āhā.... hā...! vastu chhe. chhe e dravya, ane emān sattā chhe e guṇ-paṇ ī sattā ne dravya,
dravyadraṣhṭie jovāthī to bhed nimagna thaī jāy chhe. bhed dekhavāmān āvato nathī. paṇ paryāyadraṣhṭithī
juo to sat dravya ane sattā guṇ unmagna thāy chhe, khyālamān āvī jāy chhe. upar.. āhā... hā..
hā..! ane khyālamān āvī jāy chhe. e kāraṇathī dravyathī sattā bhinna chhe. dravyathī sattā bhinna chhe. andar
paryāyadraṣhṭithī jue to paṇ dravyathī sattā bhinna chhe. (chhatān jaḷarāshithī jaḷakallol vyatirikat nathī tem
sat ane sattā bhinna nathī.) āhā... hā...! āvī vāt chhe. samajāṇun āmān...?
ā to khyālamān to e āvyun’ tun ke ‘niyamasār’ mān ek shlok chhe. (192. shlokārthaḥ – je
anavaratapaṇe (–nirantar) akhaṇḍ advait chaitanyane līdhe nirvikār chhe temān (– te paramātmāpadārthamān)
samasta nayavilās jarāy sphurato ja nathī. jemānthī samasta bhedabhāv (–nayādi vikalpa) dūr thayel
chhe tene (–te paramātmapadārthane) hun namun chhun, stavun chhun, samyakprakāre

Page 169 of 540
PDF/HTML Page 178 of 549
single page version

gāthā – 98 pravachanasār pravachano 169
bhāvun chhu. 192) ke ātmā abhinna chhe, abhed chhe emān badhā guṇone dravya bhinna- bhinna draṣhṭimān na
āvavun joīe (bhedathī) vikalpa ūṭhe chhe. dravya je trikāḷ chhe, ekarūp chhe evī (dravya) draṣhṭimān je
kāī vikalpa ūṭhe chhe to kahe chhe padmaprabhamaladhāridev (shlok 194mān “je yogaparāyaṇamān kadāchit
bhedabhāvo utpanna thāy chhe (arthāt je yoganiṣhṭha yogīne kyārek vikalpo ūṭhe chhe), tenī arhatnā
matamān mukti thashe ke nahi te koṇ jāṇe chhe..? 194.)
āhā... hā..! āvā je vikalpa ūṭhe chhe, evī
bhedabuddhivāḷānī mukti thashe ke nahīn, e arhantnā matamān koṇ jāṇe...? arthāt arhatanā matamān
bhedano vikalpa ūṭhe enī mukti thashe nahīn. samajāṇun...?
(kahe chhe keḥ) ātmā, ekasvarūpe ananyaguṇanun ek rūp abhed chhe. ahīnyā to gnān karāvavun
chhe to paryāyadraṣhṭithī juo sat ne sattā bhinna chhe satthī sattā vyatirikat chhe, paṇ samudrathī taraṅg judun
nathī tem sat ne sattā paryāyathī vyatirikat (paṇ) nathī. dravya chhe to tenī sattā (atadbhāve)
vyatirikat chhe. bhinna bhinna chhe paṇ dhyānamān jyāre abhedadraṣhṭi thāy chhe tyāre dravyane sattā bhinna chhe
pelun paryāy nayathī dekhāy chhe te (dravyadraṣhṭi) antadraṣhṭi karavāthī dravyane sattā bhinna chhe evun bhāsatunnathī
(dekhātun nathī). dravya ne sattā abhinna chhe, ekākār chhe. (dhyānamān banne nay pragaṭ thāy chhe.) āvī
antaramān (abhed) draṣhṭi karavī e samyagdarshananun kāraṇ chhe. āhā... hā..! dayā-dān-vrat - bhaktithī
samyagdarshan thatun nathī. ahīnyān jyān tattvanī draṣhṭi jāy chhe. andar tyāre to dravya je sat - vastu sat
chhe enī sattā (je) guṇ chhe e bhed paṇ nimagna thaī jāy chhe. abhed upar draṣhṭi thavāthī
samyagdarshan thāy chhe. āhā... hā... hā... samajāṇun kāī...?
“ā pramāṇe hovāthī (em nakakī thayun ke) dravya svayamev sat chhe.” āhā...hā! dravya
svayamev sat chhe, judun nathī eṭale chhe em (abhed svayamev sat chhe) ‘ām je mānato nathī te
kharekhar parasamay ja mānavo.”
te vāstavamān parasamay - mithyādraṣhṭi chhe, em mānavun. āhā... hā....
hā.. dravya svayamev satya chhe. svayamev sat (vaḷī) dravya sat ane sattā bhinna chhe māṭe dravya sat
nathī evun nathī, svayamev sat chhe. sattāne kāraṇe sat svayamev sat chhe em nathī. āhā... hā..! have
āvo vichār..! ne vāṇiyāne kyān navarāsh na maḷe, dhandhānī khabar na maḷe (ke kyo dhandho sācho).
āhā... hā...! ‘niyamasār’ (shlok-194) mān evun līdhun chhe, arhatnā matamān, vītarāg
trilokanāth (tīrthaṅkaradevanā) matamān abhed dravyamān bhed, draṣhṭimān utpanna thāy chhe ke paryāy upar lakṣha
jāy chhe ke guṇ - guṇīnā bhed upar lakṣha jāy chhe to enī mukti thashe ke nahi te koṇ jāṇe..?
eno artha e ke arhatnā mārgamān- (matamān) enī mukti thatī nathī (em kahyun chhe). āhā...
hā...! samajāṇun kāī...?
visheṣh kaheshe...

Page 170 of 540
PDF/HTML Page 179 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 170
have utpādavyayadhrauvyātmak hovā chhatān dravya “sat’ chhe em darshāve chheḥ-
सदवठ्ठिदं सहावे दव्वं दव्वस्स जो हि परिणामो ।
अत्थेसु सो सहावो ठिदिसंभवणाससंबद्धो ।। ९९।।
सदवस्थितं स्वभावे द्रव्यं द्रव्यस्य यो हि परिणामः ।
अर्थेषु स स्वभावः स्थितिसंभवनाशसंबद्धः ।। ९९।।
dravyo svabhāv viṣhe avasthit, tethī ‘sat’ sau dravya chhe;
utpād–dhrauvya – vināshayut pariṇām dravya svabhāv chhe. 99
gāthā 99
anvayārthaḥ– (स्वभावe) svabhāvamān (अवस्थितं) 1avasthit (hovāthī) (द्रव्यn) dravya (सत)
‘sat’ chhe; (द्रव्यस्य) dravyano (यः हि) je (स्थितिसंभवनाशसंबंद्धः) utpādavyayadhrauvyasahit
(परिणामः) pariṇām (saḥ) te (अर्थषु स्वभाव) padārthono svabhāv chhe.
ṭīkāḥ– ahīn (vishvane viṣhe) svabhāvamān nitya avasthit hovāthī dravya ‘sat’ chhe. svabhāv
dravyano dhrauvya- utpād -vināshanī ekatāsvarūp pariṇām chhe.
jem dravyanun 2vāstu samagrapaṇā vaḍe (akhaṇḍapaṇā vaḍe) ek hovā chhatān, vistārakramamān
pravartanārā tenā je sūkṣhma ansho te pradesho chhe, tem dravyanī 3vr̥utti samagrapaṇā vaḍe ek hovā chhatān,
pravāhakramamān pravartanārā tenā je sūkṣhma ansho te pariṇāmo chhe. jem vistārakramanun kāraṇ pradeshono
paraspar vyatirek chhe, tem pravāhakramanun kāraṇ pariṇāmono paraspar
4 vyatirek chhe.
jem te pradesho potānā sthānamān sva-rūpathī utpanna ne pūrvarūpathī vinaṣhṭa hovāthī tathā sarvatra
(badhey) paraspar anusyūtithī rachāyelān ekavāstupaṇā vaḍe anutpanna - avinaṣhṭa hovāthī utpatti -
sanhār- dhrauvyātmak chhe tem te pariṇām potānā avasaramān sva-rūpathī utpanna ne pūrvarūpathī vinaṣhṭa
hovāthī tathā sarvatra paraspar
paanusyūtithī rachāyelā ekapravāhapaṇā vaḍe anutpanna - avinaṣhṭa hovāthī
utpatti-sanhār-dhrauvyātmak chhe. vaḷī jem vāstuno je nānāmān nāno (chhevaṭano) ansh pūrva pradeshanā
vināshasvarūp chhe te
----------------------------------------------------------------------
1. avasthit = rahelu; ṭakelun
2. dravyanun vāstun = dravyano sva. -vistār; dravyanun svakṣhetra; dravyanun sva-kad; dravyanun sva-daḷ (vāstu= ghar; raheṭhāṇ; nivāsasthān āshray;
bhūmi)
3. vr̥utti = vartavun te; have te; hovāpaṇun; hayātī.
4. vyatirek = bhed; (ekano bījāmān) abhāv, (ek pariṇām te bījā pariṇāmarūp nathī tethī dravyanā pravāhamān kram chhe.)
pa. anusyūti = anvayapūrvak joḍāṇ (sarva pariṇāmo paraspar anvayapūrvak (-sādrashya sahit) gūnthāyelā (joḍāyelā) hovāthī te badhā
pariṇāmo ek pravāhapaṇe chhe tethī teo utpanna ke viniṣhṭa nathī.)

Page 171 of 540
PDF/HTML Page 180 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 171
ja (ansh) tyār pachhīnā pradeshanā utpādasvarūp chhe tathā te ja paraspar anusyūtithī rachāyelān ek
vāstupaṇā vaḍe anubhayasvarūp chhe (arthāt bemānthī ekke svarūpe nathī), tem pravāhano je nānāmān
nāno ansh pūrvapariṇāmanā vināshasvarūp chhe te ja tyār pachhīnā pariṇāmanā utpādasvarūp chhe tā te ja
paraspar anusyūtithī rachāyelā ekapravāhapaṇā vaḍe anubhayasvarūp chhe.
ā pramāṇe svabhāvathī ja trilakṣhaṇ pariṇām paddhatimān (pariṇāmonī paramparāmān) vartatun dravya
svabhāvane nahi 1atikramatun hovāthī 2sattvane 3trilakṣhaṇ ja 4anumodavun - motīnā hāranī māphak. (te
ā rīteḥ) jem jeṇe (amuk) lambāī grahaṇ karelī chhe evā laṭakatā motīnā hārane viṣhe,
potapotānā sthānomān prakāshatān samasta motīomān, pachhīpachhīnān sthānoe pachhī pachhīnān motīo
pragaṭ thatān hovāthī ane pahelān pahelānnān motīo nahi pragaṭ thatān hovāthī tathā badhey paraspar
anusyūti rachanāro doro avasthit hovāthī trilakṣhaṇapaṇun prasiddhi pāme chhe; tem jeṇe nityavr̥utti grahaṇ
karelī chhe evā rachātā (pariṇamatā) dravyane viṣhe, potapotānā avasaromān prakāshatā (pragaṭatā)
pariṇāmomān, pachhīpachhīnā avasaroe pachhīpachhīnā pariṇāmo pragaṭ thatā hovāthī ane pahelān pahelānnā
pariṇāmo nahi pragaṭ thatā hovāthī tathā badhey paraspar anusyūti rachanāro pravāh avasthit
(-ṭakato) hovāthī trilakṣhaṇapaṇun prasiddhi pāme chhe.
bhāvārthaḥ– darek dravya sadāy svabhāvamān rahe chhe tethī ‘sat’ chhe. te svabhāv utpādavyay
dhrauvyasvarūp pariṇām chhe. jem dravyanā vistārano nānāmān nāno ansh te pradesh chhe, tem dravyanā
pravāhano nānāmān nāno ansh te pariṇām chhe. darek pariṇām - sva-kāḷamān potānā rūpe upaje chhe,
pūrvarūpathī nāsh pāme chhe ane sarva pariṇāmomān ekapravāhapaṇun hovāthī darek pariṇām utpād- vināsh
vināno ekarūp - dhruv rahe chhe. vaḷī utpād-vyay-dhrauvyamān samayabhed nathī, traṇey ek ja samaye chhe.
āvā utpād- vyay- dhrauvyātmak pariṇāmonī paramparāmān dravya svabhāvathī ja sadāy rahetun hovāthī dravya
pote paṇ, motīnā hāranī māphak, utpādavyayadhrauvyātmak chhe. 99.







----------------------------------------------------------------------
1. atikramatun = oḷaṅgatun, chhoḍatun.
2. sattva = satpaṇun; (abhedanaye) dravya.
3. trilakṣhaṇ= utpād, vyay ne dhrauvya e traṇ lakṣhaṇavāḷun; trisvarūp; trayātmak.
4. anumodavun = ānandathī sammat karavun.
pa. nityavr̥utti = nitya ṭakavāpaṇun; nitya hayātī; sadā vartuvun te.

Page 172 of 540
PDF/HTML Page 181 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 172
pravachano tā. 10–6–79.
‘pravachanasār’ 99 gāthā.
have utpād–vyay–dhrauvyātmak hov chhatān dravya ‘sat’ chhe em darshāve chheḥ– sattā chhe to paṇ
dravya sat chhe ane utpād- vyay-dhrauvya hoy to paṇ dravya sat chhe. āhā...! jhīṇī vāt chhe, gāthāo
ja jhīṇī...! ‘pravachanasār’! bhagavānanī divyadhvanino sār (chhe).
सदवठ्ठिदं सहावे दव्वं दव्वस्स जो हि परिणामो।
अत्थेसु सो सहावो ढिदिसंभवणाससंबद्धो।। ९९।।
nīche harigīt,
dravyo svabhāv viṣhe avasthit, tethī ‘sat’ sau dravya chhe;
utpād–dhrauvya– vināshayukta pariṇām dravyasvabhāv chhe. 99
āhā.... hā...
ṭīkāḥ– jhīṇo viṣhay chhe bhāī ā.. ṭīkā chhe ne...! “ahīn (vishvane viṣhe) svabhāvamān nitya
avasthit hovāthī dravya ‘sat’ chhe. dravya nām ātmā, dravya nām paramāṇu ādi dravya sat (chhe). gney
chhe te sat, (e svabhāvamān nitya avasthit chhe.) vishvane (viṣhe) e svabhāvamān nitya avasthit
chhe. dravya svabhāvamān nitya avasthit chhe. te kāraṇathī dravya sat chhe.
“svabhāv dravyano dhrauvya –
utpād–vināshanī ekatāsvarūp pariṇām chhe.” āhā... ha..! vastuno svabhāv utpād- vyay ne
dhrauvyanun ekatārūp svabhāv chhe. ek samayamān traṇ chhe... chhe...? vishvamān - ā jagatamān tattvagnānanī
khabar nahi ne pādharā dharam thaī jāy, mandir ke darshan kare ke sāmāyik kare ke poṣhā (kare) ekaḍā
vinānā mīṇḍā chhe. mithyātva bhāv chhe e to. tattva shun chhe...? ātmā andarathī..? je guṇ- guṇīno
bhedano vikalpa ūṭhe chhe e paṇ bandhanun kāraṇ chhe. (vikalpa) jāṇavāmān āve chhe ke sat chhe e
sattāvān chhe. jāṇavāmān āve, ane prasiddhi (mān) paṇ e dekhavāmān āve, paṇ draṣhṭi jyān karavī chhe.
dravya upar (jyāre draṣhṭi thāy chhe.) tyo sat ane sattānā (bhed) nathī. svayam sat sattāthī nathī. sat
svayam chhe. āhā... hā..! em “ahīn vishvane viṣhe svabhāvamān nitya avasthit hovāthī dravya ‘sat’
chhe.”
(satno) svabhāv shun...? “dhrauvya– utpād–vināshanī ekatāsvarūp pariṇām (chhe). pariṇām
chhe e. utpād-vyay-dhrauvya traṇeyane pariṇām kahe chhe hon..! vaḷī utpād - vyay- dhrauvya traṇeyane
pariṇām kahe chhe. āhā... hā...! ekarūp chījamān (dravyamān) traṇ prakār thyā ne...! utpād-vyay ne
dhrauvya e traṇey pariṇām thayā. paryāy thaī. āhā... hā...! “
jem dravyanun vāstu” (eṭale
phūṭanoṭamān) nīche (juo) dravyanun vāstu=dravyano svavistār; dravyanun svakṣhetra; dravyanun svakad, dravyanun
svadaḷ. (vāstu=dravyanun ghar; dravyanun raheṭhāṇ, dravyanun nivāsasthān; dravyano āshray; dravyanī bhūmi).
“samagrapaṇā vaḍe (akhaṇḍapaṇā vaḍe) ek hovā chhatān” ātmā samagrapaṇe ek chhe. bhale asaṅkhya
pradesh chhe. paṇ asaṅkhyapradesh tarīke ek chhe.
‘ek hovā chhatān vistārakramamān

Page 173 of 540
PDF/HTML Page 182 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 173
pravartanārā” jyān guṇano vistār je anant chhe enun lakṣha karavā māṭe “tenā je sūkṣhma ansho te
pradesho.” (eṭale) guṇanā je sūkṣhma ansh chhe te pradesh (chhe) ātmāmān asaṅkhyapradesh - vistār āvo
(tīrachho) chhe emān ek pradesh (teno) ansh chhe. āhā... hā...! āvī vātun koī dī’ sāmbhaḷī (na
hoy) dravyanun vāstu-ghar samagrapaṇe ek chhe. “ek hovā chhatān, vistārakramamān pravartanārā tenā je
sūkṣhma ansho te pradesho chhe.”
ātmā asaṅkhyapradeshī chhe, e samagrapaṇe ek chhe. paṇ tenā ek-ek pradesh
chhe e ansh guṇ nahi, kṣhetra nahi. ek pradesh chhe.
“tem dravyanī vr̥utti samagrapaṇā vaḍe ek ek hovā
chhatān” shun kahe chhe...? vastu je dravya chhe, e pariṇaman je emān trikāḷ thāy chhe. ekarūp pariṇati chhe
ekarūp. jem vistār ekarūp chhe. - temān ek ek pradesh bhinna chhe. em pariṇati paryāyano vistār
ekarūp hovā chhatān paṇ ek ek pariṇām bhinna - bhinna chhe. āhā...! āvun chhe. (loko kahe ke) kaī
jātano ā dharam...? (shrotāḥ) āmān samajavun shun paṇ...? (uttaraḥ) ī samajavāmān ī chhe ke dravya
potā pariṇāmapaṇe pariṇame chhe. dravya utpād-vyay dhrauvyarūpe pariṇame chhe. e koīnā kāraṇathī pariṇame
chhe em nathī. ahīnyān to kramasar-kramabaddha leshe. sūkṣhma vāt (chhe) kramabaddha (nī) ām ātmā mān
asaṅkhyapradesh ahīnyān samagrapaṇe chhe. (sharīr pramāṇ) chhatān emān ek-ek pradesh bhinna (bhinna) chhe.
evī rīte samagrapaṇe pariṇati chhe anādi-anant. e pariṇati anādi anant ekarūp hovā chhatān paṇ
ek-ek samayanun pariṇām bhinna (bhinna) chhe. āhā... hā..! have āvī vāt..!! vepārīne navarāsh
na maḷe, pachhī sāmāyik karo. ne poṣhā karo... ne phalāṇun karo.. ne dharam thashe, dhūḷe ya dharam nahī.
thāy.. āhā...! dharam bījī chīj koī chhe bāpu..! āhā... hā! dravyanī vr̥utti (chhe nīche phūṭanoṭamān)
vr̥utti=vartuvun te; hovun te; hovāpaṇun; hayātī. samagrapaṇā vaḍe ek hovā chhatān pariṇit-vr̥utti trikāḷ.
“pravāhakramamān pravartanārā” pravāhakram (eṭale) je pradesh chhe e vistārakram ne pravāhakramamān
chhe. ātmā asaṅkhyapradeshī chhe. e vistārakram ām (tīrachho-ekasāth) chhe. ane pariṇām je
(ekapachhī ek) e pravāhakram chhe. ek pachhī ek thāy chhe. pariṇām e pravāhakram chhe.
(vistārasāmānya samudāy ane āyatasāmānya samudāy) 93 (gāthāmān) āvī gyun chhe. pravāhakramano
piṇḍ ane vistārano piṇḍ te dravya chhe. ā... re... bāpu! ā to vītarāgano mārag, lojikathī vāt
(siddha chhe) paṇ game teṭalī bhāṣhā ene (sahelī karavāno prayatna) kare paṇ vastusthiti hoy evī
āve ne...! shun kahe chhe...?
“dravyanī vr̥utti samagrapaṇā vaḍe ek hovā chhatān.” e pariṇati “pravāhakramamān pravartanārā”
ek pachhī ek pravartanārā “tenā je sūkṣhma ansho te pariṇāmo chhe.” sūkṣhma ansh je chhe te pariṇām chhe.
ātmāmān asaṅkhya pradesh ām chhe. vistār. emān ek- (ek) pradesh chhe te bhinna (bhinna) chhe.
ekek-ekek-ekek ām. em ātmāmān trikāḷī paryāy anant trikāḷī guṇanī je paryāy chhe, e
pariṇati (no) anādi-anant je pravāhakram chhe, e samagra (paṇe) ek chhe. emān ek-ek samayanī
paryāy bhinna bhinna chhe. ek - ek samayanun pariṇām, pravāhakramamān bhinna bhinna chhe. āhā... hā.. hā..!
āvun chhe. hen...!
(kahe chhe keḥ) “jem vistārakramanun kāraṇ pradeshono paraspar vyatirek chhe.’ shun kahe chhe..?

Page 174 of 540
PDF/HTML Page 183 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 174
bhagavān ātmāmān je asaṅkhyapradesh - vistārakram chhe. enā pradesho paraspar bhinna-bhinna chhe. darek
pradesh, ek-bījāthī bhinna-bhinna chhe. asaṅkhya pradesh (samagrapaṇe) chhe to (paṇ) darek pradesh ek-
bījāthī bhinna chhe. chhe...? (vistārakramanun kāraṇ pradeshono parapaspar vyatirek chhe. kram ām (tīrachho -
pahoḷāī - ekasāth) (ātmāmān) asaṅkhyapradesh chhe e vistārakramamān ek ek pradesh bhinna - bhinna
chhe.
“tem pravāhakramanun kāraṇ pariṇāmono paraspar vyatirek chhe.” tem ek pachhī ek pariṇām thāy
chhe te pravāhakram (anādi-anant) emān paṇ ek-ek samayanun pariṇām chhe te paraspar bhinna-bhinna
chhe. ek pariṇām, bījā pariṇamathī ekatva thatun nathī. āhā...hā...hā...! ā to tattva kevun chhe, sarvagna
parameshvar, jineshvaradeve jevān joyān, evun tāre samajavun paḍashe. e samajaṇ karīne pachhī tattvadraṣhṭi karīne
abhed prāpta karavun. pahelān samaje ja nahīn ke tattva shun chhe....? (to) abhed upar draṣhṭi kyāthī karashe...?
āhā...hā...’ bhed chhe. gnān karavāmān bhed chhe. asaṅkhyapradesh (ātmāmān) chhe, paṇ ek-ek pradesh
bījā pradeshathī bhinna bhinna chhe. em ātmāmān pravāhakramamān anant pariṇām chhe, chhatān ek-ek
pariṇām ek bījāthī paraspar bhinna bhinna chhe. āhā.. hā..! samajāṇun kāī...?
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “jem te pradesho potānā sthānamān sva–rūpathī utpanna” āhā... jhīṇī
vāt chhe. (ātmāmān) pradesh asaṅkhya emān je je pradesh potānā sthānamān chhe, (te) svarūpathī utpanna
- lakṣhamān āvyā ke ā pradesh chhe andar - ek - ek. asaṅkhya nathī
. “ne pūrvarūpathī vinaṣhṭa” pūrvanā
pradeshanī apekṣhāe nathī, e apekṣhāe vinaṣhṭarūpe chhe. vartamān pradeshanun lakṣha karavāthī, (eṭale)
asaṅkhyapradeshamān (thī) ek pradeshanun lakṣha karavāthī (arthāt) potānā sthānamān sva-rūpathī) utpanna
karavāmān āvyun. (ane) ekapradeshamān bījo pradesh nathī e apekṣhāe (pūrvarūpathī) vinaṣhṭa karavāmān
āvyo. āhā...! chhe...?
“tathā sarvatra (badhey) paraspar anusyūtithī.” anusyūti eṭale
anvayapūrvak joḍāṇ, kāyam ak pachhī ek rachit “rachāyelā ekavāstupaṇā vaḍe anutpanna –
avinaṣhṭa hovāthī utpatti – sanhār–dhrauvyātmak chhe.”
āhā... hā... hā... konun kahyun...? pradeshanī pahelā
vāt karī. ke ātmā koṇ chhe...? tenī khabar nahīn.. ā ātmā chhe. ā paramāṇu - sharīrathī to bhinna
tadna ātmā (chhe). andar asaṅkhyapradesh (ātmānā) chhe. e asaṅkhya pradesh samagrapaṇe (akhaṇḍ) chhe.
emān ek pradeshathī bījo pradesh bhinna-bhinna chhe. evī rīte ā kramasar pariṇām thāy chhe anādi-
anant. (e) samagra pravāhakramathī ek chhe. (paṇ) emān ek-ek samayanun pariṇām bhinna-bhinna chhe.
āhā.. hā...! āvo dravyano svabhāv (chhe). enī khabar nahīn (lokone). anusyūt = utpatti -
sanhār-dhrauvyātmak pradesh, pradesh kṣhetrī apekṣhā.
“tem te pariṇāmo potānā avasaramān sva–rūpathī
utpanna” pariṇām paṇ je ek samayamān utpanna thāy chhe, e apekṣhāthī ene utpanna kahevāmān āve chhe.
chhe..?
“te pariṇām potānā avasaramān” potānā kāḷ- avasaramān ja pariṇām utpanna thāy chhe.
āhā... hā...! āgaḷ pāchhaḷ nahīn. “kramabaddha” āhā... hā.. hā..! potānā avasaramān jyāre
pariṇām thāy chhe. tyāre te pariṇām trikāḷanī apekṣhāthī bhinna chhe. badhā anādi -anant pravāh
(kram) pariṇām chhe. (to) te ek pariṇām potānā avasaramān thyā to te pariṇām bījā
pariṇāmathī bhinna chhe.
(shrotāḥ) kramabaddha..! (uttaraḥ) kramabaddha chhe. ek pachhī ek

Page 175 of 540
PDF/HTML Page 184 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 17p
kramabaddha pariṇām thāy chhe. loko atyāre mānatā nathī. ke kramabaddha thaī jāy to puruṣhārtha shun rahyo....?
āhā...! ek pachhī ek (kramabaddha) pariṇām thāy to puruṣhārtha vaḷī (kyān rahyo). paṇ kramabaddhanā
nirṇayamān potānā svarūp taraph draṣhṭi thāy chhe. (e draṣhṭi thavī) e puruṣhārtha chhe. āh... hā... hā..!
ā to bhagavānanī vāṇī chhe..! divya dhvani chhe...! (trilokanāthanī divyadhvanimān (āvyun ke) prabhu
tārī chīj (ātmā) shun chhe..? e vistār (kram) shun chhe...? pravāh (kram) shun chhe..? vistāramān paṇ
ek-ek pradesh bhinna (bhinna) chhe ane pravāhakramamān paṇ ekaek pariṇām bhinna (bhinna) chhe. ek
ek pradesh upar najar karavāthī utpanna draṣhṭi thāy chhe. bījā pradeshanī apekṣhā ‘vinaṣhṭa’ (draṣhṭi) chhe.
ane badhā pradeshane akhaṇḍ dekhavāthī ‘dhrauvya’ chhe. (eṭale) pradesh chhe... chhe... chhe... chhe..., utpanna - vinaṣhṭa
nahīn. dhrauvyamān, pradesh chhe, pradesh chhe, pradesh chhe bas. evī rīte pravāhakramamān je pariṇām thāy chhe
anādi-anant chhe. e pariṇām bījā pariṇāmathī bhinna chhe. āhā.. hā.. santoe - digambar
munioe to ā vāt karī chhe bhāī..! bhāī, tāre ātmā jāṇavo hoy, to ā (vastu-maryādā)
jāṇavī paḍashe. āvun (vastusvarūp) jāṇyā vinā ātmā jaṇāy, dharma thāy - evun hotun nathī.
āhā... hā..!
(kahe chhe keḥ) ā ātmā shun chhe..? vistārakramathī kevo chhe, pravāhakramathī kevo chhe..? (shrotāḥ)
vistārakram kone kahevo ane pravāhakram kone kahevo..? (uttaraḥ) vistār ām vastu - ātmā,
vistār (kram) ek nām. asaṅkhyapradeshe ekarūp e vistār. ane pariṇām ek pachhī ek thāy chhe
e pravāhakram. pariṇām anant chhe. vistārakramamān paṇ ek pradeshathī bījo pradesh bhinna chhe. em
pravāhakramamān anant pariṇām thāy chhe. (anādi-anant) emān ek-ek pariṇām bījā-bījā
pariṇāmathī bhinna bhinna chhe. āhā.. hā..!
“sva–rūpathī utpanna”. shun kahe chhe e..? juo, “te
pariṇāmo potānā avasaramānsva–rūpathī utpanna.” kahevāmān āvyā. ane “pūrvarūpathī vinaṣhṭa
hovāthī”
pūrvanā (pahelānā) pariṇāmanī apekṣhā vartamān pariṇām vinaṣhṭa to (pūrvanā- pahelānā
pariṇām) vinaṣhṭa-vyay kahevāmān āve chhe. potānī apekṣhā utpanna kahevāmān āve chhe. paranī apekṣhāthī
vyay kahevāmān āve chhe. “tathā sarvatra paraspar anusyūtithī rachāyelā ekapravāhapaṇā vaḍe.” koṇ...?
pariṇām, pariṇām, pariṇām, pariṇām, pariṇām, pariṇāmanun ekarūp, anādi-anant ekarūp chhe to
“anutpanna avinaṣhṭa hovāthī. ām. pariṇām chhe.. chhe... chhe... chhe... em, (dhrauvya). ātmāmān asaṅkhya
pradesh chhe. e vistārakram (chhe), emān ek-ek pradesh chhe e bījā pradeshathī bhinna chhe. emān ek
pradesh par najar paḍe to utpanna- utpād kahevāy chhe, ane bījā pradeshanī apekṣhā vinaṣhṭa-vyay kahevāy
chhe ane badhā pradesh chhe... chhe... chhe... chhe... chhe... enun nām dhrauvya (chhe.)
evī rīte ātmānā pariṇām “utpatti– sanhār–dhrauvyātmak chhe. āhā.. hā..! kāī koī dī’
sāmbhaḷ‌yun na maḷe..! jagatanī majūrī karīne marī gyā...! anantakāḷathī āhā.. hā..! tattva..!! vītarāg shun
kahe chhe, e tattvanī hajī kāī khabar nahīn. pratīti to pachhī. āhā.. hā..! ā ātmā chhe, asaṅkhya -
pradeshī chhe, anādi-anant pariṇāmavāḷo chhe. be vāt (karī). (vistārakram ne pravāhakram) have emān
asaṅkhyapradeshomān je ek pradesh chhe te bījo pradesh nathī. to ek pradesh upar lakṣha gyun to utpanna (utpād)

Page 176 of 540
PDF/HTML Page 185 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 176
kahevāmān āve chhe. bījā pradeshanī apekṣhāe ene viniṣhṭa - (vyay) kahevāmān āve chhe, paṇ (pradesh)
chhe... chhe.. chhe... chhe.. e apekṣhāe dhrauvya kahevāmān āve chhe... āhā... hā..! bhāī, jhīṇun āvyun chhe ā
badhun āhā.. hā..! samajāṇun..?
evī rīte ātmāmān pariṇām anādi-anant thāy chhe, ek pachhī ek, ek pachhī ek-e
pravāhakramane samagra juo to ek pachhī ek, ek pachhī ek (pariṇām) thāy ja chhe. paṇ ek
paryāyane juo to ī paryāy ke jenā upar lakṣha gyun te (apekṣhā) tene utpanna (utpād) kahevāmān
āve chhe ane e paryāyamān pūrvanī paryāy nathī e apekṣhāe vinaṣhṭa (vyay) kahevāmān āve chhe ane
paryāy chhe.... chhe... chhe.. chhe.. chhe.. ene dhrauvya kahevāmān āve chhe. āvī vāt chhe bhāī...! haḷave-haḷave
(kahevāy chhe).
(shrotāḥ) bahu sūkṣhma tattva (uttaraḥ) ā to samajāy evun chhe. (paṇ) bhāī, koī
dī’ sāmbhaḷ‌yun nhotun bāpadāde’ ya koī dī’! (are... re..!) vahyā gyā bāpā, dādā ye gyā..! ā vastu
bāpu, ā shvetāmbar, sthānakavāsīmān to chhe ja nahīn. digambaramān chhe paṇ chālatī nathī. kriyākāṇḍ karo.
paḍimā lyo..! munipaṇun lyo ne lūgaḍān chhoḍo. vāstavik tattva shun chhe, bhagavān trilokanāth shun kahe chhe
ane e tattvanā be rūp kayā chhe...? (kāī khabar na maḷe..!)
āhā...hā..! ek tattva e chhe enā vistārakramamān asaṅkhyapradesh chhe. e vistārakṣhetra chhe.
(bījo pravāhakram e chhe) emān pariṇām trikāḷī thāy chhe. e pravāhakram chhe. pravāhakramamān ane
vistārakramamān (ek pariṇām) ke ek pradesh upar najar karo to utpanna kahevāmān āve chhe. pūrvanā
(pariṇām) ke pradeshanī apekṣhā ene vinaṣhṭa kahevāmān āve chhe. ane e (pariṇām) ke pradesh chhe
emān chhe, chhe, chhe, chhe, chhe, ene dhrauvya kahevāmān āve chhe. āhā... hā...! samajāy chhe kāī...? āvun
jhīṇun chhe. (ā to) pravachanasār! bhagavānanī divyadhvani..! trilokanāth prabhu (sīmandharasvāmī)
birāje chhe mahāvidehamān!! (emanī ā vāṇī chhe.)
(shrotāḥ) divya dhvanimān āvun kaṭhaṇ āve..?
(uttaraḥ) hen! kaṭhaṇ chhe ja nahīn ene abhyās ja nahīn. nyānto omakār dhvani chhūṭe chhe. ‘om dhvani
sūni, artha gaṇadhar vichāre, rachi āgam upadesh bhavījīv sanshay nivāre.’ āhā... hā..! shun thāy
bāpu, atyāre to kriyākāṇḍanī pravr̥uttimān gūñchavīne mārī nākhyo bichārāne! vāstavik tattva shun chhe (e
jāṇyun nahīn). āhā.. hā..!
(kahe chhe keḥ) pahoḷāī shun chhe, pahoḷāī ām (ekasāth) vistār ane ūrdhva shun chhe paryāy,
ek pachhī ek (kramabaddha) paryāy kevī chhe (e jāṇavun joīe) āhā... hā..! e vastunun svarūp chhe.
(shrotāone nidarshan dvārā) ā mūkayun chhe ne juo, (ā motīnī māḷā). ā (samagra) kṣhetra chhe.
temān (ā maṇakānī apekṣhā) ā kṣhetra nahīn, ā kṣhetra te bījun nahīn. to ā kṣhetra chhe (ātmānun)
asaṅkhya pradeshī (jem māḷāmān) 108 maṇakā chhe. to ā apekṣhā (bījā maṇakānī apekṣhā lakṣhamān
līdhel maṇako) utpanna, (e) pūrvanī apekṣhāe vyay ane ‘chhe’ apekṣhāe dhrauvya (kahevāy chhe). ane
have pariṇām (nī vāt) je samaye je pariṇām ātmāmān thayun te tyān chhe, e ja samayamān (māḷānā
maṇakānī jem) e utpanna thayun chhe em jovāthī tene utpanna kahevāmān āve chhe. pūrvanī apekṣhāe ene
vinaṣhṭa kahevāmān āve chhe. ane trikāḷamān chhe, chhe, chhe, chhe, to e paryāyane dhrauvya kahevāmān āve chhe.
(ek samayamān traṇ chhe.) āhā... hā..! āvun chhe.

Page 177 of 540
PDF/HTML Page 186 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachasār pravachano 177
ko’ bhāī! ā je motīnī (māḷānun) ek motī chhe. e bījā montīmān nathī em ātmāmān
asaṅkhya pradesh chhe. ek pradeshamān bījo pradesh nathī. ane ām ek pariṇām chhe. ātmāmān - e
(māḷānun) motī je sthānamān chhe tyān chhe. ahīnyā (motī) chhe, ahīnyā (motī) chhe, je je sthānamān
je je motī chhe. em ātmāmān je je samaye - avasare je je pariṇām thāy te te tyān tyān chhe.
kramabaddhamān je pariṇām samayanun thayun tyān e chhe. e pariṇām upar lakṣha karavāthī (je pariṇām lakṣhamān
āve) te pariṇāmane utpanna kahevāmān āve chhe. pūrvanun pariṇām emān nathī to ene vinaṣhṭa kahevāmān
āve chhe. e pariṇām chhe, chhe, chhe, chhe, ene dhrauvya kahevāmān āve chhe. ek paryāyane traṇ-guṇ (tri-
lakṣhaṇ) kahevāmān āve chhe. āh.. hā..! samajāṇun kāī...?
āhā...hā...! te prakāre “te pariṇāmo potānā avasaramān sva–rūpathī utpanna”. āhā..!
ātmāmān ane paramāṇummān - chha e dravyamān- potapotānā avasare pariṇām utpanna thāy chhe. āgaḷ -
pāchhaḷ nahīn. (ene) kramabaddha kahe chhe. moṭo virodh karyo’ to kramabaddhano. varṇījī kahe ke kramabaddha chhe paṇ
ek pachhī ek (bījun) ā ja pariṇām chhe evun nahīn. ahīnyān to kahe chhe ke je pariṇām je samayamān
chhe pachhī je thavāvāḷun chhe te ja thashe. kramabaddha pariṇām chhe. moṭī charchā thaī’ tī teranī sāl. varṇījīnī
sāthe. e kahe ke kramabaddha chhe paṇ ā pachhī ā ja pariṇām āvashe evun nathī. ahīnyān to kahe chhe ke
ā pariṇām pachhī ‘ā ja’ pariṇām āvashe, pot - potānā avasaramān (ja) pariṇām thashe,
āgaḷ - pāchhaḷ nahīn.’ āhā... hā..! moṭo goṭo chhe dharamamān. digambaranā dharam nāme paṇ moṭā goṭā
chhe. āhā...! shvetāmbaramān ne sthānakavāsīmān to ā vāt chhe ja nahī. e to tyān, ā karo ne ā
karo... ne kriyākāṇḍ karī ne marī jāv...! jāv... chorāshīnā avatār rakhaḍatā (rakhaḍatā) āhā... hā..
ahīnyā to paramātmā dravyano vistār (kram) ane dravyano pravāhakram - pariṇāmanī be vāt
kahe chhe. bannenā pariṇām kramathī thāy chhe eno piṇḍ te dravya chhe ane pradesh chhe asaṅkhya vastu-chīj
(dravya) ek ja chhe. have ene ahīnyā kahe chhe ke asaṅkhya (pradesh) siddha karavā chhe to asaṅkhya kaī
rīte siddha thāy..? ke ek pradesh upar najar karavāthī, ene utpanna kahevāmān āvel chhe. utpanna
(eṭale) navo utpanna thayo evun nahīn. lakṣhamān ek pradesh līdho to utpanna kahevāmān āvyun. bījā
pradeshanī apekṣhā (ene) vinaṣhṭa kahevāmān āvyun ane (pradesh) chhe, chhe, chhe, e apekṣhā dhrauvya kahevāmān
āvel chhe. barābar chhe...? (shrotāḥ) barābar prabhu..! evī rīte pariṇām-pot-potānā avasare je
pariṇām anantaguṇā thāy chhe. e pariṇām (sva) avasare pot-potānā avasare thāy chhe. bīje
samaye paṇ potānā avasare thāy chhe. trīje samaye (paṇ) potānā avasare thāy chhe. to pot -
potānā (avasare) pariṇām thāy chhe. ene jovā hoy to e (vartamān) ‘chhe’ enā upar lakṣha gayun
to utpanna kahevāmān āvyun chhe. pūrvanī paryāy (apekṣhā) tene vyay kahevāmān āvyun ane chhe, chhe, chhe, chhe,
(pariṇām) to ene dhrauvya kahevāmān āvel chhe. darek paryāyane dhrauvya kahevāmān āvel chhe. āhā...
hā... hā..! ko’ samajāy chhe kāī...?
(prashnaḥ) ā samajīne karavun shun...? (samādhānaḥ) ke chīj
(dravya-vastu) āvī chhe, evun gnān karīne, antaramān draṣhṭi abhed (ātmā) upar laī javī. asaṅkhya.
pradeshanā bhed paṇ nahīn, ane anant pariṇāmamān (ek) pariṇāmano bhed paṇ nahī.

Page 178 of 540
PDF/HTML Page 187 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 178
āhā.... hā...! bhāī, āvī vāt! sheṭhiyāoe āvun sāmbhaḷ‌yun na hoy kyāṅk... vāḍāmān! kriyākāṇḍ!!
āhā... evun to (karī-karīne) navamī grevaiyake gayo jain sādhu-digambar thaīne. evī kriyā to
(atyāre) chhe ya nahīn. ‘munivrat dhār anantavār grīvak upajāyo’, evī kriyā to atyāre chhe ya
nahīn. kāraṇ atyāre to sādhu nām dharāve, ane enā māṭe ‘chokā’ to hoy chhe te lye chhe chokāmān
badhun āhār pāṇī ene māṭe banāve chhe ane e lye chhe aṭhṭhāvīs mūlaguṇamān ya ṭhekāṇān nahīn. evun na
de to nirdoṣh banatun ja nathī, varasād āve to nirdoṣh maḷe chhe. kāī pāṇī - pāṇī...! em kahe chhe.
āhā... hā.. ene māṭe (muni māṭe) banāve chhe. ‘choko’ (rasoḍā). (gr̥uhastha) agāuthī jāy, jeṭalun
joītun hoy eṭalun banāve. gr̥uhastha banāve.. āhā...! ek pāṇīnun bindu - asaṅkhya jīv, badhī
hinsā...! atyāre ācharaṇ (munionun) are, vyavahār ācharaṇ paṇ sāchun nathī. nishchayanī draṣhṭi to
khoṭī chhe. (shrotāḥ) gr̥uhīt mithyātvamān paḍayā chhe. (uttaraḥ) hā, hā...! (e kriyākāḍamān) dharam māne
chhe. draṣhṭi mithyātva chhe.
āhā...hā...! dharam to prabhu...! ātmā asaṅkhya pradeshī chhe evo bhed paṇ lakṣhamānthī chhoḍī devo
ane ātmāmān anant pariṇām kramasar thāy chhe, kramasaranī draṣhṭi paṇ chhoḍī devī ane draṣhṭi akhaṇḍ,
ānandakand prabhu chhe andar, abhed chhe e upar draṣhṭi karavāthī, dharamanī pahelī sharūāt - samyagdarshananī
pratham sharūāt thāy chhe. e vinā badhun ekaḍā vinā mīṇḍā chhe. āhā... hā...! sāmbhaḷ, sāmbhaḷ..!
ākarun paḍe! e pañchāmahāvratanā pariṇām kare, parīṣhah sahan kare, ughāḍ page hāle, paṇ andaramān
(māne chhe ke) rāganī kriyā e mārī chhe ane enāthī mārun kalyāṇ thashe. e mithyādraṣhṭivāḷun chhe. e
jain ja nathī. āhā... hā... hā...! digambar (jain) dharma kāī pakṣha nathī, panth nathī, vāḍo nathī (e
to) vastunun svarūp chhe. e chīj (vastusthiti) chhe.
e ahīnyān kahe chhe vastunun āvun svarūp chhe. ke paramāṇu ekapradeshī, ātmā asaṅkhyapradeshī,
kālāṇu ek pradeshī, dharmāstikāy asaṅkhyapradeshī, adharmāstikāy asaṅkhyapradeshī, ākāsh anantapradeshī
(chhe). to darek padārthamān ja eno pradesh chhe, to (tene) ekarūpe juo to samagra ek chhe. paṇ ek
pradesh upar lakṣha karavāthī e pradeshane ‘utpanna’ kahe chhe. navo utpanna thayo (chhe) em nahīn (paṇ ek
pradesh upar lakṣha karavāthī e pradeshane utpanna kahe chhe.) pūrvanī apekṣhāe (tene) vyay chhe. ane chhe, chhe,
chhe, chhe, chhe, nī apekṣhāe dhrauvya (kahe chhe.) ām ātmāmān kramasar ek pachhī ek (ek pachhī ek)
pariṇām thāy chhe. āhā... hā..! ā māḷāmān juo, ek pachhī ek motī chhe. ke (te) āgaḷ -
pāchhaḷ chhe..? ek sthānamān ek motī chhe. (je jyān motī chhe) tyān ja chhe. em ātmāmān je
avasare je pariṇām thāy te, te ja avasare thāy chhe. (āgaḷ - pāchhaḷ nahīn) āhā... hā..! āvī
vyākhyā...! e pariṇām, pot-potānā avasaramān thāy chhe. juo, ā sharīr chhe. ā (hāth
halavānī) paryāy chhe, paryāy to je samaye, (je) thavānī chhe te samaye ja thāy chhe. (e paryāy)
ātmāthī nathī (thatī), pūrva paryāyathī ā paryāy thāy chhe. em (paṇ) nahīn. āhā... hā..! e
paryāy potāthī chhe, e paryāy taraph jovāthī te ‘utpād’ chhe ane pūrva paryāyanī apekṣhāe e vinaṣhṭa
chhe ane paryāy, paryāy, paryāy, paryāy chhe e apekṣhāe dhrauvya chhe. āhā...! āvun jhīṇun have..! mārag
bahu jhīṇo bāpu! atyāre to garabaḍ karī nākhī badhī, mūḷavastunā bhān vinā, pravr̥uttinī kriyākāṇḍamān

Page 179 of 540
PDF/HTML Page 188 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 179
e paṇ sādhāraṇ kriyākāṇḍ (mān dharam - māne - manāve chhe). bhale, ekalo jaṅgalamān rahe, vanavāsamān
raho - pañchamahāvrat pāḷo, paṇ samyagdarshan vinā e badhun ekaḍā vinānā mīṇḍā chhe. e koī bhavano
abhāv karavānī chīj nathī. āhā...hā...!
ahīnyān to paramātmā paṇ e kahe chhe (ātmā) asaṅkhyapradeshī chhe. ane anādi - anant
paryāy paṇ pravāhakramamān (thāy chhe). pravāhakramamān ho..! pravāhakram (ūrdhva-lambāī) vistārakram ām
(tīchchho- ekasāth-pahoḷāī) ek pachhī ek, ek pachhī ek ām pradesh (vistār) pravāhakram -
ek pachhī ek, ek pachhī ek em paryāy. to jyān je samaye je paryāy thavānī te samaye te paryāy
thavānī. ane asaṅkhya pradeshamān paṇ je (sthānamān) je tyān ja te pradesh hashe. āhā... hā..! jyāre
jyāre (je je) paryāy (thashe) potānā avasaramān samayamān (ja) thashe. (prashnaḥ) to ātmāe karavun
shun...?
(samādhānaḥ) paṇ e avasaramān (paryāy) thashe em jyāre nakkī karī chhe to enī draṣhṭi dravya
upar jāy chhe. ke ā pariṇām dravyamānthī āvyun. dravya je gnāyak chidānand prabhu (ātmā) chhe evī
draṣhṭi thavāthī (paryāy-sva-avasare thāy chhe em jaṇāyun) vaḷī e paryāyamān lakṣhamān āvī gyun ke ā
‘dravya chhe’ e paryāyamān jāṇavāmān āve chhe paṇ paryāyamān (e) dravya āvatun nathī. āhā... hā!
samajāṇun kāī āmān.
āhā...hā...! “te pariṇāmo potānā avasaramān sva–rūpathī utpanna” pot - potānā
avasare thatā (pariṇāmo), enī (svarūpanī) draṣhṭi karavāthī - pūrṇānandanā nāth prabhu chaitanya
ātmārām enā upar-pūraṇ svarūp upar draṣhṭi karavāthī, vartamān pariṇāmamān dravyanun gnān, shraddhān,
pūraṇ āve chhe. chhatān paryāyamān dravya āvatun nathī. āhā... hā..! e shun kahyun...? ke je potānī
paryāyamān, avasare paryāy thāy chhe evo jyāre nirṇay kare to e pariṇām konun lakṣha karavāthī, evo
(nirṇay) thāy chhe..? to kahe chhe dravyanun (lakṣha karavāthī). to e dravya kevun chhe...? chaitanya prabhu
bhagavān, pūrṇānand abhed chhe. enī draṣhṭi karavāthī kramasar pariṇām je thāy en vistārakram je
(asaṅkhya) pradesh chhe enun gnān thāy chhe. paṇ draṣhṭi abhed kare tyāre (enun gnān, shraddhānādi thāy
chhe.) (evā) abhed (ātmāmān) ā guṇabhed paṇ nahīn, paryāyabhed to nahī, rāg to nahīn, (ane
pradeshabhed paṇ nahīn.) āhā... hā..! āvī vāt chhe.
(sakhat unāḷāmān) ā lūnī juo ne...! lū vāy chhe to keṭalā bichārā (jīvo) gabharāī
jāy chhe...! ā lū, lū, kahe chhe ne...! garam- garam garam (lū varase unāḷāmān) to ā lū karatān to
anantagaṇī lū pelī narakamān chhe.
(shrotāḥ) enā sharīr vadhāre majabut hoy chhe ne..! (uttaraḥ) e
sharīr evun hoy ke āyuṣhya nāsh na ho, jyān sudhī āyu (karma) raheshe tyān sudhī raheshe. āh... hā..!
juone enī bā, ene ulṭī thaī kāī emān āntaramān taḍ paḍī gaī, emān deh chhūṭī gyo. ā
(sharīr) to jaḍ chhe. paṇ e samay e thavānun ja hatun. jaḍanī avasthā e samaye āvavānī ja hatī.
āhā... hā... hā..! em ātmāmān paṇ je samaye (je pariṇām thavānā te tenā avasare thāy chhe.)
are, e pariṇām māre (kyān thyā) paṇ e pariṇām, e samaye thavāvāḷā hatā ja (te thāy chhe.)
are, e pariṇām māre (kyān thyā) paṇ e pariṇām, e samaye thavāvāḷā hatā ja (te thayā chhe).
āhā... hā..! (shrotāḥ) nishchit thaī gyun.. (ā to) (uttaraḥ) nishchit ja chhe. āgaḷ - pāchhaḷ
kyāre ya thatun ja nathī. ākarī vāt chhe bhāī..! hindustānamān ā vāt hatī nahīn. kramabaddha (nī
vāt). je samaye je thavāvāḷī chhe e samaye e ja thashe. ā vāt

Page 180 of 540
PDF/HTML Page 189 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 180
(kramabaddhanī) hindustānamān hatī nahīn. varṇījī jevā (vidvān) pāse paṇ nahotī. varṇījī bichārā
kahetā ke viṣhṇu hatā (tenī pāse paṇ) ā vāt ja nahotī. āhā... hā...! bhāī hamaṇān lakhāṇ
lakhe chhe. jayapur ‘kramabaddha’ no lekh chhe. āhā.. hā! samajāṇun kāī..?
(kahe chhe keḥ) paryāy, paramāṇunī ane ātmānī (chha e dravyonī) thavāvāḷī chhe te ja thashe.
āgaḷ - pāchhaḷ nahīn. (āvo nirṇay hoy) enī draṣhṭi kyān chhe...? e paryāy upar draṣhṭi nathī,
draṣhṭi (chhe) jemānthī kramasar paryāy thāy chhe kramasar e dravyanī (upar draṣhṭi chhe). āhā... hā..!
‘samayasār’ (gāthā. 308-311) sarvavishuddha adhikāramān līdhun chhe ne...! क्रमनियमित
(kramabaddha”) kahyun chhe. je dravyanī krame paryāy niyamit, je thavānī te thashe. paṇ enun (“क्रमनियमित”)
nun tātparya shun..? (gāthā upar juo) pāṭh chhe. “ātmānun akartāpaṇun draṣhṭāntapūrvak kahe chhe.” (eṭale)
akartāpaṇun (siddha karavun chhe.) akartāpaṇā māṭe kramabaddha karī rahyā chhīe kramabaddha paryāy ho, draṣhṭi tyān nahīn.
‘hun to gnātā-draṣhṭā chhun ‘rāgano kartāy nahīn, ne paryāyano ya kartā nahīn. āhā... hā..! kramasar thāy chhe emā
karavun shun āhā... hā..! bahu ākarī vāt chhe bhāī...! vītarāg sarvagna parameshvar trilokanāth, eno dharam
bahu sūkṣhma!! atyāre to badhī garabaḍ thaī gaī chhe. (loko) sonagaḍhanun ekānt chhe em virodh kare chhe,
pokār kare chhe. karo.. bāpā! āhā..! (vastusthiti) jem chhe tem chhe. sonagaḍhavāḷā vyavahārathī nishchay
(thāy em) kahetā nathī..! nimittathī paramān (kārya) thāy chhe. em kahetā nathī. vāt sāchī chhe. potānā
samayamān (kārya) thāy chhe. emān nimittathī thāy evun kyāthī āvyun..? āhā... hā..!
(kahe chhe keḥ) vyavahār - rāgādi to bandhanā kāraṇ chhe. enāthī samyagdarshan thāy chhe...? (na
thāy). rāgathī haṭhīne, ruchine haṭhāvīne, paryāyanī ruchi paṇ chhoḍīne, je samaye je paryāy thavāvāḷī chhe
te thashe enī paṇ ruchi chhoḍīne, gnāyakaprabhu andar bhagavān pūrṇānand anantaguṇano sāgar,
anantaguṇavāḷo emey nahīn (e bhed thayo) paṇ anantaguṇasāgar svarūp (abhed) bhagavān ātmā
(chhe). enā upar draṣhṭi javāthī samyagdarshan thāy chhe. samyak nām satyadarshan. bhagavān evo (chhe).
ātmā jevo chhe. (evo) pratītamān enī draṣhṭi thavāthī (āve chhe). emān ene samyaknām satyadarshan
(thāy chhe.). sat prabhu trikāḷī ānand (svarūp) evī pratīti nām darshan, e taraph jhūkavāthī thāy
chhe. āhā... hā... hā..! kriyākāṇḍ lākh kare ne kroḍ kare
“lākh bātakī bāt yahai, nishchay ur lāo,
tori sakal jag daṅg–phand, nit ātam dhyāo.” āve chhe ne...! ‘chhahaḍhāḷā’ mān (chothī ḍhāḷ). paṇ
kāī vichār nahīn, vāñchan nahīn. jagat chālyun jāy chhe...! ṭāṇā chālyā jāy chhe... dehanī sthiti pūrī
thavāno kāḷ āvye chhūṭī jashe. bāpu, ten nahīn karyun hoy to rakhaḍavun nahīn maṭe. ānhī badhā paisādār-
karoḍopati, abajopati dharamanī khabar na maḷe, e ahīnthī marīne tiryañch - ḍhoramān jāy. pashumān jāy.
āhā... hā..! ānhī bahāramān eṭalā prasiddha hoy oho abajo rūpiyā, be jaṇā to dekhyā, ek
tamārā sheṭh pachās karoḍ. bījā sāhū chālīs karoḍ. ānhī ghaṇīvār āvī gyā. kalakattāmān tyān
āvyā hatā, ānhī āvyā hatā, mumbaī āvyā hatā. ane trījā ek āpaṇā vāṇiyā chhe govāmān
gujarī gyā hamaṇān be varas pahelān..! be abaj chālīs karoḍ..! be abaj chālīs karoḍ...! eno
dīkaro hamaṇān āvyo’ to mumbai darshan karavā. paṇ shun dhūḷanā (dhaṇī). āhā... hā... marī

Page 181 of 540
PDF/HTML Page 190 of 549
single page version

gāthā – 99 pravachanasār pravachano 181
gyā, mārī nākhyā! ī to dhūḷ chhe, jaḍ chhe. jaḍ mārī chīj chhe..? ātmānī chīj chhe...? ātmānī
mānavī (e chīj) e to mithyātvabhram chhe agnān (chhe).
(ahīnyān to (kahe chhe keḥ) paryāyadraṣhṭimān rahevun e paṇ mithyādraṣhṭi (paṇun) chhe, kemake paradravyane
potānā mānavā, paisā mārā. ne bāyaḍī mārī, kuṭumb mārun ne are, e mārī mārī kare chhe paṇ e
chīj tārāmān kyān chhe...? tārāmān- tārā je chhe nahīn ene mārā-mārā mānavā (e mithyā abhiprāy
chhe) ā māro dīkaro chhe, ā dīkarānī vahu ane koṇ dīkarā bāpu e to paradravya chhe. āhā.. hā..!
ātmāne dīkarā kevā āhā... hā..! ahīnyān to ekasamayanī paryāy par paṇ draṣhṭi nahīn, ek samayanī
paryāy jevaḍo ātmā nahīn, paṇ bhagavān (ātmā) sat ane sattā guṇ evo (guṇī-guṇano) bhed
paṇ jene najaramān nahīn. āvī vāt chhe, duniyāthī bījī jāt chhe. āhā.. hā..!
(kahe chhe keḥ) āhā... hā...! andar dehathī bhinna, karmathī rāg - dayā, dān, bhaktinā rāgathī
prabhu to bhinna chhe. ek samayanī paryāyathī paṇ bhinna chhe. āhā... hā..! avasare - (avasare) paryāy
thashe, āvo nirṇay karavāvāḷā (gnānī) gnātā-draṣhṭāpaṇe raheshe, akartā thaī jashe...!! rāgano ne
paryāyano paṇ akartā thaī jashe. āhā...hā...! ā (kramabaddha) samajavāno sār e chhe. paramātmā
trilokanāthe jevun dravya gnānamān joyun evun kahyun, vāṇīmān āvyun. parameshvar sarvagna sivāy ā vāt kyāy
chhe nahīn. āhā...hā...! jenā sampradāyamān (sarvagna) chhe ene (ā tattvanī) khabar nathī. bījā
sampradāyamān to ā vāt chhe ja nahīn. shvetāmbar ane sthānakavāsī chhe jain emān paṇ ā (kramabaddhanī)
vāt nathī. āhā...hā..! ākarī vāt chhe. digambar sampradāy koī panth nathī, e to vastunun svarūp chhe,
samajāṇun...?
(kahe chhe keḥ) bhagavān ātmā ane paramāṇu (emān ek paramāṇu) lyo. e paramāṇunnun kṣhetra
ek pradesh chhe. ane enī paryāy anādi-anant thāy chhe. avasare - avasare enā samayamān thāy chhe.
paṇ e to gnān karavā māṭe chhe. (ādaraṇīy ātmā chhe) e potānā ātmāmān asaṅkhyapradeshī kṣhetra
chhe. prabhu..! potānun ghar asaṅkhyapradeshī chhe. ek pradeshamān bījo pradesh nahīn e apekṣhāe em
asaṅkhyapradesh siddha thāy chhe. ane paryāy ek pachhī ek thāy chhe. ek paryāy chhe te bījī paryāy nathī,
e apekṣhā e anantaparyāy siddha thāy chhe. e anantīparyāyo ane asaṅkhyapradesh siddha karavā māṭe draṣhṭi
dravya upar jāy chhe. (tyāre e siddha thāy chhe.) āhā.. hā..! samajāṇun...? ākarun kām chhe bhāī..!
ā badhu gāthāo jhīṇī evī āvī chhe. 97, 98, 99.. āhā...!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “anusyūtithī rachāyelā ekapravāhapaṇā vaḍe anutpanna – avinaṣhṭa
hovāthī utpati – sanhār–dhrauvyātmak chhe.” shun kahyun..? darek dravyamān juo, samaye je pariṇām thaī
rahyā chhe. je anādi - anant (chhe). temān jo ek paryāy upar lakṣha karīe to te ‘utpanna’, bījī
paryāyanī apekṣhāe ‘vyay’ ane chhe, chhe, chhe, nī apekṣhāe dhrauvya. em anādi - anant paryāy
(no) pravāhakram (chhe) evo nirṇay karavā (māṭe) gnāyak chhe pūrṇānand prabhu (abhed ātmā) e
upar draṣhṭi javī joīe, tyāre eno nirṇay sācho thāy chhe. āhā... hā...
visheṣh pachhī kaheshe.....