Page 279 of 540
PDF/HTML Page 288 of 549
single page version
nimitta-naimittik sambandh to chhe ne...! (uttaraḥ) nimitta-naimittikano artha ja (chhe) e nahīn. e gnān
karāvavā bījī vāt kahe. bākī darek dravya, ātmā-nigodano ho ke siddhano ho ke narakanī gatino jīv
ho, darek potānā utpādavyayadhrovya evo svabhāv-emān ī varte chhe. tethī eno ī utpādavyayadhrovya
svabhāv chhe. ahīnyān kahe chhe ke ekalo utpād gotavā jāy-jem ke ekalun samakitane gotavā jāy, to
mithyātvanā nāsh vinā ane samakitanī utpatti ja na dekhāy. samajāy chhe? ghaṭanī utpattine shodhavā
jāy, ghaḍo chhe tene (ekalo) shodhavā jāy, to ghaḍo chhe te pahelān māṭīno piṇḍ (hato) tenā abhāve,
ghaḍānī paryāy siddha ja nahīn thāy. ghaḍo (banyā) vinā māṭī kāyam rahelī chhe enāthī (paryāy)
utpanna thayelī e ghaḍo chhe. āhā...! kumbhārathī nahīn. āhā... hā! āvun chhe!
vinā, e utpād siddha nahīn thāy. have sanhār - vyay (nī vāt chhe.)
kāraṇanā abhāvane līdhe.” mr̥uttikāpiṇḍanī dhruvatā ane utpād vinā ekalo vyay karavā janār,
mr̥uttikāpiṇḍanā sanhārakāraṇanā abhāvane līdhe, māṭīnā piṇḍamān sanhārakāraṇanā abhāvane līdhe, eṭale
utpattinā kāraṇanā abhāvane līdhe. (arthāt) dhaṭanī utpattinā kāraṇanā abhāvane līdhe, eno
sanhār ja siddha nahīn thāy. āhā...! chhe? (pāṭhamān)
ke utpatti chhe e sanhārakāraṇano abhāv chhe. bhāv to sanhār chhe. bhāv vyay tarīke chhe. utpattinī
apekṣhāe sanhārakāraṇano abhāv chhe. āhā...hā...hā! ‘bhāv’ to traṇey kīdhā. utpād-vyay ne dhruv
traṇe ya svabhāv kīdhā ne...! āhā... hā! paṇ ahīnyān vyay ekalo gotavā jāy, mithyātvano nāshabh
ekalo gotavā jāy, to samakitanī utpattine eno ādhār dhruv ātmā enā vinā ekalo
mithyātvano nāsh (siddha) nahīn thāy. āhā... hā!
Page 280 of 540
PDF/HTML Page 289 of 549
single page version
to utpattinā sādhan (kāraṇ) vinā sanhār (vyay) thaī shake nahīn. utpatti enun kāraṇ chhe ane
sanhār (utpattinun) kāraṇ chhe. utpattinā abhāvathī sanhār ja nahīn thaī shake. āhā... hā!
- e to nāsh (svarūp) chhe ekalo nāsh thaī jashe. utpattinā kāraṇ vinā, dhruv kāraṇ vinā, vyay
sanhār siddha thaī shakashe ja nahīn. āhā... hā! ā to pharīvār levāy chhe. vāṇiyāne āvun have kyān
sāmbhaḷ vā maḷe!
thayun to (tenī pahelānī paryāyano) nāsh thayo e siddha thashe nahitar utpannakāraṇ vinā sanhāravyay
siddha thashe nahīn. āhā...! āvo upadesh! āvī dharamanī rīt! olī to shailī ek (hatī) paranī
dayā pāḷo, vrat karo ne... dhūḷe ya nathī bāpā! ā dayā pāḷun (e abhiprāy mithyātva chhe) e
mithyātvano ekalo vyay gotavā jaīsh, to samakitanī utpattinā kāraṇ vinā, mithyātvano vyay maḷashe
nahīn tane! āhā... hā... hā! koī em kahe’ ke mane samakitanī utpatti chhe.’ (paṇ) mithyātvano nāsh
nathī. (vaḷī em kahe koī) mithyātvano nāsh chhe ane samakit nathī. em koī kahe te taddan jūṭhun chhe.
vāt samajāy chhe? ā to dākhalāmān līdhun. (ī em kahe ke) māre to mithyātvano nāsh chhe, ekalo-
samakitanī utpatti nathī, tem ātmā dhruv nathī. to (nāsh ekalo siddha ja nahīn thāy.) āhā... hā!
bahu nyāy āpyā chhe! ohoho! vāṇiyā ne vepāravāḷāne jarī kaṭhaṇ paḍe. vakīlone ṭhīk paḍe jarī bhale
āvun (nyāyanun svarūp kīdhun.) (shrotāḥ) shun (vakīlone) ṭhīk paḍe? je je vichār kare ane ṭhīk paḍe!
(uttaraḥ) hā, hā. vepārīnun kīdhun bhāī rāmajībhāīe, kare vepārīo kare! āhā... hā!
ṭhaṇḍā (paṇāno) vyay-sanhār siddha thashe ja nahīn. ane ṭhaṇḍā (paṇā) no nāsh, (ūnānī) utpatti vinā
ne dhruv vinā e ṭhaṇḍāno nāsh (siddha) thashe ja nahīn. āhā... hā... hā! samajāṇun kāī?
karavun chhe ne...! ek to enā utpādakāraṇ vinā, sanhār siddha nahīn thāy ane kān’ satno ja uchchhed
thāy. (vaḷī) satno ja uchchhed thāy. kāraṇake ‘sat’ ne ‘utpād’ be sahit hoy to sanhār hoy.
paṇ be mān ek hoy ne be (bījun) na hoy to ekey vāt siddha thatī nathī. āhā... hā! jhīṇun
Page 281 of 540
PDF/HTML Page 290 of 549
single page version
jem e mr̥uttikāpiṇḍano sanhār na thāy. “to badhāy bhāvono sanhār ja na thāy.” bhāvono sanhār ja
na thāy. (draṣhṭānt tarīke) kapaḍun chhe ek kapaḍun chhe. kapaḍun melavāḷun, have ī melavāḷāmān ekalo mel
shodhavā jāy to, saphedapaṇānī (svachchhapaṇānī) paryāy (nī utpatti) vinā, ekalā melano nāsh siddha
nahī thāy. saphedapaṇānī (svachchhapaṇānī) utpatti vinā, melano sanhār siddha nahīn thāy. ane kān’ pote
vastra (kapaḍun) chhe eno sanhār - nāsh thashe. āhā...hā! vastranī jem (darek bhāvomān chhe.)
chīmanabhāī! sāmbhaḷyun no hoy kyāy mumbaī-mumbaīmān, himmatabhāīe ya. bhakti-bhakti baghā goṭhave
paṇ (ā tattva nahīn.) ā tamārā bāp shrīmadnā bhagat hatā. joyā chhe ne ame vahoravā emane tyān
vahoravā (jatā) ḍelāmān, himmatabhāī hatā nahīn, kāmpamān ho (vaḍhavāṇ kempamān) āhā... hā!
utpatti na thāy. āhā. hā. hā. hā! samajāṇun kāī?
ne utpād kāraṇ vinā satno nāsh thashe. (jo) ekalo sanhār gotavā jaīsh to. dhruv (paṇā) no
paṇ nāsh thashe. āhā...hā...hā! āchāryoe! (gajab kām karyān chhe, jagat par karuṇā varasāvī chhe.)
utpattine dhruv vinā sanhār maḷashe ja nahīn. athavā chījano (satno) nāsh thaī jashe. āhā... hā!
e doṣh āve.
to dhruvano-chaitanyano ja nāsh thāy chhe. āhā... hā! e samakitanī utpatti, mithyātvanā vyayane kāraṇ
(vaḷī) mithyātvanā vyayane kāraṇ-sanhārane utpatti kāraṇ ane ī utpattinā kāraṇamān sat chhe. ī
vyatireko chhe ī anvayane avalambīne chhe. jo ī vyatireko na māno to dhruv (ja) siddha nahīn. thāy.
dhruv pāse anvay - kāyam rahenārun tattva. utpādane vyay, vyatirek
Page 282 of 540
PDF/HTML Page 291 of 549
single page version
anvayanī chhe, enā vinā e hoy nahīn. ane i anvay, vyatireko vinā hoy nahīn ane e vyatireko,
anvay vinā hoy nahīn. jo vyatireko anvay vinā hoy to dhruvano (anvayano) ja nāsh thaī jāy.
āhā...hā...hā! māḷe samajāy chhe kāī? (shrotāḥ) tun bhagavān chho, bhagavān banāvavānī vāt (āp
karo chho ne...!) (uttaraḥ) chāle chhe, hāle ī kharun andarathī! āhā... hā! keṭalī vāt kare chhe ohoho!
kīdhun ne...! “chaitanya vagereno uchchhed thāy.” sat chhe ekalo sanhār gotavā jāy utpatti vināno sanhār
hoī shake nahīn ane kān’ sanhār elo gotavā jāy to satno sanhār thaī jāy. (mānyatāmān). sat
chaitanya chhe eno sanhār thaī jāy! (ahīnyān) bījā paramāṇu ādi na līdhā bhagavān chaitanya dhruv chhe
dhruv andar e sanhāramān, utpattimān-vyatirekomān kāraṇ anvay chhe. jo ekalo sanhār gotavā jaīsh to
enun (mūḷ) kāraṇ anvay, teno nāsh thashe. āhā...hā! guṇīrāmajī āvī vāt jhīṇī chhe. ā vaḷī
pharīvār levānun kīdhun bhāīe, rāmajībhāīe! āchāryonī shailī to ghaṇī saraḷ ane sīdhī sīdhī!!
āhā...! uchchhed thāy
vinā na hoy em siddha karyun. have ‘dhruv’ (siddha kare chhe.) āhā...hā...hā!
(utpād ane vyay vinānun) ekalun dhruvapaṇun; ekalun ṭakavāpaṇun, ekalun avasthān. anvay, vyatireko
sahit ja hoy chhe. dhruv chhe te vyatire ko sahit ja hoy. ane tethī dhrovya utpādavyayasahit ja hoy,
ekalun hoī shake nahīn. jem utpād athavā vyay dravyano ansh chhe-samagra dravya nathī. āhā... hā!
utpādane vyay dravyano ansh (chhe) samagra dravya nathī. tem dhrauvya paṇ dravyano ansh chhe, samagra dravya nathī.
āhā...hā! dravya to utpādavyayane dhruv traṇe thaīne chhe. ahā...!
samakitanī utpatti vinā e dhruvapaṇun siddha thashe nahīn. āhā... hā! samajāṇun kāī? āhā... hā! khūbī
to juo!! ke dhruv chhe e mithyātvanā vyay vinā ne samakitanī utpatti vinā e dhruv siddha thashe ja
nahīn. eno artha ī ke samakitanī utpatti dhruvane āshraye chhe, e utpatti dhruv vinā nahīn thāy.
āhā... hā! ane dhruv vinā mithyātvano vyay paṇ nahīn thāy. kāraṇake be ya vyatireko (utpād-
vyay) bhinna bhinna chhe.
Page 283 of 540
PDF/HTML Page 292 of 549
single page version
bhinna bhinna siddha nahīn thāy. ane bhinna bhinna siddha vinā ekalun dhruv siddha nahīn thāy. āhā... hā!
āvun to bahu sārī vāt chhe! andaramān besavānī vāt chhe bāpā! ā evī vāt chhe! tāre jo dharam
joīto hoy to dharamanī paryāyanī utpattimān dhruv ane sanhār bey joīshe. bey joshe. dharamanī
paryāyanī utpatti tāre karavī hoy, to utpattinun mūḷakāraṇ dhruv ane upādān kāraṇ sanhār-kṣhaṇik
upādān ahīnyān levun chhe-kāyamī upādān je dhruv chhe, enā vinā samakitanī utpatti na thāy ane
ene (kṣhaṇik upādān) mithyātvanā vyay vinā (paṇ) samakitanī utpatti na thāy. āhā... hā...
hā! ane dhruv vinā samakitanī utpatti (hoy nahīn to) ekalo dhruv gotavā jāy to vyatireko vinā
ekalun dhruv kadī hoy nahīn. utpād ne vyay vyatirek je be bhinna bhinna chhe e vinā ekalun dhruv hoy
nahīn. e ekalā vinā bhinna bhinna hoy nahīn. āhā...hā! āvī vāt!! benun-dīkarīyun ne ajāṇun paḍe
ajāṇyāne...! jāṇītā hoy ene to...! āhā...hā! āvo mārag chhe!!
anvayano eṭale ṭakavāno te anvay, eno abhāv thavāne līdhe “sthiti ja na thāy.” āhā... hā!
utpādane vyay vinā ekalun ṭakavun e siddha nahīn thāy. ṭakatun tattva e shun? e utpanna (je) paryāy chhe
e (paryāy) em siddha kare chhe ke ṭakavun chhe. ane pūrvaparyāyano sanhār thāy chhe e siddha kare chhe kharekhar
āhā. hā. hā! vyay andar jāy chhe dhruvamān andar. āhā. hā! (to e vinā) ekalo dhruv siddha nahīn
thāy. ane ekalo utpād ne vyay, dhruv vināsiddha nahīn thāy. āvī vātun! āhā... hā! āvo dharam
kāḍhayo (navo) kahe chhe ko’ ke!
hā! anant, anant tīrthan karonun ā ek kathan chhe. āhā... hā!
mūḷakāraṇ dhruv (ātmā) ene na mān to sarvagna (paryāyanī) utpatti ja na thayā. āhā...hā...hā...hā!
je jainadharmanun mūḷ sarvagna chhe. sarvagna chhe. ene sarvagnane kahelun tattva te padārtha chhe. have ahīnyān kahe chhe-
sarvagnaparyāyanī utpatti nathī ane ekalo dhruv ja chhe ātmā. trikāḷī sarvagnasvabhāvī jarī’ka jhīṇī vāt
paḍashe. trikāḷī sarvagnasvabhāvī chhe. e sarvagnanī paryāyanī utpatti vinā ī sarvagnasvabhāv siddha nahīn
thāy. kāraṇ utpanna thaī (je) sarvagnaparyāy, tyāre tyān sarvagnasvabhāvī dhruv (dravya) chhe em siddha thayun.
āhā...hā...hā...hā...hā! ane jyāre sarvagnaparyāye, sarvagnasvabhāvane siddha karyo, tyare parvanī paryāyamān
asarvagnatā - apūrṇapaṇun hatun eno nāsh siddha thāy chhe. āhā... hā! eṭale koī em māne ke
sarvagnapaṇun chhe nahīn, to ene dhruvapaṇānī shraddhā nathī ane pūrvano
Page 284 of 540
PDF/HTML Page 293 of 549
single page version
paryāyano vyay chhe e mānyun nahīn (eṭale) sarvagna (paṇun) mānyun nahīn ne dhruv (dravya) ya mānyun nahīn.
sarvagna je paryāy chhe (te) sarvagnatrikāḷī svabhāvamānthī āve chhe. trikāḷī svabhāv, sarvagnasvabhāv chhe.
āhā... hā! jhīṇun chhe bhaī ā jhīṇun! sāmbhaḷe to kharā. āhā...!
utpatti thāy nahīn. sanhārakāraṇ vinā utpatti hoī shake nahīn. kāraṇ ke sarvagnasvabhāv utpanna thayo
enun pūrvaupādān kāraṇ koṇ? e pūrvanī apūrṇa paryāy (-asarvagnaparyāy) hatī teno kṣhay thayo eno
kṣhay thatāñj kevaḷagnānamān apūrṇasthiti paṇ rahe ane pūrṇasthiti paṇ rahe. em nahīn. samajāṇun kāī?
jhīṇī vāt chhe bāpu, ā to mārag judī jāt chhe! atyāre? garabaḍ hālī badhe! are! jhīṇun
vītarāganun tattva! sarvagna parameshvar!! āhā...hā!
- sarvagnapaṇun paṇ kṣhaṇik utpanna thayun chhe - e to vyatirek chhe, te vyatireṅk kāyam rahenārī chīj
(dhruvadravya) vinā vyatirek siddha thashe nahīn. hasamukhabhāī have āvyā? ṭhīk! ko’ hasamukhabhāī! āvun
jhīṇun chhe! āhā... hā! pravachanasār! divyadhvani! traṇalokanā nāthanī divyadhvani nīkaḷī!! āhā...
hā! e paṇ divyadhvaninī utpatti enā pahelānā (bhāṣhā) vargaṇānā vyay vinā, vargaṇānī paryāyano
vyay thayo, bhāṣhānī paryāy thaī. ekalī bhāṣhānī paryāy gotavā jāy, vyay ane dhruv vinā nahīn
siddha thāy. tem ekalun dhruvaparamāṇu ja jo ekalun siddha karavā jāv, (to te) paramāṇu vyatirek vinā
siddha nahīn thāy. vyatirek eṭale utpād ne vyay. ane anvay eṭale kāyam rahenārī chīj. āhā...!
anvay vinā vyatirek nahīn ne vyatirek vinā anvay nahīn. āhā... hā! ohohoho! samajāṇun kāī?
to kṣhaṇik nitya thaī jāy, ane kāyam rahenār tyān siddha na thāy. jhīṇī vāt chhe thoḍī’ ka! shun
kīdhun? kevaḷ ṭakatun tattva prāpta karavā janārī mr̥uttikānī vyatireko eṭale utpād ane vyay. sahit
sthitino - anvayano tene abhāv thavāne līdhe, vyatirek vinā ekalī sthitino abhāv thavāne
līdhe.” paryāy vinānun ekalun dravya siddha thatun nathī māṭe. āhā... hā! paryāy pote nirṇay kare chhe ne
vastuno. nirṇayanī paryāyane mithyātvanī paryāy, bey vyatirek chhe. e be na hoy to dhruv na hoy.
vyatirek bhinna bhinna chhe dhruv kāyam rahenār - ṭakatun chhe. vyatireko dhruvanā vyatireko
Page 285 of 540
PDF/HTML Page 294 of 549
single page version
bāpu! santoe to gajab kām karyān chhe digambar santoe! āhā... hā! ṭūṅkī bhāṣhāmān utpād, vyay ne
dhruvane siddha kare chhe! je vastuno svabhāv chhe, svabhāv chhe temān dravya pravarte chhe. jenā svabhāvamān
dravyasvabhāv pravarte chhe te svabhāv utpād-vyayane dhruv sat chhe. sat te lakṣhaṇ chhe. ‘tattvārthasūtra’ (
āhā... hā! sthiti = ṭakavun, ṭakavun tattva utpād-vyay vinā jovā jāy to sthiti ja nahīn rahe
athavā kān’ sthitino nāsh thashe. samajāṇun kāī? (vakīlane) vakīlāt ne nyāy! lojikathī mūkayun chhe
badhun! āhā...! vīrano mārag chhe shūrāno. ā sūkṣhma buddhi joīe bāpu! āmān sūkṣhma buddhi joīe!
amathun ī dravyane pakaḍavā paṇ mati-shrutanī sūkṣhma buddhi hoy to pakaḍī shake. rāgathī nahīn, dveṣhathī nahīn,
dayāthī nahīn, sthūlathī paṇ nahīn. (upayogane sūkṣhma karavāthī pakaḍāy) āhā... hā!
thāy. ane kān’ e sūkṣhma upayog kṣhaṇik chhe to sthiti paṇ kṣhaṇik thaī jāy chhe. āhā... hā... hā...
hā! samajāy chhe? pravīṇabhāī! bījī jāt chhe. ā koīdī’ bāp dādey sāmbhaḷī na hoy lyo!
āhā... hā! bhāre vāt chhe bāpā! shun thāy? dhruv ekalo gotavā jā, to utpād enā kāraṇ vinā-
sanhārakāraṇ (vinā) vyatirek vinā anvay siddha nahīn thāy. vyatirek sahit anvay chhe. jo tun
ekalā anvayane siddha karavā jā, vyatirek vinā nāsh thashe. āhā... hā... hā... hā! vāh! “athavā
kṣhaṇikanun nityapaṇun thāy.” kān’ to paryāy kṣhaṇik chhe te nitya thashe. ekalun - ekalun nityapaṇun gote
chhe ne...? ekalun nityapaṇun gote chhe ne anityapaṇun to nathī gotato. āhā... hā! eṭale paryāyamān
nityapaṇun āvī jashe. āhā... hā! āvo upadesh kaī jātano lyo! āhā... hā!
tun. ahīnyān chittanā kṣhaṇik (bhāvo) (eṭale) kalpanā (līdhun chhe.)
sthiti gotavā jā, to utpād ne vyay je kṣhaṇik chhe te nitya thaī jāy. e nitya thaī jāy vyatirek
vinānun chhe (tethī) nitya na rahe. kṣhaṇik thaī jāy. ā to pharīvār levānun kahyun’ tun! (tethī līdhun.)
Page 286 of 540
PDF/HTML Page 295 of 549
single page version
thaīne. utpād-vyay-dhrauvya tarīke to dravya chhe. ne traṇ chhe (te) enā ansh chhe. e (ansh) ek ek
dravya nathī. utpād, vyay ne dhruv-ek ek dravya nathī. dhruv paṇ ek dravya nathī. (samagra dravya nathī-
ansh chhe.) āhā... hā! je dhruv draṣhṭimān -nishchayanayanī draṣhṭinun je dhruv chhe ene ahīnyā e dhruvane ansh
tarīke kahayun chhe. kāraṇ ke olā (utpād-vyay) be ansh kharā ne...? eṭale dhruvane (paṇ ansh kahyun
chhe) dravyanā traṇ ansh chhe. ahīnyā to gnān karāvavun chhe ne...! ne nyān to draṣhṭi karāvavī chhe
(‘gnānaadhikār’ mān to dhruvane abhed kahyun chhe.) ā gnān adhikāramānthī ‘gneyaadhikār’ mān
gnānapradhān samakitanī vāt chhe. āhā... hā!
“avinābhāvavāḷun” traṇenā avinābhāvapaṇe chhe. utpād vinā vyay nahi, vyay vinā utpād nahi,
utpād vinā dhruv nahi, dhruv vinā vyay nahi, dhruv vinā utpād nahi. āhā... hā! vītarāg mārag
bahu jhīṇo! mūḷ tattvanī andaranī (khabar nahinne...) āmān to tyān sudhī kahyun enī paryāy utpanna chhe
ī bījāthī to nahīn. bījāthī to e paryāy na thāy.’ paṇ enā vyay vinā na thāy ne dhruv vinā
na thāy. āhā...hā...hā! ane vyay paṇ, koī kare to nāsh thāy (jem ke) lākaḍī mārīne ghaḍāno
bhūko thayo eṭale enāthī vyay thayun? nā. āhā...hā! e māṭīno ghaḍo (ākho) hato enā kaṭakā
thayā ī sanhār, olī utpattinun kāraṇ sanhār sanhāranun kāraṇ utpatti, utpattine sanhār be ya
vyatirek- e vyatirek kāraṇ (anvayaḥ vinā)-māṭī vinā e hoī shake nahī. āhā...hā!
chīmanabhāī! āvun chhe! ā jūnā digambar chhe badhāy, digambaro chhe ne...! ā vaḷī sthānakavāsī lyo!
nyān sāmbhaḷyun’ tun āvun! āhā...hā!
evun āve chhe. utpād-vyay ne dhruv evun āve chhe. (arthāt) tripadī kīdhī tripadī-utpād-vyay
nedhruv! pachhī to shāstro banāvyā kalpit! āhā..! āpaṇe em āve chhe, bhagavāne tripadī kīdhun evun
āve chhe. utpād-vyay ne dhruv.
(koī padārthanī jarūr nathī.) ghaḍā upar lākaḍī paḍī ne ghaḍo phūṭayo (em nathī.) ṭhīkarānī utpattino
utpād, ghaḍo phūṭavānun sanhār kāraṇ chhe. āhā... hā.. hā! shun kīdhun ī? ghaḍānī utpatti, eno nāsh
Page 287 of 540
PDF/HTML Page 296 of 549
single page version
chhe. āhā...hā! (ghaḍā upar) lākaḍī paḍī māṭe (ghaḍāno) bhūko thayo em nahīn em kahe chhe.
āhā...hā! bahu vichāravā jevun chhe! āhā...hā!
(abādhit) trilakṣhaṇapaṇārūp lāñchhan.” āhā...hā! te te dravyanun traṇ lakṣhaṇ (paṇārūp) chinha, e
dravyanā traṇ lakṣhaṇ-chinho, āhā...hā! traṇ lakṣhaṇ chinho tenāthī “prakāshamān chhe.” evun avashya
sammat kar... vun!! āhā...hā...hā! bahu gāthā! (alaukik!) āhā...hā!
tyāre eno nāsh thāy (chhe), ā kahe ke hun eno nāsh karun. (agnānī māne ke) hun ene jīvāḍun ne hun
eno nāsh karun. bey siddhānt jūṭhā chhe. ‘hun ene jīvāḍun’ to enī paryāy je utpād chhe enāthī thaī
chhe ene ṭhekāṇe ā kahe ke hun uttpād karun, pachhī utpanna thaīne maraṇ thāy chhe- deh chhūṭī jāy chhe tyāre
e shun (maraṇ) enāthī thāy chhe ke hun eno nāsh karun māne chhe? nāsh (arthāt) vyay enāthī thāy
chhe.
utpādanī, je je kṣhaṇe utpād thāy, te te kṣhaṇe tene bījā nimittanī apekṣhā chhe nahīn. ane te paṇ
utpād thāy, e enā avasare ja utpād thāy. āgho-pāchho nahīn āhā... hā! tenā avasare ja
paryāyanī utpati te dravyanī thāy, ene utpādane nimittanī bilakul jarūr nahīn. enā svabhāvane
dhruvano āshray kharo. eno ne eno sanhār ne dhruvano āshray (e be kāraṇ kharā) ane te te
dravyanī paryāyano vyay, ene enā utpād ne dhruvanun kāraṇ (chhe.) paṇ lākaḍīe ā (kāchanun jhumar)
toḍī nākhyun, ke (hāthe ke dānte) roṭalīnā kaṭakān karyā! (em nathī) āhā... hā! roṭalīpaṇe je paryāy
utpād hatī, eno nāsh thatān kaṭakā thayā. e (kaṭakānī) utpatti thaī. je utpād hato teno sanhār
thayo tyāre kaṭakā thayā. roṭalī ākhī hatī utpādarūpe, enā kaṭakā thayā, tyāre utpādano nāsh thayo
ane kaṭakānī utpatti thaī. dāntane laīne kaṭakānī utpatti thaī em nathī. roṭalīnā kaṭakā dāntane laī
ne thayā, em nathī. āvī vātun chhe! bhāī! nyān tamāre dubaī-dubaīmān kyān vāt hatī ā dubaīmān!
paisā maḷe tyān bas! āhā... hā! shun prabhunun tattva!! āhā...! eno ātmā pokāre ne kabūl kare....
āhā.... hā! niḥsandeh! āvī chīj (ātmā) chhe. lākho paṇḍito virodh kare ākho (ane būmo
Page 288 of 540
PDF/HTML Page 297 of 549
single page version
karāvavā. bījun chhe ene āropathī (nimitta kahyun chhe) paṇ gnān karāvavā (kahyun chhe) ‘tattvārtha
rājavārtik’ mān āve chhe ne..! (be kāraṇathī kārya thāy chhe) paṇ bījun kāraṇ chhe māṭe ahīn utpatti
thaī em nathī. utpatti te samaye potāthī, pūrvanā vyayathī ne dhruvanā āshrayathī (thaī chhe.) utpatti te
samaye je nimitta hoy tene uchit nimitta kahevāmān āve chhe. āhā... hā!
guṇane paryāyane chumbe chhe. par dravyane aḍatun nathī. (‘samayasār’ gāthā–3 ṭīkāḥ– ‘kevā chhe te sarva
padārtho? potānā dravyamān antarmagna rahel potānā anant dharmonā chakrane (samūhane) chūmbe chhe– sparshe chhe
to paṇ jeo paraspar ekabījāne sparsha karatā nathī.) āhā... hā! have ī aḍatun nathī evun je
dravya, te eno svabhāv utpād- vyay ne dhruv (chhe.) āhā... hā! have enā, enāmān ūpaje eno
svabhāv utpād-vyay ne dhruv. temān ek paryāyanī utpatti vyay enā dhruv vinā na hoy, e... vinā
na hoy em kharun (paṇ) nimitta vinā na hoy em nathī. āhā... hā! ko’ mīṭhālāl jī! āvī
vātun chhe! bhagavān spaṣhṭa kare chhe. bhagavāne spaṣhṭa karyun chhe ne! āhā... hā! bhagavān bole chhe i!
ātmā bole nahī, vāṇī bole. (paṇ nimittathī kahevāy ke bhagavān bole chhe.) vāṇīnun paṇ
māhātmya chhe ne...!
e anubhavasiddhanī vyākhyā karī. e sarvagnane anusāriṇī, nimittathī (kahyun.) vāṇī! e paṇ pūjya
chhe tyān em kahyun. vyavahāre pūjya chhe! nishchay to svabhāv (pūjyachhe.) āvī vāt (chokhkhī) emān
takarārun kare! virodh kare! ey ām chhe ne tem chhe (bole, chhāpe) game ī karo bāpu! ahīn tattva phare
evun nathī. āhā...hā...hā have to chhokarāny nānā nānā vātun karavā shīkhyā chhe āhā... hā ghaṇān
varasathī chālyun chhe ne...
mumbaīno dhandho, kāmpano dhandho, dhandhā keṭalā! ā to chīmanabhāīno dākhalo āpyo ā phere. em
darekane chhe. āhā...hā! dukān be-chār kare ne hāre...! mumbaī dukān ne gayā dukān ne ā hīrābhāīe
nahotī karī! (emano) kān tūṭī gyo ne...! hīrābhāī to moṭā gr̥uhasthachhe. gayāmān dukān, mumbaī
dukān, jāmanagar dukān, bhāvanagar dukān, āhā...hā! moṭā māṇas, naram māṇas chhe! eṭalu kapāī
gyun ā ūnhakāro karyo nathī eṇe e vakhate uṅkāro karyo nahīn ne āṅkhamānthī ānsun nahīn. ‘gnāyak’ bas
ām bolyā! thavun te thayun bhāī! e thāy chhe. thāy te thāy chhe,
Page 289 of 540
PDF/HTML Page 298 of 549
single page version
dākhalo nahīn? sonāno nahīn dākhalo āpyo chheḥ ke sonāno ghaḍo hato. jene sonun jotun’ tun e ghaḍo
bhaṅgave ne (sonun maḷe) rāg thāy, ane jene ghaḍo joto’ to e ghaḍo phūṭe eṭale dveṣh kare ane jene
kaṭakā thāy ke ghaḍo rahe paṇ sonā upar ja najar chhe te rāg -dveṣh kare nahīn. chhe ne..? ‘chiddavilās’
mān (udāharaṇ chhe.) ko’ āmān samajāy chhe ke nahīn chhokarāmv? e... ī thoḍun thoḍun samajāy ne thoḍun
thoḍun praphullabhāīnā dīkarāno dīkaro... (chhe.)
kare’ shun? bījo āvīne ām karyun ne ām karyun e paṇ chhe kyān? bīje mane māryo nebīje mane
ām karyun! āhā... hā! (ā samaje to) keṭalī kalpanāo jūṭhī thaī jāy chhe! (shrotāḥ) to māre
chhe koṇ?
prabhu! (āvun ūndhun kyān māryun) ī āṅgaḷīo ām vaḷe chhe e utpād chhe ane te pahelānī
avasthāno vyay thaīne ām thāy chhe e āṅgaḷīomān utpād thayo e dhruvapaṇāne āshraye vyatirek
chhe. anvayanā āshraye vyatirek chhe. vyatireko vinā anvay hoy nahīn. āhā... hā.. hā! kone māre ne
kone hāth (aḍe!) āhā... hā! āvī chīj chhe! so thaī.
Page 290 of 540
PDF/HTML Page 299 of 549
single page version
उत्पादस्थितिभङ्ग विद्यन्ते पर्यायेषु पर्यायाः ।
द्रव्ये हि सन्ति नियतं तस्माद्द्रव्यं भवति सर्वम्।। १०१।।
ne paryayo dravye niyamathī, sarva tethī dravya chhe. 101.
badhuy ek ja dravya chhe, dravyāntar nathī.
samudāyasvarūp hovāthī skandh, mūḷ ane shākhāothī ālambit ja bhāse chhe (jovāmān āve chhe), tem
samudāyī dravya paryāyonā samudāyasvarūp hovāthī paryāyo vaḍe ālambit ja bhāse chhe (arthāt jem thaḍ,
mūḷ ane ḍāḷīo vr̥ukṣhanā āshraye ja chhe- vr̥ukṣhathī bhinnapadārtharūp nathī, tem paryāyo dravyanā āshraye ja
chhe- dravyathī bhinna padārtharūp nathī.)
1. anshī= anshovāḷun; anshonun banelun. (dravya anshī chhe.)
Page 291 of 540
PDF/HTML Page 300 of 549
single page version
naṣhṭa thato bhāv, ūpajato bhāv ane avasthit raheto bhāv e traṇ ansho bhaṅg-utpād-dhrauvyasvarūp
nij dharmo vaḍe ālambit ekīsāthe ja bhāse chhe.
chihnit evā dravyone pratyekane anantapaṇun āve (arthāt samaye samaye thato utpād jenun chihna hoy
evun darek dravya anantadravyapaṇun pāme) athavā asatno utpād thāy (3) jo dravyanun ja dhrauvya mānavāmān
āve to krame thatā bhāvonā abhāvane līdhe dravyano abhāv āve athavā kṣhaṇikapaṇun thāy.
āshrit chhe ane dhrauvya vr̥ukṣhatvane āshrit chhe; nāsh-utpād-dhrauvya bīj-aṅkur-vr̥ukṣhatvathī bhinna padārtharūp
nathī. vaḷī bīj-aṅkur-vr̥ukṣhatva paṇ vr̥ukṣhathī bhinna padārtharūp nathī, māṭe ā badhāy, ek vr̥ukṣha ja chhe.
e ja pramāṇe naṣhṭa thato bhāv, ūpajato bhāv ane ṭakato bhāv e dravyanā ansho chhe naṣhṭa thatā
bhāvano nāsh, ūpajatā utpād bhāvano ane ṭakatā bhāvanun dhrauvya ekīsāthe chhe. ā rīte nāsh naṣhṭa
thatā bhāvane āshrit chhe, utpād ūpajatā bhāvane āshrit chhe ane dhrauvya ṭakatā bhāvane āshrit chhe;
nāsh-utpād-dhrauvya te bhāvothī bhinna padārtharūp nathī. vaḷī te bhāvo paṇ dravyathī bhinna padārtharūp nathī.
māṭe ā badhāy, ek dravya ja chhe. 101.
2. kṣhaṇabhaṅgathī lakṣhit= kṣhaṇavināsh jemanun lakṣhaṇ hoy evān.