Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 21-06-1979; Gatha: 102.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 25 of 44

 

Page 304 of 540
PDF/HTML Page 313 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 304
pravachanaḥ tā. 21–6–79.
‘pravachanasār’ 101 gāthā. trījo peregrāph. (thoḍun chālyun āje pharīne...) “ane paryāyo utpād–
vyay–dhrauvya vaḍe ālambāy chhe.” traṇene paryāy kīdhī. ansh chhe ne traṇ, dhrauvya paṇ ansh chhe. “arthāt
utpād–vyay–dhrauvya paryāyone āshrit chhe.”
dravyane āshrit nahīn, paryāy chhe ī paryāyane āshrit (chhe
em kīdhun chhe.) pachhī paryāy dravyane āshrit kaheshe, pahelī pahelī to paryāy, paryāyane āshrit chhe.
jhīṇun chhe bāpu sahu ā mārag! vyavahārano mārag sahelo-bahārathī badhuy, bhakti karone... pūjā
karone... dān karo... ne, e to anantavār karyān, emān to rakhaḍī maryo! vastu eṭalī badhī ekaso
ek gāthāmān svatantratā chhe tene prasiddha kare chhe. ātmāmān utpād-vyay ne dhrauvya e paryāyo traṇ,
utpād-vyayane dhrauvya vaḍe ālambāy chhe. paryāyo traṇ, tenā utpād-vyay-dhrauvya vaḍe ālambāy chhe.
āhā...hā! enā utpād-vyay ne dhrauvya bījānā ālamban vaḍe thāy chhe (ke) ālamban devun paḍe chhe
em nathī. āhā...hā!
(kahe chhe keḥ) ātmāmān athavā paramāṇumān je utpād-vyay ne dhrauvya chhe ī paryāyo potānā
utpād-vyay ne dhrauvyane ālambe-āshraye chhe. parane āshraye nathī. pahelān to dravyane āshraye (paṇ)
nathī. paryāy paryāyane āshrit chhe. āhā... hā! pachhī siddha karyun. ane e utpād-vyay ne dhrauvya
anshonā dharmo chhe. chhe ne?
(“kāraṇ ke utpād–vyay–dhrauvya anshonā dharmo chhe.”) utpād-vyay ne dhrauvya
avasthā utpanna thāy, (emān) pūrvanī avasthā vyay thāy, ane sadrashapaṇe sthiti ṭake e badhā
anshonā dharmo chhe. traṇe ansh chhe. utpād ansh chhe, vyay ansh chhe ne dhrauvya ansh chhe. āhā...hā!
(kahe chhe) samyagdarshananī utpatti chhe, e utpād chhe. mithyātvano nāsh chhe. e vyay chhe,
dhrauvyapaṇun je chhe - kāyam rahevun eno svabhāv. dhrauvya svabhāv chhe e traṇey pot-potānā paryāyane
avalambe chhe atyāre to ahīnyān paryāyanā chhe em kīdhun chhe. e paryāyo traṇane avalambe chhe. e paryāy,
bījā koī dravyane aḍatun nathī. avalambatun nathī-avalamban detun nathī. āhā...! āvun chhe!! vāṇiyāne
vepār āḍe navarāsh na maḷe ne āvī vāt! shun he? je bhagavān! karo bhakti ne pūjā karye rākho,
marīne jāv rakhaḍavā chār gatimān! bāpu! tattva evun chhe bhāī! emān ā gāthāo to badhī evī
chhe. bahu ūñchī, jhīṇī chhe!! bahu ūñchī gāthā!! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “kāraṇ ke utpād–vyay–dhrauvya anshonā dharmo chhe.” anshīnā dharmo
nathī.’ ansh nām paryāyo, anshī nām dravya. dravya chhe ī anshī chhe ane ā traṇ chhe e ansh chhe.
āhā... hā! (ansh chhe) paṇ ī dravyanā ansh chhe. ī traṇe ansh anshanā chhe (to) paṇ ī ansh
anshīnā chhe. āhā... hā! bījā dravyane laīne ī utpād-vyay thāy chhe em koī dravyanī (vastu)
sthiti ja

Page 305 of 540
PDF/HTML Page 314 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 30p
nathī. āhā... hā! e pachhī āvashe. “bīj, aṅkur ane vr̥ukṣhanī māphak.” bīj vyay chhe ne aṅkur
utpād chhe ne vr̥ukṣhatva dhrauvya chhe. vr̥ukṣhatva (kīdhun) chhe hon? vr̥ukṣha nahīn. vr̥ukṣhatva (eṭale) vr̥ukṣhapaṇun. vr̥ukṣha nahīn,
vr̥ukṣha to emān āvī gayun chhe.
‘jem samudāyī vr̥ukṣha, skandh–mūḷ ane shākhāonā samudāyasvarūp
hovāthī’ ā to vr̥ukṣhatvapaṇun kīdhun (ahīnyān). bījanī utpatti, aṅkurano vyay, vr̥ukṣhatvanun dhrauvyapaṇun! vr̥ukṣhatva
(kahyun) ho? vr̥ukṣha (kahyun) nathī. āhā...! “jem anshī evā vr̥ukṣhanā.” anshī te vr̥ukṣha chhe. “evā vr̥ukṣhanā
bīj–aṅkur–vr̥ukṣhatvasvarūp traṇ ansho bhaṅg–utpād–dhrauvyasvarūp.”
āhā... hā! “nij dharmo vaḍe
ālambit ekīsāthe ja bhāse chhe.”
ā, ā, ā līṭīmān chhe badhun (mārmikatattva) hen, ī sanskr̥itamān ī
chhe.
‘भङ्गोत्पादध्रौव्यलक्षणेरात्मधर्मेरालम्बिताः’ potānā dharmane pote ālambe chhe. āhā... hā! kaṭhaṇ
vāt chhe bāpu! utpād chhe samakitano utpād chhe, kevaḷagnānano utpād chhe are, mithyātvano utpād chhe.
āhā...! e utpād potāne avalambe chhe. darshanamohano uday chhe māṭe mithyātva thāy chhe, ane paryāy
utpanna thāy chhe e darshanamohano kṣhayoyasham chhe māṭe utpanna thāy chhe em nathī. āhā... hā!
gnānaguṇamān hīṇī paryāy chhe, eno vyay thaīne adhik paryāy thaī-e samay to ek ja chhe - paṇ
e (utpād-vyay) ne dhrauvyapaṇun chhe kāyam. (e) traṇe potapotānā avalambe rahelā chhe. rahelān, ṭharelān
ane gayelān (eṭale ke) rahelān-utpād, ṭharelān-dhrauvya ane gayelān vyay! ko’ chīmanabhāī! sāmbhaḷ‌yun’
tun tyān bāpadādāmān kyān’ ya! āhā... hā! āvī vātun have, hatī andar ī āvī gaī!! āhā.. hā!
kahe chhe traṇ ansho “bhaṅg–utpād–dhrauvyasvarūp” traṇe ansho, (temān) bhaṅg eṭale vyay,
utpād-ūpajavun ne dhrauvyapaṇun e “nij dharmo vaḍe ālambit ekīsāthe ja bhāse chhe.” āhā... hā!
nij dharmo vaḍe - traṇe pote nij dharmo vaḍe āhā... hā! chhe? ṭīkāmān? ām eno artha chhe. āhā...
hā! bhāīe to savāramān sambhāryun’ tun paṇḍitajī! ī karyun chhe ne... artha, ‘naṣhṭa thatā bhāvane nāsh’
ūpajatā bhāvano utpād ane ṭakato bhāv badhun ek sāthe (chhe.) ā rīte naṣhṭa thatā bhāvane nāsh,
ūpajatā bhāvane utpād ne ṭakatā bhāvane dhrauvya ek sāthe chhe. chhe ne? utpād, utpādabhāvane āshrit
chhe, dhrauvya ṭakatā bhāvane āshrit chhe, (vyay naṣhṭa thatā bhāvane āshrit chhe.) vāṇiyāne ā magajamān
ūtāravun have! vāṇiyāne nirṇay karavā māṭe ne vichār karavā māṭe ṭhekāṇān na maḷe! jindagī hārī
jāy! bahārathī kāī bhakti karīe ne dān karīe ne (dayā pāḷīe ne māne ke dharam karīe chhīe)
dhūḷe ya nathī dharam emān kyān’ya! āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) ek vāt ī chhe. ūpajavāno je samay chhe ek vāt. ī eno avasar chhe. darek
dravyano (je paryāy) je samaye utpanna thavāno teno te avasar chhe. ek vāt. ane te utpanna potāmān
(potāthī potānā avalambe chhe.) te utpād potānā ṣhaṭkārakothī chhe, vyayane kāraṇe nahīn, dhrauvyane kāraṇe
nahīn. darek dravyano paryāy, tenā avasare te ja kāḷe utpanna thāy, te ja kāḷe vyay thāy ne te

Page 306 of 540
PDF/HTML Page 315 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 306
ja kāḷe rahe dhrauvya. ek samay chhe traṇe no, chhatān traṇe potapotānā dravyane avalambe chhe. vyay ne dhrauvya,
utpād thāy ene avalambato nathī. āhā... hā! ane andar samyagdarshan thāy (temān mithyātvano vyay
ne dhrauvya) ene i avalambatun nathī. ek kor em kevun kṣhāyikabhāv chhe ī ātmāmān nathī. āve chhe
ne? (‘niyamasār’ gāthā-41. anvayārthaḥ– jīvane kṣhāyikabhāvanān sthāno nathī,
kṣhayopashamasvabhāvanān sthāno nathī, audayik bhāvanān sthāno nathī ke upashamasvabhāvanān sthāno
nathī.)
ane bījī kor em kahevun ke paryāyo dravyane avalambe chhe, chhatān paryāy potāne ālambane chhe.
paryāy, pragaṭ paryāy potāne ālambane chhe. dhruvane ālambane nathī. āhā... hā! bhāre vāt bhāī!
devīlālajī! ek kor em kahevun bhūtārthane āshrit samakit thāy chhe (‘samayasār’) agiyāramī
gāthā. (bījī kor em kahe) (‘samayasār gāthā-6
ण वि होदि अप्पमत्तो ण पमत्तो जाणगो दु जो
भावो। एवं भणंति सुद्धं णादो जो सो दु सो चेव।।’] pramatta-apramatta paryāyo dravyamān nathī paryāy,
paryāyamān chhe paṇ gnāyakabhāvamān te nathī. āhā... hā!
ahīnyān kahe chhe (keḥ) utpād, utpādane āshraye chhe. i utpād dravyane āshraye nathī. e utpanna
thayo (paryāy) ī dravyane āshraye nathī. samakit je utpanna thayun e dhruvane āshraye nathī. āhā...hā...hā!
samajāy chhe? āvun badhun kyān mumbaīmān? bahu mārag bāpā! ā to bhagavān! digambar santoe gajab
kām karyān chhe!! kevaḷagnānīnā kevaḷagnān reḍayān chhe! āvī vāt kyāy nathī. keṭalākne duḥkh lāge! paṇ
shun thāy? bāpu, ā vāt sāmbhaḷavā digambarone ya maḷatī nathī!
(shrotāḥ) digambaronā to gharamān paḍayun
chhe...! (uttaraḥ) gharamān ja, gharamān paḍayun chhe ne ā (vītarāgatattva). sanskr̥it (ṭīkāmān) paḍayun chhe tyānthī
kāḍhayun chhe ā!
“bhaṅg–utpād–dhrauvya (svarūp) lakṣhaṇ (nijā sva dharmo vaḍe ālambit chhe.” sanskr̥itamān
chhe ne bhāī! (juo ṭīkāmān) भङ्गोत्पादध्रौव्यलक्षणेरात्मधर्मेरालम्बिताःkyān āvī vāt chhe? juo
to kharā! amr̥utachandrāchārya! āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) enun je traṇ-utpād-vyayane dhrauvya traṇ paryāyamān chhe. ane ī traṇ paryāyone
āshraye chhe. āhā...! paṇ ī paryāy utpanna thāy chhe tene vyayane dhrauvyanī apekṣhā nathī. samyagdarshananī
paryāy utpanna thāy, potānā dharamane avalambīne thāy chhe. āhā... hā! paryāy dravyane āshraye kahyun paṇ
āshrayano artha ene emān choṇṭe chhe em nathī. āhā... hā!
भूदत्थमस्सिदो खलुī paryāy je
thaī, ī potānā avalambane thaī chhe. bhale lakṣha tyān gayun paṇ (tene) avalamban potānun chhe. āhā...
hā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “bīj, aṅkur ane vr̥ukṣhatvanī māphak. jem anshī evā vr̥ukṣhanā bīj–
aṅkur–vr̥ukṣhatvasvarūp traṇ ansho bhaṅg–utpād–dhrauvyasvarūp nij dharmo vaḍe ālambit ekīsāthe ja
bhāse chhe.”
ī vr̥ukṣhano dākhalo āpyo.

Page 307 of 540
PDF/HTML Page 316 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 307
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tem anshī evā dravyanā naṣhṭa thato bhāv, ūpajato bhāv, ane
avasthit raheto bhāv e traṇ ansho bhaṅg–utpād–dhrauvyasvarūp nij dharmo vaḍe ālambit ekīsāthe
ja bhāse chhe.”
āhā...hā! samajāṇun kāī? shāntithī samajavā jevī vāt chhe bāpu! ā koī vāratā
nathī! āhā...hā! gahan svabhāv! dravyano tene paryāyano gahanasvabhāv!! je bhagavāne joyo, ane
vāṇīmān āvyun! ke bhāī...! tun dharam karavā ichchhato ho to ī dharamanī paryāyathī thāy, ī paryāyane
avalambane (thāy.) dev-gurune avalambane nahīn, mandirane avalambane nahīn, devadarshanane avalambane nahīn.
āhā... enā vyay ke dhrauvyane avalambane (paṇ) nahīn. e’ mīṭhālālajī! (shrotāḥ) shun samajavun
āmān?
(uttaraḥ) e badhun...! āhā... hā! paṇ emān kahyun ne ī paryāyakartā svatantrapaṇe lakṣha kare chhe
ī!! ī potāne (bhūlī) lakṣha kare chhe ī (enun). āhā... hā... hā! jhīṇī vāt bahu bhāī! sarvagna
vītarāg, parameshvar! jineshvar deve kahelun tattva, je rīte chhe e rīte na samaje, tyān sudhī enī (draṣhṭi
viparīt chhe!) . viparītatā māṭe nahīn tyān sudhī e bhūl maṭe nahīn. chorāshīnā avatār! marīne
jāīsh kyān’ka!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tem anshī evā dravyanā, naṣhṭa thato bhāv.” vyay “ūpajato bhāv”
utpād “avasthit raheto bhāv” dhrauvya, samay tene te ja. e traṇ ansho bhaṅg–utpād–dhrauvyasvarūp
nij dharmo vaḍe.” vyay nij dharam vaḍe ālambit, utpād nij dharam vaḍe ālambit, dhrauvya nij dharam
vaḍe ālambit
“ekīsāthe ja bhāse chhe.” bhāṣhā to sādī chhe paṇ have bhāv to chhe ī chhe! jagatanā
nāthanun (tattva) gambhīr!! enī gerahājarīmān goṭā ūṭhayā badhā atyāre! (loko kahe) bhagavānanā
darshanathī niddhatta ne nikāchit karam maṭe. thāy. hāy! a... hā... hā... hā! (vaḷī kahe) dharamanā kāraṇo
chhe. vedan (sātame thāy.) bhedano moṭo vaibhav dekhe ane thāy? āhā... hā! e badhī apekṣhāo chhe.
e vakhate (nimitta) shun hatun te (shāstramān) samajāve chhe. thāy chhe dharamanī paryāy, chāhe to
samakitanī, ne āhe to chāritranī ne chāhe to kevaḷagnānanī te ja samaye te paryāy tenā (-utpādane)
avalambīne thāy chhe. vyayane dhrauvyane (paṇ) avalambīne nahīn. parane avalambīne to nahīn. (ja). ek
samayamān thāy to lakṣha (paramān) kyān gayun hoy? samakitano utpād be prakāre (kahyo chhe ne...) ī be
prakār gaṇāy (nisargaj ne adhigamajā paṇ thyun chhe potānun nisargaj te. e samayano je samay chhe e
samaye ja ālamban chhe. ī paryāy potāne ālambīne thaī chhe. āhā... hā! chāhe to samakit kevaḷī ke
shrutakevaḷīnī samīp thāy, e paryāy paṇ potāne avalambīne (ja) thāy chhe. āhā... hā! evā
dākhalā shāstromān āpe ke āmān ā lakhyun ne āmān ā lakhyun chhe! have ī to gnān karāvavā, bāpu
tane khabar na maḷe! āhā...hā! vastu chhe. padārtha chhe ī gambhīr chhe!! ane ī padārthano bharoso
āvavo ī paryāy chhe (navī). ane e paryāy pachhī dravyanī chhe. āhā...hā! ī ahīnyān pahelī
paryāyane (svatantra) kahe chhe!

Page 308 of 540
PDF/HTML Page 317 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 308
(ahīnyān kahe chhe keḥ) tem “anshī evā dravyanā, naṣhṭa thato bhāv.” naṣhṭa eṭale pūravanī
paryāyano-mithyātvano nāsh, achāritrano nāsh, “ūpajato bhāv.” samakitano bhāv, chāritrano bhāv
“avasthit raheto.” sadeshapaṇe raheto - e traṇ ansho bhaṅg–utpād–dhrauvyasvarūp e traṇ ansho bhaṅg
(vyay) utpād (utpanna) dhrauvyasvarūp (sadrash ṭakato)
“nij dharmo vaḍe.” svatantra shaktithī, potānā
svabhāvathī “ālambit ekīsāthe ja bhāse chhe.” āhā... hā! āvī vāt have kyān! kriyākāṇḍ karo ne
bahāranī vātun ānāthī thāy ne ānāthī ya thāy. paradravyathī paradravyamān thāy ne...! āhā... hā! e
to kyāy vāt rahī thaī. ahīnyān to svadravyanun dhrauvya chhe ethī utpād thāy emey nathī. (shrotāḥ)
upayog to potāthī ja thāy ne...!
(uttaraḥ) utpād, utpādathī thāy em kahe chhe parathī thāy e to
prashna ja nahīn, paṇ svamāny - traṇ anshomān ek ansh bījā anshonā kāraṇe nahīn. āhā... hā! ‘evun
ī sat chhe, sat ne hetu – bījun nimitta hoī shake nahīn.’ āhā... hā! gajab vāt karī chhe!!
(kahe chhe) āpaṇe vañchāī gayun chhe pahelun ā badhun. pharīne hāle chhe. “nij dharmo vaḍe.” ek -
ek potānā dharam vaḍe, “ālambit” paṇ “ekīsāthe ja bhāse chhe.” samay to ek ja chhe.
āhāhā... hā... hā... hā! utpādano samay, vyayano (samay) dhrauvya (no samay) samay to ek ja
chhe. chhatān traṇe potapotāne avalambane thayelān paṇ ekīsāthe traṇ bhāse chhe. ek samayamān traṇ bhāse
chhe. āhā... hā! have āvun satya chhe, khyālamān na āve, samajāy nahīn to e... sonagaḍhavāḷā
vyavahārano lop karī nākhe chhe (em būmo pāḍe!) have ī sāmbhaḷane bāpā! vyavahāranī to ahīnyān
vāte ya nathī have, ke rāg (shubh) hoy to samakit thāy ne mand kare ne, devabhakti kare ne to thāy
e to ahīnyān prashna ja nathī!
ahīnyān to (kahe chhe) dharamanī paryāy thāy, e pūravanā vyayanī apekṣhāthī thāy eme ya nathī.
dharamanī paryāy thāy ī dhrauvyanā ālambane-āshray chhe-eno āshraye chhe māṭe paryāy thaī eme ya
nathī. āshray vyavahārathī kahevāmān (āve chhe) ām lakṣha phare chhe (dhrauvya taraph lakṣha thāy chhe) ethī
em kahevāmān āve chhe. āhā... hā!
“parantu jo (bhaṅg–utpād–dhrauvya anshonān nahīn mānatān.” ansh
traṇ chhe em ī traṇ anshone nahīr mānatān (1) bhaṅg. (2) utpād ane (3) dhrauvya dravyanān ja
mānavāmān āve.”
dravyamān ja mānavāmān āve āhā... hā! “to badhun ya viplav pāme.” andhādhūndhī
thāy, ūthalapāthal, (athavā) goṭāḷo, virodh thāy. āhā... hā! heṭhe chhe ne...? (phūṭanoṭamān are...
re! āhā... hā! chorāshīnā avatār! ek ekamān anant avatār karyā bāpu! e samakit vinā
eno-bhavano abhāv nahīn thāy. āhā... hā!
(vītarāgī karuṇāthī kahe chhe) e lākh kriyā kare vrat ne tap, bhagavānanā bhajan ne karoḍonā

Page 309 of 540
PDF/HTML Page 318 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravāchano 309
dān ne karoḍo mandir banāve, bhagavānanun bhajan kare णमो अरिहंताणं... णमो अरिहंताणं... णमो
अरिहंताणं... e sab (badho) rāg chhe. rāg enā samaye thāy chhe. rāg je thāy chhe e enā
(potānā) avalambane thāy chhe, rāgane paranun avalamban to nathī-karamanun avalamban-rāg thyo māṭe
enun avalamban (hashe) em to nathī. āhā...hā! paṇ rāgane pūrvanā vyay ke dhrauvyanun avalamban
nathī. ahīnyān to pokār ī karyo chhe badho (svatantratāno) ratanachandajī to em lakhyā kare chhe dravyakarmane
laīne thayun, dravyakarmane laīne thayun! ahā...hā! are! bhagavān bāpu! shānta thā bhāī! ā to
ahīnyān koī kalpit gharanī vāt nathī. ā to vastunun svarūp evun chhe. evun paramātmā! santo! varṇave
chhe. ene tāre besāḍavun joīe!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “bhaṅg, utpād ane dhrauvya dravyanān ja mānavāmān āve, to badhuy
viplav pāme.” viplav thāy (eṭale) goṭāḷo ūṭhe. “te ā pramāṇeḥ (1) pratham, jo dravyano
ja bhaṅg mānavāmān āve, to kṣhaṇabhaṅgathī lakṣhit.”
kṣhaṇamān ja dravyano nāsh thaī jāy. āhā...
hā! “kṣhaṇabhaṅgathī lakṣhit sarva dravyono ek kṣhaṇamān ja sanhār thavāthī dravyashūnyatā āve athavā
satno uchchhed thāy.”
kṣhaṇabhaṅgathī lakṣhit sarva dravyono ek kṣhaṇamān sanhār thaī dravyashūnyatā (eṭale)
dravyano abhāv thāy. shun kīdhun ī? utpād-vyay ne dhrauvya jo dravyanā mānavāmān āve, (arthāt)
dravyanā utpād-vyay-dhrauvya mānavāmān āve, to dravyano utpād ne dravyano vyay thatān dravyano vyay thatān
dravyano ja nāsh thaī jāy, ane dravya no’ tun ne utpād (thī) dravya thyun em thaī jāy. āhā... hā!
samajāṇun kāī...?
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “(jo) dravyano ja bhaṅg (vyay) mānavāmān āve.” vyayathī upāḍayun chhe
ne bhāī...! “to kṣhaṇabhaṅgathī lakṣhit sarva dravyono ek kṣhaṇamān ja sanhār thavāthī dravyashūnyatā
āve.”
ek bol. emān ne emān bījo bol have “athavā satno uchchhed thāy.” āhā... hā!
‘sat’ chhe teno nāsh thaī jāy. bhaṅg nām vyay, jo paryāyano mānavāmān āve to to vāndho nahīn (te
to barābar chhe) paṇ jo dravyano bhaṅg mānavāmān āve to dravya sat chhe teno nāsh thaī jāy. āhā...
hā! āvun chhe (vastusvarūp!) māṇaso madhyastha thaī svādhyāy karatā nathī. (ane jo) svādhyāy kare
to potānī draṣhṭi rākhīne kare. shāstranī draṣhṭithī samajeto barābar chhe. shāstra shun draṣhṭi kare? enī draṣhṭi
māne - e draṣhṭie artha kare! (potāno ahaṅkār draḍh thāy e rīte artha kare!) are... re! anantakāḷ
thayo... (em ne em) āhā... hā! ahīnyān karoḍapati! abajopati! māṇas hoy, e (marīne)
bījī kṣhaṇe ja are... re! māns ādi khātān hoy to to narake jāy. māns ne dāru no khātān hoy ne
hoy abajopati e marīne tiryañchamān jāy. ūndaraḍī thāy, bakarī thāy, hen! mindaḍī thāy, bhūṇḍ thāy
āhā... hā! tiryañch yoni! āhā...! ā to vastunun svarūp chhe! tun tārā abhimānamān satne na
sāmbhaḷ ane satne na besāḍ (abhiprāyamān) ane (satne na mān) tun svatantra chhe!

Page 310 of 540
PDF/HTML Page 319 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 310
(kahe chhe) āhā... hā! ī mithyātva-shraddhā chhe e paṇ ene utpanna thavāno eno avasar chhe.
ane mithyātvanā utpannane pūrvanā mithyātvanā vyayanī paṇ apekṣhā nathī. āhā... hā! athavā to ī
samyagdraṣhṭi chhe ane pachhī pāchhī viparīt draṣhṭi thaī āhā...! ā ām na hoy, ām hoy
(abhiprāy pharyo) to e mithyātvane pūrvanā vyayanī apekṣhā nathī. āhā... hā! ene dhruvanī apekṣhā
nathī. āhā...hā...hā! amr̥ut reḍayān chhe! amr̥utachandrāchārye! digambar santo! gyā paṇ jīvant (vāṇīne)
mūkī gyā! e jīvatā jayot laī gyā jīvatā chhe! āhā...hā! bhale svargamān gyā paṇ enī
jīvanajayot jāgatī paḍī chhe (eṭale dhruv chhe.) āhā...hā! ā rīte ame jīvyā’tā em kahe chhe.
āhā...hā! amārī dharamanī - chāritra paryāy, e vrat-dayā-dānanā vratamānthī e chāritra paryāy thaī
nathī. āhā...hā! ane ī chāritraparyāy, no’ tī ne thaī māṭe ene dhruvano ādhār chhe em nathī.
ane chāritraparyāy thaī, pūrve achāritra hatun teno vyay thaīne (ā chāritra) thyun - thāy to em-
paṇ enī apekṣhā nathī. āhā...hā! samajāṇun?
(kahe chhe keḥ) ā to charchā kare chhe ke shāstronā lakhāṇ ghaṇā āvyā. e to olāmān nathī
āvatun? ‘tattvārthasūtramān’ samyaktva bandhanun kāraṇ chhe lyo! samyaktva te bandhanun kāraṇ kahyun! kem kahyun?
(‘ā kathan’) tattvārthasūtramān chhe. ī to samakit. jīvane (nirmaḷatānī sāthe) rāgano bhego bhāv chhe
ī bandhanun kāraṇ chhe. paṇ samakit sahit sarāg kahyun chhe to tattvārthasūtramān! sātāvedanīy bandhāy ī
sarāgathī bandhāy. (sāthe rahel rāgathī bandhāy) sātāvedanīy. āhā...! ane devanun āyu bandhāy ī
sarāg samakitathī bandhāy evo pāṭh chhe. (shāstramān) have eno artha na (samaje ne vād-vivād kare!)
ane juo ā sarāg samakit (kīdhun) chhe. are! bāpu, e to rāg to rāg ja chhe, samakit sāthe
vartato rāg chhe māṭe sarāg samakit kahyun, paṇ samakit to samakit ja chhe ī sarāg chhe ja nahīn
(vītarāg ja chhe.) ane samakitathī bandh chhe ja nahīn. āhā...hā! e to ‘puruṣhārthasiddhi (upāy)’ mān
kahyun traṇ gāthā laīne ‘jeṭale anshe samyagdarshan chhe e abandh chhe. jeṭale anshe rāg chhe eṭale anshe
bandh chhe. jeṭale anshe gnān chhe teṭale anshe abandh chhe, jeṭale anshe gnānamān (gnān sāthe dekhāto) rāg chhe
teṭale ansh bandh chhe. jeṭale anshe chāritranā - arāg pariṇām chhe ī abandh chhe. te vakhate jeṭale anshe
rāg chhe te bandhanun kāraṇ chhe. e badhī judī judī apekṣhāo chhe. āhā...hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) (1) pratham, jo dravyano ja bhaṅg mānavāmān āve to kṣhaṇabhaṅgathī
lakṣhit.” kṣhaṇamān badhun nāsh thaī jāy. “sarva dravyono ek kṣhaṇamān ja sanhār thavāthī dravyashūnyatā
āve athavā satno uchchhed thāy.” chhe teno nāsh thāy. (shun kahyun?) kṣhaṇamān nāsh thaī jāy ane
sat chhe teno nāsh thāy. āhā...hā! ī ek bol chhe hon be thaīne. have
(ra) “jo dravyano ja utpād
mānavāmān āve.” vastu ja utpanna thāy em mānavāmān āve (eṭale) paryāy utpanna thāy em na
mānavāmān āve (paṇ) vastu ja utpanna thāy em mānavāmān āve “ to samaye samaye thatā

Page 311 of 540
PDF/HTML Page 320 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 311
utpād vaḍe chihnit.” (chihnit) eṭale lakṣhaṇavāḷān. “evān dravyone pratyekane anantapaṇun āve.”
āhā... hā! to to samaye samaye utpād thāy to evān anant dravyo utpanna thāy. e ek dravya chhe ne
ā jo dravya ja utpanna thāy, pahele samaye, bīje samaye utpād em anant - anant dravyo utpanna
thāy. āhā... hā... hā! jarī ākarī vāt chhe! jineshvaradev! trilokanāth! paramātmāno mārag koī
judo!! atyāre to goṭo ūṭhayo chhe samprakāyamān to! ane ā vāt āvatān lokone (thaī paḍayun ke)
e ya ekānt chhe! rāmajībhāī ke’ tā’ tā ek phere ekānt kahevānī ṭhīk (gatakaḍun) lokoe gotī
kāḍhayun chhe! are, are! bhāī, vichārane bāpā! bhāī! tun ekānt shun (samajīne) kahe chhe? āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “jo dravyano ja utpād mānavāmān āve to samaye samaye thatā utpād
vaḍe chihnit evān dravyone pratyekane.” utpādanā lakṣhaṇathī enā dravyone anantapaṇun āve, ek dravya
anant dravya rūpe thaī jāy. kāraṇ ke ekasamaye dravya utpanna thayun, bīje samaye bījun dravya utpanna thayun,
trīje samaye dravya utpanna thayun em anant samaye anant dravya utpanna thāy. āhā... hā! “anantapaṇun
āve” (arthāt – athavā samaye samaye thato utpād jenun chihna hoy evun darek dravya anantadravyapaṇun
pāme.) ”
eno artha karyo. have bījā artha “athavā asatno utpād thāy.” nathī teno utpanna
(utpād) thāy. āhā... hā! sasalāne shīgaḍān nathī jagatamān, e utpanna thāy. nathī e utpanna thāy.
āhā... hā... hā! be vāt (bol thayā.) have
(3) jo dravyanun ja dhrauvya mānavāmān āve.” dravyanun ja
dhrauvya eṭale dhrauvyapaṇun em mānavāmān āve “to krame thatā bhāvonā abhāvane līdhe.” ekalo dhrauvya
mānavāmān āve to utpanna ne vyay krame thanārā “bhāvonā abhāvane līdhe dravyano abhāv āve
athavā kṣhaṇikapaṇun thāy.”
samaye-samaye thatā vyatireko enā abhāvane līdhe (anvay) dravyano
abhāv thāy. āhā... hā! utpād, vyay ja na māne ane ekalun dhrauvya ja māne to utpād-vyay vinā
dravyano nāsh thaī jāy. (eṭale) dravyano abhāv thāy. kemake utpād-vyay vaḍe dravya chhe em jaṇāy
chhe. dravya chhe (ī anvay chhe) vyatirek vaḍe ī anvay jaṇāy chhe. anvay vaḍe anvay jaṇātun nathī. jo
āne dhrauvya ekalun ja kaho, (tethī) vyatireko eṭale bhinna bhinna avasthā ātmāmān (dravyomān) rahī
nahīn, avasthāthī te jaṇāy evun no rahyun nahīn “to krame thatā bhāvonā abhāvane līdhe dravyano
abhāv āve athavā kṣhaṇikapaṇun thāy.”
āhā... hā! ākarun kām chhe.! have mumbaī jevāmān āvun māṇḍe
to badhe kolāhal thāy! kāī samajāy nahīn kaheshe! āhā... hā! (lokone) bhāv āve amuk
amukamān paṇ ek ek akṣharano ke līṭīno artha karatān! āhā... hā! ā to siddhānt chhe! bhagavānane
shrī mukhe nīkaḷelo (‘ā to siddhānt chhe!) ‘omkār dhvani sūṇī artha gaṇadhar vichārai, rachī āgam
upadesh, bhavi jīv sanshay nivārai. āhā... hā! e vāṇī chhe!

Page 312 of 540
PDF/HTML Page 321 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 312
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “jo dravyanun ja dhrauvya mānavāmān āve to krame thatā bhāvonā abhāvane
līdhe.” ek pachhī ek, ek pachhī ek em krame thatā bhāvo utpād-vyay, utpād-vyay e no abhāv
thatān “dravyano abhāv āve.” dravyano ja nāsh thāy. āhā...hā...hā! “athavā kṣhaṇikapaṇun thāy.”
dravyanun kṣhaṇikapaṇun kahevāy. āhā...hā! utpād-vyayane na māne to dhrauvya kṣhaṇik thaī gayun! kṣhaṇik to
utpād-vyay paryāy chhe, eno abhāv māne to dravya pote kṣhaṇik thaī gyun! āhā... hā! vastunun svarūp
je rīte chhe, e rīte ahīnyān kahevāmān āve chhe. e rīte jāṇīne pachhī ātmā taraph vaḷe tyāre tene
dharamanī dashā utpanna thāy, em vāt chhe. āhā... hā! chhatān ī vaḷe chhe ī paṇ svatantrapaṇe vaḷe chhe.
āhā... hā! e utpād utpādane āshraye chhe. ām kahe
‘भूदत्थमस्सिदो खलु सम्मादिट्ठि हवदि
जीवो’ (‘samayasār’ gāthā-11) ahīnyān kahe ke ī samyak draṣhṭino utpād, dhruvane āshraye ne dhruvane
kāraṇe nathī. āhā... hā! dhruvanun kāraṇ nathī. ā vāt kyān’ ya chhe nahīn āvī! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “māṭe utpād–vyay–dhrauvya vaḍe paryāyo ālambit ho shun kahe chhe?
utpād-vyay ne dhrauvya ī paryāy vaḍe ālambit ho. ene paryāyano āshray chhe - ene traṇane paryāyano
āshray chhe. (eṭale paryāy, paryāyanā āshraye chhe.)
“ane paryāyo vaḍe dravya ālambit ho.”
paryāyo pachhī dravyanī chhe. ‘ahan’ ene ālambe chhe, ālambit chhe. āhā... hā! “jethī ā badhuy ek
ja dravya hoy.”
traṇe thaīne - utpād-vyay-dhrauvya thaīne ek dravya chhe. āhā...! utpādano ek ansh
(te) dravya nahīn, vyay (no ansh paṇ) dravya nahīn. dhrauvya ek ansh (te) dravya nahīn. āhā... hā...
hā! ā kāī haḷadarane gāṇṭhiye gāndhī thavāy evun nathī evī jhīṇī vāt chhe. ā! āhā... hā! are...
re chorāshīnā avatār! kyān kyān utpanna thayo? ane hajī samajashe nahīn ne samyagdarshanane māṭe prayatna
nahīn kare ne (to) kyān jaīne utpanna thashe bāpu! koī ajāṇyā pradeshamān pāñjarāpoḷ nathī! tyān
māshībā beṭhī nathī! āhā... hā! ajāṇyā khetare, ajāṇyā jāḍe, ajāṇyā (ṭhekāṇe) īyaḷ thāy.
āhā... hā! tiryañch thāy ne...? īyaḷ thāy, vīñchhī thāy, sarap thāy, vaḷī marīne pachhī āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) bhāvārtha - sādī bhāṣhāmān, paṇḍitajīe karyo (chhe.) “bīj, aṅkur ane
vr̥ukṣhatva.” vr̥ukṣhatva hon, vr̥ukṣha nahīn. bīj-utpād, aṅkur-vyay, vr̥ukṣhatva-dhrauvya “e vr̥ukṣhanā ansho chhe.”
vr̥ukṣhatva (ādi) paṇ vr̥ukṣhanā ansho chhe. āhā... hā! vr̥ukṣhatva paṇ vr̥ukṣhano ansh chhe, bīj paṇ vr̥ukṣhano
ansh chhe, aṅkur paṇ vr̥ukṣhano ansh chhe. āhā... hā! “bījano nāsh, aṅkurano utpād ane vr̥ukṣhatvanun
dhrauvya (dhruvapaṇun) ”
juo! dhrauvyano artha karyo chhe ne... (kaunsamān) dhruvapaṇun em. “traṇe ekīsāthe
chhe.”
ekasamayamān chhe. “ā rīte nāsh bījane āshrit chhe.” nāsh bījane āshrit chhe. bīj nāsh
thāy chhe ne...! “utpād aṅkurane āshrit chhe.” aṅkur utpanna thāy chhe

Page 313 of 540
PDF/HTML Page 322 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 313
ne...! “ane dhrauvya vr̥ukṣhatvane āshrit chhe.” āhā... hā... hā! “nāsh–utpād–dhrauvya bīj–aṅkur–
vr̥ukṣhatvathī bhinna padārtharūp nathī.” e aṅkuranī utpatti, bījano nāsh ane vr̥ukṣhapaṇānun rahevun ī vr̥ukṣhathī
bhinna nathī. “māṭe ā badhāy, ek vr̥ukṣha ja chhe.” e draṣhṭānt kīdho. (have siddhānt kahe chhe.) “e ja
pramāṇe”
(draṣhṭānt kīdho) lokone samajāy māṭe. āhā... hā! “naṣhṭa thato bhāv.” darek dravyano vyay
thato bhāv. “ūpajato bhāv” utpanna thato bhāv, “ane ṭakato bhāv e dravyanā ansho chhe.” vastunā
traṇ i ansho chhe. āhā... hā! ā anshī ne ansh ne... (vaḷī samajavun) ā chopaḍāmān āve chhe.
āhā... hā! ā anshīne anshane... (vaḷī samajavun) ā chopaḍāmān āve nahīnne sāmbhaḷavāmān āve
nahīn. (ā sheṭh rahyā) chopaḍāmān āve chhe? tamārā nāmāmān āve chhe? (ā sheṭh rahyā ene dhandho ya
moṭo chhe!) āve chhe (ā vāt) kyāy?
(shrotāḥ) kyāthī āve, tyān kyān chhe (ā vāt!)
āhā...hā...hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “e ja pramāṇe naṣhṭa thato bhāv, ūpajato bhāv, ane ṭakato bhāv e
dravyanā ansho chhe.” have ene spaṣhṭa karī nākhyun. olun (ṭīkāmān) “nij dharmo vaḍe ālambit” hatun
ne andar. enun spaṣhṭa karyun (chhe.) ke
“naṣhṭa thatā bhāvano nāsh.” āhā... hā! naṣhṭa thatā bhāvano
nāsh “ūpajatā bhāvano utpād ane ṭakatā bhāvanun dhrauvya ekīsāthe chhe.” chhe? have enun spaṣhṭa karyun.
“ā rīte nāsh naṣhṭa thatā bhāvane āshrit chhe.” āhā... hā! shun kīdhun? mithyātvano nāsh,
mithyātvanā nāshane āshrit chhe. āhā... hā... hā! māṭīno piṇḍ chhe, eno vyay thaīne ghaḍo thāy chhe.
paṇ e vyay piṇḍane āshrit chhe. māṭīnā piṇḍano vyay e māṭī (dravya) ne āshrit nahīn ne e
ghaḍāno utpād thayo ene āshrit nahin. āhā... hā! āvun chhe! ā nāsh naṣhṭa thatā bhāvane āshrit
chhe, joyun? vyay, vyayane āshrit chhe. āhā... hā... hā! utpād, ūpajatā bhāvane āshrit chhe. darek
dravyanā samaye - samaye je avasare (utpād thavānā) te ja pariṇām thāy, te utpād, utpādane
āshrit chhe. āhā... hā! koī em kaheḥ ke agiyār me guṇasthāne to karmano uday nathī, have jayāre
karmano uday āve tyāre ī agiyārame guṇaṭhāṇethī heṭhe āve. ba2ābar nathī? agiyāramethī heṭhe āve
chhe, ī to dhyān to andar chhe. heṭhe āve chhe shene laīne? uday āvyo rāgano (karmano) māṭe? enī
ahīnyān nā pāḍe chhe. āhā... hā... hā e agiyāramethī je lobhano uday āvyo, e eno uday
āvavāno - utpād thavāno teno avasar hato. ane te utpādane karmanī to apekṣhā nathī, paṇ tene
vyay ne dhrauvyanī paṇ apekṣhā nathī. āhā... hā... hā! e sūjanamallajī! sāmbhaḷ‌yun’ tun nyān koī
di’? nahīn! ā jūnā digambar chhe badhā! ā hā... hā... hā!
(shrotāḥ) jūnā badhā kahevānā badhā...!
(uttaraḥ) sāchī vāt chhe. āvo mārag chhe ā! digambar jain dharam eṭale shun? āhā... hā... hā!
(sanātan satya dharma!)
digambar dharam ī em kahe chheḥ ke utpād, utpādane āshraye chhe. mithyātvano utpād,

Page 314 of 540
PDF/HTML Page 323 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 314
samakitano utpād, ek paramāṇumān chār (guṇ chīkāsh) paramāṇunī paryāyano utpād, ane chha-chha
(guṇ chīkāsh) paryāyano pāchho utpād e vakhate pote (potāthī) utpād chhe e badhā utpād
utpādanā āshraye chhe. juo! chha vāḷo (paramāṇu) hato te ā chār (guṇ chīkāsh) vāḷo paramāṇu
(tene maḷ‌yo) māṭe ahīnyān chha guṇ (chīkāsh) vāḷo thyo em nathī. āhā... hā!
द्वयधिकादिगुणानां तु (tattvārthasūtra’ a. pa. sūtra-36) āve chhe ne...! (arthaḥ– be adhik guṇ
hoy evā prakāranā guṇavāḷā sāthe ja bandh thāy chhe.) tattvārthasūtra’ mān guṇ adhik be, ene laīne
(bandh) thāy evo pāṭh chhe e to ene (namittanun) gnān karāvyun chhe! ī chāraguṇanī chīkāshanī
paryāyavāḷo paramāṇu, chha guṇanī chīkāshavāḷā paramāṇunī paryāyane laīne ī chāraguṇ chīkāsh chhaguṇanī
chīkāsh thaī chhe em nahīn. e avasare chhe guṇ (chīkāsh) - ī guṇ eṭale paryāy hon? (e)
chhaguṇanī paryāyano utpād chhe te utpādane āshraye chhe. parane āshraye nathī, jyān jeno vyay thyoene
āshraye nathī, paramāṇune āshraye nathī - dhruvane āshraye nathī. āhā... hā! madhyastha thaī ekavār
sāmbhaḷe! be-chār di’ - āṭh di’ pachhī em (abhiprāy) āpe pachhī ke ā āvā chhe ā!
(shrotāḥ) loko em kahe chhe ke sāmbhaḷavā jaīe ne to kān pakaḍāve! (uttaraḥ) āhā... hā... hā...
hā! āhā...! hā, em kahe chhe nahīn... kān... jī chhe ne... kān pakaḍāve kahe chhe! kān... jī (eṭale)
hā, hā. ahīn kānajīey nathī ne kāī nathī ahīn to ātmā chhīe. hen? kahān, kān pakaḍāve! (em
loko bole chhe) ke nyān jāīe te hā paḍāve, pharī jaīe (chhīe!) ek bāī kahetī’ tī ke enī
pāse javun nā. ā ashokanā mā ne bāp lyone...! eno bāp uddyāṭan ṭāṇe āvyo’ to enī mā
no’ tī āvī. e nyān gaī’ tī bhāvanagar. e nyān āpaṇe javun nahīn nyān chhokaro pharī gyo ākho.
a... hā! nyān jāyane badhān pharī jāy! jādugar lāge nyān kanīk! āvī vāt kare (ajāṇ loko!)
āhā... hā! ī to vītarāgano mārag ja jādugar chhe bāpu! enī jādu vītarāganā māraganī!!
āhā... hā! (koī viralā jāṇe.)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ā rīte nāsh naṣhṭa thatā bhāvane āshrit chhe, utpād ūpajatā
bhāvane āshrit chhe, ane dhrauvya ṭakatā bhāvane āshrit chhe; nāsh–utpād–dhrauvya te bhāvothī bhinna
padārtharūp nathī.”
shun kīdhun? nāsh, utpād ne dhrauvya e tenā bhāvothī judun nathī. āhā... hā! eno
bhāv potāno utpādano bhāv utpādarūpe bhāv chhe. vyayano vyayarūpe bhāv chhe, vyay kāī ochho nathī.
vyay (sat chhe.) sat ‘saddravyalakṣhaṇam’ kīdhun chhe ne...! (‘tattvārthasūtramān’)
उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तं
सत् kīdhun chhe. vyayane paṇ sat kīdhun chhe. abhāvanun kahyun paṇ sarvathā abhāv nathī thato.’ e vyay
thaīne dravyamān jāy chhe. māṭe vyayane paṇ sat kīdhun chhe. ā... re...! traṇey sat!!
उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तं ane सद्द्रव्यलक्षणम (‘tattvārthasūtra. a. pa. sūtra 30, 29) āhā... hā...
hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “nāsh–utpād–dhrauvya te bhāvothī bhinna padārtharūp nathī.”

Page 315 of 540
PDF/HTML Page 324 of 549
single page version

gāthā – 101 pravachanasār pravachano 31p
vaḷī te bhāvo paṇ.” utpād-vyayane dhrauvya vaḷī te bhāvo paṇ, “dravyathī bhinna padārtharūp nathī.”
āhā... hā! shun kīdhun ī? potāno bhāv, potānā bhāvathī to bhinna nathī, potāno bhāv, potānā
bhāvathī bhinna padārtha nathī, paṇ pachhī kahe chhe ke ī traṇey je bhāv chhe e dravyanā chhe.
“dravyathī bhinna
padārtha (rūp) nathī.” āhā... hā! pahelān em kahyun keḥ darek dravyanā utpād-vyay-dhrauvya chhe ī to
samay-samayanā chhe, e potāpotānā bhāvathī chhe, ī bījānā bhāvathī nathī. ane pachhī kahe chhe ke ī
traṇey bhāvo (je) paryāyanā chhe ethī paryāy te te samay potapotāne kāraṇe chhe vyayane kāraṇe
utpādane utpādane kāraṇe dhrauvya em nathī. paṇ e traṇey padārtho dravyathī bhinna nathī. āhā... hā!
dravyanā e chhe. ā..hā..hā..hā!
“māṭe ā badhāy, ek dravyaj chhe.” joyun? e badhāy ek dravya ja
chhe. āhā...hā!
(kahe chhe) āvī ṭīkā karatī vakhate, santonī keṭalī draṣhṭine! āhā! diṅgabar muni!! jaṅgalamān
vasatā amr̥utachandra āchārya! nagna, e morapīñchhī, kamaṇḍaḷ paḍayun hoy, enī kāī paḍī nathī, āhā... hā!
lakhavā ṭāṇe lakhāṇun, e paṇ nyān paḍayā rahe, pāchhaḷathī (bhegān kare) pote vayā (chālyā) jāy!
pāchhaḷ khabar paḍe ke a mahārāj (lakhe chhe) ī vānse jāy. (bhegān kare) āhā... hā! vītarāgī muni
hatā! lakhelā tāḍapatra hoy ī to tyān ne tyān paḍayā rahe! āhā.. hā! ī ṭīkānī paryāy thaī
akṣharonī, i utpād, utpādathī thyo chhe. e ā akṣharanī utpatti je chhe e kalamathī nahīn, āchāryathī
nahīn, āchāryanā vikalpathī nahīn, rushanāīne (shāhī) ne māthe (tāḍapatranī) nahīn, ane ī utpatti
thaī te pūrvanā vyayane dhruvanī apekṣhāthī paṇ nahīn. āhā...hā...hā! āvī vāt!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “have” ā e gāthā bahu ūñchī chhe! ekaso be. ‘janmakṣhaṇ’ kaheshe.
āhā...! darek dravyane paryāyano janmakṣhaṇ chhe. darek dravyane paryāyano janamakṣhaṇ chhe. te samayano kāḷ chhe
tethī te utpanna thāy chhe. āhā... hā! darek vastune, paryāy utpanna thāy te teno samay chhe. utpattino
e kāḷ chhe. āhā... hā!
i visheṣh kahevāshe pachhī....

Page 316 of 540
PDF/HTML Page 325 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 316

have utpādādikano kṣhaṇabhed 1nirasta karīne teo dravya chhe em samajāve chheḥ-
समवेदं खलु दव्वं संभवठिदिणाससण्णिदट्ठेहिं ।
एक्कम्मि चेव समये तम्हा दव्वं खु तत्तिदयं ।। १०२।।

समवेतं खलु द्रव्यं संभवस्थिति नाश संज्ञितार्थैः ।
एकस्मिन् चैव समये तस्माद्द्रव्यं खलु तत्त्रितयम्।।१०२।।

utpād–dhrauvya–vināshasañgnit artha sah samavet chhe
ek ja samayamān dravya nishchay, tethī e trik dravya chhe. 102.
gāthā – 102
anvayārthaḥ- (द्रव्यं) dravya (एकस्मिन् च एव समये ) ek ja samayamān
(संभवस्थितिनाशसंज्ञितैः अर्थैः) utpād, sthiti ane nāsh nāmanā 2artho sāthe (खलu) kharekhar
(समवेत) 3samavet (ekamek) chhe; (तस्मात्) tethī (तत् त्रितयं) e 4trik (खलु) kharekhar
(द्रव्यं) dravya chhe.
ṭīkāḥ- (pratham shaṅkā upasthit karavāmān āve chheḥ) ahīn (vishvamān), vastunī je janmakṣhaṇ
hoy te, janmathī ja vyāpta hovāthī, sthitikṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na hoy (-judī hoy); je sthitikṣhaṇ
hoy te, bannenā antarāḷamān (arthāt utpādakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇanī vachche) draḍhapaṇe rahetī hovāthī,
janmakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na hoy; ane je nāshakṣhaṇ hoy te, vastu upajīne ane ṭakīne pachhī nāsh
pāmanī hovāthī, janmakṣhaṇ ane sthitikṣhaṇ na hoy. - ām dalīlathī vichāratān utpādādikano kṣhaṇabhed
hr̥udayabhūmimān ūtare chhe. (arthāt utpādano samay, sthitino samay ane nāshano samay bhinnabhinna
hoy, ek na hoy - em vāt hr̥udayamān bese chhe.)

1. niraratta karīne = dūr karīne; khaṇḍit karīne, nirākr̥ut karīne.
2. artho = padārtho. (87 mī gāthāmān samajāvyā pramāṇe paryāy paṇ artha chhe.)
3. samavet = samavāyavāḷun; tādātmyapūrvak joḍāyelun; ekamek.
4. trik = traṇano samudāy. (utpād, vyay ane dhrauvya e traṇano samudāy kharekhar dravya ja chhe.)

Page 317 of 540
PDF/HTML Page 326 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 317
(have uparanī shaṅkānun samādhān karavāmān āve chheḥ) e pramāṇe utpādādikano kṣhaṇabhed
hr̥udayabhūmimān to ja ūtare, jo dravya pote ja ūpaje chhe, pote ja avasthit rahe chhe (-ṭake chhe) ane
pote ja nāsh pāme chhe’ em svīkāravāmān āvatun hoy. parantu te to svīkāravāmān āvyun nathī.
paryāyonā ja utpādādik chhe (em svīkāravāmān ane siddha karavāmān āvyun chhe) ; tyān kṣhaṇabhed kyāthī
hoy? (na ja hoy.) te samajāvavāmān āve chhe.
jem kumbhār, daṇḍ, chakra (chākaḍo) ane dorī vaḍe karavāmān āvatā suskāranī hājarīmān, je
rāmapātranī janmakṣhaṇ hoy chhe, te ja mr̥uttikāpiṇḍanī nāshakṣhaṇ hoy chhe ane te ja banne 1koṭimān rahelā
māṭīpaṇānī sthitikṣhaṇ hoy chhe; tem antaraṅg ane bahiraṅg sādhano vaḍe karavāmān āvatā sanskāranī
hājarīmān, je uttar paryāyanī janmakṣhaṇ hoy chhe, tej pūrva paryāyanī nāshakṣhaṇ hoy chhe ane te ja banne
koṭimān rahelā dravyapaṇānī sthitikṣhaṇ hoy chhe.
vaḷī jem rāmapātramān, mr̥uttikāpiṇḍamān ane māṭīpaṇāmān utpād, vyay ane dhrauvya pratyekapaṇe
(ekek chhūṭāñchhūṭān) vartatā hovā chhatān trisvabhāvasparshī māṭīmān teo samastapaṇe (badhāy bhegān) ek
samayamān ja jovāmān āve chhe; tem uttar paryāyamān, pūrva paryāyamān ane dravyapaṇāmān utpād, vyay ane
dhrauvya pratyekapaṇe (ekek) vartatān hovā chhatān 2trisvabhāvasparshī dravyamān teo samastapaṇe (traṇe bhegān)
ek samayamān ja jovāmān āve chhe.
vaḷī jevī rīte rāmapātra, mr̥uttikāpiṇḍ ane māṭīpaṇāmān vartanārān utpād, vyay ane dhrauvya
māṭī ja chhe, anya vastu nathī; tevī ja rīte uttaraparyāy, pūrvaparyāy ane dravyapaṇāmān vartanārān utpād,
vyay ane dhrauvya dravya ja chhe, anya padārtha nathī. 102






1. koṭi = prakār. (māṭīpaṇun to piṇḍarūp prakāramān temaj rāmapātrarūp prakāramān - banne prakāramān rahelun chhe.)
2. trisvabhāvasparshī = traṇe svabhāvane sparshanārun. (dravya utpād, vyay ane dhrauvya e traṇe svabhāvane dhāre chhe.)