Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 22-06-1979; Gatha: 103.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 26 of 44

 

Page 318 of 540
PDF/HTML Page 327 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 318
pravachanaḥ tā. 22–6–79.
‘pravachanasār’ 102 gāthā. chhe ne...? adhikār chālyo gayo ghaṇo. dravya je rvastu chhe. ātmā ke
paramāṇu, emān ek ek samayamān, utpād-vyayane dhrauvya traṇ thāy chhe. to kahe chhe e utpād-vyay-
dhrauvyano kṣhaṇabhed (nirasta karīne) emān samayabhed nathī. ek dravyamān (je) utpād-vyayane dhrauvya chhe,
te ekasamayamān chhe. kṣhaṇabhed nathī. je samay utpādathāy, te ja samay pūrvano vyay thāy, dhrauvyapaṇe to
(ṭake chhe.)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “have utpādādikano kṣhaṇabhed nirasta karīne” (nīche phūṭanoṭamān juo
artha) nirasta karīne = dūr karīne; naṣhṭa karīne; khaṇḍit karīne; nirākr̥ut karīne. “teo dravya chhe em
samajāve chhe.”
traṇey thaīne dravya chhe. ā dravya pramāṇanun chhe. trikāḷī dravya je samyagdarshanano āshray chhe ī
nayanun dravya chhe. ane ā dravya chhe ī pramāṇanun dravya chhe. ām ākhī ye vastu chhe dhruv! e paṇ āmān
khyālamān āve, ane utpād-vyay khyālamān āve. beyanun gnān thāy e pramāṇ, paṇ jevun vastunun
svarūp chhe tevun gnān jo na kare, viruddha (gnān) kare to mithyādraṣhṭi thāy. ī (gāthā) aṭhāṇumān kahevāṇun
chhe. āhā... hā! āgamamān je rīte, vastunī maryādā kahī chhe ne jāṇavī chhe e rīte jo na māne to
parasamay chhe. mithyādraṣhṭi chhe. āhā... hā! ethī kahe chhe.
(shrotāḥ) ākhun jagat mithyādraṣhṭi thaī jashe...!
(uttaraḥ) mithyādraṣhṭi ja chhe ghaṇān. moṭo bhāg, tattvanī ja khabar kayān chhe? vāḍāmān janmyā to ame
jain chhīe. paṇ shun jain kahe chhe? e tattvanī (kāī khabar na maḷe!) ahīnyān to utpād-vyay-dhrauvyanī
(vātathī) sharū karyun. darek padārthane darek samaye avasare, je paryāy thāy te utpād chhe, ane te kṣhaṇe
pūrvanī paryāyano vyay thāy, ane te ja kṣhaṇe dhrauvyapaṇe rahe - i paryāyanā traṇ bhed chhe. ahīn shiṣhya
shaṅkā karashe pachhī.
(shrotāḥ) je kāḷe janme e ja kāḷe thoḍā marī jāy chhe. (uttaraḥ) je kāḷe janme chhe
to pūrvano vyay thāy chhe ne...? pūrvanī avasthāno vyay thāy chhe. pūrva bhavanun maraṇ hatun teno vyay thāy
chhe. ane ahīn janme chhe. samay ek chhe. āhā... hā! je samaye deh chhūṭayo enī potānī paryāyanī
yogyatāthī deh chhūṭayo chhe e vyay thaīne bīje ūpaje-janme te samay ek chhe.
(kahe chhe) ā siddha bhagavān! siddha thayā, dehathī bhinna thayā - pūrṇānand kevaḷagnān shānti
pūraṇ prāpti thaī. e paṇ ahīnthī chhūṭīne jāy, to ek samayamān chhe. ahīnyān thaī chhe mukti!
kevaḷagnān ne pūrṇānnand! jatān ām rastāmān nyān (siddhālayamān jatān) ek samay chhe. āhā... hā! e
utpādano e samay chhe ne (e samaye jā sansārano vyay chhe.) siddhapaṇāno utpād chhe ne sansāranī
paryāyano vyay chhe ane dhruv to chhe ja.
‘ek samayamān traṇ chhe!’ ī chāle nahīn viṣhay (atyāre to)
shun thāy? lokone (samajavun ākarun paḍe!)

Page 319 of 540
PDF/HTML Page 328 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 319
समवेदं खलु दव्वं संभवठिदिणाससण्णिदट्ठेहिं ।
एक्कम्मि चेव समये तम्हा दव्वं खु तत्तिदयं ।। १०२।।
utpād –dhrauvya–vināshasañgnit artha sah samavet chhe
ek ja samayamān dravya nishchay, tethī e trik dravya chhe. 102.
āhā... hā! munioe paṇ jaṅgalamān rahīne (adbhūt kām karyān chhe!!)
ṭīkāḥ– (pratham shaṅkā upasthit karavāmān āve chhe.) shaṅkākār shaṅkā kare chhe “ahīn (vishvamān),
vastunī je janmakṣhaṇ hoy te”, āhā... hā! badhī bhāṣhā judī jāt chhe. je vastu chhe ne... ātmā ke
paramāṇu, enī avasthā je thāy chhe enī janmakṣhaṇ chhe. te ja samaye, te utpattino kāḷ chhe. āhā...
hā ī ātmāthī karyo thāy chhe eme ya nathī. potānī paryāyanī paṇ janmakṣhaṇ chhe. āhā... hā! je
samaye tene paryāy utpanna thavāno tene janmano - utpattino eno kāḷ chhe. have ā shiṣhyanī shaṅkā chhe
ke janmasamay-janmakṣhaṇ hoy-janmathī ja vyāpta hovāthī vāt karī chhe ke utpattinī je kṣhaṇ chhe te
utpattinī kṣhaṇ sāthe sambandh rākhe.
“te, janmathī ja vyāpta hovāthī, sthitikṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na
hoy.” āvī vāt chhe. māṇasane abhyās na maḷe, dharam (karavo ne) dharam shun chhe enī (khabar na
maḷe!) ā to vītarāg sarvagnadev, eṇe joyelān chha dravyo, ane temān utpād vyay ne dhrauvya (e)
traṇ paryāyo ek ek (dravyamān ekasamaye chhe). āhā... hā! ī paryāyono samudāy ī ākhun dravya. e
ahīnyān siddha karavun chhe. shiṣhya kahe chhe
“vastunī je janmakṣhaṇ hoy te, janmathī ja vyāpta hovāthī,
sthitikṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na hoy (– judī hoy).” em ī kahe chhe.
(kahe chhe) je samaye ūpaje - rāg ūpajayo, samakit ūpajayun to te samaye ūpaje chhe te
samaye ja nāsh ne dhruvatā kem hoy? ūpaje chhe te samaye nāsh ne te samaye dhruv kem hoy? (ā)
shiṣhyano prashna chhe. badhī lojikathī vāt chhe paṇ bhaī (gaḷe ūtāravun ene chhe ne...!) abhyās na
maḷe, ene (ā tattvasvarūp) ajāṇyā jevun lāge! shun ā te kahe chhe jain dharam āvo hashe?
āhā...! jain dharamanī khabar ja kyān chhe? vāḍā bāndhīne beṭhā! āhā... hā!
“sthitikṣhaṇ ane
nāshakṣhaṇ na hoy.” shun kahe chhe? shiṣhyano prashna chhe ke je dravyamān, je kṣhaṇe je paryāy utpanna thāy, te
kṣhaṇe - kṣhaṇik ane dhrauvya, e samaye na hoy shake. (arthāt) e ja samaye na hoī shake. em
shiṣhyano prashna chhe.
“je janmakṣhaṇ hoy te, janmathī ja vyāpta hovāthī, sthitikṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na
hoy.” chhe ne? “judī hoy.” darekanī sthiti judī hoy. dravyamān je samaye, je avasare, je paryāy
thāy, te paryāyano kṣhaṇ ane vyayano kṣhaṇ ne dhrauvyano kṣhaṇ judo hoy, traṇanī ek (ja) kṣhaṇ kem
hoy? traṇano ek ja samay hoy to traṇ kem? māṭe enī utpattino kṣhaṇ judo, vyayano judo ne
dhrauvyano judo - em shiṣhyano

Page 320 of 540
PDF/HTML Page 329 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 320
prashna chhe. āhā...! āhā... hā! ane sthitikṣhaṇ hoy - je ṭakavāno kṣhaṇ hoy - ātmāne ne
paramāṇune ṭakavāno (je) kṣhaṇ hoy, (eṭale) “je sthitikṣhaṇ hoy te, bannenā antarāḷamān (arthāt
utpādakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇanī vachche) draḍhapaṇe rahetī hovāthī.”
sthiti to kyāre rahe? utpanna ne
nāshanī vachchamān rahe to (sthiti rahe.) vachchamān sthiti rahe. abhāv thāy pahelān - abhāv thāy pachhī
sthiti rahe. ane utpanna thāy enā pahelān sthiti rahe. paṇ sthiti to pachhī rahe. paṇ tame kaho chho
ekasamayamān nāsh, ek samayamān utpatti ane ekasamayamān sthiti!! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) shun kīdhun? “utpādakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇanī vachche draḍhapaṇe rahetī hovāthī,
janmakṣhaṇ ane nāshakṣhaṇ na hoy.” be bol thyā. utpattinā ane dhrauvyanā - sthitinā (have vyayano
bol) “ane je nāshakṣhaṇ hoy te,” je dravyamān nāshano kāḷ chhe. ke ātmāmān ke paramāṇumān
abhāvano kāḷ chhe, nāshano (kāḷ chhe.) ī nāshapaṇānī vachche dravyapaṇe rahetī hovāthī janmakṣhaṇ ne
nāshakṣhaṇ na hoy. āhā... hā! nāshakṣhaṇ dravyapaṇāne rahetī hovāthī e sthiti. janmane nāshapaṇānī
kṣhaṇe vachche rahetī sthiti, ene sthiti-ṭakavun kahevāy. (prashnaḥ) utpatti vakhate ī nun ī utpanna thāy ne
ī nun ī ṭake ne ī nun ī nāsh thāy? ā prashna chhe. ī no ī ūpaje, ī no ī kṣhay thāy, ī no ī
ṭake!! samajāy chhe kāī? āhā... hā!
(shun kahe chhe keḥ) “ane je nāshakṣhaṇ hoy te, vastu upajīne ane ṭakīne pachhī nāsh pāmatī
hovāthī.” pahelī to vastu ūpaje, ane pachhī ṭakīne rahe. vastu ūpaje thoḍīvār rahe pachhī nāsh thāy.
shun kīdhun? āhā... hā... hā... hā! shiṣhyano prashna chhe. vastu ūpaje, ane thoḍīvār ṭake, pachhī nāsh thāy.
tame to (kaho chho) ek samayamān traṇ thāy, ek samayamān traṇ thāy! eṭalun to samajayone olo
shiṣhya! āvo prashna hajī kyān chhe? āhā... hā
“vastu upajīne ane ṭakīne pachhī nāsh pāmatī
hovāthī.”, ūpaje, thoḍī vār ṭake pachhī nāsh thāy. (je) vakhate ūpaje ne (te) vakhate ja nāsh thaī
jāy? ane ūpaje, ūpajavun to ṭakavun (to) rahetun nathī? ūpaje te vakhate nāsh thaī jāy to ṭakavun
to rahetun nathī? a... hā... hā... hā! āvo upadesh bhaī tattvanī vāt chhe ā badhī! tattvanun gnān,
mūḷ tattvanun gnān nathī ene kāī dharam ja hoto nathī. e dayā ne vrat ne kare e badhun sansār -
rāg! rakhaḍe narak-nigodamān! āhā... hā! ā evī vāt chhe.
(kahe chhe) shiṣhyano prashnaḥ traṇ utpād-vyay ne dhrauvya, em sāmbhaḷīne tene prashna ūṭhayo, ke je
janam chhe - utpattino kṣhaṇ chhe e sthitino ne nāshano kṣhaṇ kem hoy? utpanna thāy chhe e vakhate
sthir rahe? e vakhate pāchho nāsh thāy em kem hoy? ane ṭakatun tattva chhe ene ūpaje ne vyay thāy
to paṇ ṭakatun ne ṭakatun ī em kem thāy? a... hā! ūpaje, ṭake ne nāsh thāy? ūpaje (pahele)
samaye,

Page 321 of 540
PDF/HTML Page 330 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 321
ṭake pachhīnā samaye, nāsh thāy pachhīne samaye (e to samajāy paṇ) ā to ūpaje ne nāsh thāy
tarat ja (em kem hoy?) āhā... hā! prashna samajāy chhe pahelo? (shrotāḥ) ahīnyān traṇ bhed
batāvavā... chhe.
(uttaraḥ) traṇ bhed batāvavā chhe, eṭalun!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “janmakṣhaṇ ane sthitikṣhaṇ na hoy. ām dalīlathī vichāratān
utpādādikano kṣhaṇabhed hr̥udayabhūmimān ūtare chhe.” shiṣhya kahe chhe ā rīte mane samajāy chhe ke utpādano
kāḷ judo, ṭakavun ī judun, ī ūpaje chhe ī ṭake kyāthī? ṭakavun judun ne nāsh pāmavun ī (kṣhaṇ paṇ) judī.
āhā... hā! āvo prashna! utpād-vyay ne dhrauvya (shabda) paṇ keṭalāke to sāmbhaḷ‌yān na hoy bichārāne
(ke) utpād-vyay ne dhrauvya shun chhe? “–ām dalīlathī vichāratān utpādano kṣhaṇabhed hr̥udayabhūmimān
ūtare chhe (arthāt utpādano samay, sthitino samay ane nāshano samay bhinnabhinna hoy, ek na
hoy –em vāt hr̥udayamān bese chhe.”
(ā) shiṣhyano prashna chhe. e amane bese chhe. kāraṇ ke ūpaje chhe
ne ī ūpajayun te ja vyay thayun ūpajelun? ūpaje hajī to ūpaje chhe te vakhate sthiti hoy? e sthiti
chhe ne ūpajayun ne te ja nāsh pāmyun? traṇ bhed paḍavā joīe ne...! tame to ek ja samaye kaho chho
utpād-vyay-dhrauvya! āhā... hā! have eno uttar.
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “have uparanī shaṅkānun samādhān karavāmān āve chhe.” “e pramāṇe”, jo
“jo utpādādikano kṣhaṇabhed hr̥udayabhūmimān to ja ūtare, jo dravya pote ja ūpaje chhe.” joyun? dravya
ūpaje, dravya vyay thāy ne dravya ṭake em hoy to to tārī vāt barābar chhe. paṇ ahīnyān to (kahe
chhe) dravyanī paryāy ūpaje ne ṭake ne dravyanī paryāy te samaye vyay thāy ne dravyapaṇun ṭakī rahe te samaye
enī vāt chhe ahīnyān, dravya ūpaje ne dravya thāy em kyān kīdhun chhe ahīnyān. āhā... hā! samajāṇun?
āvun (tattva) dharamanī vātun have! vepārīne navarāsh na maḷe ne pāpanā āḍe ākho di’ emān pāchhun
sāmbhaḷavānun āvun maḷe nahīn. have ene nirṇay shun karavo? are... re jindagīyun hālī jāy chhe! ḍhoranī
jem. jindagī ḍhoranī jevī chhe badhī. bhale lākh, pāñch-pachās lākh karoḍ bhegā karyā hoy! āhā...
hā! vītarag, sarvagnadev parameshvar dravyanun-tattvanun je svarūp kaī rīte chhe te rīte ī samajamān na āve,
to ī rakhaḍī marashe. āhā...! bhale ī vrat ne tap karato hoy to ya ī rakhaḍī marashe. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “jo dravya pote ja ūpaje chhe, pote ja avasthit rahe chhe (–ṭake chhe) ane
pote ja nāsh pāme chhe.” em svīkāravāmān āvatun hoy.” hoy, “parantu te to svīkāravāmān āvyun
nathī.”
em koṇe kīdhun tane? em kahe chhe. dravya ūpaje chhe, padārtha (ūpaje chhe), dravya nāsh pāme chhe,
dravya dhrauvya rahe chhe em koṇe kīdhun tane? ame to enā paryāyanā traṇ prakār pāḍīe (ne kīdhun ke)
ek samayamān traṇ (chhe.)
“jo dravya pote ja ūpaje chhe, ṭake chhe ne nāsh

Page 322 of 540
PDF/HTML Page 331 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 322
pāme chhe” em svīkāravāmān āvatun hoy, parantu te to svīkāravāmān āvyun nathī.” ko’ chhe?
“paryāyonā ja utpādādik chhe.” avasthānā ja utpādādik chhe lyo! avasthānā ja dravyanā (nahīn).
dravya je chhe kāyamī chīj enī ā traṇ avasthāo chhe. traṇ avasthā thaīne ākhun dravya chhe. e dravya
pote ūpaje ne dhrauvyapaṇe ṭake ne nāsh pāme em koṇe kahyun tane em kahe chhe. e to paryāyo chhe. traṇ.
paryāy ūpaje e vakhate pūrvanī paryāyano vyay thāy, ane ūpaje chhe ne (vyay thāy chhe) emānthī e
dhrauvya chhe. ek samayamān traṇe ya rahe chhe. āhā... hā!
“ā paṇ samajīne ene utārīne javun pāchhun dhruvamān hon! āhā... hā... hā... hā! utpād-vyay
ne dhrauvya paryāyanā chhe. paṇ ī paryāyanā traṇ chhe em samajīne paṇ paryāyamān draṣhṭi rākhavī em nathī.
āhā... hā! emān paryāy āvī jāy. e paryāy trikāḷī gnāyak bhagavānano āshray kare, tyāre
gnāyakabhāv āvī jāy ne ā traṇ paryāy āvī jāy. nirṇay kare tyāre “hun to paramātmā nij
paramātma dravya chhun’
hun paryāy chhun em nahīn. āhā... hā! ‘hun to nij paramātma dravya chhun’ trikāḷ
nirāvaraṇ evī hun chīj chhun andar. āhā...! akhaṇḍ chhun, ek chhun, pratyakṣhapratibhāsamay, gnānamān pratyakṣha
thāy te ja svarūp chhe e. avinashvar chhun shuddha pāriṇāmik sahaj svabhāvabhāv lakṣhaṇ te nij
paramātmadravya
“te hun chhun.” paryāy em jāṇe chhe ke ‘ā hun chhun’ paryāy em jāṇatī nathī ke hun paryāy chhun.
māḷe ā... re... āre! paṇ paryāy āvī gaī. paryāye nirṇay karyo ne...? nirṇay karyo ī astitva
āvī gyun! draṣhṭi paḍī dhruv upar. ī dhruv chhe te hun chhun. āhā... hā! āvī vātun chhe! vītarāganā gharanī.
(kahe chhe keḥ) “paryāyonā utpādādik chhe.” chhe? (pāṭhamān) paryāyanā utpād vyay chhe. “em
svīkāravāmān ane siddha karavāmān āvyun” chhe. em svīkāravāmān ane siddha karavāmān āvyun chhe. ke
paryāyamān paryāy pote (eṭale) avasthā (nā utpādādik chhe.) vastunī ek avasthā utpanna thāy chhe.
vastu utpanna thatī nathī, vastu to anādi chhe. enī paryāy ek samayamān utpanna thāy chhe, te ja samaye
pūrvanī paryāyano vyay thāy chhe, te ja samaye ṭakatun tattva chhe. to em kīdhun utpanna-vyay vachche dhrauvya chhe.
ūpaje thoḍīvār ṭake pachhī vyay thāy. em kīdhun ne...? (shaṅkākāre) prashna paṇ jhīṇo lyo! ūpaje, thoḍī
vār ṭake ke pādharun nāsh thāy? paṇ pachhī nāsh thāy. nāsh ne utpād vachche dhrauvya hoy. kāḷ ho kāḷ.
kahe (chhe) em nathī. ame to paryāyonā utpād-vyayane dhrauvya kahyā chhe. dravyanā utpād-vyay-dhrauvya
kahyā nathī. āhā... hā! “em svīkāravāmān (ane siddha karavāmān āvyun)” tyān kṣhaṇabhed kyāthī
hoy?
jyān paryāyanā traṇ (bhed) svīkāravāmān āvyā chhe tyān kāḷabhed, kṣhaṇabhed, samayabhed kyāthī
hoy? dravyanā svīkāravāmān āvyā hoy to te kadāpi hoy, paṇ (ahīnyān to paryāyanā utpādādik
svīkāravāmān ane siddha karavāmān āvyā chhe.) dravya to kadī paṇ ūpajatun nathī, vyay thatun nathī ne dravya
dhrauvya (ṭakatun) nathī. ī to ek ansh ūpaje chhe, ek ansh

Page 323 of 540
PDF/HTML Page 332 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 323
vyay thāy chhe ne ek ansh dhrauvya chhe. ī traṇey maḷīne dravya chhe. āhā... hā! chhatān samyagdarshanano
viṣhay traṇ nathī. āhā... hā! ā to, gnān karāvyun chhe. (samakitano) viṣhay to dhruv chhe.
paramapāriṇāmik sahajātmasvarūp bhagavān (ātmā) sahajātmasvarūp! paramātmasvarūp! pūraṇaānand
gnānādithī bharelo gnānaparamātmā, pote paramātmā chhe ī samyagdarshanano viṣhay chhe. ane emān
samyagdarshan (ādinī) paryāy āvī gaī. pūrvanī paryāyano vyay āvyo, samyagdarshananī utpatti
āvī, mithyātvano vyay āvyo (eṭale ke) samakitanī utpatti āvī ne dhrauvya āvyun paṇ enā
viṣhayamān utpād-vyay na āve. āhā... āvo kaī jātano dharam hashe ā...! sthānakavāsī apāsare
jāy to sāmāyik karo ne paḍikakamaṇ karo ne poṣhā karo ne... saparame ām karo ne... e vaḷī evun
hoy. derāsaramān (derāvāsī) jāy to bhakti karo, jātrā karo, pūjā karo ne ane digambaramān jāy to
lūgaḍān chhoḍo ne paḍimā laī lyo (dharam thashe.) paṇ bāpā! mūḷ tattvanī draṣhṭi vinā - khabar vinā
shun (tattva) chhe bhāv bhāsan (to nathī.) pahelā gnānamān, ā sthiti chhe (enun) bhāsan thayā vinā,
tenī pratīti kaī rīte thashe? je vastu jaṇāṇī nathī, enī pratīti kevī rīte (āve)? āpaṇe
āvī gayun chhe. gadheḍānā shiṅgaḍān nathī dekhātā nathī to enī pratīti shī rīte? (‘samayasār’ gāthā
17-18). āhā... hā!
(kahe chhe) (gāthā 17-18 ṭīkāmān ‘nahi jāṇelānun shraddhān gadheḍānān shiṅgaḍānnā shraddhān
samān hovāthī, shraddhān paṇ uday thatun nathī.’) je vastune khyālamān astitva nathī, ane khyāl
nathī tene shraddhavun? shī rīte shraddhavun? vāḍo ām bāndhīne anantakāḷathī rakhaḍe chhe bichārān! āhā... vāḍā
bāndhī beṭhā re... potānun (peṭ bharavā.) vastu bhagavān! jineshvaradev, kegaḷagnānīe je joyun padārthanun
svarūp, te rīte na samajatān - samajyān vinā (ā) goṭā ūṭhayā ne sāmāyik thaī gaī (kriyākāṇḍ
karīne em māne paṇ) dhūḷamān ya nathī. sāmāyike ya nathī ne paḍikakamaṇā ya nathī. (vaḷī) varasītap
kare chhe, mīṇḍān kare chhe ekaḍā vinānā mīṇḍā! āhā... hā! (khoṭā abhiprāyathī) mithyātvanun pāp
vadhāre chhe. paranā tyāg-grahaṇ ātmāmān nathī chhatān men chhoḍayun - āṭalun me mūkayun! badhun mithyātva chhe.
āhā...! ākarī vāt chhe.
(kahe chhe keḥ) mithyātvanī utpattine samaye, pūrvanī mithyātvanī paryāyano vyay chhe. bey no
samay e ja chhe. ane samakitanī (paryāyanī) utpattinā samaye upādānanī paryāyano kṣhay chhe.
(eṭale) pūrvanī paryāy e upādān (chhe.) ‘svāmī kārtikey’ (anuprekṣhā) mān āvyun chhe.
‘पूर्वपर्याययुक्तं द्रव्यम्’ upādān pachhīnī paryāy उत्तरपर्याययुक्तं द्रव्यम् te upādey. eṭale je
samayamān samakit thayun te ja samayamān mithyātvano vyay chhe. pūrve je upādān hatun mithyātva hon! e
samakitanun mithyātva upādān! paṇ eno kṣhay - upādānano kṣhay e (samakitanī paryāyanī utpattinun)
kāraṇ chhe. bhāṣhā evī chhe. avratano bhāv pachhī je vrat (no utpād chhe) sthiratā (nī utpatti chhe)
enun upādān

Page 324 of 540
PDF/HTML Page 333 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 324
avrat (no bhāv) chhe. (shrotā) abhāv upādān (uttaraḥ) hen eno abhāv upādān (chhe.)
ātmāmān je chāritradoṣh chhe, e chāritradoṣhano ‘abhāv’, chāritranī utpattinun kāraṇ chhe. āhā... hā!
(shrotāḥ) pūrva paryāyano vyay te utpādanun kāraṇ... (uttaraḥ) te āve ja te utpanna thāy to āgalī
paryāyano vyay thāy ja te. tethī traṇene ‘sat’ kahyun chhe ne...! bhale utpād ek ja samayano chhe paryāy,
ek ja samay utpād rahe chhe chhatān utpādane ne dhrauvyane sat kahyun chhe em nahīn.
उत्पाद–व्यय–
ध्रौव्ययुक्तं सत् em kahyun chhe. āhā... hā... hā! jhīṇun bhārī bhāī! navī paryāy ūpaje, jūnī
paryāyano vyay ane kāyamanun ṭakavun - em karīne ‘sat’ kahyun chhe. ekalā dhrauvyane sat kahyun nathī,
ekalā utpādane ya sat kahyun nathī, ekalā vyayane ya sat kahyun nathī. āhā... hā!
उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तं सत् ane सद् द्रव्यलक्षणम् ī ‘sat’ dravyanun lakṣhaṇ chhe. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tyān kṣhaṇabhed kyāthī hoy? (na ja hoy.) ” te samajāvavāmān āve chhe.
“jem kumbhār” juo, ām aṅguṭho ūṭhavyo jarī (emān utpād-vyay-dhrauvya traṇe siddha thayān.) “jem
kumbhār, daṇḍ, chakra (chākaḍo) ane dorī vaḍe karavāmān āvatā sanskāranī hājarīmān”
e nimitta chhe.
enī hājarīmān, (paṇ) ghaḍo-paryāy enāthī thayo nathī. ane enī hājarīmān! āhā... hā! kumbhār,
daṇḍ, chākaḍo ane dorī e vaḍe karavāmān āvatā sanskār enī hājarīmān (eṭale) sanskāranī
hājarīmān,
“je rāmapātranī janmakṣhaṇ hoy chhe” rāmapātra utpanna thāy. rāmapātra, (athavā) shakorun. ī
dākhalo āve chhe ne ek bāī hatī te koī dharamanun kāī nahi, pachhī ene chhevaṭe ek chhokarāe kahyun ke
ā kāīk (maraṇ ṭāṇe) rāmanun nām lye ne... eṭale ene shakorun batāvyun ānun shun (nām?) ānun
shun (nām?) bā ānun nām shun ke te (kahe) shakorun! ene kaherāvavun’ tun rām (pātra), e lokomān
āve chhe. rām (to) mokṣha padhāryā chhe. āhā...! paṇ ī to kartā māne. to (antasamaye) rāmanun nām
(mukhe) āve to enun ṭhīk thāy. shakorun batāvyun ke bā ā shun chhe bā? rāmapātra chhe em to bolī
nahīn (shakorun chhe em bolī.) āhā... hā!
shun kīdhun? “kumbhār, daṇḍ, chakra ane dorī vaḍe karavāmān āvatā sanskār”. nimitta, e nimitta
- nimittanī “hājarīmān” nimittathī nahīn paṇ nimittanī hājarīmān, ene anukūḷ ghaḍānī paryāy
thāy, tyāre anukūḷ nimitta hoy. paṇ e anukūḷ nimittathī dhaḍo thyo nathī. āhā...! e daṇḍ, chakra
ane kumbhār enāthī ghaḍāthī paryāy thaī nathī. paṇ (enī) upasthiti chhe. pahelān āvī gayun (gāthā
- 9panī ṭīkāmān
‘ke je uchin bahiraṅg sādhanonī sannidhinā sadbhāvamān anek prakāranī ghaṇī
avasthāo kare chhe.’) uchit, uchit (nimitta) uchitanī hājarīmān. are... āmān ‘hājarī’ mān
kīdhun. tyān pakaḍe ke ā juo! e ahīnyān virodh āvyo! ‘nimittathī thāy nahīn’ nimittathī thāy
nahīn ekānt kare chhe. āhā... hā! ‘karuṇādīp’ (patrikā) mān ī ja āve chhe ne...! nimitta hoy chhe.
e (nimitta) parane aḍatun nathī ne kumbhārathī ghaḍo thato ja nathī, tem daṇḍ, chakra (ke -

Page 325 of 540
PDF/HTML Page 334 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 32p
dorī) thī paṇ ghaḍo thato nathī. āhā... hā... hā! ghaḍo to māṭīnī paryāyathī thāy chhe. āhā... hā...
hā! māṭīnī paryāy chhe ghaḍo! māṭīthī ghaḍo thyo chhe. māṭīnī paryāy chhe ī (ghaḍo), ī paryāy, dravyathī
paryāy thaī chhe. kumbhār (māṭī) dravya chhe ke enī paryāy thāy ī (ghaḍo.) shun kīdhun? samajāṇun? kumbhār
(paramāṇu) dravya chhe ke enī paryāy ā ghaḍo chhe? āhā... hā!
(kahe chhe) daṇḍ, chakra ādi hoy, ī vastu chhe. māṭīnā ghaḍānī paryāy māṭīnī chhe ke ī vastunī
chhe? āhā... hā! thoḍā phere pher ghaṇo! āhā... hā... hā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “dorī vaḍe karavāmān āvatā sanskāranī hājarīmān”. e (namitta-
sādhan) vinā na thāy em kahe chhe. “je rāmapātranī janmakṣhaṇ hoy chhe.” rāmapātra ūpajayun māṭīthī
“te ja mr̥uttikāpiṇḍanī nāshakṣhaṇ hoy chhe.” rāmapātra ūpajayun te ja kṣhaṇamān māṭīnā piṇḍano vyay hoy.
māṭīnā piṇḍano vyay-nāsh thaī ane rāmapātranī paryāy thāy. ī daṇḍane chakakarane chākaḍo (ghaḍānī)
rāmapātranī paryāyane ūpajāve nahīn. paṇ tenī hājarī hoy. āhā... hā! “ane te ja banne koṭimān
rahelā māṭīpaṇānī sthitikṣhaṇ hoy chhe.”
je rāmapātranī janmakṣhaṇ te ja mr̥uttikāpiṇḍanī nāshakṣhaṇ ane
“te ja banne koṭimān rahelā māṭīpaṇānī sthitikṣhaṇ hoy chhe.” (nīche phūṭanoṭamān juo) koṭi =
prakār olo (shiṣhya) kaheto’ to ke utpād ne vyay vachche dhrauvya hoy. ūpaje, kanīk ṭake pachhī nāsh
thāy ne...! ahīnyān kahe chhe tun vāt kare chhe dravyanī ne ahīnyān to paryāyanī vāt chhe. traṇ paryāy chhe
ī. (utpād-vyay-dhrauvya). āhā... hā! ī paryāy vinānun dravya na hoy. vyay vinānun dravya na hoy,
dhrauvya vinānun dravya na hoy, (utpād vinānun dravya na hoy) ī traṇanī kṣhaṇ ta ek ja chhe. āhā...
hā! (loko bole chhe ne...) āmān dharam shun āvyo paṇ? bāpu! jeṇe āvun (vastusvarūp) jāṇyun
ene ātmāno dharam eṭale samyagdarshananī paryāy, svanā lakṣhe, utpanna thāy chhe (e) paryāy, e
paryāy, paryāy svatantra chhe! e paryāy utpanna thaī e kṣhaṇe mithyātvano vyay chhe, ane te ja samaye
ātmānī-dhrauvya-hayātī chhe emān lakṣha thayun enāthī thyun nahīn paṇ enā lakṣhe thayun! āhā... hā... hā!
(shrotāḥ) dhruvanun lakṣha hatun tyāre thayun ne? (uttaraḥ) ī to enī janmakṣhaṇ hatī. tethī dhruvamānthī thyun?
ātmāmānthī (thyun.) ne pūrvano mithyātvano vyay thayo. āvun ahīnyān hāle! bahāramān...! āhā... hā!
vāṇiyāne navarāsh na maḷe ekalā pāp āḍe ākho di’ dhandho... dhandho... dhandho... dhandho... ekalā pāpanā
poṭalā bāndhe ane navaro thāy to bāyaḍī-chhokarān hāre... ramatun kare ne pachhī chha-sāt kalāk ūṅghe. ā
majur jevī dashā chhe! āhā... hā! bhagavān shun kahe chhe ne kayun tattva chhe? ene nirṇay karavāno vakhat
na maḷe! sāmbhaḷavā maḷe nahīn ne nirṇay kyāre kare! āhā... hā! ā to dayā pāḷo ne... vrat karo
vrat karo, brahmacharya laī lyo! paṇ brahmacharya lye ī e ya shubhabhāv chhe. dharam kyān hato. kāyāthī
jāvajajīv brahmacharya pāḷavun eto shubhabhāv - puṇyabhāv chhe. e kāī dharam nathī. āhā...! ākarun paḍe
jagatane!
‘apūrva vāt chhe’ anant - anant kāḷamān,

Page 326 of 540
PDF/HTML Page 335 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 326
eṇe e vāt (potānī karīne) samajayo ja nathī. bījī rīte khatavīne eṇe ūndhāī karī chhe. āhā...
hā!
(karuṇāthī kahe chhe) kān’ ī rīte jāṇyun hoy to eno prayog no hoy, bījun hoy. mān
meḷavavānun ke ī... āve chhe ne...! ‘mokṣhamārgaprakāshak’ mān ‘mokṣhamārgaprakāshak’ mān āve chhe. to ī paṇ
asatgnān thyun. gnān sāchun hovā chhatān prayojan bījun chhe. men jāṇyun, bījāne (samajāvun) (loko kahe
ke) āne āvaḍe chhe ā. e evī yuktithī bījāne kahe, e paṇ mithyāgnān chhe. āhā... hā! (ā
gnān to) vītarāg! vītarāg! vītarāg!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “sthitikṣhaṇ hoy chhe; tem antaraṅg ane bahiraṅg.” e shun kīdhun?
pahelo dākhalo rāmapātrano āpyo. rāmapātranī (nī paryāyamān) kumbhār, daṇḍ, chākaḍo sanskāranun nimitta
ho, paṇ enāthī ūpaje nahīn. have ātmā upar-dravya upar ūtāre chhe. “tem antaraṅg ane bahiraṅg
sādhano vaḍe.”
chhe? bahiraṅg sādhan...! ahā... hā! ek antaraṅg sādhan chhe ek bahiraṅg sādhan
(eṭale) nimitta chhe ene sādhanano ārop āpyo. āhā... hā... hā! antaraṅg ātmānī sthiti
(athavā) darek dravyanī potānī ane bahiraṅg-bahāranā nimitta e sādhano vaḍe “karavāmān āvatā
sanskāranī hājarīmān.”
dekho!n sanskāranī hājarī chhe tyān. kumbhārane khyāl hoy chhe ne...! ghaḍo ām
karavo. bījāne khyāl hoy ke. ām-ām (bījāno) sīsapenane ām karavī, hāthane ām karavun,
phalāṇun ām karavun, makān ām karavun evo khyāl hoy chhe, sanskār hoy chhe. (paṇ) e sanskāranī
hājarīmān kārya thāy chhe svatantra. sanskārane laīne (kārya) nahīn. āhā... hā! ā bīḍīnā vepārī,
bīḍīmān hushiyār hoy. baṭananā vepārī, baṭan (hoy chhe ne e temān hushiyār hoy.) emān hushiyārī
chhe e sanskār chhe. paṇ ī sanskārathī āmān kāī thāy chhe em nahīn paṇ sanskāranī ‘hājarī’ hoy chhe.
āhā... hā! āvun chhe! āmān vāndhā ūṭhāve...!
(kahe chhe) sanskār “antaraṅg ane bahiraṅg sādhano vaḍe karavāmān āvatā” sanskāranī
‘hājarīmān’ . joyun? āhā... hā! olāmān (udāharaṇamān) em hatun ne... “jem kumbhār, daṇḍ, chākaḍo
ane dorī vaḍe karavāmān āvatā sanskāranī hājarīmān”
rāmapātramān, āhā... ātmā rāmapātra chhe.
āhā... hā! ātamarām chhe. ene nimittapaṇe guruādi sanskāravāḷā ho, paṇ utpanna thavun samyagdarshan
ī potāthī thāy chhe. e pachhī thatun e ātamarām
“nij pad rame so rām” kahīe. bhagavān pote
potānā svarūpamān rame to rām kahīe. āhā... hā... hā! ī ātamarām! rāgamān ekākār thaīne rame
ī harām kahīe. āhā...! āvun chhe.
“antaraṅg ane bahiraṅg sādhano vaḍe” e bahiraṅg sādhan
āvyun āmān! e (paṇḍitajī!) nimitta āvyun juo! (shrotāḥ) hājarī na hoy to na thāy...?
(uttaraḥ) hen! ī prashna ja nathī ne...! ānhī to thāvā kāḷ

Page 327 of 540
PDF/HTML Page 336 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 327
ā hoy chhe bas eṭalun. pahelī to ī vāt āvī gaī chhe. potāne avasare thāy, tem janmakṣhaṇamān e
(vāt) āvī gaī. janamakṣhaṇ chhe. e tyāre tyān āvā nimitta hoy chhe. nimitta ene kahīe ke anukūḷ
hoy ene. anukūḷ chhe māṭe parane kāī kare chhe em nathī. thoḍā phere moṭo pher chhe. āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) sanskār shun ke āno ghaḍo ām thāy, rāmapātra ām thāy, ke paryāy ānī
utpanna ām thāy, evo khyāl hoy, ī khyālanī hājarīmān tyān sāme paryāy utpanna thāy chhe ī ene
(potāne) laīne thāy chhe. antaraṅgakāraṇathī. āhā... hā! “antaraṅg ane bahiraṅg sādhano vaḍe.”
badhī takarāro ahīnyān āve chhe ne...! sonagaḍhavāḷā bāhya sādhan mānatā nathī, ane bāhya sādhan
vinā kārya thāy nahīn, be (kāraṇ-sādhan) vinā kārya thāy nahīn. paṇ antaraṅg sādhan je chhe ī
vakhate bāhya sādhan hoy chhe. hoy chhe paṇ tenāthī ahīnyān (kārya) thātun nathī. ī to kailāsachandajīe
chhāpāmān nakakī karyun chhe. ī to viruddha hato. teranī sāl. have nakakī karyun ke sonagaḍhavāḷā nimitta
mānatā nathī em nahīn, nimitta māne chhe paṇ nimittathī kārya thatun nathī em māne chhe. em chhāpāmān
āvyun chhe!
(shrotāḥ) pote shun māne chhe? (uttaraḥ) ī nathī kāī khulāso! āhā... hā! paṇ eṭale
ūṇḍethī, vichāravānun āyojan chhe kyān? navarāsh na maḷe, pachhī beṭhun hoy ī pramāṇe kahe, je je
mahārāj! je pramāṇ, jāv (rakhaḍavā.) āhā... hā! “antaraṅg ane bahiraṅg sādhan vaḍe.”
joyun?
“karavāmān āvatān” karavāmān āvatā “sanskāranī hājarīmān” je uttar paryāyanī janmakṣhaṇ
hoy chhe.” je thavānī paryāy chhe utpādanī enī janmakṣhaṇ hoy. “te ja pūrva paryāyanī nāshakṣhaṇ hoy
chhe” ane te ja banne koṭimān rahelā dravyapaṇānī sthitikṣhaṇ hoy chhe.”
āhā... hā! keṭalun āchāryoe
karuṇā karīne sahelī bhāṣhā sādī bhāṣhā. ām to sanskr̥it banāvelun! ā sanskr̥it nathī gujarātī chhe!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī jem rāmapātramān, mr̥uttikāpiṇḍamān ane māṭīpaṇāmān utpād–vyay
ane dhrauvya pratyekapaṇe (ekek chhūṭāñchhūṭān) vartatān hovā chhatān.” have ahīnyān bījun dravyane siddha karavun
chhe. āhā... hā! jem rāmapātra utpanna thāy, mr̥uttikāpiṇḍano vyay thāy, māṭīpaṇun anvay - kāyam rahe.
ām utpād-vyayane dhrauvya pr̥uthakapaṇe ek ek chhūṭān chhūṭān vartatān hovā chhatān - judā judā lakṣhaṇothī
vartatān chhatān - ek kāḷe judī judī jāt, utpādanun lakṣhaṇ judun, vyayanun judun ne dhrauvyanun lakṣhaṇ judun!
āhā... hā! ek samayamān (traṇ) jovāmān āve chhe. māṭīnā piṇḍano nāsh, ghaḍānī utpatti ne māṭīnun
kāyam rahevun.
“trisvabhāvasparshī māṭīmān teo samastapaṇe (badhāy bhegān) ek samayamān ja jovāmān
āve chhe.” ek samayamān ja jovāmān āve chhe. āhā... hā! “tem” olo draṣhṭānt thayo. “uttar
paryāyamān”
eṭale utpanna thāy ī paryāyamān “pūrva paryāyamān” pūrvanī vyay paryāyamān “ane
dravyapaṇāmān”
(dhrauvyapaṇāmān) “utpād, vyay ane dhrauvya pratyek paṇe (ekek) vartatān hovā chhatān”
ek ja samayamān bhinna bhinna vartatān hovā chhatān āhā... hā!
“trisvabhāvasparshī dravyamān teo
samastapaṇe”

Page 328 of 540
PDF/HTML Page 337 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 328
āhā... hā... hā... hā... hā! e traṇe dravyamān samāī jāy chhe, dravya chhe. āmān je dravya chhe ī traṇ
paryāyo dravya nathī. ī traṇ paryāyo traṇ dravya nathī. traṇ paryāyo dravyamān chhe ek dravyamān chhe. paryāy,
paryāyane āshrit kīdhī, pachhī paryāy dravyane āshrit kīdhī. āhā... hā!
“traṇe bhegān ek samayamān
ja jovāmān āve chhe.” vāt to ghaṇī āvī gaī. lyo!
(vaḷī kahe chhe) “ane dravyapaṇāmān utpād, vyay ane dhrauvya pratyekapaṇe (ekek) vartatān
hovā chhatān utpād, utpādapaṇe, vyay vyayapaṇe, dhrauvya dhrauvyapaṇe em hovā chhatān “trisvabhāvasparshī
dravya”
āhā... hā! traṇe svabhāvane sparshanārun dravya. dravya, utpād, vyay ane dhrauvya e traṇe svabhāvane
dhāre chhe. ā svabhāvane dravya dhāre chhe. āhā... hā! chhe? ek ātmā! samyagdarshananī utpatti, vyay
mithyātvano, vastunun dhruv rahevun (dhrauvya) ī traṇ hovā chhatān - pratyekapaṇe traṇ hovā chhatān ek dravyanun
svarūp chhe. bījā dravyanun svarūp emān, ī enā dravyanun svarūp chhe. samajāṇun kāī? āhā... hā!
(pharīne kahe chheḥ) “vartatā hovā chhatān trisvabhāvasparshī” svabhāv trisparshī (kahyo) joyun?
tri... svabhāv... sparshī! dravya trisvabhāvasparshī! ī utpād-vyay ne dhrauvya svabhāv chhe ane svabhāvamān
dravya varte chhe. em āvī gayun chhe pahelun! (gāthā-99) utpād-vyay ne dhrauvya svabhāv chhe ane
svabhāvamān sadāy dravya varte chhe. āhā... hā! em ahīnyān utpād-vyay ne dhrauvya pratyek traṇ hovā
chhatān, trisvabhāvasparshī dravyane pote sparshe chhe-aḍe chhe.
“trisvabhāvasparshī dravyamān teo samastapaṇe
(traṇe bhegān) ek samayamān ja jovāmān āve chhe.” dravyamān ek samayamān bhegān traṇe jovāmān āve
chhe. āhā... hā! āvun have! olun to michchhāmi paḍikakamāmi iriyā vahīyā tassa utarīkaraṇeṇan thaī
gyun lyo! pāṇakakamaṇe thaī gaī sāmāyik! dhūḷe ya nathī kāī! bhāṣhā bolāy chhe ī jaḍ (paramāṇunī
paryāy) chhe. andar vikalpa ūṭhe chhe ī rāg chhe. bhagavān (ātmā) bhāṣhāne rāgathī bhinna chhe. enī
to khabar nathī. āhā... hā! ene sāmāyik kyāthī thayo? samatāno lābh sāmāyik eṭale.
samatāno lābh kyāre thāy? ke dhruv, vītarāgasvarūp ātmā chhe, ane tenā upar lakṣha karīne je
utpatti vītarāganī thāy, tyāre tūṭe rāg (eṭale) rāg paryāyano vyay thāy ne vītarāgapaṇānī
utpattinī thāy, pahelun samakit thāy pachhī emān ṭhare - svarūpamān ṭhare tyāre sāmāyik thāy. āhā...
hā! āvun chhe!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī” have samajāvavun ne...? “trisvabhāvasparshī dravyamān teo
samastapaṇe (traṇe bhegān) ek samayamān ja jovāmān āve chhe.” utpādano samay judo, vyayano sāv
judo, ane dhrauvyano samay judo (em) ten kahyun’ tun em nathī. āhā... hā! dravyanun e trisparshī bhāv
ī dravya chhe. āhā...! ante tyān laī gyā pāchhā. eṭalun badhun kahī-kahīne trisparshī dravya chhe.

Page 329 of 540
PDF/HTML Page 338 of 549
single page version

gāthā – 102 pravachanasār pravachano 329
ekasparshī paryāy chhe. utpād-vyay ne dhrauvya ek-ek sparshī paryāy chhe. ane dravya chhe ī trisparshī dravya chhe.
āhā... hā... hā! have ek kalāk āvun āve emān sāmbhaḷ‌yun no’ hoy koī di’ bāpadādāe! “ek
samayamān ‘ja’ jovāmān āve chhe.”
shemān? tri... svabhāv... sparshī... dravyamān! traṇ svabhāvathī sparshelun
dravya! āhā... hā!
“vaḷī jevī rīte rāmapātra” (nī) utpatti. “mr̥uttikāpiṇḍ” (no) vyay “ane
māṭīpaṇāmān” māṭī dhrauvya “vartanārān utpād–vyay ane dhrauvya māṭī ja chhe.” ī māṭī ja chhe.
āhā... hā! em samyagdarshananī utpatti, mithyātvano vyay, ane ātmānun dhruvapaṇun e traṇe ātmā ja
chhe. traṇey ātmā ja chhe. le! (ā shun kīdhun!) 38 gāthāmān (‘niyamasār’) em kahe ke trikāḷī
ātmā te ja kharo ātmā chhe. ‘shuddhaadhikār’ pahelī gāthā (‘niyamasār’)
जीवादि बहित्तच्चं
हेयमुवादेयमप्पणो अप्पा। trikāḷī svabhāvabhāv, bhagavān bhagavān paramasvabhāv prabhu! ī ja ek
ādaraṇīy chhe. āhā... hā! vastusthiti ī chhe.
ahīnyān to (kahe chhe keḥ) “vaḷī jevī rīte rāmapātra, mr̥uttikāpiṇḍ ane māṭīpaṇāmān
vartanārān utpād, vyay ane dhrauvya māṭī ja chhe.” pahelun kahyun’ tun trisparshī ī dravya ja chhe. utpād-vyay
ne dhrauvya trisparshī dravya ja chhe. em ā māṭīpaṇāmān vartanārān māṭī ja chhe. āhā... hā! āmān yād
keṭalun’ ka rākhe! kaī jātano upadesh? olu to kāī samajāy kharun! (paṇ enāthī bhavabhramaṇ nahīn
maṭe) ene māṭe are... re! bhavabhramaṇane ṭāḷavā, bhavano ant lāvavā, (ā samajīne) chorāshīnā
avatār karī karīne marī gyo! (bhav karyā kevā-kevā) kāgaḍānā...kūtarānān...mindaḍānnā... āhā...hā!
narakanā bhav karī-karīne (duḥkhī duḥkhī thayo) e bhavanā abhāv e samyagdarshan vinā nahīn thāy.
ane ī samyagdarshan ātmāmān, dravyanā āshraye thāy, bījāne āshraye na thāy. āhā...hā...hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī jevī rīte rāmapātra, mr̥uttikāpiṇḍ ane māṭīpaṇāmān vartanārān
utpād, vyay ane dhrauvya māṭī ja chhe, anya vastu nathī.” āhā... hā! joyun? anya vastu tyān āvī
ja nathī. anya vastuthī e (utpād-vyay-dhrauvya) thayun nathī āhā... hā!
“tevī ja rīte uttar
paryāy.” darek vastunī uttar paryāy (utpād) “pūrva paryāy”. tenā pachhīnī paryāy (vyay) “ane
dravyapaṇāmān vartanārān”
(dhrauvya) “utpād–vyay ane dhrauvya dravya ja chhe.” ī utpanna ne vyay ne dhrauvya
te vastu ja chhe. bījī chījanī (nimittanī) hājarī ho, paṇ ī hājarī chhe, ī vastu ā vastu chhe
em nahīn. āhā... hā! bhāre vāt bhāī!
visheṣh kaheshe....

Page 330 of 540
PDF/HTML Page 339 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 330
have dravyanān utpād-vyay-dhrauvya *anek dravyaparyāy dvārā vichāre chheḥ-
पाडुब्भवदि य अण्णो पज्जओ पज्जओ अण्णो वयदि अण्णो।
दव्वस्स तं पि दव्वं णेव पणट्ठं ण उप्पणं ।। १०३।।
प्रादुर्भवति चान्यः पर्यायः पर्यायो व्येति अन्यः।
द्रव्यस्य तदपि द्रव्यं नैव प्रणष्टं नोत्पन्नम् ।। १०३।।
ūpaje daravano anya paryāy, anya ko viṇase vaḷī,
paṇ dravya to nathī naṣhṭa ke utpanna dravya nathī tahīn. 103.
gāthā – 103
anvayārthaḥ– (द्रव्यस्य) dravyano (अन्यः पर्यायः) anya paryāy (प्रादुर्भवति) utpanna thāy chhe
() ane (अन्यः पर्यायः) koī anya paryāy (व्येति) naṣhṭa thāy chhe; (तद्अपि) parantu (द्रव्य)
dravya to (प्रणष्टं न एव) naṣhṭa paṇ nathī, (उत्पन्नं न) utpanna paṇ nathī (-dhruv chhe.)
ṭīkāḥ– ahīn (vishvamān) jem ek tri-aṇuk samānajātī ya anek dravyaparyāy vinaṣhṭa thāy chhe
ane bījo 1chaturaṇuk (samānajātīy anek dravyaparyāy) utpanna thāy chhe parantu te traṇ ke chār
pudgalo (paramāṇuo) to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe (-dhruv chhe), tem badhāy samānajātīy
dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe ane utpanna thāy chhe parantu samānajāti dravyo to avinaṣhṭa ane anutpanna
ja rahe chhe. (-dhruv chhe.)
vaḷī jem ek manuṣhyatvasvarūp asamānajātīy dravyaparyāy vinaṣhṭa thāy chhe ane bījo
devatvasvarūp (asamānajātīy dravyaparyāy) utpanna thāy chhe parantu te jīv ne pudgal to avinaṣhṭa ane
anutpanna ja rahe chhe, tem badhāy asamānajātīy dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe ane utpanna thāy chhe
parantu asamānajāti dravyo to avinaṣhṭa anutpanna ja rahe chhe.
ā pramāṇe potāthī (arthāt 2dravyapaṇe) dhruv ane dravyaparyāyo dvārā utpād-vyayarūp evān
3dravyo utpād-vyay-dhrauvya chhe. 103.
----------------------------------------------------------------------
* anek dravyaparyāy - ekathī vadhāre dravyonā sanyogathī thato paryāy.
1. chaturaṇuk - chār aṇuono (paramāṇuono) banelo skandh.
2. ‘dravya’ shabda mukhyapaṇe be arthamān vaparāy chhe. (1) ek to, sāmānya visheṣhanā piṇḍane arthāt vastune dravya kahevāmān āve chhe; jem
ke - ‘dravya utpādavyayadhrauvyasvarūp chhe, (2) bījun, vastunā sāmānya anshane paṇ dravya kahevāmān āve chhe; jem ke - ‘dravyārthik nay’
arthāt sāmānya anshagrāhī nay, jyān je artha ghaṭato hoy tyān te artha samajavo.