Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 23-06-1979; Gatha: 104.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 27 of 44

 

Page 331 of 540
PDF/HTML Page 340 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 331
pravachanaḥ tā. 23–6–79.
‘pravachanasār’ gāthā-103. ekaso be gāthāmān e āvī gyun keḥ darek padārtha - ā ātmā
chhe, paramāṇu (chhe.) (dharmāstikāy, ākāsh, kāḷ) ek - ek dravya, enī paryāy eno janmakṣhaṇ
hoy tyāre utpanna thāy. samajāṇun kāī? jhīṇī vāt jarīk tattvanī! paramāṇu ke ātmā, enī paryāy
utpanna thavāno kāḷ hoy, te janmakṣhaṇ chhe. tyāre (paryāy utpanna) thāy. āghī-pāchhī na thāy ne
bījāthī, pheravavāthī na thāy. āhā...! darek ātmā ne darek paramāṇu, tenā vartamān samayanī avasthā,
utpanna thāy (tenī) janmakṣhaṇ (te) chhe. āhā...hā! evo nirṇay kare ke ātmāmān paṇ je samaye, je
avasthā, je samaye thavānī chhe te thāy. ‘to enun tātparya dravyasvabhāv par enī najar jāy.’
āhā... hā! āvī vāt jhīṇī! dharam bahu jhīṇī chīj chhe! andar vastu chhe ātmā, dehathī bhinna ā
to (sharīr) māṭī chhe. hāḍakān-chāmaḍān chhe. andar chaitanya chhe ‘enī paṇ je samay je avasthā thavānī
te teno janmakṣhaṇ, ī thavānī te thaī’
have, emān dharam kem, shun karavo? keḥ thavānī je chhe ī thāy chhe,
ī dravyanī paryāy chhe.’
ene paryāyamān thāy chhe tenī najar chhoḍī, ane najar ‘dravyanī karavī.’
āhā... hā... hā!
‘kāraṇ ke ī to thāshe ja, e samaye paryāy thāshe’ je samaye je paryāy thavānī te
thāshe (ja.) , eṭale ī thāshe enā avasare, evo nirṇay karanāre paryāyane dravya upar vāḷavī joīshe.
vastu bhagavān chidānand prabhu! ‘enā taraph paryāy vaḷe to ene ānandano ansh–svād āve’ are...
re... re! eno atīndriyasvarūp chhe ātmā! atīndriy ānand (svarūp chhe ātmā!) ā indriyanā
viṣhayamān (ānand) māne chhe kalpanā (karīne) ī to agnānī, mūḍhajīv paramān-strīmān-sharīramān-
indriyonā viṣhayomān sukh chhe, sukh māne to mithyābhram chhe.
(kahe chhe keḥ) ātmāmān atīndriy ānand chhe ane e jene joto hoy, to eṇe vartamān
paryāy thāy te thāy ja chhe e samaye, enā uparathī najar chhoḍīne (haṭhāvīne) dhruv je bhagavān
ātmā-utpād-vyay ne dhrauvya (svarūp ātmā) je samaye utpanna thaī, paryāy utpanna, pūrvanī thaī
vyay, dhrauvyapaṇe rahyun! ī traṇe paryāyo dravyane āshraye (chhe.) dravyamān chhe eṭale dravya upar draṣhṭhi karavī.
āhā...! āvī vātun! navarāsh na maḷe, duniyānā pāp āḍe ākho di’ āvun tattva, kyān ene
sāmbhaḷe? ī ekaso ne be (gāthāmān) kahyun. ekek dravyanā utpād-vyay ne dhrauvya, ane traṇe dravyanā chhe.
emān dravya chhe. em 102 (gāthāmān) kahyun. samajāṇun kāī?
(kahe chhe) have, ekaso traṇ (gāthāmān) (ā viṣhay vichāre chhe.) “have dravyanān utpād–vyay–
dhrauvya anek dravyaparyāy dvārā vichāre chheḥ– (shun kahe chhe) paramāṇu ādi jājā (paramāṇu) bhegān thaīne
paryāy thāy, ke ātmā asamānajātīy chhe. (pahelān kahyun ī) samānajātīy

Page 332 of 540
PDF/HTML Page 341 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 332
(dravyaparyāy) paramāṇu chhe. juo! ā āṅgaḷī chhe. e samānajātīy (dravyaparyāy chhe) rajakaṇe-radakaṇ
(no skandh) ane ī samānajātīyanī je ā paryāy thāy, ī enāthī tene kāḷe thāy. ātmā tene
karī shake nahīn. āhā...! ātmā āṅgaḷī halāvī (chalāvī) shake nahīn. tattva evun chhe bāpu! āhā...
hā! vītarāg sarvagnadev! parameshvar trilokanāth! emaṇe je joyun evun kahyun, ane tene antar āhā...
hā... hā! (grahaṇ kar.) olāmān - ‘niyamasār’ mān ek shabda chhe. ṭīkā, bhāī! e karī (chhe)
ne...! ‘padmaprabhamaladhārideve’! ‘sakal samūhanā hitakārī’ māṭe ā kahyun chhe, evā shabdo chhe. sakal
bhavyajīv hon? lāyak (jīv), abhavya nahīn. āhā... hā! (vaḷī) sakal bhavyajīvonā samūh enā
hitakārī māṭe ā shāstra chhe. niyamasāramān chhe. niyamasār chhe ne...? (chhe ahīnyān) niyamasār?
juo! shāstramān! nyān (e gāthāmān) evā shabdo chhe.
(shrotāḥ) digambaro to kahe chhe emān em kyān
kahyun chhe emān to kahyun chhe’ e mārā māṭe karyun chhe’ (uttaraḥ) e pote kahyun chhe. kundakundāchārye to (mūḷ)
pāṭh karyo, ā to ṭīkākār ām kahe chhe ke ā māṭe ām kahevāmān āve chhe. (juo, shāstramān) e
āvyun, āvyun have pahelī gāthāmān pāchhaḷ chhe. ṭīkāmān chhe
‘sakaḷ bhavyasamūhane hitakar ‘niyamasār’
nāmanun paramāgam hun kahun chhun’ sakaḷ bhavyasamūhane hitakar ā ‘niyamasār’ shāstra chhe. āhā... hā!
pahelī ja gāthāmān chhe hon? ṭīkā (mān) kaḷashamān nahīn. ‘āvun hoy tyāre āve ne ī paryāy.’
(ahīnyān kahe chheḥ “have dravyanān utpād–vyay–dhrauvya anek dravya paryāy dvārā vichāre chheḥ–
पाडुब्भवदि य अण्णो पज्जाओ पज्जओ वयदि अण्णो।
दव्वस्स तं पि दव्वं णेव पणट्ठं ण उप्पण्णं।। १०३।।
nīche harigītaḥ-
ūpaje daravano anya paryay, anya ko viṇase vaḷī,
paṇ dravya to nathī naṣhṭa ke utpanna dravya nathī tahīn. 103.
ṭīkāḥ– jarī jhīṇī vāt paḍashe ajāṇyā māṇasane! abhyās na maḷe lokone tattvano! āhā...
hā! ā to vītarāg sarvagna paramātmā, eṇe joyelun tattva ī pramāṇe samaje to ī āgaḷ - āgaḷ
vadhī shake. je rīte chhe e rīte na samaje to, to mithyādraṣhṭi thāy ī to. vastunī sthiti je rīte chhe ī
rīte na māne to mithyādraṣhṭi thāy. (have ṭīkā ekaso traṇ (gāthānī) ṭīkā.
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ahīn vishvamān ek (dvi–aṇuk) ” be paramāṇu o samānajātīy,

Page 333 of 540
PDF/HTML Page 342 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 333
chhe? be paramāṇu ā. jhīṇun poīnṭa. ā (āṅgaḷī.) kāī ek nathī. (anek chhe) ānā kaṭakā
karatān - karatān - karatān - chhello rahe, ene paramāṇu kahe (chhe.) ī be aṇu samānajātīy chhe
ne...? “samānajātīy anek dravyaparyāy vinaṣhṭa thāy chhe.” āhā... hā! e dvi-aṇuk
samānajātīyanī pahelī je paryāy hatī te vinaṣhṭa thāy chhe. “ane bījo chaturaṇuk (samānajātīy
anek dravyaparyāy) utpanna thāy chhe.”
shun kīdhun? be paramāṇumān je paryāy chhe pahelī eno nāsh thāy chhe
ane traṇ-trījo paramāṇu bhego thāy chhe ne traṇ paramāṇu paryāy utpanna thāy chhe. be no vyay thyo,
traṇane utpatti thaī. āhā...! ānhī siddha karavun bahun jhīṇun chhe! ānhī bhāṣhā, e ātmā karī shake em
nahīn traṇ kāḷamān! ā hāth halāvī shake nahīn traṇakāḷamān! āhā...! ī paramāṇu be chhe ī traṇamān
jayāre āvyo, samānajātīy (to) be no vinaṣhṭa thaīne traṇanī utpatti thaī (skandhamān) ane ene
kāraṇe e (utpatti) thaī ātmāthī nahīn. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “samānajātīy anek dravyaparyāy utpanna thāy chhe parantu te traṇ ke chār
pudgalo (paramāṇuo) to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe (–dhruv chhe).” shun kīdhun? āhā... hā!
traṇano (samūh) hato ne...! tri-aṇuk hato ne pahelo. tri-aṇuk (eṭale) traṇaparamāṇu ane anek
dravyaparyāy thatān bījo chaturaṇuk, traṇ paramāṇuonī paryāy to hatī, have ī chothā paramāṇumān jayāre
joḍāṇun tyāre chār paramāṇunī paryāy navī thaī. e utpanna thaī, traṇ paramāṇunī paryāy vinaṣhṭa thaī.
paramāṇupaṇe kāyam rahyā. āhā... hā! ākho di’ kahe chhe ame karīe - karīe! chhīe. dhandhā upar
beṭho dukāne ne ā karīe, nā pāḍe chhe bhagavān! āhā... hā... hā... hā! dukāne beṭho hoy te ame
karīe, ānun ām veñchīe ne (nokarone kahīe) ānun ām karo ne ānun ām karo. bhāṣhāno
dhaṇī thāy, sharīrano kriyāno dhaṇī thāy. paisā āpe eno dhaṇī thāy, paisā lye eno dhaṇī thāy.
ahīnyān nā pāḍe chhe. āhā... hā!
(shrotāḥ) tyāgīo to nā ja pāḍe ne..! (uttaraḥ) vastunun svarūp
em chhe. tyāgī eṭale shun? vastunun svarūp em chhe.
ke je traṇ paramāṇuo chhe. ane ī traṇ paramāṇuonī te paryāy to hoy ja chhe. have ī chār
paramāṇu jayāre thāy tyāre (skandhanī utpatti) chāranī thāy eṭale thāy eṭale traṇano vinaṣhṭa thāy.
paramāṇu to kāyam rahe. ām to anant (paramāṇuo) mān em chhe. dākhalo traṇ (chār paramāṇuno)
āpyo chhe. bākī ā anant (paramāṇuonī vāt) chhe. have ā anantā paramāṇu chhe (sharīranā)
enī paryāy utpannarūp chhe. have enī paryāyamān jayāre hīṇī bījī paryāy thāy tyāre ī bījī
paryāyapaṇe utpanna chhe ane pahelī paryāyapaṇe vyay chhe. paṇ ām (hāth ke sharīr) hālavānī paryāyano
kartā paramāṇun chhe. ātmā ene halāve hāth (ke sharīrane) em chhe nahīn. ākho di’ tyāre shun kare ā
(loko)? abhimān kare ākho di’.
‘hun karun hun karun e ja agnān chhe (shakaṭano bhār jem shvān
tāṇe’) . āhā... hā! ā āṅgaḷī, ek chhe, ī paryāy chhe (paramāṇunī) ām thaī (be ya

Page 334 of 540
PDF/HTML Page 343 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 334
pahoḷī) to enī paryāy thaī be yanī ek. ek (pahelī) paryāyano vinaṣhṭa thyo, ane be (bījī)
paryāyanī utpatti thaī, e paramāṇu chhe to ī utpanna thyun ne vinaṣhṭa thyun chhe. ātmāthī nahīn. āhā...
hā! ā to dākhalo āpyo (eno) traṇ paramāṇu samānajātīy anek dravyaparyāy vinaṣhṭa thāy chhe
ane bījo chār (aṇuk) samānajātīyano utpanna thāy chhe. parantu te traṇ ke chār pudgalo -
paramāṇuo to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe. paramāṇu kāī nāsh thatā nathī, enī paryāyano
vinaṣhṭa ke utpād thāy chhe. āhā... hā! āvun jhīṇun! (vītarāgī tattva.)
(kahe chhe) ek sheraḍīno kaṭako chhe sheraḍīno kaṭako. have kahe chhe ke ī sheraḍīnī je paryāy chhe,
ene ā jayāre ghasāṇī (pīlāṇī) tyāre ras (nīkaḷīne) paryāy badalāī gaī. navī paryāy thaī.
ī paryāy-paramāṇunī sheraḍīthī thaī chhe, sañchāthī nahīn. āvun koṇ māne? āhā... hā! shun kahyun?
sheraḍīno ras je nīkaḷ‌yo, e sañchāthī (chichoḍāthī) nīkaḷ‌yo nathī. e rasanī paryāy, e sheraḍīnā
sāṇṭhāpaṇe hatī, e paryāyano vyay thaī ane rasanī paryāy utpanna thaī, paramāṇu to em kāyam
(dhruv) rahyā. (shrotāḥ) chichoḍāmān nākhe ne sheraḍīne... (uttaraḥ) koṇ chichoḍāmān nākhe! āhā...
hā... hā! āvun kām chhe bāpu! ākarun kām chhe (gaḷe ūtāravun) vītarāg sarvagnadev! atyāre badhun
goṭā hālyā, paranī dayā pāḷone...! paṇ paranā paramāṇuo chhe enān - sharīranān, ane eno ātmā
chhe (joḍe) ī asamānajātīy (dravyaparyāy chhe) āmān āvashe. have ī to je samaye enun manuṣhyanun
sharīr chhe. ane (joraḍe) ātmā. have ī samaye eno je paryāy - asamānajātīy chhe - tethī ī
paryāy chhe have bīje samaye, pahelī paryāyano vyay thāy, ī paryāy utpanna thāy, ane paramāṇune ātmā
to kāyam rahe. āhā... hā! āvī vāt chhe. ā to siddhānt chhe. pachhī emānthī kūñchīmān (kūñchīrūp)
dākhalā āpe! (shrotāḥ) dharam karavā māṭe ā badhun samajavun paḍe? (uttaraḥ) paṇ dharam satya karavo
chhe ke nahīn. to vastunī satyatā kaī rīte chhe! satyathī dharam thāy ke asatyathī dharam thāy? to
vastunun svarūp satya kaī rīte chhe? enī khabarun vinā, ene dharam thāy kyāthī? āhā...! paranun
abhimān kare ne men ā karyun ne ām karyun ākho di’ savārathī sāñj dhandhāmān mashagūl, bāyaḍī-
chhokarāmvane rājī rākhavāmān mashagūl! āhā... hā! ane khāvā vakhate āhār ne pāṇī (svādiṣhṭa)
āvyā hoy te ām tr̥upti... tr̥upti... kahe (oḍakār khāīne) o... o... o... āhā... hā!
(kahe chhe) (shrotāḥ) (āje) jāṇe sonāno sūraj ūgyo...! (uttaraḥ) dhūḷe ya nathī sonāno
sūraj. pāpano sūraj (ūgyo chhe) tyān. men karyun... men karyun (kartāpaṇānun jher!) āhā... hā! (kartābhāv
ṭāḷavo) ākarun kām bhāī! vītarāg parameshvar! trilokanāth birāje chhe mahāvidehakṣhetramān!
emanī ā
vāṇī chhe.’ āhā...hā...hā! ākarī vāt chhe.
(kahe chhe keḥ) ā chashmā chhe ne...! (juo,) chashmānī je paryāy chhe juo. ā (dāṇḍī
halavānī)

Page 335 of 540
PDF/HTML Page 344 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 33p
e paryāyano vyay thaīne ām (dāṇḍī) thāy chhe. ī paramāṇune laīne thāy chhe, hāthane laīne nahīn.
ane enī pahelī paryāyano vyay thyo bījī paryāyanī utpatti thaī, paramāṇu dravya tarīke kāyam rahyān.
āhā... hā... hā! āvī vātun have! olī to dayā pāḷo... vrat karo... apavās karo... bas ī
(vātun) hāle! (ātmā) dayā pāḷī shakato nathī ne dayā pāḷo (kahevun) ī vāt jūṭhī chhe - khoṭī chhe.
paradravyanī paryāy, e paṇ ātmā karī shakato nathī. āhā... hā... hā! vratane tapanā pariṇām hoy to
e shubharāg chhe. e kāī dharam nathī. e shubharāgey te kāḷe thāy, tenī janmakṣhaṇ chhe. ane pūrvanī
paryāyano vyay thāy, dravya-guṇ kāyam rahe. āvo je nirṇay kare, enī draṣhṭi, dravya upar jāy. dravya
upar jatān shubhabhāvano vyay thaī ane samakitanī paryāy utpanna thāy. ātmā em ne em rahe
ākho (pūrṇa.) āhā...hā...hā! āvo mārag chhe! āhā...!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tem badhāy samānajātīy dravyaparyāyo.” joyun? olun- (paramāṇunun
to draṣhṭānt āpyun. traṇ paramāṇu ne chār paramāṇunun draṣhṭānt āpyun “tem badhāy samānajātīy
dravyaparyāyo.”
ā sharīranā, pustakanā, lākaḍīnā bahāranā (badhā paramāṇu padārthonā) āhā... hā!
badhā paramāṇuo - pudgalo. chhe? (pāṭhamān) “dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe.” dravyonī-padārthonī
vartamān avasthā chhe ī nāsh thāy chhe. ane pachhī bījī avasthā “utpanna thāy chhe” parantu
samānajāti dravyo to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe (–dhruv chheḥ)
āhā...hā...hā! paramāṇu traṇane
chārano dākhalo āpī, (emān kahyun ke) traṇ paramāṇuno piṇḍ (je) chār paramāṇu piṇḍarūpe thyo to e
traṇ paramāṇunī paryāyano vyay thyone chār paramāṇunī piṇḍanī paryāyarūpe utpanna thyo ane paramāṇuo
to dhruv rahyā. em badhā dravyonun laī levun (samajī levun) kahe chhe. samānajātīy badhā paramāṇu (nī
vastusthiti e ja chhe.) āhā... hā! gajab vāt chhe!!
(kahe chhe keḥ) ā thāmbhalī chhe lyo! thāmbhalī chhe ne...! enī vartamān paryāy dekhāy chhe, e
ghaṇā paramāṇu piṇḍanī paryāy (chhe.) e paryāy badale chhe. ane pachhī navī avasthā emān thāy chhe. ane
paramāṇu kāyam rahe chhe. e (thāmbhalī) kaḍiyāe karyunne karī tyān, rāmajībhāīe dhyān rākhyun māṭe
(sarakhun) karyun em nathī āhā... hā! vajubhāī! vajubhāīe dhyān karyun (rākhyun) lyo ne...! (paṇ
em nathī.) āhā... hā!
(shrotāḥ) pramukhane to dhyān rākhavun ja paḍe ne...! (uttaraḥ) pramukh tarīke
ne...! āhā... hā! shun prabhunī vāṇī!! āhā... hā!
(kahe chheḥ) jem traṇ paramāṇune chār paramāṇunī vāt karī. ke traṇ paramāṇu ekalā hatā enī
paryāy ane chothāne enī paryāy thaī. (temān) traṇanī paryāy vinaṣhṭa thaī, chothānī paryāy navī
utpanna thaī ne paramāṇun emane em rahyā. em ā jagatanā jeṭalā padārtho (chhe.) ā jaḍ-ek
paramāṇuthī māṇḍīne anant paramāṇunā ā skandh (jevā ke) pustakanā, āṅgaḷīnā, hāthanā, jībhanā,

Page 336 of 540
PDF/HTML Page 345 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 336
dāḷ-bhāt roṭalī (nā) kaṭakānā, samānajātīy pāryayo chhe. dāḷ-bhāt, roṭalī chhe (bhojanamān)
sāme, roṭalīpaṇe ghaṇān paramāṇuo samānajātīy (dravyaparyāy) chhe. have e roṭalīnun baṭakun thayun. to
(ākhī roṭalīnī) paryāyano vyay thayo, navī baṭakānī (kaṭakānī) paryāy utpanna thaī, paramāṇu
kāyam rahyā. ī kone laīne baṭakun karyun, ene (hāth ne dānt) ne laīne nahīn, pudgalane laīne ī
(baṭakānī paryāy thaī chhe.) ā... re! āvī vātun! vāṇiyāne navarāsh na maḷe ne āvī vātun ene
(samajavī) jhīṇī! āhā... hā!
(shrotāḥ) garaj hashe te āvashe samajavā...! (uttaraḥ) jene garaj
hashe ī āvashe, vāt sāchī. āvī vāt kyān (chhe.)? āhā... hā... hā!
(kahe chhe keḥ) ā kapaḍun chhe. juo! ām chhe ne... atyāre avasthā āvī chhe. ī pachhī ām
thāy. emān pahelī avsthāno vyay thāy, bījī (navī) avasthā utpanna thāy, ane (kapaḍānnā)
paramāṇu kāyam rahe. āṅgaḷīthī e vastra ām ūñchun thyun em nahīn. (shrotāḥ) āṅgaḷīthī nahīn paṇ
enī madadathī...! (uttaraḥ) āṅgaḷīthī nahīn, paṇ e (kapaḍānnā) anant paramāṇu (nī paryāyapaṇe
(potāthī) ūñchā thayā. āhā... hā! ām chhe bhagavān! shun ā to vātun! jagatathī judī chhe!
tīrthaṅkaradev! trilokanāth, jineshvaradev! jeṇe ekasamayamān traṇ kāḷ, traṇ lok joyān, e prabhunī
vāṇīmān ā (vastusvarūp) āvyun!
āhā... hā! jem traṇ paramāṇunī paryāyano vyay, chār (paramāṇuparyāy) no utpād ne
paramāṇupaṇun kāyam (rahe chhe.) em anantā paramāṇuono e kothaḷo - shun kahevāy. ā? kāgaḷ,
lākaḍī, ā nāk, jībh e anantaparamāṇunī paryāy chhe ī samānajātīy (chhe.) sarakhī chhe ne...
badhānī! chhe ne paramāṇu - paramāṇumān. ī je samaye utpanna thaī e samaye te anant paramāṇunī paryāy
chhe. bīje samaye anant paramāṇumānthī keṭalāk paramāṇu nīkaḷī gyā. to e paramāṇunī (navī) paryāy
utpanna thaīne paramāṇu kāyam rahyā. ī kāḍhī nākhyā pote (skandhamānthī) em nahīn. roṭalī (koī)
khāy chhe. ane kāṅkarī āvīne ām (koḷiyo) kāḍhī nākhyo, ī ātmāthī thyun nathī em kahe chhe.
(shrotāḥ) paṇ ī kāṅkarīvāḷo koḷiyo kāḍhayone eṇe... (uttaraḥ) kāḍhayā. (kāḍhayā!) e...
mīṭhālālajī! āvī vātun chhe! gāṇḍī-ghelī jevī vātun chhe! duniyā pāgal, kānīkhabar na maḷe
(vastutattvanī) kyān jāīe chhīe ne shun karīe chhīe! (bhān na maḷe kāī!) pāñch hajārano pagār
hoy mahine paṇ bhān na maḷe kāī! āhā... hā!
ahīnyān paramātmā traṇ aṇune chār aṇuno dākhalo āpīne... āhā... hā! badhā dravyo, kīdhā
ne badhā! joyun? (badhānī vāt kare chhe.) “tem badhāy samānajātīy.” badhāmān jeṭalā anant chhe
badhā (pudgalo) āhā... hā! “tem badhāy samānajātīy dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe ane utpanna
thāy chhe parantu samānajāti dravyo to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe.”
avinaṣhṭa

Page 337 of 540
PDF/HTML Page 346 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 337
(eṭale) e kāī paramāṇu nāsh thatā nathī ane utpanna thatā nathī. e dhruv rahe chhe. bahu ākarī -
ākarī āhā... hā... hā!
(kahe chhe keḥ) ekaso be (gāthāmān) janamakṣhaṇ kīdhī’ tī. jeṭalā anantā dravyo bhagavāne
joyā, anantā ātmāo, anantā paramāṇu (o), darekane paryāyanī utpatti teno janma kāḷ hoy chhe.
utpattikāḷ (hoy) tyāre thāy. have ahīnyān ethī āgaḷ laī gyā have (ā gāthāmān) ke bhaī!
samānajātīyanā paramāṇuo traṇ chhe ne chār chhe. traṇanā chār thyā (to) traṇanī paryāyano vyay thyo
ne chāranī paryāy upajī meḷavīne bhegān thyā māṭe em thyun em nathī. āhā... hā! samajāṇun kāī?
devīlālajī! āhā... hā!
(shun kahe chhe keḥ) sīsapenanī aṇī kāḍhe chhe ām aṇī. have āhā... hā... hā! ī sīsapen chhe
ī anant paramāṇuno skandh chhe. have eno je pahelo paryāy chhe, e sīsapen ākhī hatī. pachhī chharī
paḍīne... ām thāv māṇḍī (chholāvā lāgī) tyāre e anant paramāṇu je (ākhī sīsapenanā)
paryāyapaṇe hatī te paryāyano nāsh thyo, ane jhīṇī ke sumvāḷī (aṇī nīkaḷī) enī paryāyano utpād
thyo. e paramāṇunī utpanna (utpād) thyo. chharīthī nahīn, bījāthī (hāthathī ke māṇasathī) nahīn.
āhā... hā... hā! chharīthī ām chholāṇun e nahīn. chharī ene e sīsapenane aḍatī nathī. (shrotāḥ)
(honahār kīdhun to aṇī kāḍhe to chhe...) (uttaraḥ) kāḍhī rahyā, koṇ kāḍhatun’ tun! ī vakhate bāpu! ā
to tattvadarshīno viṣhay chhe! ā to kolej! tattvanī kolej chhe! āhā... hā!
(kahe chhe) bhagavān trilokanāth paramātmā! traṇ paramāṇu ne chār paramāṇuno dākhalo āpī,
“tem badhāy samānajātīy” (siddhānt siddha karyo chhe.) āhā... hā! “dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe.”
ghaunno loṭ chhe loṭ. emān (e) loṭamānthī shīro thāy chhe. (shīro banyo tethī) loṭanī paryāyano
vinaṣhṭa thayo, shīrānī paryāy utpanna thaī, ane paramāṇu to kāyam (dhruv) rahyā. ī shīro bāīe karyo
ī vāt sāchī nathī. em kahe chhe.
(shrotāḥ) āvun shīkhīne koī rāndhashe nahīn. (uttaraḥ) rāndhashe nahi
(em nahīn) rāndhyā vinā raheshe nahīn. āhā... hā! āvun chhe. (kahe chhe) chūlāmān (pahelī) thoḍī agni
hoy, pachhī lākaḍān vadhāre nākhe ām. tyāre lākaḍān vadhāre nākhyān to ja pahelī (agni) thoḍānī hatī
teno vyay thyo, ane vadhāre agni utpanna thyo. ām lākaḍun chūlāmān jatān, eṭale koī māṇase lākaḍun
nākhyun andar (chūlāmān) ane agni vadhāre thyo, e vātamān kāī māl nathī. (lākaḍānā ne agninā
paramāṇu svatantra chhe.) āhā... hā! āvun chhe. ahīnyān to (kahyun chhe) “badhāy samānajātīy
dravyaparyāyo”
traṇey kāḷanā ne badhāy (traṇe lokanā) olo to - (traṇ paramāṇu ne chār
paramāṇuno) dākhalo āpyo’ to. (paṇ siddhānt to badhāy samānajātīy dravyaparyāyone lāgu paḍe chhe.)
āhā... hā! āvī (vastu) sthiti hajī sāmbhaḷavā maḷe nahīn ene have jāvun kyān? ā to

Page 338 of 540
PDF/HTML Page 347 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 338
jyān hoy tyān ame karīe ne ānun ā karyunne ānun ā karyun... pustak men banāvyānne... makān
(mandir) ame banāvyune... prabhu! nā pāḍe chhe enī, bhāī! ī paramāṇunī je pahelī paryāy hatī pachhī
bījī ghaṇān paramāṇu maḷīne bījī paryāy thaī ane paramāṇu kāyam rahyā! te kāī emān karyun chhe, em
chhe nahīn. āhā... hā! (shrotāḥ) shubhabhāv to karyone eṇe? (uttaraḥ) rāg karyo, ī to rāg karyo.
pūrva paryāyamān rāg bījo hato, eno vyay thyo ane āno (shubharāgano) utpād thyo, ne ātmā
eno e rahyo. āhā... hā! vāṇiyānā vepāramān bhāre hākoṭā, ākho dī’ vepār te māthākūṭ. have
ā (bhagavān) kahe ke vepār karī shakāy nahīn. e dukānane thaḍe bese, ā tamāre shun? lokhaṇḍ (no
vepārī) chīmanabhāīne lokhaṇḍ... lokhaṇḍ ā pūrajā banāve lokhaṇḍanā. ek vār pagalān karavā laī
gyā’ tā. kaḷasho dyo mā’ rājane! ke māre māthāmān! ī loḍhānā kaḷashā utpanna thyā ī pahelī paryāy
loḍhānī hatī, pachhī ā kaḷashānī thaī, ī ene kāraṇe thaī chhe. kārīgaranā kāraṇe nahīn, sañchāne kāraṇe
nahīn. e...! gulābachandajī! vāt to sādī chhe. āhā... hā!
(kahe chhe) ā hāth halavānī avasthā thaī, ā avasthā thaī te jaḍanī chhe. ā to. ‘badhāy
samānajātīy’ kīdhāne...? pahelā traṇ ke chār paramāṇuno dākhalo āpyo (paṇ) ā (hāthanā) badhā
samānajātīy chhe. ī samānajātīy (paramāṇunī) paryāy pahelān ām chhe ne pachhī ām thāy (hāth
vāṅko vaḷe ne sīdho thāy) e paramāṇu kāyam rahīne āno nāsh thyo ne āno utpād thyo. paṇ ī
(paryāy vāṅkā vaḷavānī ne sīdhā thavānī) kone laīne? e paramāṇune laīne thyo chhe (hāth em,
em) andar ātmā chhe māṭe ene laīne thyo, ī vātamān māl (nathī), ekey dokaḍo sācho nathī.
(ī vātamān.) have āvun tattvagnān! āhā... hā! ā to tattvagnānanī kolej chhe. ā jhīṇī,
sādhāraṇ vāt nathī ‘ā.’ āhā... hā... hā! bhāṣhā to sādī āve chhe. bhāv paṇ jevā...! juo!
ahīnyān to ā kīdhun. jem traṇ ne chār pudgalo-paramāṇuo chhe. ane enī paryāyatraṇanī
hatī (eno) nāsh thaī, chāranī thaī - paryāyo bhegī (skandh) “tem badhāy samānajātīy
dravyaparyāyo.” joyun? ā rīte vāt karī chhe. darek paryāyanī eṭale vyañjanaparyāy ne ek dravyaparyāyanī
vāt nathī. samānajātīyamān bhegī vāt līdhī chhe bhāī!
“dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe ane (navī)
utpanna thāy chhe. parantu samānajāti dravyo to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe (–dhruv chhe.)” have
ek vāt ī samānajātinī karī. have bījī asamānajātīy (nī kare chhe.) āhā...! asamānajātīy
eṭale? ke manuṣhya (sharīr) jaḍ chhe. ane bhagavān arūpī chaitanya chhe. (banne) ek jāt nathī. andar
chaitanyasvarūp, jāṇanār-dekhanār prabhu (ātmā) arūpī (eṭale ke) varṇa, gandh, sparsha, ras vināno
chhe ī. ane ā (kāyā) varṇa, gandh, ras, sparshavāḷī māṭī, dhūḷ (chhe.) be ya asamān chhe. be ya
(jātie) sarakhān nathī. paramāṇu, paramāṇu (no skandh) e be ya samān (jātīy) chhe. paṇ ā
ātmā ne sharīr, be samānajāti nathī. asamānajātīy chhe.

Page 339 of 540
PDF/HTML Page 348 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 339
āhā...hā! “vaḷī jem ek manuṣhyatva svarūp.” manuṣhyanī paryāy, yogyatā.“asamānajātīy
dravyaparyāy vinaṣhṭa thāy chhe.” āhā...hā...hā! ek manuṣhyatvasvarūp asamānajātīy, kāraṇake manuṣhyano
ātmā ne sharīr be judī jāt chhe, ek jāt nathī. asamānajātīy (dravyaparyāy) chhe. āhā... hā! thoḍī
bhāṣhāmān paṇ keṭalun samāḍayun!!
“ane bījo devatvasvarūp (asamānajātīy dravyaparyāy) utpanna thāy
chhe.” shun kahe chhe? ahīnyān je chhe e ātmāne deh ī asamānajātīy (dravyaparyāy) chhe. ek jāt nathī.
ane āno vyay thashe. ane devamān jashe, tyāre devanī paryāy utpanna thashe, ī paṇ asamānajātīy ne
bhegān (eṭale, devanun sharīrane ātmā bhegān) ahīnyā manuṣhyamān chhe ī asamānajātīy (dravyaparyāy)
vinaṣhṭa thashe. ane ātmā to andar kāyam chhe. ātmā ām thāy em chhe? (samānajātīy) paramāṇumān
to samānajātīy - kāraṇ paramāṇu-paramāṇuno skandh thāy chhe. āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) ahīnyānthī manuṣhyano ātmā, devamān jāy. to kahe chhe ke enī (manuṣhyanī)
paryāy vinaṣhṭa thaīne (devanī) navī paryāy utpanna karī. karmathī nahīn. karmane laīne ahīnyānthī
devalokamān jāy em nahīn, devalok kemanākhyun ke muni hoy te devalokamān javānā! pañcham ārānā muni
chhe, āhā... hā! svargamān javānā, eṭale ene kahyun ke manuṣhyapaṇun ā chhe te asamānajātīy chhe.
ātmā jāt judī chhe ne jaḍanī jāt judī chhe. eṭale be ya asamān chhe be ya sarakhān nathī. ī
asamān (jātīy) manuṣhya paryāyano nāsh thaī, asamānajātīy devaparyāyanī utpatti thashe. ane emān
paramāṇune ātma chhe e to kāyam rahenārān chhe. paryāyamān vinaṣhṭa ne utpanna chhe. e vinaṣhṭa ne utpanna
karmane laīne paṇ thāy em nahīn. manuṣhyanī gati ahīn pūrī thaī gaī, e karmane laīne pūrī thaī
em nahīn. e jīvane pudgalanī e ja paryāy te te teṭalī tyān rahevānī hatī. āhā...hā...hā!
(shrotāḥ) thoḍo’ ka ṭāīm jīv rokāī jāy em to kahe chhe... (uttaraḥ) e badhī vātun. olī nāth,
nāth āve chhe ne... baḷadane nahīn (nākamān nāthe chhe) nāth! ahīnyān kahe chhe ke koīne laī jāy
traṇakāḷamān em banatun nathī. āhā...hā! e nāth chhe te (baḷadanā) nākane aḍī nathī. judī jāt chhe
bhāī! āhā...hā! anantakāḷathī rakhaḍe chhe. duḥkhī chorāshīnā avatār! satne samajyā vinā! viparīt
samaje ne viparīt māne (teo badhā) rakhaḍī marashe. āhā...hā...hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ane bījo devatvasvarūp utpanna thāy chhe parantu te jīvane pudgal to
avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe.” jīv to jīv tarīke rahe chhe. jīv to manuṣhyaparyāy (paṇe) hato
e devaparyāy (paṇe) thyo. paramāṇunī jem ā dehanī manuṣhga (sharīr rūpanī) paryāyapaṇe hatā, e
paryāy bījī thaī gaī. (paṇ paramāṇu to kāyam rahyā ja chhe.) āhā...hā! ā... gajab vāt chhe!!
te te samaye thāy, ane te te samaye utpannane vinaṣhṭa samānajātīy (dravyaparyāy

Page 340 of 540
PDF/HTML Page 349 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 340
ke asamānajātīy (dravyaparyāy) potāne kāraṇe thāy chhe. āhā... hā... hā... hā! āvī vāt chhe!
bhaī, antaraṅganun kāraṇ āvyun nahotun kāl! “antaraṅg-bahiraṅg kāraṇ” āvyun’ tun ke nahīn?
(shrotāḥ) samayasāramān (uttaraḥ) hen, samayasāramān? e āmān - āmān āvyun’ tun nahīn!
pravachanasāramān. e ā rahyun lyo! ā pravachanasār juo! (gāthā-102 ṭīkāmān vachche chhe) ‘tem
antaraṅg ane bahiraṅg sādhano vaḍe karavāmān āvatā sanskāranī hājarīmān,’
(je uttaraparyāyanī
janmakṣhaṇ hoy chhe, te ja pūrvaparyāyanī nāshakṣhaṇ hoy chhe ane te je banne koṭimān rahelā dravyapaṇānī
sthitikṣhaṇ hoy chhe). chhe? antaraṅg ī. (kārya thāy tyāre) ī to bahiraṅg nimitta hoy chhe tenun gnān
karāvyun (chhe.) paṇ nimittathī kāī paṇ emān thāy, enī paryāy, eno utpād thāy ne skandh thāy,
nimitta āvīne (e kārya karyun em nathī). kuhāḍo āvyo, kuhāḍo! enāthī ām lākaḍāne māryo,
māṭe eno kaṭako (phāḍo) thyo. kahe chhe ke lākaḍāne kuhāḍo aḍayo ja nathī. phakat ī lākaḍānī je
avasthā pahelī hatī, ī nāsh thaīne bījī (phāḍānī) avasthā thaī, ī potāne kāraṇe thaī chhe.
(kuhāḍāne kāraṇe nathī thaī) gāṇḍā kahe evun chhe! pāgal jevī vātun lāge! āvī te kevī rīt?
(vastusvarūpanī) (shrotāḥ) ‘paramātmaprakāsh’ mān em ja kahe chhe...! (uttaraḥ) kahe chhe ne
‘paramātmaprakāsh’ mān
‘pāgal loko dharamīne paṇ pāgal kahe evī ā chīj (vastusvarūp) chhe!
āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) lyo, (ātmā) kāī karī shakato nathī, karī shakato nathī. (ame) kāī karī
shakatā nathī to prarūpaṇā shun kām karo chho? paṇ koṇ kare (prarūpaṇā) bāpu! ī bhāṣhā je kāraṇe
āvavānī hoy ī te tyān āve. āhā... hā! e ātmānun kartavya nathī bāpā! tane khabar nathī!
āhā... hā... hā! bhāṣhā chhe te anant paramāṇu no samānajātīy (dravyaparyāy) skandh chhe. (vaḷī)
bhāṣhā anant paramāṇuno samānajātīy skandh chhe. e skandh pahelān, pahelī je vargaṇāparyāy hatī, eno
vyay thaīne bhāṣhāpaṇe (paryāy) thaī, paramāṇuo kāyam rahyā. ī ātmāe bhāṣhā karī chhe ke ā
jībh halāve chhe ātmā, e vātamān kāī māl nathī. (eṭale ke te vāt khoṭī chhe.) have tyāre loko
em kahe chhe keḥ bhāī! chāvī-chāvīne khāvun! peṭamān kāī dānt nathī. em nathī kahetā? (kahe chhe ne...)
chāvī-chāvīne khāvun! peṭamān kāī dānt nathī. (vaḷī em kahe). (ahīnyān kahe chhe keḥ) koṇ chāve?
are prabhu! gajab vāt chhe!! e e (moḍhāmān) dānt je hale chhe (khātī vakhate). sthir hatān enun
halavun-pahelī paryāyano vyay thyo ane halavānī paryāyano utpād thyo, dānt rahyā kāraṇ ke e
paramāṇuthī thyā chhe. ātmāthī nahīn, jībhathī nahīn. āhā... hā! bhagavānathī nahīn. ā to siddhānt chhe
ne ek!! bhagavān paramātmā, trilokanāth tīrthaṅkaradev birāje chhe, mahāvidehamān birāje chhe. tyān kundakund
āchārya gyā’ tā. āṭh di’ rahyā’ tā. e nyānthī āvīne ā... shāstranī rachanā karī. (shrotāḥ)
ā divyagnān tyānthī lāvyā...!
(uttaraḥ) hā... hā... āvī vāt! jūnā paṇḍito to em kahe ke ek
dravya bījā dravyanun na kare em māne to te digambar jain nathī. na kare em māne ī, karī

Page 341 of 540
PDF/HTML Page 350 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 341
(ja) shake. are, bhagavāt! tun tarī paryāyamān utpanna rahīne (tārāmān) tun kar. bījā dravya chhe enā
utpād-vyay enāmān nathī? ane tenā dravyane kāraṇe te kāḷe utpanna nathī? te te kāḷe paryāyanī
janmakṣhaṇ chhe teno vyay thāy ne bījī (navī) paryāy thāy. ane (dravyaātmā) ke paramāṇu kāyam
rahe. (emān bījo shun kare? āhā... hā... hā! āvun sāmbhaḷ‌yun nathī badhun lāḍanūmān! kalakatāmān (ke)
vepāramān āhā... hā... hā! (shrotāḥ) ākhī navī banāvī chhe (kolej) (uttaraḥ) navī ja chhe!
āhā... hā! bhagavānano pokār chhe. tīrthaṅkaradev, kevaḷī jineshvaraprabhu! eno pokār chhe ke paramāṇu traṇ
paramāṇune chār paramāṇu jayāre (skandharūpe) thāy. to traṇ paramāṇunī paryāyano vyay thāy ne chār
paramāṇu (rūpe) paryāyano utpād thāy, ane paramāṇupaṇe kāyam rahe. tyān e samānajāṇīy
(dravyaparyāy) to dākhalo (dīdho chhe.) have ātmā ne sharīr (ekasāthe dekhāy) e asamānajātīy
(dravyaparyāy) chhe. ātmānī paryāy manuṣhyanī chhe atyāre. devamān jashe tyāre devanī paryāy thashe. e
samaye-samaye ānī paryāy badale chhe e pūrvanī paryāy vinaṣhṭa, navī paryāyanun utpanna (thavun) ātmānun
kāyamapaṇun chhe. sharīranā paramāṇuonī (paryāy) paṇ samānajātīyapaṇe, je samaye chhe - je enī
janmakṣhaṇ chhe, e utpanna thāy chhe, te janmakṣhaṇe bījī paryāy (pūrvanī paryāy) nāsh thāy chhe. bījī
(navī) paryāyanī janmakṣhaṇ paṇ e ja chhe. āhā... hā... hā! (shrotāḥ) ā shubh bhāv thyā andar
enun kem chhe?
(uttaraḥ) e badhun bhegun badhun shubhabhāv. shubhabhāv pahelo hoy bīje samaye vinaṣhṭa thaī
jāy. ane pahelān pachhī navī (paryāy) utpanna thāy. ī vakhate shubhabhāv ātmāthī thayelo chhe. karmathī
nahīn. bhaī karma moḷān paḍayān māṭe shubhabhāv thyo, (em’ nathī) āhā... hā! ākarun kām bāpā!
(shun kahe chhe?) ā keḷavaṇī judī jātanī chhe. āhā...! koī di’ maḷī nathī. ane darakāre ya
karī nathī. raḷavun... ne bāyaḍī-chhokarān hāre ramavun ne rājī thāvun ne... ā dhūḷ! e ḍhor jevā avatār
chhe badhā. āhā.. hā! āvo dhruv chhe ātmā!! kahe chhe ke! paranun ek pāndaḍun (ya) halāvī shake nahīn.
āhā... hā! (jhāḍanā) pāndaḍān hale chhe ne...! pavanathī nathī halatān em kahe chhe. āhā...! ī dhajā chhe
ne dhajā! ī pavanathī nathī halatī (pharapharatī) ī dhajā je ām chhe ne ām-ām thāy chhe (emān)
pūrvanī paryāyano vyay, navīn paryāyano utpād ne samānajātīy paramāṇuonun ṭakī rahevun. e pavanane
laīne dhajā halatī nathī (pharapharatī nathī) māḷe! āvī vātun!
(shrotāḥ) ā to bhagavān
banāvavānī vāt chhe...! (uttaraḥ) hen, bhagavān banāvavānī vāt chhe. āhā.. hā! bhāī, bhagavān ja
chho prabhu! tun gnātā-draṣhṭā chho. bhagavānano artha ī chhe ke tun gnātā-draṣhṭā chho! ‘gnātā–draṣhṭā potānī
paryāyamān paṇ karavun e paṇ nathī’ āhā... hā! ene paṇ jāṇavun-jāṇe em chhe. paranī paryāy to
kare ī traṇakāḷamān hoī shake nahīn. āhā... hā! ame ā karyun, thoḍun ame ā karyun. āṭalā sudhārā
karyā... ne āṭalī ame vyavasthā karī... ne avyavasthā hatī tenī vyavasthā karīne... dukāne ame hatā.
āhā... hā! amāre kumvarajībhāīne eṭalo (garva) hato men ā karyun men karyun... ā karyun āhāhāhā! shun
chhe ā kīdhun? āṭalun badhun. hun karyunne men karyun, bījāne dukān no’ hālī hoy no’ āvaḍī hoy... e
to puṇyane laīne

Page 342 of 540
PDF/HTML Page 351 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 342
thāy. puṇya chhe ī nimitta chhe, te nimittathī kahevun (kahe puṇya hoy to thāy) āhā... hā... hā... hā!
(kahe chhe keḥ) e to samānajātīyanā paramāṇuo tyān chhe enī paryāyo tyān thāy chhe. puṇya
(karma) nā paramāṇuo samānajātīyanā chhe e nāthī ā bahāranun (kārya) thāy chhe eme ya nahīn.
puṇyane laīne paisā āve chhe em nahīn em kahe chhe (ahīnyān). āhā... hā! (anyakṣhetrathī) ām
āve em ke ām āve. bīje chhe te ām āve chhatān paisānī paryāy je hatī pūrvanī teno vyay
thaī, ane ā utpanna thaī. paisānā paramāṇu kāyam rahyā, karmane laīne nahīn (paṇ) paramāṇune laīne
ām thyun chhe. āhā... hā! bhāre kām! ā olo (kahe chhe ne) pāṅgaḷo banāvī dīdho ātmāne,
pāṅgaḷo nathī banāvyo, enī gnātā-draṣhṭānī shaktino vikās karyo chhe! āhā... hā! ‘jāṇanār
dekhanār prabhu tun chho.’
bījī vāt’ mūkī de! āhā... hā!
(kahe chhe) paranun hun karī daun, bāyaḍīnun hun karī daun... ‘ardhāṅganā’ kahe bāyaḍīne! dhūḷe ya nathī
ardhāṅganā, enun sharīr judun ne eno ātmā judo! enā ātmānī ne sharīranī paryāy enāthī thāy
chhe. tārāthī thāy chhe nyān? āhā...hā...hā! thoḍāmān keṭalun nākhyun!! āhā...hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tem badhāy asamānajātīy dravyaparyāyo” pahelā ī līdhun. pahelāmān
samānajātīyanun līdhun dākhalo (āpyo) pachhī badhāy samānajātīy dravyane laī līdhun. ākhī duniyānā
dravyo - chār arūpī chhe, dharmāstikāy, adharmāstikāy, ākāsh, jīv ane be (kāḷ ne pudgal) “te
jīv ne pudgal to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe, “tem badhāy asamānajātīy”
nārakīnun
sharīr ne nārakīno jīv, e asamānajātīy (dravyaparyāy) chhe ane nārakīnā sharīrano e je samaye
vyay thāy, te ja samaye sharīranā paramāṇu bījī rīte pariṇame ane sharīrano tyān vyay thāy, ane
manuṣhyapaṇāmān āve (temān) olāno vyay thāy (nārakīgatino ane olāno utpād thāy
(manuṣhyagatino). andar ātmā to kāyam chhe. karmane laīne narkamānthī (manuṣhyamān) āvyo em nahīn.
karmane laīne narkamān gyo e nahīn. kahe chhe ne āne narka āyuṣhya bāndhyun chhe ne eṭale karma narkamān laī
gyā (ātmāne) em nathī. ī jīvanī paryāyano utpad kāḷ ja ī jātano ām andar javāno chhe.
ek-ek pūrvanī paryāyano vyay, navīno utpād, ātmānun kāyam rahevun (chhe.) āhā... hā! āvun badhun
koṇe karyun hashe ke āvun? bhagavān kahe chhe ke men karyun nathī. hun to vāṇī āvī’ tī, vāṇī vāṇīne
kāraṇe āvī chhe.
(shrotāḥ) kāī kare nahīnne kahevāy bhagavān...! (uttaraḥ) sarvagnabhagavān kahe chhe men
kāī karyun nathī. vāṇīne ya karī nathī. kāraṇake vāṇīno paryāy pahelā no’ to. samānajātīy
paramāṇumān. pachhī utpanna thayo (paryāy) paramāṇu kāyam rahyā. ī to bhāṣhāvargaṇā ūpaje chhe. ī vāt
kīdhī’ tī pālītāṇe, pālītāṇe gyā ne rāmavijayajī hatā (shvetābanr) are, em khoṭī vāt chhe
kevaḷī bhāṣhā pahele samaye grahe, bīje samaye chhoḍe, ī grahe ne chhoḍe? āhā... hā... hā!

Page 343 of 540
PDF/HTML Page 352 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 343
are... re! āvī vāto bhāre ā to! ane ene mānanārā ya maḷe!! jūṭhā anādithī jūṭhun sevyun
chhe te jūṭhāne maḷe ne! āhā... hā! ī karamane laīne thāy em ī kahe chhe. ī to charchā thaīne jeṭhābhāī
hāre. kheḍāvāḷā jeṭhābhāī! shvetābanr (hatā) pahelā ānhī (no) parichay, āvyā amarelī. ruche nahīn,
goṭhe nahī, ekadam ajāṇī vāt! pachhī ene parichay karatān lāgyun ke vāt kanīk bījī lāge chhe. pachhī e
lokomān prashna mūkayā pachās. āno uttar āpo jo ṭhīk paḍe to āmānthī nahīn nīkaḷun, uttar kyāyathī
maḷ‌yo nahīn sarakho, chhevaṭe rāmavijayajī kahe ke mārī hāre charchā karo. pachhī kahe ke charchā karīe. paṇ pahelī
kabūlāt karo. rāmavijayajī kahe ‘karmathī vikār thāy’ pahelī kabūlāt karo. ā kahe māre mānya nathī.
(kahe chhe keḥ) vikārī paryāy chhe ī to jīvanī, jīvamān astitvane laīne thāy chhe. āhā...
hā... hā! karmanī paryāy chhe ī karmamān karmane laīne thāy chhe. gnānāvaraṇīyanī paryāy thāy chhe ī karmanī
- paramāṇunī paryāy, pahelī hatī eno vyay thaīne karmarūpe thaī, ene ātmāne laīne ātmāe
rāgadveṣh karyo, māṭe te gnānāvaraṇīyanī paryāy thaī em nathī. māḷun sārun! āmān keṭalo’ ka pheraphār
karavo? mīṭhālālajī! ā to badhun gāṇḍun kahevāy evun chhe. āhā... hā! hā! āj āvyā? sansāranā
ḍāhyā te gāṇḍā kahe evun chhe! āhā... hā! bhāī, mārag judo bāpā! kem ke anant ātmāo ne
anant paramāṇu chhe. te anantapaṇe kyāre rahī shake? te te kāḷanā, potānā pariṇāmamān, pote rahe to
rahe paṇ bījāone pariṇamāvī dye ane bījā āne pariṇamāvī dye (to to) anant-anant, pr̥uthak
pr̥uthakapaṇe nahīn rahe. āhā... hā! hen! āhā...! vītarāg mārag alaukik chhe. bāpu! evun kyāy chhe
nahīn. parameshvar sivāy ā vāt koī ṭhekāṇe chhe nahīn. vāḍāmān nathī atyāre, vāḍāvāḷāoe to ūndhun
māryun! dayā pāḷo... ne vrat karone... apavās karo... ne bhakti karo... ne pūjā karo... āhā... hā!
(kahe chhe) ahīnyān to paramātmānī pūjā karatān, vāṇī je bolāy te paryāyanī utpatti bhāṣhā
(vargaṇā) thī thaī chhe. ‘svāhā’ e bhāṣhānī paryāy thaī chhe ātmathī nahīn. ane chokhā chaḍāvyā ām
bhagavānane, ardhya chaḍāve ī āṅgaḷīthī nahīn ne ātmāthī nahīn. āhā... hā! chokhāthī paryāy, te rīte
pūrvanī paryāyano vyay thaī tyān gayā chokhā ī utapādane chokhānā paramāṇu kāyam (dhruv) chhe. chokhānā
paramāṇunī paryāyathī e chokhā gayā chhe ātmāe ām mūkayā māṭe gayā chhe em nathī. āre... āvī
vātun have! kāne to paḍe! ke kāīk chhe kāīk vāt ā chhe em thāyane māṇasane... āvun atyār sudhī
mānīe chhīe enā karatān kāīk bījī vāt chhe bāpu!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “tem badhāy asamānajātīy dravyaparyāyo vinaṣhṭa thāy chhe ane utpanna
thāy chhe parantu asamānajātīy dravyo to avinaṣhṭa ane anutpanna ja rahe chhe.” ā

Page 344 of 540
PDF/HTML Page 353 of 549
single page version

gāthā – 103 pravachanasār pravachano 344
pramāṇe potāthī (arthāt dravyapaṇe) dhruv.” chhe ne? (pāṭhamān) dravyane be ṭhekāṇe - be artha karavā.
pachhī nīche chhe (phūṭanoṭamān) ‘dravya’ shabda mukhyapaṇe be arthamān vaparāy chhe (1) ek to,
sāmānyavisheṣhanā piṇḍane sāmānya trikāḷ rahevun ane paryāy visheṣh, e be thaīne paṇ dravya kahevāy
chhe. sāmānyavisheṣhano piṇḍane arthāt vastune dravya kahevāmān āve chhe; jemake dravya utpādavyayadhrauvyasvarūp
chhe. ī rīte dravya kahevāmān āve chhe. (2) bījun, vastunā sāmānya anshane paṇ dravya kahevāmān āve chhe.
shun kīdhun? utpādavyay ne dhrauvya - traṇ thaīne ek ene paṇ dravya kahevāmān āve chhe ane ek dhrauvya chhe
tene paṇ dravya kahevāy ī nayanī apekṣhāe. āhā... hā! dravya kahevāmān be prakār chhe utpād-vyay to
chhe. ī utpādavyay ne dhrauvya traṇ maḷīne paṇ dravya kahevāmān āve chhe. pramāṇanun (dravya). ane utpād-
vyay vinā ekalun dhruv trikāḷī enun lakṣha karāvavā dhrauvyane paṇ dravya kahe chhe. e nayanun dravya chhe. ane
utpād-vyay-dhrauvya sahit ākhun pramāṇanun dravya chhe. ā... re... āhā...! pramāṇ shun ne nay shun?
vastusthiti evī chhe bhāī!
“ā pramāṇe potāthī (arthāt dravyapaṇe) dravyanā be artha līdhā. līdhā ne? dhruv ane
dravyaparyāyo dvārā utpād vyay evān dravyo utpād–vyay–dhrauvya chhe.” darek dravya, darek padārtha utpād-
vyayane dhrauvyasvarūp chhe. e rīte dravya kahīe ane utpād-vyay chhoḍīne trikāḷīne paṇ dravya kahīe.
(em) ‘dravya’ kahevāmān be prakār chhe.
visheṣh kaheshe.....
om

Page 345 of 540
PDF/HTML Page 354 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 34p
have dravyanān utpād-vyay-dhrauvya ek dravyaparyāy dvārā vichāre chheḥ-
परिणमदि सयं दव्वं गुणदो य गुणंतंर सदविसिट्ठं ।
तम्हा गुणपज्जाया भणिया पुण दव्वमेव त्ति ।। १०४।।
परिणमति स्वयं द्रव्यं गुणतश्च गुणान्तरं सदविशिष्टम् ।
तस्माद्गुणपर्याया भणिताः पुनः द्रव्यमेवेति ।। १०४।।
avishiṣhṭasattva svayam darav guṇathī guṇāntar pariṇame,
tethī vaḷī dravya ja kahyā chhe sarva guṇaparyāyane. 104.
gāthā – 104.
anvayārthaḥ– (सदविशिष्टं) sattā-apekṣhāe avishiṣhṭapaṇe, (द्रव्यं स्वय) dravya pote ja
(गुणतः च गुणान्तरं) guṇamānthī guṇāntare (परिणमति) pariṇame chhe (arthāt dravya pote ja ek
guṇaparyāyamānthī anya guṇaparyāye pariṇame chhe ane tenī sattā guṇaparyāyonī sattā sāthe avishiṣhṭa -
abhinna - ek ja rahe chhe.) (
तस्मात् पुनः) tethī vaḷī (गुणपर्यायाः) guṇaparyāyo (द्रव्यम् एव इति
भणिताः) dravya ja kahevāmān āve chhe.
ṭīkāḥ– guṇaparyāyo ekadravyaparyāyo chhe, kāraṇ ke guṇaparyāyone ekadravyapaṇun chhe (arthāt
guṇaparyāyo ekadravyanā paryāyo chhe kāraṇ ke teo ek ja dravya chhe - bhinna bhinna dravyo nathī.) temanun
ekadravyapaṇun āmraphaḷanī māphak chhe. (te ā pramāṇeḥ) jem āmraphaḷ pote ja haritabhāvamānthī pītabhāve
pariṇamatun thakun, pahelān ane pachhī pravartatā evā
1haritabhāv ane 2pītabhāv vaḍe potānī sattā
anubhavatun hovāne līdhe, haritabhāv ane pītabhāvanī sāthe 3avishiṣhṭa sattāvāḷun hovāthī ek ja
vastu chhe, anya vastu nathī; tem dravya pote ja 4pūrva avasthāe avasthit guṇamānthī uttar avasthāe
avasthit guṇe pariṇamatun thakun, pūrva ane uttar avasthāe avasthit
----------------------------------------------------------------------
1. hariṇabhāv - līlo bhāv; līlī avasthā; līlāpaṇun.
2. pītabhāv - pīḷo bhāv; pīḷī dashā; pīḷāpaṇun (pahelān kerīnī līlī avasthā hoy chhe pachhī pīḷī thāy chhe.)
3. avishiṣhṭa sattāvāḷun - abhinna sattāvāḷun; ek ja sattāvāḷun. (kerīnī sattā līlā tathā pīḷā bhāvanī sattāthī abhinna chhe, tethī
kerī ane līlo bhāv tathā pīḷo bhāv ek ja vastuo chhe, bhinna vastuo nathī.
4. pūrva avasthāe avasthit - guṇ pahelānī avasthāmān rahelo guṇ; guṇato pūrva paryāy, pūrva guṇaparyāy.

Page 346 of 540
PDF/HTML Page 355 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 346
te guṇo vaḍe potānī sattā anubhavatun hovāne līdhe, pūrva ane uttar avasthāe avasthit guṇo sāthe
avishiṣhṭasattāvāḷun hovāthī ek ja dravya chhe, dravyāntar nathī. (kerīnā draṣhṭāntanī jem, dravya pote ja
guṇanā pūrvaparyāyamānthī uttaraparyāye pariṇamatun thakun, pūrva ane uttar guṇaparyāyo vaḍe potānī hayātī
anubhavatun hovāne līdhe, pūrva ane uttar guṇaparyāyo sāthe abhinna hayātī hovāthī ek ja dravya chhe,
dravyāntar nathī; arthāt te te guṇaparyāyo ane dravya ek ja dravyarūp chhe, bhinna bhinna dravyo nathī.)
vaḷī jem pītabhāve ūpajatun, haritabhāvathī naṣhṭa thatun ane āmraphaḷapaṇe ṭakatun hovāthī,
āmraphaḷ ek vastunā paryāy dvārā utpād-vyay-dhrauvya chhe, tem uttar avasthāe avasthit guṇe
ūpajatun, pūrva avasthāe avasthit guṇathī naṣhṭa thatun ane dravyatvaguṇe ṭakatun hovāthī, dravya
ekadravyaparyāy dvārā utpād-vyay-dhrauvya chhe.
bhāvārthaḥ– ānā pahelānī gāthāmān dravyaparyāy dvārā (anek dravyaparyāy dvārā) dravyanān utpād-
vyay-dhrauvya batāvavāmān āvyān hatān. ā gāthāmān guṇaparyāy dvārā (ek dravyaparyāy dvārā) dravyanān
utpād-vyay-dhrauvya batāvyān chhe. 104.

om