Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 24-06-1979; Gatha: 105.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 28 of 44

 

Page 347 of 540
PDF/HTML Page 356 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 347
pravachanaḥ tā. 24–6–79.
‘pravachanasār.’ gāthā - 104. uparanun mathāḷun.
“have dravyanān utpād–vyay–dhrauvya ekadravyaparyāy dvārā vichāre chheḥ– bhāṣhā to adhyātmanī chhe
bhāṣhā. shun kahe chhe? ke dravya eṭale vastu. ātmā vastu chhe ā paramāṇu jaḍ (e paṇ vastu chhe.) ā
kāī ek chīj nathī. (ā sharīr) ānā kaṭakā karatān-karatān chhello poīnṭa rahe tene paramāṇu kahe chhe.
ene dravya kahe chhe. evā anant dravyo chhe (ā vishvamān) ane anantā ātmāo chhe. ī darek ātmāmān
(ne darek dravyamān) utpād-vyayane dhrauvya, chhe ne? navī avasthā utpanna thāy, pūrvanī avasthā vyay
thāy, ane sadrash-dhruvapaṇe kāyam rahe. evo eno svabhāv chhe. darek ātmā ne darek paramāṇuno (evo
svabhāv chhe.) e dvārā vichāre chhe. mathāḷun bāndhyun hon!
परिणमदि सयं सव्वं गुणदो य गुणंतंरं सदविसिट्ठं ।
तम्हा गुणपज्जाया भणिया पुण दव्वमेव त्ति ।। १०४।।
avishiṣhṭasattva svayam darav guṇathī guṇāntar pariṇame,
tethī vaḷī dravya ja kahyā chhe sarva guṇaparyāyane. 104.
jhīṇī vāt chhe bhaī!
ṭīkāḥ– “guṇaparyāyo ek dravyaparyāyo chhe.” shun kīdhun ī? jem keḥ ā ātmā chhe. enā guṇ
chhe gnān-darshan-ānand, prabhu ātmā sachchidānandasvarūp chhe. ‘sat’ shāshvat rahenār chhe. ane tenā guṇo
eṭale shaktio - svabhāv, e paṇ shāshvat chhe. enī paryāyo eṭale avasthāo badale chhe, ene
paryāy kahe chhe. to kahe chhe keḥ guṇaparyāyo, e guṇonī je avasthāo, e dravya chhe. dravyathī judī judī
nathī. jhīṇī vāt chhe! āhā...! guṇaparyāyo paramāṇunā kahyā ane ātmānā kahyā. em have ā
paramāṇu chhe enī avasthāo (chhe.) juo, ā āṅgaḷī (ām vaḷe chhe, sīdhī thāy chhe e
paramāṇuno avasthāo chhe.) pahelī avasthā hatī loṭanī, enī pahelān dhūḷanī (māṭīnī hatī).
paramāṇu je rajakaṇ chhe ī to kāyamanā chhe. e rajakaṇanī avasthā-rūpāntar thāy chhe. te rajakaṇanā guṇ
chhe. emān je ek ek paramāṇu (rajakaṇ) poīnṭa - aṇu chhe emān varṇa-ras-sparsha-gandh (ādi
anant) guṇ chhe. e guṇo trikāḷ chhe ane enī vartamān avasthā badale chhe e tenī paryāy chhe. ī
guṇane paryāy thaīne dravya chhe. āhā... hā! āvī vāt chhe ā! (shrotāḥ) guṇ eṭale lābh thyo
āṭalo amane...
(uttaraḥ) guṇ eṭale shakti chhe prabhu je ātmā ne paramāṇu chhe, to shaktio emān
je chhe ene guṇ kahe chhe. je ātmā ‘chhe’ to emān (anantā) guṇ chhe. jāṇavun-dekhavun-ānand-shānti-
sukh-svachchhatā-prabhutā (ādi anant) shaktio chhe eṭale guṇ

Page 348 of 540
PDF/HTML Page 357 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 348
chhe. ane tenī vartamān hālat-badalavun (e) tenī paryāy chhe. e guṇ ane paryāy te dravya chhe. guṇ
ne paryāy dravyathī judī chīj nathī. āhā... hā! ākarun-ākarun kām chhe bāpu ā to! ā to
vītarāganī kolej chhe. keṭalo’ ka abhyās hoy to samajāy ā to! atyāre ā chālatun nathī badhī
garabaḍ-garabaḍ (goṭā ūṭhayā chhe.)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “guṇaparyāyo ekadravyaparyāyo chhe.” samajāṇun āmān? ātmā vastu
chhe, ā to (sharīr) to jaḍ chhe māṭī. vāṇī jaḍ chhe, dhūḷ, andar ātmā je chaitanyasvarūp ‘chhe’
- jāṇanār chhe, enāmān jāṇavun-dekhavun-ānand ādi guṇ chhe. e guṇanī vartamān avasthā, je
kṣhaṇe je avasthā rūpāntar thāy, te avasthā ne te guṇ (eṭale) avasthāo ne guṇo te dravya chhe.
te (ātma) vastu chhe. enā guṇ ane enī vartamān avasthā tenā dravyathī judā nathī. ā...
re... ā ākarun kām! eṭale bījun dravya, bījā dravyanun kāī karī shake em nathī traṇakāḷamān.
āhā... hā!
“guṇaparyāyo ekadravyaparyāyo chhe.” eṭalā shabdo no e artha chhe. ā to siddhānt
chhe!!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “kāraṇ ke guṇaparyāyone ekadravyapaṇun chhe.” guṇ je ātmā (nā)
gnān-darshan-ānand, enī thatī dashāo e badhun dravya chhe. ātmā-vastu chhe. be, guṇaparyāyo thaīne
ātmavastu chhe. (tem) paramāṇumān paṇ varṇa-gandh-ras-sparsha (ādi guṇo) ane ā enī
avasthāo, paramāṇunī avasthā (e be thaīne paramāṇu dravya chhe.) ā lūānī avasthā chhe atyāre,
ī paramāṇu chhe enī avasthā chhe. pahelī enī avasthā loṭapaṇe hatī, (pachhī) roṭalīpaṇe (thaī)
enā pahelān loṭapaṇe, enā pahelān ghaun-paṇe, enān pahelān kāṅkarāpaṇe (e) palaṭatān-palaṭatān-
palaṭatān, avasthā palaṭe ī avasthā (paryāy) kahevāy. ane emān kāyam rahelī shakti (o) chhe
āmān (paramāṇumān) varṇa-gandh-ras-sparsha (ādi) e guṇo chhe ane e guṇo ne paryāyano samudāy
te dravya-vastu chhe. traṇ thaīne vastu chhe. āhā...! ākarun kām chhe. bāpu! abhyās atyāre mūḷ
tattvano abhyās ākho vayo gyo. (chālyo gayo.) uparanī vātun kare. ek to navaro na thāy dhandhā
āḍe! potānā pāpanā dhandhā, bhale pachhī pāñchalākh-dashalākh pedā karato hoy. āhā... hā!
(kahe chhe) ‘ā’ ātmā andar vastu chhe. te guṇaparyāyarūp dravya chhe. e sharīrapaṇe nathī,
vāṇīpaṇe nathī, kharekhar to puṇya-pāpanā vikār pariṇām vartamānaparyāy chhe, e paryāyane trikāḷī
guṇ thaīne dravya kahevāy chhe. samajāy chhe kāī? samajāy chhe ke nahīn? shun kahe chhe? a... hā... hā! em
kahe chhe prabhu! keḥ koī paṇ tattva chhe - ātmā, paramāṇu ā jaḍ (sharīr) e vastu chhe. andar dravya
(ātmā) (athavā) dravya eṭale padārtha! e padārtha shakti vināno na hoy. ‘shaktivān’ chhe e padārtha
ne shakti (svabhāv chhe.) padārtha ‘svabhāvavān’ chhe e svabhāv vinā na hoy. (e) svabhāvane guṇ
kahevāmān āve chhe. ane tenī thatī hālat-paryāy tene avasthā kahe chhe. e guṇane paryāyano

Page 349 of 540
PDF/HTML Page 358 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 349
samudāy te dravya chhe. āhā... hā! ā to, vītarāganī kolej chhe bāpā! ā to bījī jāt, ākhī
duniyāthī bījī jāt chhe. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “kāraṇ ke guṇaparyāyone ekadravyapaṇun chhe.” (arthāt guṇaparyāyo ek
dravyanā paryāyo chhe kāraṇ ke teo ek ja dravya chhe.” ek ja vastu chhe. āhā... hā! ā... ā sharīr
chhe. ā paramāṇunun chhe ā ek nathī, anant paramāṇuono piṇḍ-daḷ chhe. emān ekek paramāṇu, varṇa-
gandh-ras-sparsha tenī shakti nām guṇ chhe. ane ām thavun - avasthā thavī (hāth-paganun halavun tathā
bolavun) enī paryāy chhe, e guṇ ne paryāyo thaīne te paramāṇu chhe. em darek paramāṇu, potānā guṇ
ne paryāy thaīne dravya chhe. em darek ātmā, enī shakti (o) chhe ane enī badalatī avasthā
(o) chhe, e shakti ne avasthāo thaīne e (ānma) tattva (dravya) chhe. bījo koī enī avasthā
palaṭāvī dye (evun svarūp nathī.) (ā samajamān besāḍavun) ākarun kām chhe bāpu! ek dravya, bījā
dravyanun kāī karī dye em nathī. kem ke pratyek dravya, potānā shaktivāḷān tattva hovāthī, te shakti
(o) nī badalatī avasthāvāḷo hovāthī, te dravya ja chhe. (enun kām) bījun dravya kāī karī shake
(evun paratantra tattva nathī.) to ākho di’ kare chhe ne ā badhā? dākatar īnjekashan mūke, phalāṇun mūke,
ḍhīkaḍun mūke... āhā... hā... hā! āhā... hā! ānhī to moṭo dākatar āvyo’ to, olo mumbaīmān chhe
ne āṅkhano. shun enun hatun nām? hen
(shrotāḥ) ashokabhāī (uttaraḥ) ashokabhāī nahīn. hen! moṭo
nahīn āṅkhano kahevāy chhe. (shrotāḥ) ḍokaṭar chīṭanīs (uttaraḥ) hā, chīṭanīs. āvyā’ tā. be-traṇ
vār āvī gyā moṭā dākatar! vyākhyānamān beṭhā’ tā. paṇ ā kyān abhyās! na maḷe, ekalī
ākho di’ dhūḷadhāṇī! vepāramān ne dhandhāmān ne nokarīmān ākho di’ dhandhā āḍe pāp! ām thoḍo
vakhat maḷe ne sūī jāy chhe-sāt kalāk! kān thoḍo vakhat rahe to bāyaḍī-chhokarān rājī rākhavā māṭe
rahe paṇ hun koṇ chhun? shun ā chīj (ātmā) chhe? ane kem mārun ā paribhramaṇ maṭatun nathī?
chorāshīnā avatār karī-karīne marī gyo chhe!! ā (manuṣhyano) pahelo avatār nathī ke āvā to
anant karyā. (vartamān ā avatār chhe to) enā pahelān avatār, enā pahelān avatār, enā
pahelān avatār em anādithī avatār karī āvyo abh karatān karatān. ī ātmā rakhaḍe chhe kem? ī
kahe chhe.
(kahe chhe keḥ) enā guṇ ane paryāy, dravyanā ādhāre chhe. dravyanā chhe. enī draṣhṭi karato nathī
tethī paribhramaṇ kare chhe. āhā... hā! enī draṣhṭi paradravya par ja chhe. ānun thāy, ānāthī ānun thāy,
ānāthī ānun thāy. phalāṇī davā lagāḍun to ā thāy, e badhun khoṭun pāḍe chhe ahīnyān! āhā... hā!
āhā... hā! chhe? (pāṭhamān) “teo ek ja dravya chhe – bhinna bhinna dravyo nathī. temanun ekadravyapaṇun.”
ī dravya eṭale vastu, dravya kem kahe chhe? ‘dravatītti dravyan’ jem pāṇīmān taraṅg ūṭhe, em ā dravyamān
paryāy-avasthā thāy chhe, juo! ā bhinna bhinna avasthāo thāy chhe ene dravya kahīe, ‘dravatīti
dravyam’ drave, paryāy, paryāy-avasthā palaṭe, paryāy-avasthā drave ene

Page 350 of 540
PDF/HTML Page 359 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa0
dravya kahīe.
āhā...! bījo, enī paryāyane palaṭāve, evun traṇakāḷamān banatun nathī. āvī vāt chhe. ā
hale chhe ā (hāth) juo! ā hale chhe ī avasthā chhe. emān varṇa-ras-gandh-sparsha guṇ
paramāṇumān chhe. ā paramāṇu te eno dharanār chhe. ā to (hāth) anantā paramāṇu chhe. ī anantā
paramāṇumān, ekek paramāṇumān anantā guṇ chhe - shaktio chhe. varṇa-gandh-ras-sparsha vigere... shakti
(o) samaye-samaye palaṭe chhe. e palaṭavun ne guṇo e badhun thaīne tattva-paramāṇu chhe. e palaṭavun
ne guṇo thaīne bījun dravya chhe em nathī. āhā... hā! āvun chhe! (tattvasvarūp!) shun thāy bāpu!
mārag bahu judo bāpā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “āmraphaḷanī māphak chhe. te ā pramāṇe” draṣhṭānt āpe chhe. “temanun
dravyapaṇun āmraphaḷanī māphak chhe.” kerī, kerī! “jem āmraphaḷ pote ja haritabhāvathī pītabhāve
pariṇamatun thakun”
draṣhṭānt āpe chhe. kerī je līlāpaṇe raṅge chhe. e līlo raṅg palaṭīne pīḷo thāy chhe.
(kerī) pāke eṭale.
“haritabhāvathī pītabhāve pariṇamatun thakun, pahelān ane pachhī pravartatā evā
haritabhāv ane pītabhāv vaḍe potānī sattā anubhavatun hovāne līdhe.” be ya (avasthā) thaīne potānī
sattā chhe. līlun ane pīḷun e enā potānī sattāthī, paramāṇunī sattā chhe. āhā... hā! “potānī sattā
anubhavatun hovāne līdhe, haritabhāv ane pītabhāvanī sāthe avishiṣhṭa sattāvāḷun hovāthī.”
ekasattāvāḷun chhe. khās ek sattā chhe. ī to avasthā palaṭī, (paṇ) sattā ek ja chhe. āhā... hā!
āvī vātun have! āvun kaī jātanun? (vastusvarūp!) mārag evo chhe bāpu, shun kahīe?
āhā... hā! ahīnyān to bonter varas thyān ā shāstronā abhyāsathī. aḍhār varasanī ummarathī,
nevun thyān nevun. paṇ ā vāt! bījī jātanī bāpu, shun kahīe? bahu, parichay thoḍo kare shun?
ahīnyān ek kahe chhe ke je tane dekhāy chhe ne...! e chhe ke nahīn? (nirṇay kar.) to ī jaḍ chhe
ke chaitanya chhe? tyāre kahe ke andar jāṇanār chhe ī chaitanya chhe ane jaṇāy chhe ā sharīr, vāṇī, man
e jaḍ chhe. have ‘chhe’ ī sattā enī ‘chhe’ enāthī te sattva, sattāthī judun nathī. tenī ‘sattā’ nāmano
guṇ chhe. ‘astitva’ nāmano guṇ chhe (e) guṇathī tattva judun nathī. e traṇey thaīne ek sattā chhe.
āhā.. hā... hā! ko’ samajāy chhe ke nahīn! ā to ‘pravachanasār’ vītarāganī vāṇī chhe. sarvagna
trilokanāth! ātmā sarvagna thāy chhe. traṇakāḷ, traṇalokane jāṇe. tyāre je vāṇī nīkaḷe īchchhā vinā,
ī ā vāṇī chhe. āhā... hā! paṇ ene abhyās nahīn ne... (jarī kaṭhaṇ lāge!)
e kahe chhe (ahīnyān) “haritabhāv ane pītabhāv sāthe avishiṣhṭa sattāvāḷun”

Page 351 of 540
PDF/HTML Page 360 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa1
avishiṣhṭa sattāvāḷun’ eṭale? abhinna sattāvāḷun - ek ja sattāvāḷun. (juo) nīche (phūṭanoṭamān)
avishiṣhṭa sattāvāḷun
= abhinna sattāvāḷun; ek ja sattāvāḷun, kerīnī sattā līlā tathā pīḷā bhāvanī
sattāthī abhinna chhe, tethī kerī ane līlo bhāv tathā pīḷo bhāv ek ja vastuo chhe, bhinna vastuo
nathī. āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) ā sharīr-jaḍ chhe. emān tāv āve. ī paramāṇuo chhe, ī paramāṇuo chhe āghān
(aḍayān vinānān) e ekek paramāṇumān varṇa-gandh-ras-sparsha shakti (o) guṇ kahevāy chhe. tenun
pariṇaman (sparshaguṇanī paryāy garam thaī) ī tāv āvyo. ī paryāy enī chhe jaḍanī. ī paryāy ne
guṇ thaīne ī dravya chhe. e tāvanī paryāy ne shakti-guṇo thaīne e dravya (paramāṇudravya) chhe. ene
bījā upar najar karavānī nathī em kahe chhe. āhā... hā! tārun dravya je chhe andar! āhā... hā! e
vastu tarīke emān vaselā anantā guṇo-shaktio vaselā chhe. e guṇonun kṣhaṇe-kṣhaṇe pariṇaman thāy chhe.
e pariṇaman eṭale avasthā-paryāy-badalavun. e badalatī avasthā ane guṇ ī dravya chhe. anerun koī
dravya nathī, guṇ koī anerun dravya nathī. samajāy chhe? bhāṣhā to sādī chhe paṇ bhaī! bhāv game eṭalā
dyo paṇ bhaī, adhyātmabhāṣhā chhe ā to!! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “anya vastu nathī” joyun? līlo ane pīḷo je bhāv, kerīno (chhe.)
e kerīthī anero bhāv nathī, anerī chīj nathī. e vastu pote ja chhe, anya vastu nathī. “tem dravya
pote ja pūrva avasthāe avasthit guṇamānthī uttar avasthāe avasthit.”
guṇamānthī bījo thyo
(paryāy) līlāmānthī pīḷo thaī gyo (varṇaguṇ)
“guṇe pariṇamatun thakun.” āhā... hā! e vastu chhe
ātmā, emān gnān, darshan, ānand eno guṇ chhe. shakti chhe. enī paryāy je pariṇame chhe e pūrvanī
avasthā badale chhe ne navī avasthā thāy chhe. te guṇe pariṇamatun (thakun) “pūrva ane uttar avasthāe
avasthit guṇo sāthe
chhatān paryāy palaṭe chhatān guṇo to evā ne evā chhe. guṇamān koī bījī rīte
avasthā thatī nathī shaktionī enī. e guṇo ne potānī sattā anubhavatun hovāne līdhe
(“pūrva ane
uttar avasthāe avasthit guṇo sāthe avishiṣhṭa sattāvāḷun hovāthī ek ja dravya chhe.”) āhā... hā
(kahe chhe) ātmā, jaḍ padārthothī judo tadrna! ane enā antaramān anant-anant guṇachhe. ke je
ātmāmān atīndriy gnān, atīndriy anant ānand, atīndriy svachchhatā, prabhutā evī anantī shakti
(o) te guṇ chhe. ane e guṇo (paṇ) jem dravya chhe kāyam rahenār, ī shaktio paṇ kāyam,
rahenār chhe. enī vartamān thatī, badalatī avasthā (e) avasthā ne guṇ dravya ja chhe. bījun dravya
nahīn. āhā...hā! athavā bījā dravyathī te guṇ-paryāy thāy, evun ī dravya nathī. āhā... hā! samajāy
chhe āmān?

Page 352 of 540
PDF/HTML Page 361 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa2
(shun kahe chhe keḥ) ākho di’ ā badhā kare ne vepār-dhandhā! dukāne besīne, ā vechyun ā pāñch
rūpiyā (mān) pachīs (mān) pachās (mān) ḍhīkaṇun! bāpu! tane khabar nathī bhāī! tun ek ja tattva
chho em nahīn bījān tattva chhe (jagatamān) ane bījā tattvo chhe (ī) tenī shakti ne guṇothī khālī
nathī. (athavā) bījān tattvo chhe te tenā guṇo ne shaktiī khālī nathī chhatān vartamān tenun badalavun thāy
chhe, pariṇame chhe ī pariṇame chhe ī paryāy ne guṇ ī dravya chhe. bījun dravya-ātmāno emān guṇ ne
paryāy kare em banī shake nahin. ākarī vāt bahu! āhā... hā! ākhī duniyānī judī jāt chhe bhaī!
sampradāy mān judī jāt chhe bhaī! sampradāyamān hatān tyāre ā chālatun nahīn! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) kīdhun? “pūrva ane uttar avasthāe avasthit te guṇo” paryāy badale
paṇ guṇo to avasthit chhe. “vaḍe potānī sattā anubhavatun hovāne līdhe.” pūrvanī paryāy ne uttar
paryāy, emān potānī sattā anubhavatun (te dravya) ek ja sattā chhe. āhā... hā! “pūrva ane uttar
avasthāe avasthit guṇo sāthe avishiṣhṭasattāvāḷun hovāthī ek je dravya chhe.”
āhā.. hā... hā!
olāmān pahelun āvyun’ tun ne bhāī! pañchāṇun gāthā (mān)
अपरिच्चतसहावेणुपादव्वयधुवत्तसंबद्धं’
ane अपरिच्चित्तसहावेण darek padārtha potānā, svabhāvathī aparichit nām judo nathī. darek vastu
vastu chhe. emān andaramān tenī shaktio vaselī chhe. ‘vāstu’ (eṭale) vastu chhe (loko) vāstu lye chhe
ī koī pīpaḷāmān letā nathī makānamān lye chhe. em vastu chhe ā ātmā ne paramāṇu ādi. temā
‘vāstu’ eṭale vastumān rahel anantāguṇo chhe. āhā... hā... hā! e guṇonī vartamān pariṇati te
paryāy chhe. paryāy pari
+ āy (eṭale) samasta prakāre parimaṇavun, badalavun, rūpāntar thaī javun jem
līlāraṅganī pīḷī kerī thaī gaī ne...! āhā... hā! em darek dravyanī ek avasthāthī bījī avasthā
thāy, temān to guṇo avasthit rahe - (e) guṇo ne avasthā te dravya chhe. āhā... hā!
‘bījānun kāī karī shake nahīn em kahe chhe. tem bījāthī tārāmān kāī thāy’ nā pāḍe chhe’
(sarvagnabhagavān!) e... i? ā plen halāvatān ne plen emān nokar hatā pandarasono pagār, chhoḍī
dīdhī - nokarī chhoḍī dīdhī. mumbaī gyā’ tā ne ame plen (mān) hāre āvatā. ṭopī paherīne hālatān
ne jāṇe! āhā... hā! dhūḷamān ya nathī kāī! āhā... hā... hā! je paisā chhe ī ko’ ka asti chhe ne?
asti chhe to ī paiso ek-ek tattva nathī. paisāmān ā tamārī shun kahevāy ī
(shrotāḥ) noṭ, noṭ
(uttaraḥ) hā, ī noṭ. anant paramāṇunī banelī chhe. jem ā āṅgaḷī anant paramāṇunī banelī chhe.
te kāī ek paramāṇu nathī. (ā āṅgaḷīnā) kaṭakā karatān- karatān- karatān- karatān je chhello poīnṭa
rahe te paramāṇu (chhe.) tene dravya kahe chhe. evā anant paramāṇuo emān (noṭamān, hāthamān) rahelā chhe.
(ane vishvamān) evā anantā (anantā) paramāṇuo chhe.
em ā ātmā je ā andar chhe. emān guṇ-gnān, darshan ādi guṇ chhe. ane kṣhaṇe-kṣhaṇe

Page 353 of 540
PDF/HTML Page 362 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa3
palaṭatī enī paryāy chhe. ī paryāy eṭale avasthā. (ī) avasthā ne guṇ thaīne (ātmā) dravya chhe.
parane laīne ī dravya chhe em nathī. āhā... hā... hā! samajāṇun kāī? samajāy chhe ke nahīn have?
bhāṣhā to sādī chhe. māl (bhāv) to je hoy te hoy ne...!
(kahe chhe) (jem) kroḍ rūpiyāno (māl hoy) hisāb karavā māṭe kahe, to (kimmat) chār
ānā kahe. ī sahelun kahevāy? āhā... kroḍanā (mālane) kroḍapaṇe samaje (enī kimmat) to samajāyun
kahevāy. em vastunī sthiti, je rīte chhe te rīte ja samajavun te bhāv (kimmat) chhe. sahelun karīne -
ūndhun karīne samajavun (ūndhāī chhe.) āhā... hā! are! anantakāḷ thyā, chorāthī lākh, avatār karatān
- karatān - karatān, pote ātmā to nitya chhe. kayā bhave nathī? badhā bhavamān bhamatān-bhamatān-bhamatān,
bhūtakāḷ mān bhav.. bhav.. bhav.. bhav.. bhav.. kyāy ādi nathī. evā anant bhav karyān chhe,
kāgaḍānā, kūtarānā āhā...! āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) vastu pote nitya chhe ne paryāy palaṭe chhe. vastu nitya chhe, tenī shaktio nitya chhe
ane avasthā tenī palaṭe chhe, ī to chha e dravyanun svarūp chhe. chha dravya chhe ī lāmbī vāt paḍe tamane
(eṭale vistār karatā nathī). atyāre āpaṇe ātmā ne paramāṇu be ne ja laīe chhīe. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ek ja dravya chhe, dravyāntar nathī.” shun kīdhun ī? kerīnī līlīnī pīḷī
avasthā thāy, paṇ paramāṇu to ī nā ī ja chhe. dravya bījun, nathī thyun. em ā sharīramān bilakul
tāv na hato. ane emān tāvanī paryāy thāy, ethī te dravya bījun thaī gyun em nathī. (paramāṇu
sharīranā chhe tenī) e pūrvanī ṭhaṇḍī paryāyano vyay thaī, ūnī paryāyano utpād thaī, ane dravyapaṇe-
vastupaṇe kāyam rahe chhe. āhā... hā... hā! āvī chīj chhe! ko’ paṭel? āvo mārag chhe! āhā..
hā! game teṭalī bhāṣhā sādī kare paṇ enī maryādāmān te āvene...! āhā...!
ahā... hā! ā jagatamān je dekhāy chhe. ī chhe ī dekhāy chhe ne...? ek vāt. ane dekhanāro chhe
e dekhe chhe ne...? be vāt. shun kīdhun? lojikathī, kāī nyāyathī samajavun paḍashe ne... (ene) ke je ā
dekhāy chhe chījo ā. te chhe ke nahīn? asti chhe ke nahīn? enī sattā chhe ke nahīn? ī maujudagī chīj chhe
ke nahīn? ke ākāshanā phūlanī peṭhe chhe? ‘ākāshanā phūl’ na hoy. ā to asti chhe. ī badhun asti chhe
ane eno jāṇanāro ā chhe. ene khabar nathī enī (ke ame ā pramāṇe chhīe.) āne (sharīrane)
khabar nathī enī ā to jaḍ chhe māṭī! bhāṣhā jaḍ chhe enī ene khabar nathī, sharīr jaḍ chhe ene
khabar nathī (ke) hun jaḍ chhun āhā...! jāṇanār evo ātmā, e paṇ ‘chhe’ ne jaṇāy evī chīj paṇ
chhe. āhā... hā! be ya chījanī andar jāṇanāro ātmā ek (chhe.) evā anant ātmāo chhe. āhā...
hā! jaṇāy evā padārtho anant, e anant tattvo chhe. ī anant tattvone jāṇanāro ātmā. enī ek
samayamān paryāy eṭale avasthā jāṇavānī thāy. pahelī (paryāy) thoḍāne

Page 354 of 540
PDF/HTML Page 363 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa4
jāṇavānī hatī, pachhī ghaṇāne jāṇavānī thaī, ane guṇ je chhe gnān (guṇ) e to kāyam rahayo.
kāyamapaṇe guṇ rahīne ī palṭī avasthā. ī palaṭatī avasthā ne guṇ, ī dravya-tattva chhe. e palaṭatī
avasthā bījāthī thaī chhe, e karamane laīne palaṭatī avasthā thaī chhe em nathī. bhāre kām bāpu!
āhā...hā...hā! ā lojik! jhīṇī vāt chhe! āhā...hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “kerīnā draṣhṭāntanī jem, dravya pote ja guṇanā pūrva paryāyamānthī uttar
paryāye pariṇamatun thakun”. pahelī avasthā jem kerīnī līlī hatī, pachhī uttar avasthāe pīḷī thaī,
ī pote ja - e kerīnā guṇ chhe ī kerīmān chhe. e dravya pote ja, tem koī paṇ dravya ātmā ke
paramāṇuo “pūrva ane uttar” pūrva eṭale pahelun, uttar eṭale pachhī “guṇaparyāyo vaḍe potānī
hayātī anubhavatun.”
potānī sattāne anubhavatun, pūrvaparyāy vyay thaī, navī paryāy (utpanna) thaī,
e sattāne anubhavatun (eṭale) sattā e potānī sthiti chhe. anubhavatun arthāt hoy chhe. anubhavatun
jaḍane paṇ anubhavatun chhe em kīdhun ahīnyān to. āhā. hā. hā. āhā... hā! jāṇavun-dekhavun emān
nathī, ā to (sharīr) to māṭī. paṇ emān eno utpād-vyay je thāy chhe, te tenā paryāyane
anubhave chhe ī paramāṇu! enī paryāyane (paramāṇu) anubhave chhe em kahe chhe. āhā... hā! bījī
rīte kahīe, to sharīramān je tāv āve chhe, tāv je paramāṇumān andar shakti chhe, varṇa-gandh-ras-
sparshanī enun ī (tāv) pariṇaman chhe. paramāṇumān ek sparsha nāmano guṇ chhe, paramāṇu chhe ī asti
tattva chhe. chhechhechhe emān ek sparsha nāmanī shakti-guṇ chhe, sparsha, sparsha (guṇ) enī ṭhaṇḍī
avasthāmānthī garam thāy chhe, pahelī ṭhaṇḍī hatīne pachhī garam thaī, e garam thatān ne ṭhaṇḍī jatān, guṇo
ne ī paryāyo thaīne badhun dravya ja chhe. e parane laīne thyun chhe. (garam-ṭhaṇḍun) ane parane laīne (davāne,
dākatarathī) maṭe chhe. (em nathī.) to badhā davākhānā bandh karavā paḍe! ahā... hā... hā... hā... hā!
bāpu! prabhu! e to enī chīj ene kāraṇe thāy chhe. tun maphatano abhimān karato ho to mārāthī
thāy chhe, e kāḍhī nākhavānun chhe! samajāṇun kāī? āhā...!
‘hun karun, hun karun e ja agnān chhe.’ narasī
mahetā kahe chhe. junāgaḍh. “hun karun hun karun e ja agnān chhe, shakaṭano bhār jem shvān tāṇe.” gāḍāno
bhār jem kūtarun tāṇe, heṭhe aḍatun hoy (em māne) gāḍu to hāle baḷadathī, ṭhīṭhun aḍayun hoy to
mārāthī hāle chhe ā. em ā dukānane thaḍe beṭho ne kanīk pāñch-pachīs hajār maḷatā hoy ne, mārāthī
ā maḷe chhe hun hato ne māṭe vyavasthā badhī karun chhun barābar, nokaro-nokarothī vyavasthā barābar hālatī
nathī te hun thaḍe besunto... e vyavasthā karun. e himantabhāī! tame beso ne nokar bese to shun pher na
paḍe? (shrotāḥ) pher paḍe (uttaraḥ) pher paḍe? pher to ene laīne paḍe chhe. tame matho emān, ne pher paḍe
chhe em nathī. em kahe chhe. jhīṇī vāt chhe bāpu! dharam samajavo bahu! anant-anant kāḷ thyā
paribhramaṇ karatān, e duḥkhī chhe, duḥkhī chhe. andar atīndriy ānand bharyo chhe. āhā...! paṇ enāthī
viparīt mānyatāmān, viparīt shraddhāmān, viparīt (abhiprāyamān). astitva jenun svatantra chhe tem na
mānatān māre laīne emān (kārya) thāy ne ene laīne mārāmān thāy, evī mithyāshraddhāthī duḥkhī chhe ī.
bhale kroḍopati-abajopati ho! bichārān bhikhārān

Page 355 of 540
PDF/HTML Page 364 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pap
duḥkhī-duḥkhī chhe. barābar hashe? (shrotāḥ) ekadam barābar! ahīn to āvatā nahīn? sāhū shāntiprasād
sāhū, phoṭo āvyo chhe bhāī eno, dilhīvāḷā. chālīsh karoḍ. sāhūjī shāntiprasād! ānhī ghaṇīvār
āvī gyā chhe! dhūḷamān ya kāī, e paramāṇu e paramāṇu svatantra chhe, tārā nahīn. ar... ra... ra! āvun
(shrotāḥ) eṭalā badhā - karoḍo rūpiyā hatā ne... tame nā pāḍo. (uttaraḥ) kone kahevā karoḍo. e
badhī dhūḷ, be abaj kīdhun nahīn? āpaṇe govāmān chhe ek shāntilāl khushāl. jain, sthānakavāsī! be
abaj chālīsh karoḍ (rūpiyā) gujarī gayo hamaṇān doḍh-poṇā be varas pahelān, mumbaī. enī vahune
hemarej thayelun. nyān to chālīsh lākhano baṅgalo chhe, das-das lākhanā be baṅgalā chhe govāmān. be
abaj chālīsh karoḍ rūpiyā chhe. ene bāīne (patnīne) hemarej thyun ne āvī’ tī nyān, tyān be-
chār di’ thyā ne mane kanīk duḥkhe chhe, dākatar bolāvo. dākatar jyān āve tyān, jāv rakhaḍavā
chāragati! āhā... hā! kyān javun? jevā bhāv karyā, e bhave jaīne ajāṇyā kṣhetre, nyān avatār
avatarashe. enā pāchhā chālīsh lākhanā baṅgalā paḍayā rahyā heṭhe. be abajane chālīsh karoḍ! hamaṇān
āvyo’ to chhokaro darshan karavā, munraī gyāne ame to āvyo-āvyo! āve! sāmbhaḷavā paṇ kyān
bichārānne! ā vāt! krishchiyanane paraṇyo chhe, paisā bahu (ne) eṭale khristine paraṇyo chhe chhokaro
āvyo’ to darshan karavā hamaṇān mumbaī hatā ne ame! are! bichārān bhikhārā! bhikhārān eṭale?
(kahe chhe) ā ātmāmān anant lakṣhmī chhe, gnān, darshan, ānandanī, e lakṣhmīnī jene bhāvanā
ne shraddhā nathī, ane ā lakṣhmī - bāyaḍī āve ne chhokarān āve ne e badhān bhikhārān, par vastue
māganārā māgaṇ chhe. āhā...hā...hā...hā! darabārane kahyun’tun ne ānhī. bhāvanagar darabār āvyā’tā.
vyākhyānamān shrīkr̥iṣhṇakumār atyāre chhe ne enā bāp kr̥iṣhṇakumār bhāvasinhajīno dikaro āvyā’tā
vyākhyānamān be-traṇ vār kīdhun. darabār! mahine lākh māge nāno māgaṇ, pāñch lākh māge ī moṭo
māgaṇ ne karoḍo māge ī māgaṇano māgaṇ chhe. ānhī amāre kyān enī pāsethī kāī levun’ tun ke
nyān rājī thāy to paisā āpe ī, ānhī shun chhe! māṇas naram hato, bichārā kahe chheḥ sāchī vāt
mahārāj! māgavun (to enī pāse māṅgavun) ke andar bharyun paḍayun chhe andar. āhā...! atīndriy
sachchidānand prabhu! sat shāshvat ne gnān ne ānandano bhaṇḍār chhe. anant gnān ne anant anant ānand
jeno svabhāv chhe, enī ānandanī - anantanī maryādā shī? āhā...! ī tārī najarun gaī nathī tyān,
ten shraddhā karī nathī. evo je bhagavān ātmā (ene mūkīne ‘ā lovo’ ‘ā lāvo’ bāyaḍī lāvo,
chhokarān lāvo. ne chhokarān ne vahu lāvo, dīkarīne ṭhekāṇe pāḍo, chhokarānne ṭhekāṇe pāḍo ne phalāṇun ne ḍhīkaṇun,
marī gyo anādithī (ahaṅkār ne mamakārathī). potānī sattāno svīkār na karatān, paranī sattānā
svīkāramān, paranā kārya hun karun chhun, māre laīne badhun thāy chhe. (e ahante mamathī ānandalakṣhmī khoī
beṭho.). āhā...hā! āvun chhe! ī mūḍhatā chhe. āhā...hā!
(vaḷī kahe chhe) tamāro sheṭh āvyo’to ne...! mumbaḷ āvyo’ to. pachās karoḍ! āve bichārā,
jāṇītā rahyāne āve, samaje shun dhūḷ kāī? pachās karoḍ (shrotāḥ) kilāchand devachand (uttaraḥ) hā,

Page 356 of 540
PDF/HTML Page 365 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa6
ī pote badhā viṣhnu ne bairāno badhā jain chhe. āvyā’ tā bichārā, kāī khabaru na maḷe bichārāne!
vātun moṭī kare. ane olā sāmbhaḷanārā bachārān sādhāraṇ hoy, moṭap nākhīne mārī nākhe! āhā...
hā! bāpu moṭo to prabhu tun andar ānandane gnānathī moṭo chhe. āhā... hā! are... re! e chaitanya
hīralo andar chhe, chaitanya hīro! jem hīrāne pāsā hoy chhe em ā chaitanya (hīrāne) anantaguṇanā
pāsā hoy chhe. āhā... hā! e guṇanī vartamān avasthā thāy, te guṇ-paryāy chhe. guṇ-paryāy eṭale
dravya-vastu chhe. guṇ-paryāy te dravyathī anerī chīj nathī. āhā... hā! samajāy chhe kāī! āpaṇe
ahīnyān chumālīs varasathī hāle chhe. savāchumālīs varas to ānhī thyā. jaṅgalamān! pīsatālīs varase
āvyāne ānhī. savāchumālīs thyā. 91 mān phāgaṇ vad trīje āvyā. ā badhun karoḍo rūpiyā nakhāī
gyā pachhī. enī paryāy thavā kāḷe thāy, emān koīthī thāy nahīn hon! āhā... hā... hā!
(kahe chhe keḥ) ‘asti’ chhe ke nahīn... je dekhāy chhe ne dekhanāro chhe. dekhāy chhe ne dekhanāro chhe,
e asti chhe ke nahīn, sattā chhe ke nahīn, maujudagī chījanī chhe ke nahīn? to maujud je chīj chhe e
kāyam rahenārī chhe ne anādi-anant (chhe.) e chīj chhe emān anantā guṇ bharyān chhe. (eṭale dhruv
chhe) navun-navun thāy e to paryāy-avasthā thāy. guṇ ne dravya e to kāyam chhe. avasthā badale-
rūpāntar thāy. paṇ rūpāntar ne guṇ e dravya chhe, dravya chhe, dravyathī ī judān nathī.’ āhā...hā...hā! āvo
upadesh hoy!! chhe? (pāṭhamān).
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “dravya pote ja guṇanā pūrva paryāyamānthī uttar paryāye pariṇamatun thakun,
pūrva ane uttar guṇaparyāyo vaḍe potānī hayātī anubhavatun hovāne līdhe, pūrva ane uttar
guṇaparyāyo sāthe abhinna hayātī hovāthī ek ja dravya chhe.”
dravya eṭale vastu. athavā dravya eṭale
द्रवतीति द्रव्यम्’ pāṇīno piṇḍ jem hoy ne pachhī taraṅg ūṭhe - drave taraṅg em vastu chhe. (tenī)
paryāy-avasthā badale chhe, e avasthāne dravya kare chhe. ī tene dravya kahīe. ī dravyanī paryāy pote drave-
kare chhe. paṇ enī paryāy bījo koī drave-kare ī traṇ kāḷamān banatun nathī. māne na māne svatantra chhe.
āhā... hā param satya ā chhe. sat-sat sāheb! chaitanyaprabhu! anant ānand ne anantagnānathī bharelo
padārtha chhe prabhu (ātmā)! enī avasthā kṣhaṇe-kṣhaṇe thāy chhe (eṭale ke drave chhe) ī avasthā ne guṇ
thaīne ī dravya chhe. sharīr thaīne dravya chhe. ne vāṇī thaīne... dravya chhe... ne... paisā thaīne dravya chhe... na...
bāyaḍī laīne dravya chhe... ne... bāyaḍī ardhāṅganā kahevāy, dhūḷamāny nathī ardhāṅganā! āhā... hā!
sāmbhaḷane... have! bāyaḍī vaḷī ene patidev kahe. ī vaḷī ene dharamapatnī kahe. em bhāṣhāmān
ogāḷe! koṇ hatā bāpā! vastu judī chhe. āhā... hā! judī judī chījane judun koī kare jhīṇun paḍe
bhāī! ek tattva, bījā tattvane aḍe nahīn. kem bese? ātma bhagavān andar arūpī, varṇa, ras, gandh,
sparsha vināno ane gnān, darshan, ānandavāḷo! e sharīrane aḍato nathī. ane ā sharīranā rajakaṇo
e ātmāne aḍatā nathī. kem ke ā to jaḍ-rūpī chhe ne prabhu (ātmā) arūpī chhe. āhā... hā!
(shrotāḥ) tāv āve chhe tyāre duḥkhe chhe kem? (uttaraḥ) duḥkhe chhe

Page 357 of 540
PDF/HTML Page 366 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa7
ī to dveṣh kare chhe māṭe. aṇagamo kare chhe ne dveṣhane laīne duḥkh chhe. tāvane laīne nahīn. ahā... hā...
hā. tāvanī to jaḍanī avasthā chhe. paṇ emān aṇagamo kare chhe. ‘ṭhīk nathī ā’ enun nām dveṣh chhe
enun nām duḥkh chhe. āhā... hā!
āhā...! dharamī jīvane ātmagnān ne darshan ne ānandanun bhān hovāthī, ene ī sharīramān
rogādi hovā chhatān, potāne ānand (svarūp) māne ī ānandano anubhav kare, e jarī duḥkh thāy
jarī paṇ jāṇe! āhā... hā... hā! bahu pher! vastu vastuno!
ahīnyān to savāchumāḷīsh varasathī hāle chhe bhaī! 91 nā phāgaṇ vad trīje āvyā chhai
ahīnyān, traṇ varas bījāmān rahayā. ‘sṭār oph īnḍiyā’ (nāmanun) makān chhe jaṅgalamān. traṇ varas
tyān rahayā. bākī ā svādhyāy mandir thyun. 94 mān (samvat - 94) āhā... hā! bāvīs lākh to
pustak bahār paḍayā chhe. ānhīthī (sonagaḍhathī) vāñchan kare chhe jayapur vageremān. nairobī chhe, āphikāmān
chhe, ā badhāy mandir banāve chhe āphikā. paisāvāḷā chhe karoḍopati āṭh, bījā paisāvāḷā chhe. ā jeṭh
shud agiyārase pūrun. mandir pandar lākhanun taiyār karyun chhe. have e lokonī māgaṇī chhe, nyān āvavānī.
have thāy ī kharun nevun varas thyān. have dekhāv lāge paṇ jāvun. māgaṇī chhe enī. āhā... hā! ā
chīj! are... re! sāmbhaḷavā maḷe nahīn, ane je sāmbhaḷavā maḷe e badhun ūlaṭun maḷe. are. ī satne ke
di’ pahoñche! satno sat tarīke ke di’ svīkār kare? āhā... hā! chhe? (pāṭhamān)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “pūrva ane uttar guṇaparyāyo sāthe abhinna hayātī hovāthī ek ja dravya
chhe.” dravyāntar nathī. vastu ek ja chhe. kerīnī (paryāy) līlīnī pīḷī thaī, ane eno varṇa je guṇ chhe.
e guṇanī avasthā līlī ne pīḷī ī paryāy kahevāy. ane andar varṇa chhe ī guṇ kahevāy. guṇ ne
paryāy ne evā anantā guṇo ane enī anantī paryāyo, te dravya-vastu chhe te tattva chhe. parane laīne
nahīn. āhā... hā! par tattvane laīne par tattvanā paryāyo nahīn, paratattvane laīne paratattvanā guṇo nahī
paratattvane laīne paratattvanun dravya nahī. āhā...hā...hā! have ā ke di’ bhegā thāy? je sāmbhaḷavā maḷe
mushkel! pakaḍavānun mushkel! duniyāne jāṇīne chhīe ne bhaī! jāṇatān! chhāsaṭh varas to dukān chhoḍayāne
thyā chhe. saḍasaṭh thyā saḍasaṭh dukān chhoḍayāne...! āhā...! dukān uparey hun to shāstrano abhyās karato.
nānī ummaramān, dukān pitājīnī. abhyās badho ‘dashavaikālik sūtra’ ne badhān vāñchelā dukān upar. 64-
6panī sāl. ‘samavāyāṅg’ 64-6p-66 (nī sālamān vāñchyun) eṭalā varasanī vāt chhe! āhā...hā!
(paṇ) ‘ā tattva kāī alaukki chhe, e tattva kahīe (chhīe) e tattva kyāy e pustakomān
hatun nahīn.’ āhā... hā!

Page 358 of 540
PDF/HTML Page 367 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa8
ahīnyān em kahayun keḥ jem kerī chhe ī paramāṇu chhe rajakaṇ. emān varṇa, ras, gaṅgh, sparsha, enā
guṇo chhe. ane tenī līlī ne pīḷī avasthā chhe. to ī līlī, pīḷī avasthāthī ne enā guṇothī
tenun dravya judun nathī. abhinna chhe. em darek dravyane kṣhaṇe kṣhaṇe thatī avasthā ane tenā kāyam rahenārā
guṇ, te guṇ ne paryāy te dravya chhe. bījā dravyane laīne emān paryāy palaṭe chhe, em nathī. samajāy chhe
ke nahīn? āhā... hā! vāḍāmān to ā vrat pāḷo, dayā karo, apavās karo, bhakti karo, derāsar
banāvo, emān shun dhūḷamān chhe? (dharam kāī?)
āhā... hā! ānun-ānun tātparya ī chhe ke jayāre enā, darek dravyanā guṇaparyāy te dravya chhe.
to tāro ātmā je chhe tenā guṇ ne paryāy te ātmā chhe. tethī te ātmā akhaṇḍ chhe tenā par draṣhṭi
kar. ke jethī tane badhānī sattāno nakār thashe, potānī pūrṇa sattāno svīkār thashe. svīkār thatān tane
atīndriy ānand āvashe. āhā...hā...hā...hā! ā enun tātparya chhe. e...ī! ā shun karavā sāme
joyun? prashna karyo’ to ne...! ahā...hā...hā! āhā...hā! bhagavān ātmā, dravya chhe - vastu chhe. emān
gnān jāṇavun-dekhavun ānand enā guṇo chhe, anant! ane temān paryāy je thāy chhe matignān-shrutagnān
ā thāy chhe ne...! thoḍun gnān (hoy) pachhī vadhu gnān palaṭe chhe ī dashā, (te) paryāy chhe. to paryāy
(ne) guṇ te ātmā chhe. jayāre em chhe to ene bījā dravyo uparathī draṣhṭi haṭhāvī daī, kāraṇ ke
bījānun karī shakato nathī, bījānā guṇaparyāy. tenā (tenāmān) chhe. āhā...hā...hā! ko’ chīmanabhāī!
vepāramān shun karavun? ā hushiyār hoy ene? hushiyār māṇas kahevāy chhe ne...! dash hajārano pagār
hushiyār na kahevāy? hushiyār ja hoy ne? rāmajībhāīno dikaro hushiyār lyo! āṭh hajārano pagār
lyo!! mahine āṭh hajār! rāmajībhāīno dīkaro chhe ek ja. mumbaīmān chhe. ‘eso’ ‘eso’ chhe ne
kampanī. ‘eso’ kampanī nathī? ‘ūḍato ghoḍo’ emān nokarī hatī paṇ ī eso badalī gaī. nām
bījun phrī thaī gyun chhe have. pahelān ‘eso kāun’ hatun. āṭh hajārano pagār chhe māsik hon! emān kāī
nahīn, pandar hajārano pagār hoy (evā paṇ) bahu āve chhe ahīnyān. dalīchandabhāīno dīkaro nathī
ek, pandar hajārano pagār mahine. ekano dash hajārano chhe ne ekano āṭh hajārano chhe. pagār dhūḷamān
ya nathī kyāy! āhā... hā! e rajakaṇe-rajakaṇ te tenā guṇ-paryāyathī chhe. ene laīne tun nathī ne
tāre laīne e nathī. āhā... hā... hā! āvun besavun kaṭhaṇ paḍe! chhe? (pāṭhamān) have bījun vāñchīe.
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ek ja dravya chhe, dravyāntar nathī.” shun kīdhun ī? ke darek padārthamān je
guṇo chhe, aje shakti (o) ane enī thatī avasthā, e dravya chhe. te dravya (eṭale) te vastu chhe.
dravyāntar eṭale anerun dravya nathī. palaṭī avasthā eṭale em thaī gyun ke ‘ā’ līlīnī pīḷī ne,
pīḷīnī kāḷī ne, ī to enī avasthāo chhe. ī kāī anuerun dravya nathī. e dravya svarūp ja chhe. ī
padārtha ī svarūp ja chhe. āhā... hā!
“arthāt te te guṇaparyāyo ane dravya ek ja dravyarūp chhe,
bhinnabhinna dravyo nathī.” āhā... hā! ā ātmā, sharīr ne ke vāṇīne aḍayo ya nathī. phakat e

Page 359 of 540
PDF/HTML Page 368 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 3pa9
ātmā, tenāmān je kāyamanā guṇo chhe - jāṇavun - dekhavun - ānand enī vartamān paryāy koīnī
vikārī ne koīnī avikārī thāy, e paryāy ne guṇ te ja ātmā chhe. evun ātmānun astitva,
enā guṇ-paryāyanā astitvamān chhe. enun astitva sattā, e astitva chhoḍīne paranī sattānā
astitvamān chhe em kadī nathī. āhā... hā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “vaḷī jem pītabhāve ūpajatun, kerī haritabhāvathī naṣhṭa thatun ane
āmraphaḷapaṇe ṭakatun hovāthī.” āhā...! āmraphaḷ ṭake chhe ne...! “āmraphaḷ ek vastunā paryāy dvārā
utpād–vyay–dhrauvya chhe.
āmān shu kahevun chhe? ke utpād-vyay ne dhrauvya ame siddha karī gayā chhīe. paṇ
āmān guṇ-paryāy chhe ī dravya chhe ī siddha karavun chhe. utpād-vyay-ne dhrauvya ek samayamān ūpaje, vyay
thāy ne dhrauvyapaṇe rahe ī sābit karī gyā chhīe. paṇ ā to guṇaparyāy te dravya siddha karavun chhe.
āhā... hā! olā traṇ bol hatā (utpād-vyay-ne dhrauvya) ā be bol chhe (guṇ ne paryāy).
navī avasthā ūpaje, pūrvanī avasthā jāy ne vastu tarīke sadrash-kāyam rahe. ī traṇ thaīne dravya
kīdhun’ tun. ahīnyān guṇ, paryāy be thaīne dravya kahe chhe. āhā... hā! ā to kolej judī jātanī chhe
bhaī! duniyānī badhī khabar nathī? duniyānā dash-dash hajār māīl pharyā chhīe ākhī hindustānanā
traṇ vār. dash-dash hajār māīl! badhā samajavā jevā chhe!! ā...hā...hā...hā! ā tattva je andar chhe.
emān enī je avasthā thāy chhe - dashāo, ā badhī jāṇavānī-dekhavānī-mānavānī, are, rāganī!
e badhī dashā ne guṇ e tattva chhe. enun ī astitva chhe. ī astitva (mān) parane laīne vikār
thāy, parane laīne guṇ ṭake, parane laīne ā dravya rahe em nathī. samajāṇun kāī? āhā... hā!
āvo upadesh kaī jātano? olun to ām karo! sevā karo! davā apo! phalāṇun (sevānun kām)
karo! āhā... hā! bhūkhyāne anāj apo! tarasyāne pāṇī āpo! khālī jagyāmān oṭalā (utārā)
banāvo, badhā ārām kare! āre... ahāhāhāhā! bhagavān! sāmbhaḷane prabhu! tun kar, kar em kahe chhe
tanī sāmī chīj e chhe ke nahīn? sāmī koī chīj chhe ene tun karavā māge chhe nahīn? sāmī chīj chhe
to ī chīj enā guṇ ne shakti vinānī chhe ke guṇ ne shaktivāḷī chhe? ane guṇane shaktivāḷī e
chīj hoy to enun pariṇaman enāthī thāy chhe ke tārāthī thāy chhe? āhā... hā! lojikathī chhe vāt
nyāyathī (siddha thayelī chhe.) paṇ ī samajavun joīe emān (āḷas na chāle!)
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “āmraphaḷ ek vastunā paryāy dvārā utpād–vyay–dhrauvya chhe, tem uttar
avasthāe avasthit guṇe ūpajatun” joyun? guṇ-paryāy thaīne (dravya-siddha) karavā chhe ne? uttar
avasthāe (eṭale) pachhīnī paryāy guṇe ūpajatun “pūrva avasthāe avasthit guṇathī naṣhṭa thatun”
guṇ to avasthit chhe.
“anedravyatvaguṇe ṭakatun hovāthī” āhā... hā... hā! vastupaṇe ṭakatun hovāthī
“dravya ekadravyaparyāy dvārā utpād–vyay–dhrauvya chhe.” lyo! āhā... hā! mūḷ māthe (mathāḷe) to em
kahyun. guṇaparyāy ī ekadravyaparyāyo chhe. pahelun.

Page 360 of 540
PDF/HTML Page 369 of 549
single page version

gāthā – 104 pravachanasār pravachano 360
eno artha svabhāv karyo chhe. ā ī utpād-vyay paryāyamān āvī. ane guṇ āvyo guṇamān
(dhrauvyamān) utpād-vyay-dhrauvya te guṇ-paryāy chhe. utpādavyayadhrauvya dravya chhe ame guṇ-paryāy (paṇ)
dravya chhe em. āhā... hā! “dravya ek dravyaparyāy dvārā utpādavyayadhrauvya chhe.”
“bhāvārthaḥ– ānā pahelānthī gāthāmān dravyaparyāy dvārā (anek dravyaparyāy dvārā) dravyanān
utpād–vyay–dhrauvya batāvavāmān āvyān hatān.” āhā... hā... hā! be paramāṇuthī māṇḍī anant
paramāṇu, bhegān thāy tenī ī paryāyane samānajātīy dravyaparyāy - avasthā kahevāmān āve chhe. ane
ātmā sharīr bey ne (ekasāthe dekhavāthī) asamānajātīy dravyaparyāy kahevāmān āve chhe. ā jāt
judī (ātmānī) ānī jāt judī (paramāṇunī) ene asamānajātīy (dravya) paryāy kahevāmān āve
chhe. āhā... hā! ā bhāṣhā kaī jātanī... ne āhā...! chhe ne? (pāṭhamān)
“bhāvārthaḥ– ānā pahelānī gāthāmān dravyaparyāy dvārā (anek dravyaparyāy dvārā) dravyanān
utpād–vyay–dhrauvya batāvavāmān āvyān hatān. ā gāthāmān guṇaparyāy dvārā. vāt ahīnyān chhe.
samajāṇun? āhā... hā! olāmān traṇ bol hatā - utpād - vyayane dhrauvya. utpād (eṭale) navī-
navī avasthā thāy chhe darek padārthamān te. (vyay eṭale) purāṇī avasthā badale chhe ane (dhrauvya
eṭale) rahe chhe - ṭake chhe. e traṇe thaīne tattva chhe. ahīnyān guṇ-paryāyane līdhun. guṇo tattvamān-dravyamān
kāyam rahenārā, ane enī pariṇati je thāy badalīne ī paryāyane guṇ, dravya chhe. pahelun utpād-vyay
ne dhrauvya te dravya kīdhun’ tun. ahīnyān guṇ ne paryāyane dravya kīdhun chhe. be mān kāī pher nathī. “ā
gāthāmān guṇaparyāy dvārā (ekadravyaparyāy dvārā) dravyanān utpād–vyay–dhrauvya batāvyān chhe.”
lyo!
pahelān utpādavyayadhrauvya (dravya) batāvyun āmān guṇ-paryāy (dravya) batāvyun. āhā... hā!
visheṣh kaheshe.....
om

Page 361 of 540
PDF/HTML Page 370 of 549
single page version

gāthā – 10p pravachanasār pravachano 361
have sattā ane dravya arthātaro (bhinna padārtho, anya padārtho) nahi hovā viṣhe yukti rajū kare chheḥ-
ण हवदि जदि सद्व्वं असद्धुव्वं हवदि तं कहं दव्वं ।
हवदि पुणो अण्णं वा तम्हा दव्वं सयं सत्ता ।। १०५।।
न भवति यदि सदद्रव्यमसद्ध्रुवं भवति तत्कथं द्रव्यम् ।
भवति पुनरन्यद्धा तस्माद्द्रव्सं स्वयं
सत्ता ।। १०५।।
jo dravya hoy na sat, ṭhare je asat bane kayam dravya e?
vā bhinna ṭharatun sattvathī! tethī svayam te sattva chhe. 10p.
gāthā – 10p
anvayārthaḥ– [यदि] jo [द्रव्यं] dravyan [सत् न भवति] (svarūpathī jā sat na hoy to-
(1) [ध्रुवं असत् भवति] nakakī te asat hoy; [तत् कथं द्रव्यं] je asat hoy te dravya kem hoī
shake? [पुनः वा] athavā (jo asat na hoy) to (2) [अन्यद् भवति] te sattāthī anya (judun)
hoy! (te paṇ kem bane? [तस्मात्] māṭe [द्रव्यं स्वयं] dravya pote ja [सत्ता] sattā chhe.
ṭīkāḥ– jo dravya svarūpathī ja 1sat na hoy, to bījī gati e thāy ke- (1) te raasat hoy,
athavā (2) sattāthī pr̥uthak hoy. tyān, (1) jo asat hoy to, dhrauvyanā asambhavane līdhe pote nahi
ṭakatun thakun, dravya ja
3 asta thāy; ane (2) jo sattāthī pr̥uthak hoy to sattā sivāy paṇ pote ṭakatun
(-hayāt rahetun) thakun, 4eṭalun ja mātra jenun prayojan chhe evī sattāne asta kare.
parantu jo dravya svarūpathī ja sat hoy to- (1) dhrauvyanā sadbhāvane līdhe pote ṭakatun thakun, dravya
udit thāy chhe. (arthāt siddha thāy chhe); ane (2) sattāthī apr̥uthak rahīne pote ṭakatun (-hayāt
rahetun) thakun, eṭalun ja mātra jenun prayojan chhe evī sattāne udit kare chhe (arthāt siddha kare chhe.) māṭe
dravya pote ja sattva (sattā) chhe em svīkāravun, kāraṇ ke bhāv ne
1bhāvavānanun apr̥uthakapaṇā vaḍe
ananyapaṇun chhe. 10p.
----------------------------------------------------------------------
1. sat= hayāt. 2. asat = nahi hayāt evun
3. asta= naṣhṭa. (je asat hoy tenun ṭakavun= hayāt rahevun kevun? māṭe dravyane asat mānatān, dravyanā abhāvano prasaṅg āve arthāt
dravya ja siddha na thāy.)
4. sattānun kārya eṭalun ja chhe te dravyane hayāt rākhe. jo dravya sattāthī bhinna rahīne paṇ hayāt rahe. ṭake, to pachhī sattānun prayojan ja
rahetun nathī. arthāt abhāvano prasaṅg āve chhe.
* bhāvavān= bhāvavānaḷun (dravya bhāvavāḷun chhe ane sattā teno bhāv chhe. teo apr̥uthak chhe (-pr̥uthak nathī) te apekṣhāe ananya chhe (-
anya nathī) pr̥uthaktva ane anyatvano bhed je apekṣhāe chhe te apekṣhā laīne temanā khās (judā) artho havenī gāthāmān kaheshe. te
artho ahīn lāgun na pāḍavā. ahīn to ananyapaṇāne apr̥uthakapaṇānā arthamān ja samajavun.)