Pravachansar Pravachano-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Date: 11-07-1979.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 41 of 44

 

Page 517 of 540
PDF/HTML Page 526 of 549
single page version

gāthā – 144 pravachanasār pravachano pa17
pravachanaḥ 11–7–79.
‘pravachanasār’ 114 gāthā.
ṭīkāḥ– kharekhar sarva vastu” dākhalo ātmāno āpashe. “sāmānya – visheṣhātmak hovāthī
vastunun svarūp jonārāone anukrame (1) sāmānya ane (2) visheṣhane jāṇanārān be chakṣhuo (1)
dravyārthik ane (2) paryāyārthik.
emān shun kahyun? ke jonār je chhe ātmā. ī sāmānya - visheṣh jue
chhe. parane nahīn. potānī visheṣh paryāyamān par jaṇāve chhe ī potānī paryāy chhe. eṭale sāmānya -
visheṣhane jonārān. jonārānnī vāt līdhī chhe. samajāṇun kāī? “sarva vastu sāmānya – visheṣhasvarūp
hovāthī”
visheṣh svarūp hovāthī “vastunun svarūp jonārāone anukrame (1) sāmānya pahelun
sāmānyane jāṇe chhe. pachhī visheṣh jāṇe chhe. kāraṇ sāmānyanun gnān yathārtha thāy, tene visheṣhanun gnān
yathārtha thāy. ane visheṣh jāṇavāmān - par jāṇavānī vāt to līdhī ja nathī. kem ke ātmā je parane
jāṇe chhe ī to potānī paryāyamān, paryāyane jāṇe chhe. āhā.. hā! samajāṇun kāī? ī kāl nahotun
āvyun. ā ja atyāre āvyun kanīk! āhā..... hā..! vastune sāmānya - visheṣh jonārā - em kahyun.
vastune sāmān ya- visheṣh ane par jonārā em nathī kahyun.
(shrotāḥ) andar pote jāṇe chhe...!
(uttaraḥ) pote potāmān paryāyamān jaṇāy chhe paryāy jaṇāny chhe paṇ ā (par) vastu jaṇāy em
kahevun ī to asadbhut vyavahār chhe. āhā... hā! sāmānya je trikāḷ chhe enun je visheṣh chhe,
ātmāmān ī visheṣhane visheṣh jāṇe. ahīnyān to ī visheṣh dvārā sāmānya jāṇashe pahelun ene jāṇīne
pachhī visheṣhane jāṇe em kaheshe. kem ke sāmānyane jāṇatān je gnān thāy, te vāstavik potānī paryāy
chhe. tene vāstavik rīte te jāṇī shake. devīlālajī! āhā.. hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) (1) sāmānya ane (2) visheṣhane jāṇanārān be chakṣhuo chhe - traṇ
chakṣhu nathī. potānun sāmānyasvarūp ne potānun visheṣhasvarūp bas (ene jāṇanārān be chakṣhu kīdhān chhe.)
e visheṣhamān bījā jaṇāī jāy, e to potānī paryāy chhe. āhā... hā..! ā kāl nahotun āvyun.
āj pharīne līdhun ne..! āhā.. hā! ā loko āvyā chhe ne...! āhā... hā! ane te ‘anukrame’ em
shabda chhe. pahelun sāmānya jue chhe pachhī visheṣh - em āvashe. samajāy chhe kāī...? “temān” have
temān- sāmānya visheṣh jonārān temān “paryāyārthik chakṣhune sarvathā bandh karīne.” potānī paryāyān je
jaṇāy chhe, ī paryāy jaṇāy chhe. ī parane jāṇavānun chakṣhu bandh karīne em na kahyun. (paṇ) potānī
paryāy chhe - jemān badhun jaṇāy chhe te paryāy jāṇe chhe. e paryāy chhe, ī paryāyadraṣhṭinun chakṣhu bandh karī
daīne āhā...! ā te kāī vāt chhe!! āṅkhyun bandh karī daīne ne paravastunun jāṇavun bandh karī daīne ne
- em nathī kahyun. samajāy chhe kāī...? āhā... hā... hā.. hā! gambhīr vastu chhe bhagavān! ek paṇ
- ek - ek gāthā!! pravachanasār, samayasār, niyamasār! niyamasāranī to vāt ja (alaukik!)
pote potā māṭe banāvyun chhe. āhā... hā... hā!
(shrotāḥ) niyam- ‘niyamasār’

Page 518 of 540
PDF/HTML Page 527 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa18
(uttaraḥ) e to potā māṭe banāvyun chhe! ā... hā! (munirāje potā māṭe). ā to upadeshanā vākya
(pravachanasāramān).
(kahe chhe) shun saṅghavī chhe? āvo, āvo moḍhā āgaḷ, moḍhā āgaḷ ekalā āvyā ke bahen
āvyā chhe? (shrotāḥ) ekalā (uttaraḥ) hen? ekalā āvyā chhe. emano dīkaro marī gayo. juvān! be
varṣhanun paraṇetar. bāī juvān! ahīn sāmbhaḷī gayā - chār di’ sāmbhaḷī gayā, sāmbhaḷīne ekadam
pālītāṇe gayā tyān oph thaī gayo. juvān! trevīs varṣhanī ummar! enā bairān gujarī gayelān, paṇ
āṅkhamānthī ānsu nahīn, shok karavā āve ene samajāve. bhāī! ī to mahemān to mahemān keṭalo
kāḷ rahe? e sumanabhāī! āhā... ramaṇikabhāī chhe saṅghavī! bāpu! jagatanī chījo evī chhe.
ahīnyān to kahe chhe ī parane jāṇato nathī. āhā... hā! parane (jāṇato ja nathī ne) kīdhun
ne... lokālokane jāṇavun kahevun ī asadbhut vyavahār chhe. āhā... hā... hā! parane ne ene sambandh shun
chhe? parane ane svanī vachche moṭo atyant abhāvano killo kīdho chhe. svadravya ane paradravyanī paryāy
vachche (atyant abhāv chhe.) dravya-guṇ to sāmānya chhe. āhā.. hā! (sva-paranī) paryāy vachche
atyant (abhāvano) killo kīdho chhe. savāre kīdhun hatun ne sajajhāyanun - bhagavān ātmā abhay chhe.
majabūt killo chhe. e evo killo chhe ke emān paryāyano pravesh nathī. āhā... hā... hā! ahīnyān to
hajī svanī paryāy chhe. - emān parano pravesh nathī. ane parane ane paranī paryāy ne svanī paryāy
vachche atyant abhāvarūpī killo paḍayo chhe. āhā.. hā! chhatān ahīnyān evun līdhun chhe bhagavān ātmā
visheṣhane jāṇe chhe. sāmānyane jāṇe chhe ī pahelun kahyun pachhī visheṣhane jāṇe chhe. parane jāṇe chhe em nathī
līdhun. bhāī! āhā... hā! have āṅkhyun bandh karīne ane ām parane jovānun (bandh karīne) em na
līdhun. āhā.. hā!
“paryāyārthik chakṣhune sarvathā” sarvathā - kathañchit eme ya nahīn. paryāyamān je visheṣhatā chhe,
ene je jāṇe chhe pote paṇ ī paryāyachakṣhune sarvathā “bandh karīne” āhā.. hā! āṅkhyun bandh karī
daīne ne parane jovānun bandh karī daīne - em nathī kahyun. bhāī! ā to vītarāganī divyadhvani
chhe!
“paryāyārthik chakṣhune sarvathā bandh karī (daīne) ” paryāyanun lakṣha ja chhoḍī daīne... āhā.. hā!
potānī paryāy hon? “ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe” shun kīdhun? ke paryāyane (jovānā chakṣhune)
bandh karī - to paryāy jonārī (chhe.) te (jonārī) paryāy rahī ke nahīn? dravyane jonārī paryāy rahī
chhe ke nahīn? to kahe chhe “ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe” (arthāt) “ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu
vaḍe.”
āhā... hā! shun kām karyun chhe (munirāj āchārye!) ā ṭīkā! āhā..! potānī paryāyane
jovānun sarvathā bandh karī daī “ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe” dravyārthik nay chhe ī gnān chhe, ī
ughaḍelun gnān chhe, chhe to paryāy. paṇ ī paryāy jonārī, jonārane na

Page 519 of 540
PDF/HTML Page 528 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa19
jotān - paryāyane na jotān (dravya - sāmānyane jāṇe chhe.) paryāy nay tarīke chhatān emān dravyanun gnān
chhe. kāraṇ ke e gnān dravyane jāṇe chhe (māṭe dravyārthik nay chhe.) āhā... hā! ā to traṇ lokanā
nāthanī vātun chhe bāpā! ā kāī ālī - duvālīnī vāt nathī. āhā... hā... hā!
kahe chheḥ vastu, sāmānya visheṣh tun pote chho. emān ām visheṣhamān parane jāṇavun ī kāī āvyun
nahīn. ī to tārī paryāy jaṇāy chhe tyān. have ī paryāy jaṇāy chhe tene jonārī āṅkh (sarvathā) bandh
karī daīne - paryāyane jovānī (paryāyārthik) chakṣhu sarvathā bandh karī daīne - have bandh karī daīne thayun
tyāre koī dravyane jonārī gnānachakṣhu rahī ke nahīn? āhā... hā.. hā! (to kahe chhe ke)
“ekalā
ughāḍelā dravyārthik chakṣhu” bhāṣhā juo! ekalī ughaḍelī dravyārthik nay. āhā... hā! ajab vātun chhe
bāpā! ā to vītarāg trilokanāth! sarvagnanī vāṇī chhe!! “paryāyārthik chakṣhune sarvathā bandh
karīne!” ekalā ughāḍo dravyārthik chakṣhu”
dravyārthik ughāḍelā nay chhe nay chhe ne...! eṭale dravyane
jonārī dashā (gnānanī) ughaḍelī chhe. (jyān) paryāyane jonārī (chakṣhu) bandh karī daīne... āhā...hā!
tyān dravyane jonārī paryāy, trikāḷ thaī chhe. āhā... hā! ā kāl levāyun’ hatun - hon? ā tame
āvyā pharīne līdhun! (shrotāḥ) amane ya lābh thāy.. (uttaraḥ) ā to jayāre - jayāre kahe, vāt
ja judī chhe. āhā... hā! alaukik vāṇīnī gambhīratāno pār nathī prabhu! āhā...hā!
kahe chhe keḥ parane jāṇavānī vāt to mūkī dīdhī. parane jāṇavānun bandh karīne - em na kahyun.
kāraṇ ke parane jāṇato ja nathī. āhā.. hā! e to paryāyane jāṇe chhe. āve chhe ne... ‘samayasār
nāṭak’
‘samatā ramatā uradhatā, gnāyakatā sukhabhās, vedakatā chaitanyatā, e sab jīv vilās’
ūrdhvatā eṭale mukhyatā pote paryāyamān chhe. ethī paryāy ja jaṇāy chhe. nārakī, tiryañch, manuṣhya dev
ane siddha - e pāñch paryāy. enī potāno ho pāñch (paryāy chhe), te siddhaparyāyane jonārī paṇ
paryāyachakṣhune (sarvathā) bandh karī de. āhā... hā! ethī tane andar dravyane jonārī chakṣhuno ughāḍ thāshe
ja. āhā.. hā! gajab vāt chhe!! samajāy chhe kāī...? are... re! prabhunā virah paḍayā! vāṇī rahī
gaī!
(kahe chhe keḥ) potānī paryāy - je e pāñch paryāyone dekhe chhe je - siddhanī paryāyane paṇ dekhe
je - te chakṣhune bandh karī de prabhu! āhā...hā! pahelī paryāyane bandh karī de, dravyane bandh karī de ne
paryāyane jo em na līdhun ahīnthī (paryāyane jovun bandh karī de) kem ke sāmānyane jovāthī je gnān
thāy, e gnān visheṣhane barābar (yathārtha) jāṇī shake. potānā visheṣhane (jāṇavānī vāt chhe hon!)
āhā... hā! samajāy chhe kāī? samajāy eṭalun bhāī! tattvano pār na maḷe! enī gambhīratāno pār
na maḷe! āhā...hā...hā!

Page 520 of 540
PDF/HTML Page 529 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa20
(ahīnyā ke chhe keḥ) “ekalā ughāḍelā” ā (paryāyachakṣhu) bandh chhe tyāre ekā ughaḍelā chhe.
āhā... hā! kāl kahevāī gayun chhe ā badhun. (shrotāḥ) jamāvaṭ thāy chhe āj. (uttaraḥ) ā to
pharīvār līdhun ke be jaṇ āvyā chhe ne..! āhā...! ā to bhagavānanī vāṇī! game tyāre lo e
kāī pharīne chhe ja nahīn, teno pār nathī.
“paryāyārthik chakṣhune sarvathā bandh karī” daīne jayāre sarvathā
bandh karī daīne (eṭale shun ke) ī to paryāyane jovānī chakṣhu sarvathā bandh karī, paṇ dravyane jonārun
gnān ughaḍelun chhe. āhā.. hā! ek līṭī! (samaje to beḍo pār!) āhā... hā! jo to kharo prabhu! tun
koṇ chho? āhā.. hā! sāmānya - visheṣhamān paṇ. visheṣhanī āṅkhyun sarvathā bandh karī dīdhī. eṭale ke
visheṣhane jonārī āṅkhane sarvathā bandh karī. paṇ visheṣhamān svane jonārī āṅkh to ughaḍī gaī (chhe.)
āhā... hā... hā! samajāy chhe kāī? te (paryāyachakṣhu) bandh thaī paṇ “ekalā ughāḍelā dravyārthik
chakṣhu vaḍe”
svane jovāno bhāv - ekalā dravyane jovāno bhāv ughaḍī gayo chhe. vastu chhe tene jovāno
bhāv rahī gayo chhe. thaī gayo chhe. āhā... hā! paryāyane jovānun jyān bandh karyun. tyān dravyane jovānun
(gnān) ughaḍī gayun chhe. āhā... hā! jāṇanāro chhe ī jāṇanāro - ene paryāyamānthī andhārun thaī jāy
em to chhe nahīn. hen? bhale kahe chhe ke paryāyane (jovānī chakṣhu) sarvathā ten bandh karī - tārī paryāyane
jovānī sarvathā bandh karī - paranī vāt to chhe ja nahīn. āhā...! paranī chīj ke paryāyane jovānī to
vāt ja nathī. ahīnyā to potānī paryāy (sahit) pāñch paryāy leshe. nārakī -tiryañch - manuṣhya -
dev ane siddha paryāy - e pāñch paryāyo. (potānī) paranī nahīn. paṇ e (jīvadravya) potānī pāñch
paryāyamān varte chhe tene jovānun bandh karī daīne... āhā... hā! bhagavān! vāt bījī chhe! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe” joyun? ī ṭāṇe dravyārthik chukṣha chhe.
chhe to ī e paryāy. samajāy chhe kāī? have ā kahe ke ame pravachanasār vāñchī gayā! to ek jaṇo
vaḷī kahe mahārāj samayasāranā (bahu vakhāṇ kare chhe to hun to) pandar di’ mān vāñchī gayo! paṇ bāpun!
e ek kaḍīno ke ek shabdano pār na maḷe bhāī! (bhāvo brahmāṇḍanā bharyān) āhā..! ī paramātmānī
ā vāṇī chhe! digambar santonī vāṇī chhe ā. kevaḷīnā keḍāyatonī ā vāṇī chhe! āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe jayāre avalokavāmān āve chhe.”
paryāyārthik (chakṣhune) sarvathā bandh karī - paryāyane jovānun sarvathā bandh karī ane dravyane jonārī paryāy
dvārā jayāre dravyane avalokavāmān āve chhe. samajāy chhe kāī? āmān to bhāī! ame jāṇīe chhīe
(paṇ) bāpā pār na maḷe! āhā... hā! prabhunī vāṇī ane santo digambar muni! eṭale ke kevaḷīnā
keḍāyato! jene kevaḷagnān pragaṭashe. paṇ kahe chhe ke paryāyane jovānun (sarvathā bandh karī daīne) āhā...
hā! amāre to dravyane ja jovun chhe - em kahe chhe. ane te paryāyane jovānī (sarvathā) bandh karī daīne
kīdhun to jovānī paryāy rahī ke nahīn? paryāyane jovānun bandh karī dīdhun eṭale dravyane

Page 521 of 540
PDF/HTML Page 530 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa21
jovānun gnān ughaḍī gayun! āhā... hā! ramaṇikabhāī! āvī vāt āvī! āhā... hā! “ekalā
ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe” eṭale be (chakṣhu) thayāne! olāne bandh karīne ane āne ughāḍelā
vaḍe. āhā... hā! “ekalā ughāḍelā” dravyārthik eṭale potānā puruṣhārthathī ughāḍelā em. āhā...
hā! paryāyane jovānun jyān bandh karyun āhā.. hā! tyān dravya jovānī paryāy ughaḍī gaī!! āhā.. hā!
ratibhāī! āvī vyākhyā chhe, āvī vastu chhe.
(kahe chhe keḥ) em ke samayasār! bāpā ā to pravachanasār! niyamasār aṣhṭapāhuḍ -
(emān) alaukik vātun chhe! āhā... hā! e kāī em ne em maḷe evun nathī. āhā... hā! pahelethī
ja kahe chhe ke paryāyane jāṇavānun (bandh karī daīne.) āhā.. hā! (paryāy) ene to bandh karī daī jovun
tyāre ek bandh karyun tyāre ek ughaḍe ja te. āhā... hā! kahevāno āshay evo chhe ke paryāyadraṣhṭi jyān bandh
karī, tyān dravyadraṣhṭi - dravyane jovānī ughaḍelun gnān thayun. ughaḍelun dravyārthik chakṣhu āhā..hā! e vaḍe “jayāre
avalokavāmān āve chhe, tyāre nārakapaṇun, tirthañchapaṇun, manuṣhpaṇun, devapaṇun ane siddhapaṇun – e
paryāyosvarūp”
have visheṣhane kaheshe. “visheṣhomān rahelā” e visheṣho chhe paṇ e visheṣhamān rahel
sāmānya chhe. āhā.. hā! paryāyone jovānun bandh karīne ‘ā’ jovānun chhe. āhā.. hā!
“e paryāyo
svarūp visheṣhomān rahelā” (arthāt) “paryāyo svarūp visheṣhomān rahelān.” āhā.. hā! paramān rahelā
nahi paṇ phakat tārī je paryāyo - e pāñch prakāranī, chār gatinī ne pāñchamī (siddhanī) e pāñch
paryāy visheṣh chhe. emān rahelā
“jīvasāmānyane” enī sandhi to karī. “e paryāyosvarūp visheṣhomān
rahelā (ek) jīvasāmānyane” evun je jīvasāmānyane - kahevun chhe to sarva dravyo sāmānya - visheṣh
chhe paṇ lokone samajāy tethī jīvadravyano draṣhṭānt āpyo. samajāṇun? bākī badhā dravyone visheṣhane
jonāro to chho ne tun? eṭale visheṣhatā to āvī gayo tun. samajāṇun kāī? e visheṣhomān rahelo je
sāmānya. je (paryāyane) jovānī āṅkhyun hatī tene bandh karī daīne. chhatān te paryāyamān rahelo jīv
(sāmānya) āhā... hā.. hā! samajāṇun kāī?
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “e paryāyo “svarūp visheṣhomān rahelā (ek) jīvasāmānyane
avalokanārā” ‘ek’ ‘jīv’ ‘sāmānyane’ avalokanārā - avalokan chhe to paryāy, paṇ jonār
juve chhe dravyane (sāmānyane) āhā... hā! (‘samayasār’) 320 gāthāmān kahyun ne...! chhellā jayasen
āchārye! (ṭīkāmān chhe ne...!) -
je sakalanirāvaraṇ – akhaṇḍ – ek – pratyakṣha – pratibhāsamay –
avinashvar – shuddhapāriṇāmik – paramabhāv lakṣhaṇ – nijaparamātmadravya te ja hun chhun – em paryāy jāṇe
chhe.
kemake ‘āvun dravya hun chhun’ - em jāṇavun (kārya) dravyane chhe nahīn. paryāyamān jāṇavun (kārya) thāy chhe.
tethī paryāy em kahe chhe ke “hun to ā chhun’ nijaparamātmadravya te ja hun chhun. bhale visheṣhomān rahelo chhun,
paṇ chhun ā -em paryāy jāṇe chhe. ej kahe chhe ke -
“jīvasāmānyane avalokanārā ane visheṣhone
nahi avalokanārā e jīvone ‘badhun ya

Page 522 of 540
PDF/HTML Page 531 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa22
jīvadravya chhe’ em bhāse chhe.” lo! tyān (320 gāthāmān) je kahyun chhe, badhe ek ja vāt chhe.
(kahe chhe keḥ) jonārī paryāy ek sāmānyane joyun - bīḍāī gayelī paryāy - bandh thaī
gayelī paryāye ane te bandh thaī eṭale ughaḍelī dravyārthik paryāy (thī) sāmānyane jotān (badhun ya
jīvadravya chhe em bhāse chhe) āhā.. hā! be - traṇ līṭīmān keṭalun nāṅkhyun chhe! apār vāt chhe bāpu!
koī sādhāraṇ vāt nathī. ā to digambar santonī vāṇī chhe! kyān’ ya chhe nahīn. (bīje) kyān’ ya chhe
nahīn. emān rahelun tattva, te tattvane jāṇanār. (chakṣhu) ughaḍayun kahe chhe. āhā... hā! e paryāy upar
draṣhṭi hatī tyāre dravyane jāṇanārun gnān asta thaī gayun hatun. āhā... hā! paṇ rpāyane jovānun jyān
sarvathā bandh karyun āhā...! eṭale tane avalokavānun ughaḍayun gnān - te visheṣhomān rahelo je
jīvasāmānya chhe? (pāṭhamān) “visheṣhomān rahelā (ek) jīvasāmānyane” avalokanārā ane
visheṣhone na avalokanārā”
chhe ne? sāmun pustak chhe ke nahīn? āhā..! ā kāī kathā nathī prabhu! (ke
je nārāyaṇ!) ā to bhāgavatakathā chhe. āhā.. hā! kenā garva karavā? konā abhimān karavā
jāṇavānā? bhāī! paramātmānī ek-ek gāthā! (alaukik chhe!) badhun rahasya bharyun chhe prabhu! ī
santo jayāre enī vyākhyā karatā hashe, enī vyākhyāno pār na maḷe! bhagavānanī vāṇīmān āvyun
hashe eṭalun to jhīlāṇun nahīn. āhā.. hā! bhagavāne joyun enun anantame bhāge kahevāyun - divyadhvanino
divas chhe kāl! kāl ā sharū thayun chhe (ā gāthānun vyākhyān)
“divyadhvani chhe ā” e
divyadhvanimān āvelun chhe ā. (āve chhe ne ke..) “mukh oṅkār dhuni suni artha gaṇadhar vichārai, rachi
āgam upadesh bhavik jīv sanshay nivārai.” āhā.. hā! ahīnyān kahe chhe ke āgamamān āvelī ā
vāt jeṇe jāṇī chhe andar, ene sanshay raheto nathī, dravyane - (jāṇanār) ughaḍelun gnān, jyān
visheṣhomān rahelā (shuddhasāmānya) jīvane joyo - sāmānyane joyo (bhāḷ‌yo) tyān sanshay raheto nathī.
mithyātvano koī ansh raheto nathī. āhā... hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ane visheṣhone nahi avalokanārā e jīvone” badhāy jīvo līdhā
ne..! ek ja jīv līdho nathī. je ā paryāy chakṣhune bandh karīne dravyārthik chakṣhu vaḍe jue chhe evā
badhā jīvone ‘te badhuy jīvadravya chhe.’ āhā.. hā! are.. re! pāñchamā ārānā prāṇīne (jīvane) paṇ
ām chhe em kahe chhe. pañchamaārānā sant (pañchamaārānā) shrotāne em kahe chhe. āhā.. hā! tārāthī
na thāy em kahetā nathī ahīnyān (munirāj) āhā... hā! ‘mane na samajāy’ e vāt mūkī de.
paryāy chhe ene jāṇavānun bandh karī de, hun nahīn jāṇī shakun - nahi jāṇun e prashna ja kyān chhe? (em
āchārya) kahe chhe. āhā.. hā! evā
“visheṣhone nahi avalokanārā e jīvone” jīvane nathī līdhun.
(bahuvachan līdhun chhe) evā jīvone, āhā.. hā! pañchamaārānā sant sāme (beṭhelā) badhāy jīvone -
(keje) paryāyachakṣhune (sarvathā) bandh karīne ekalā ughaḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe avalokanārā evā
pañchamaārānā jīvone - chothā ārānī vāt chhe ā? āhā... hā!

Page 523 of 540
PDF/HTML Page 532 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa23
“te badhun ya jīvadravya” em bhāse chhe.” āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) (pañchamaārāmān samakit) olun paḍashe, ā to phalāṇā shlok (mān kahyun chhe.)
ā (dravyadraṣhṭi) paḍashe tyān ūbho thaī jaīsh andar jo to kharā! ughaḍelun gnān jyān paryāy (chakṣhune)
bandh karīne thayun andar, tyān bhagavān tane bhaḷāshe. (dekhāshe.) āhā... hā! bhagavānano tane bheṭo
thashe. e bhagavān chhāno nahīn rahe. āhā... hā! gajab vāt chhe! chār līṭī! āhā!
“evā
jīvone” - avalokanār jīvane em nathī līdhun (“evā jīvone” līdhun chhe). e pañchamaārānā
prāṇīne kahe chhe. prabhu! tun āvo chho ne...! ane paryāyachakṣhune bandh karīne jonārā ghaṇā jīvone (“–e
paryāyosvarūp visheṣhomān rahelā jīvasāmānyane avalokanārā ane visheṣhone nahi avalokanārā”)
e jīvone
“te badhuy jīvadravya chhe.” paryāyanun lakṣha chhūṭī gayun. chhe. ākho jīvadravya chhe ā to. āhā..
hā!
(ahīnyān kahe chhe keḥ) dravyārthik nayanā ughaḍelā gnānathī visheṣhamān rahenārā sāmānyane
avalokan karanārane “te badhuy jīvadravya chhe’ em bhāse chhe.” chhe? (pāṭhamān) ā jīvadravya chhe em
bhāse chhe. āhā... hā! kāle āvyun’ tun thoḍun! ā to tame āvyā to jarī pharīne līdhun. ā (no)
to pār na maḷe bāpā! game teṭalī vār lo ne...! āhā.. hā! enā bhāvanī gambhīratā! (apūrva.)
enā bhāvanī aparimitatā! (athāg) (shrotāḥ) param parameshvaranī vāt... (uttaraḥ) ho! parameshvar
thavānī ja vāt chhe.
(kahe chhe keḥ) “te badhuy jīvadravya chhe” em kīdhun ne..! āhā..! em kīdhun ne..? ‘te badhuy
(jīvadravya chhe) eṭale pāñch paryāyo (svarūp) jīv nathī. ek paryāy (jevaḍo) jīv nathī. āhā..
hā! are... re! āvī vāt kyān maḷe? bhagavānanā virah paḍayā!! vāṇī rahī gaī!! vāṇīe virah
bhūlāvyā!! hen? (vaḷī) vāṇīe virah bhūlāvyā (bhagavānanā.) āhā... hā! ek
‘jīvasāmānyane
avalokanārā’ - ek ja jīvasāmānyane jonārā ane visheṣhone nahi avalokanārā - (joyun?)
bahuvachan chhe.
pañchamaārānā jīvo paṇ ghaṇā ā pramāṇe avalokashe. āhā.. hā! (em āchāryadev
kahe chhe.) vishvās–vishvās lāv, tārāmān tākāt chhe, prabhu! tun pūraṇ vīryathī bhare lo prabhu! sukhanā
sāgar, jaḷanun (daḷ), sukhano sāgar! e sukhanun jaḷ, e bharelā bhagavānane tun jo! āhā... hā!
tane tyān ‘jīvadravya’ te badhun ya chhe tem bhāsaro. (dekhāshe.)
chhe? (pāṭhamān) āhā.. hā!
(kahe chhe) prabhu! tun strīn-puruṣh ke napunsak nathī. tun e sharīrane ane lr̥ugaḍānne ane ākr̥utine
na jo parane jovānī ja vāt bandh karī daīne - ā strīnun sharīr chhe ne ā puruṣhanun sharīr chhe e

Page 524 of 540
PDF/HTML Page 533 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa24
to (jovānī) vāt ja bandh karī de. em kahe chhe (uparānt) potānāmān jovāmān paṇ (tārī) paryāyane
jovānun bandh karī de. (dravyārthik nayanī āṅkhathī tane jo.)
‘ā vastu’ ‘ā siddhānt’
(trikāḷābādhit chhe.) āhā...! “badhuy jīvadravya chhe” ā badhun ya jīvadravya chhe em bhāse chhe. kahe chhe
(ke) bhāse chhe. em kīdhun chhe ne...? ghaṇā jīvone ne...? ughaḍelī āṅkhathī ne...? bandh karī āṅkh ek
(paryāyanī ne?) e bandh karī ane (bījī) ughaḍelī āṅkhathī (jue chhe ene ne?) “te badhuy
jīvadravya chhe’ em bhāse chhe.”
ānā pachhī saptabhaṅgī āvashe. ekaso pandaramān. ā to ahīnthī... ā
to kundakundāchāryanī vāṇī! sākṣhāt bhagavān pāse gayā hatā. āhā..hā! ane enī ṭīkā karanār
amr̥utachandrāchārya! ī bhagavān pāse gayā’ tā. bhagavān (potāno) kundakundāchāryadev paṇ potānā ane
sīmandharadev pāse gayā’tā. āhā..hā! e amr̥utachandrāchārya ā kahe chhe. shlokamān to (mūḷ gāthāmān to)
āṭalun ja chhe.
दव्वठ्ठिएण सव्वं दव्वं तं पज्जयठ्ठिएण पुणो paryāyathī paryāy siddha thaī chhe. हवदि य
अण्णमणण्णparyāyathī anya chhe, anya chhe. (तक्काले तम्मयत्तादो) dravyathī ananya chhe. paryāy
apekṣhāe anya-anya chhe, vastuthī ananya chhe. anero-anero nathī. āhā..hā! āvī vātun paryāy
apekṣhāe anya-anya chhe, vastuthī ananya chhe. anero-anero nathī. āhā...hā! āvī vātun
तक्काले
तम्मयत्तादो te kāḷe te te paryāyamān-visheṣhamān chhe. paṇ visheṣhane na jotān sāmānyane jovā jā tun bāpu!
- jemān atīndriy sukhano sāgar ūchhaḷe chhe. je indriyagamya nathī. vikalpagamya nathī. paryāyachakṣhuthī gamya
nathī. āhā... hā! je dravyārthik chakṣhu vaḍe ja jaṇāy (evun) tattva chhe. āhā... hā!
(kahe chhe keḥ) (pelāmān āvyun ne...! (gāthā) ekaso teramān. “ane paryāyono dravyatvabhūt
anvayashakti sāthe gūnthāyelo (–ekarūpapaṇe joḍāyelo) je kramānupātī (kramānusār) svakāḷe
utpād thāy chhe.”
chhe ekaso teranī ṭīkā (mān). “je kramānupātī - kramānusār ne te kāḷe (svakāḷe)
utpād thāy chhe e visheṣhane jovānī āṅkhyun bandh karī de. āhā.. hā.. hā! svakāḷe te tenī paryāy
thashe ja. e ‘kāḷ’ te nakakī thaī gayelo ja chhe. tenī ‘janmakṣhaṇ’ chhe. āhā.. hā! paṇ te paryāyane
jovānun bandh kar. āhā... hā! svakāḷe paryāy utpanna thashe ja. chhatān tene jovānun bandh karī, bandh karī
eṭale bandh ja thaī gaī - jovānun (bandh thaī gayun) em nahīn. paryāyanayane jovānun ten sarvathā bandh
karyun evī have ene paryāyamān kāī jāṇavānun rahyun nahīn em nahīn. āhā.. hā! paryāyane jovānun jyān
sarvathā bandh karyun tyāre dravyārthik nayathī ughaḍelun gnān, e gnān vaḍe te jāṇavāmān āvyo. āre...!
āvī vātun kayā chhe? bahāranī vātun - kriyākāṇḍ are prabhu! tāro jyān bhavano ant na āve (e
vātamān shun sār chhe ke tun tyān rokāṇo!) āhā..! chorāshīnā avatār! narakanā duḥkhonun varṇan
sāmbhaḷ‌yun na jāy! bāpu! tane jotān ānandanī vyākhyā e kahī na jāy evo ānand āvashe tane.
āhā.. hā! ughaḍelā gnān vaḍe dravyane! jotān - pahelun e gnān bandh hatun paryāyadraṣhṭimān (bandh hatun
ughaḍelu nahotun) paranī draṣhṭimān nahī āhā...hā! avasthāne jonārī tārī draṣhṭi tane jotī nahotī
(tārā dravyane jotī nahotī.) āhā.. hā! ī avasthā (ne jovānī draṣhṭi) bandh karīne - to pachhī
kāī (jovānun) rahyun ke nahīn? bhagavān gnānamūrti prabhu! kevaḷagnānano kand chhe ne...! ā (paryāyane

Page 525 of 540
PDF/HTML Page 534 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa2p
jovānun) bandh karyun to pachhī paryāyamān kāī vikās rahyo ke nahīn? vikasit - chamatkār je vastu chhe e
bandh vakhate paṇ prabhu! parichit nahi shake em karīsh mā sarvagna prabhu! parichit pari eṭale samasta
prakāre ne chid eṭale gnān - parichit eṭale sarvagna! āno parichay! olun ‘shrutaparichitā
anubhūtāḥ’ e nahīn gulāṇṭ khāīne ām parichit thāy chhe. pahelo parichit rāgane eno parichay chhe,
paryāyadraṣhṭino parichay chhe. āhā.. hā! gulāṇṭ khāy chhe. tyāre dravyane jonārī āṅkhyun vaḍe jotān tyāre
parichit nām sarvagnapaṇun pragaṭ thaī jāy chhe. pari + chit chhe. ī. pari nām sarvathā prakāre (chit)
nām jovun gnānane. parane jovun nahīn. gnānane jovun hon? bhāī! āhā.. hā! āvī vātun chhe.
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “te badhuy jīvadravya chhe” em bhāse chhe.” te badhuy jīvadravya chhe. em
bhāse chhe. ānhī sudhī to paryāyane jovānun bandh karīne ane bandh thaī eṭale ughaḍayun gnān, dravyane
jovānun ughaḍayā vinā rahe ja nahīn. āhā... hā! jeṇe paryāyane jovānun chakṣhu bandh karī, ene svane
jāṇavānun ughaḍelun gnān ughaḍayā vinā rahe ja nahīn. (e gnān ughaḍe ja.) āhā.. hā! ane e ughaḍelā
gnān vaḍe (eṭale) dravyārthik nay vaḍe - dravyārthik nay paṇ gnān chhe ne..! nay chhe ne...! ī to
gnānano ansh chhe ne...! dravyārthik eṭale dravyane (jonārun) gnān, dravyārthik nayathī jonārun dravya (chhe.)
āhā... hā! e ughaḍelun gnān te dravyārthik nay chhe enāthī jotān dravya jovāy. (dekhāy.) āhā.. hā!
lakhe chhe ne...? pāchhun nākhashe, ātamadharamamān āvashe ī. āhā.. hā! have ā jayāre bhāsyun tyāre have
paryāyane jāṇavānun yathārtha gnān thayun. pahelī dravyārthik (nay) ne bandh karīne paryāyane jovānun nathī
kīdhun. (parantu) paryāyārthik chakṣhune (sarvathā) bandh karīne dravyārthik chakṣhu vaḍe jo. (em kīdhun chhe.) ane
dravya bhāsyun tyāre have paryāyane jāṇavānun yathārtha gnān thayun. pahelī dravyārthik (nay) ne bandh karīne
paryāyane jovānun nathī kīdhun. (parantu) paryāyārthik chakṣhune (sarvathā) bandh karīne dravyārthik chakṣhu vaḍe jo.
(em kīdhun chhe.) ane dravya bhāsyun tyāre paryāyanun yathārtha gnān thayun. ko’ samajāṇun kāī?
(ahīnyān kahe chhe keḥ) “ane jayāre dravyārthik chakṣhune sarvathā bandh karīne” je dekhavāmān āvyun
chhe. paṇ tenā taraphanun lakṣha chhoḍī daī atyāre āhā.. hā! sāmānya jīv “ā badhuy chhe’ ‘ā badhuy
chhe’ evun gnān thayun chhe. chhatān te taraphanun jovun bandh karī paryāy paṇ tārī chhe - tārāmān chhe ene jovā
māṭe ā (chakṣhu- dravyārthikanay) bandh kar. āhā... hā! bahu jhīṇī vāt chhe bhāī chandubhāī! gambhīr chhe
bāpu! paramātmānī vāṇī! digambar santonī vāṇī! shvetāmbaramān to kathan paddhati ya mithyādraṣhṭi thayā
pachhī kare chhe āre! prabhu! ākarun lāge! shun thāy? ā vāt chhe ākarī! āhā... hā... hā! jyān
kevaḷagnān relāy chhe ām!! alpakāḷamān kevaḷagnān thavānī taiyārīvāḷun chhe gnān! āhā.. hā!
chhatān kahe chhe paryāyane jovānun – tārī paryāyane jovānun bandh karī de.
ane have, dravyārthik (chakṣhune) bandh
kar. jovāī gayun - jaṇāī gayun! paṇ te taraphanun lakṣha bandh kar. samajāṇun...? āhā... hā.. hā!
“dravyārthik chakṣhune sarvathā bandh karīne.” eṭale tenā taraphanun lakṣha chhoḍī daīne “ekalā ughāḍelā
paryāyārthik chakṣhu vaḍe”
olāmān “ekalā ughāḍelā dravyārthik chakṣhu vaḍe” hatun. pahelī līṭīmān.
āmān “ekalā ughāḍelā paryāyārthik chakṣhu vaḍe”

Page 526 of 540
PDF/HTML Page 535 of 549
single page version

gāthā – 114 pravachanasār pravachano pa26
paryāyapaṇ enāmān chhe ne...? emān (paryāyamān) vartutun dravya chhe ne...! parane ne ene kāī sambandh nathī.
e vāt ahīnyān siddha karavā (kahe chhe) paryāy enī chhe paṇ parane ne ene kāī sambandh nathī. āhā...
hā!
(kahe chhe keḥ) ahīnyān kevaḷagnān thayun māṭe vajranārāy (sanhanan) hatun māṭe thayun, are chār
gnān ne mokṣhano mārag hato māṭe kevaḷagnān thayun - eme ya nahīn. āhā... hā! paryāyane andar bhale
jo. kahe chhe. paṇ ī paryāy paryāyathī siddha chhe hon? nārakī - tiryañch - manuṣhya - dev e chār gatinī
ne siddhaparyāy - e pāñch paryāy chhe. chhe? (pāṭhamān)
“ekalā ughāḍelā paryāyārthik chakṣhu vaḍe
avalokavāmān āve chhe, tyāre jīvadravyamān rahelā” joyun? e visheṣhomān rahelā (em) hatun pahelāmān.
“e paryāyosvarūp visheṣhomān rahelā” nyān em hatun. have ahīnyān “jīvadravyamān rahelā” (kahyun.)
dravyamān rahelā!! āhā... hā! paryāyano sambandh (batāvavo) chhe ne...! paranī hāre kāī sambandh nathī
(em batāvavānun jor chhe.) āhā.. hā!
(ahīnyā kahe chhe keḥ) “tyāre jīvadravyamān rahelā nārakapaṇun, tiryañchapaṇun, manuṣhyapaṇun, devapaṇun
ane siddhapaṇun–e paryāyosvarūp anek visheṣhone avalokanārā ane sāmānyane nahi
avalokanārā”
lakṣha e parathī chhoḍīne ekalun paryāyanun lakṣha hon? āhā...hā..hā! “evā e jīv ne
(te jīvadravya) anya anya bhāse chhe.”
paryāyadraṣhṭimān ekarūp badhun bhāsatun hatun. have anya dravya chhe
anya paryāy chhe anya anya bhāse chhe. have anerī-anerī-anerī, anya, anya, anya...anya...
anya...anya... anya bhāse chhe.
visheṣh kaheshe...