ગણધર (દેવ), સમકિત અને જ્ઞાન આપણને મળ્યું છે. હવે આપણે ચારિત્ર કરવાનું બાકી છે. અને
અમે સંક્ષેપરુચિવાળા છીએ ત્યારે કીધું કે, એમ નથી. મોટી સભા હજારો માણસ હતા. કીધું, અહીં
સંક્ષેપરુચિનો અર્થઃ વિસ્તાર (વાળું) એવું જ્ઞાન નથી, પણ વાસ્તવિક તત્ત્વ છે તેની (યથાર્થ) દ્રષ્ટિ
અને રુચિ તેનું જ્ઞાન છે. તેને અહીં સંક્ષેપરુચિ કહેવામાં આવે છે. આહા... હા...!
અહીંયા દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય લીધા. પહેલેથી જ દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાય શબ્દ ઉપાડયા (છે) * ગાથા-૯૩,
ટીકા (પછી લેશું) પહેલી ગાથા છે ને એટલે અન્વયાર્થ લઈએ. “
આવ્યા છે. અને વળી દ્રવ્ય અને ગુણોથી (અભેદ) એ દ્રવ્ય છે. તે સ્વરૂપ છે. વળી તે દ્રવ્ય-ગુણ
સ્વરૂપ જ (પદાર્થ) છે. તે દ્રવ્ય અને ગુણોથી પર્યાયો થાય છે. “
વિભાવપર્યાય એમ લીધું છે. લોકોને સમજાય ને...! એ રીતે છે. દ્રવ્ય-ગુણથી ઉત્પન્ન થયેલી પર્યાય છે.
પર્યાય મૂઢ (જીવો) છે એની દ્રષ્ટિ તો પર દ્રવ્ય ઉપર જાય છે. સમાન-અસમાન જાતીય (દ્રવ્ય
પર્યાય) ઉપર પર્યાયમૂઢની દ્રષ્ટિ જાય છે. એ પર્યાય મૂઢ છે અથવા પરસમય (છે) મિથ્યાદ્રષ્ટિ છે.
“આ વિશ્વમાં” - (જોયું) પહેલાં વિશ્વ લીધું. ઘણાં પદાર્થોવાળું તત્ત્વ તેને વિશ્વ કહે છે. ઘણાં
વિસ્તારસામાન્ય સમુદાય એટલે વિસ્તારસામાન્યરૂપ સમુદાય વિસ્તાર એટલે પહોળાઈ. દ્રવ્યના
પહોળાઈ - અપેક્ષાના એક સાથે રહેનારા સહભાગી (અર્થાત્) ગુણો. પહોળાઈ એટલે આમ તીરછા
(તીરછા) ભગવાન આત્મા કે દરેક વસ્તુ - એમાં (જે) ગુણો છે અનંતા તે આમ તીરછા (છે).
અને પર્યાય છે તે આમ (લંબાઈ) છે. આયત (એટલે લંબાઈ).
એક સાથે રહેનારા સહભાવી ભેદો એ ગુણો છે. તે એક સાથે રહે છે. અનંતા એવા સહભાગી ભેદોને
- વિસ્તાર વિશેષોને - ગુણો કહેવામાં આવ્યા છે. આહા... હા! આત્મા વસ્તુ છે ને....! (તેમાં) જ્ઞાન,
આનંદ, દર્શન આદિ (ગુણો) પહોળા-આમ છે. પહોળાઈ, પહોળાઈ - તીરછા છે. (વિસ્તાર છે.)
પર્યાય છે. તે આયત - લાંબી- કાળ અપેક્ષાએ - એ પછી એક, એક પછી એક (ઉત્પાદ-વ્યય) રૂપે
લંબાઈ છે. આહા...હા....! સમજાય છે કાંઈ...?