Pravachansar Pravachano (Gujarati).

< Previous Page   Next Page >


Page 203 of 540
PDF/HTML Page 212 of 549

 

background image
ગાથા – ૯૯ પ્રવચનસાર પ્રવચનો ૨૦૩
કરે છે. એ કોઈ પંથ ને પક્ષ નથી. આહા... હા! કઠણ પડે પ્રભુ પણ છે તો આ. દુનિયા ભલે માને ન
માને.. આહા... હા!
(અહીંયાં કહે છે કેઃ) “પહેલાં પહેલાંના પરિણામો નહિ પ્રગટ થતા હોવાથી તથા બેય
પરસ્પર અનુસ્યૂતિ રચનારો પ્રવાહ.” ઓલામાં દોરો હતો, આમાં અનુસ્યૂતિ રચનારો પ્રવાહ એક
પછી એક (છતાં) સળંગ “અવસ્થિત (–ટકતો) હોવાથી ત્રિલક્ષણપણું પ્રસિદ્ધિ પામે છે.” ભગવાન
આત્મા ને દરેક પરમાણુ (માં ત્રિલક્ષણપણું છે) દરેકમાં છે પણ તેનું જાણપણું તો જ્ઞાનમાં થાય છે.
તેના ત્રણ લક્ષણ પરમાણુના પણ છે તેની તે સમયની પર્યાય છે. પછીપછીનું ને પહેલાંપહેલાંનું પણ
એ જ્ઞાન કોને છે? જડને છે? (ના. જીવને છે.) બધેયથી પરસ્પર અનુસ્યૂત રચનારો પ્રવાહ-
પરિણામ, પરિણામ, પરિણામ, પરિણામ એમ (પરિણામોનો) પ્રવાહ! પ્રવાહ ક્રમ વિસ્તાર ક્રમનો - તો
દ્રષ્ટાંત દીધો’ તો પ્રવાહક્રમઃ પણ પરિણામ એક પછી એક, એક પછી એક, એક પછી એક જે થવાના
તે થવાના ગ્યા તે ગ્યા એ પણ એમાં અવસ્થિત. આખો પ્રવાહ ગણો તો તે ટકતો હોવાથી -
પ્રવાહપણે પણ દરેક પરિણામને ટકતું દેખીને ત્રિલક્ષણપણું પ્રસિદ્ધિ પામે છે. ઉત્પાદ પણ છે, વ્યય પણ
છે, ધ્રૌવ્ય પણ છે. એક પરિણામમાં ત્રણપણું છે. આહા... હા..! સમજાણું કાંઈ? આવી વાત બહુ
આકરી પડે માણસને. લોકોમાં તો સામાયિક કરો. પોષા કરો... પડિમા લઈ લ્યો, સાધુ થાવ. આ
છોડો, રસ છોડો (કહે છે ને) રસ છોડયા સાધુ સાધુએ અરે પણ પહેલું મિથ્યાત્વ છોડયું નથી ને રસ
ક્યાંથી છોડયો! આત્માનો રસ આવ્યા વિના, રાગનો રસ છૂટે નહીં. આહા... હા! અને એ આત્માનો
રસ ત્યારે આવે કે તે તે સમયના પરિણામ ત્યાં ત્યાં થાય, થઈ ગ્યા તે હવે ન થાય, નથી થ્યા તે તે
સમયે થાય. તે ઉત્પાદ-વ્યય-ધ્રૌવ્યના તે તે ગુણનાં પરિણામોનો છેછેછેછેછે પ્રવાહ એ દ્રવ્ય. એક જ
પર્યાયમાં ત્રણ્ય લાગુ કર્યાં. એ તો પ્રાપ્ય, વિકાર્ય ને નિર્વર્ત્ય - ‘સમયસાર’ (ગાથા-૭૬, ૭૭, ૭૮
૭૯) માં કહ્યું છે ને...! આ ‘પ્રવચનસાર’ માં (આ કહ્યું) જે સમયના જે પરિણામ થાય તે પ્રાપ્ય
છે. અને પૂર્વની અપેક્ષાએ અને બદલીને થ્યું માટે વિકાર્ય છે તો એનું એ. અને ઊપજયું તે અપેક્ષાએ
નિર્વર્ત્ય તેને કહ્યું આહા... હા! ગજબ વાત છે!! સત્યનું જાહેરપણું - પ્રસિદ્ધિપણું ઓહોહોહો!! અહીંયાં
પણ એ કહ્યું
“ત્રિલક્ષણપણું પ્રસિદ્ધિ પામે છે.” આહા... હા!
(કહે છે કેઃ) જ્યાં આ પર્યાય ઉત્પન્નનો કાળ છે. અને પછી પણ ઉત્પન્નનો કાળ થશે તેને કાળ
થશે. અને ઉત્પન્નકાળ થઈ ગયો તે સમય તો ગયો. અને છેછે એની અપેક્ષાએ ધ્રૌવ્ય. એમાં વર્તતું
દ્રવ્ય એ દ્રવ્યની દ્રષ્ટિ થતાં તેને તે લક્ષણપણાનો નિર્ણય સાચો થાય છે. આહા.. હા! આવું છે.
ભાવાર્થઃ– ભાવાર્થ (છે) જે ઓલી ભાષા આકરી હોય ને ટીકાની. ભાવાર્થમાં સાદી ભાષા
હોય. ભાવાર્થઃ– “દરેક દ્રવ્ય સદાય સ્વભાવમાં રહે છે.” દરેક દ્રવ્ય એટલે વસ્તુ સ્વભાવમાં જ સદાય
સ્વભાવમાં રહે છે. “તેથી તે સત્ છે.” દ્રવ્ય છે. “તે સ્વભાવ ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યસ્વરૂપ પરિણામ છે.”
આહા! તે સત્ દ્રવ્ય
उत्पादव्ययध्रौव्ययुक्तम् सत् (-તત્ત્વાર્થ સૂત્ર અ. પ. સૂ.