દ્રષ્ટિ થાય. એટલે કે દરેક પદાર્થની (પર્યાયની) ઉત્પત્તિ પોતાથી થાય, અને તેનો સંહાર પણ પોતાથી
થાય. પરથી નહીં (શ્રોતાઃ) પરની જરૂરત તો હોય ને... (ઉત્તરઃ) જરૂરત જરીએ નહીં, એ આકરું
પડે! આહા..! એનો પોતાનો સ્વભાવ છે દ્રવ્યનો. પોતાનો સ્વભાવ ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્ય (છે). એ આવ્યું
ને પહેલાં એ આવી ગયું છે. (ગાથા) ૯૯ માં. દરેક દ્રવ્ય સ્વભાવમાં રહે છે. તેથી સત્ છે. દ્રવ્યનો જે
ઉત્પાદવ્યધ્રૌવ્ય સહિત તે પદાર્થનો સ્વભાવ છે. આહા.. હા! દરેક પદાર્થ- આત્મા ને પરમાણુ આદિ
(ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશ, કાળ). દરેકનો સ્વભાવ પોતાના પોતાથી ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્ય
(સહિત) છે. એટલે બીજાથી (એ પર્યાય) થાય એ વાત રહે નહીં.
હા! છતાં એના ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્ય જ દરેક પરમાણુનો સ્વભાવ છે, તેથી તેનામાં ક્ષણે ક્ષણે ઉત્પાદ પણ
છે જ ક્ષણે વ્યયપણ છે ને તે જ ક્ષણે ધ્રૌવ્ય પણ છે. એથી અહીંયાં (આપણે આ ગાથામાં) ઉત્પાદ
અને વ્યય એ બેની વાત આવી ગઈ (હવે સ્થિતિની વાત ચાલે છે.)
સ્થિતિ (એટલે) ટકવું તે આહા...! ઉત્પાદવ્યયની સ્થિતિ છે એમ કહે છે. તેથી તે જ સમયે સ્થિતિ
એમ કહે છે. આવી વાત ઝીણી છે! લોજિક છે! મૃત્તિકા-કુંભની જે ઉત્પત્તિ તે જ કુંભનો - પૂર્વના
પિંડનો વ્યય, તે જ મૃત્તિકા તે જ ક્ષણે ધ્રૌવ્ય છે. તે જ મૃત્તિકાની સ્થિતિ એટલે તે જ ક્ષણે ટકેલું તત્ત્વ
છે.
અનેરી અવસ્થા ઊપજે, અનેરી અવસ્થા (નો) વ્યય તે વ્યતિરેક-ભિન્ન ભિન્ન (અવસ્થાઓ).
(ફૂટનોટમાં જુઓ!) વ્યતિરેકભેદ; એકનું બીજારૂપ નહિ હોવું તે; ‘આ તે નથી’ એવા જ્ઞાનના
નિમિત્તભૂત ભિન્નરૂપપણું.
સ્થિતિને ઓળંગતા નથી. શું કહ્યું? કેઃ દરેક પદાર્થમાં જે ઉત્પાદ અને વ્યય વ્યતિરેક છે, તે તેની
સ્થિતિને ઓળંગતા નથી. આહા... હા... હા! છે? અન્વય (એટલે) તે કાયમ રહેવું; એકરૂપતાઃ
સદ્રશતા (‘આ તે જ છે’ એવા જ્ઞાનના કારણભૂત એકરૂપપણું). ઉત્પાદ-વ્યય છે (તે)