ધ્રુવ ગોતવા જાય, તો (એવું) ધ્રુવ હોઈ શકે જ નહીં. કાર્યમાં ધ્રુવતાનો ખ્યાલ’ આવે છે. અને તે
કાર્યમાં ધ્રુવતાનો ખ્યાલ આવે છે. (અર્થાત્) ઉત્પાદ-વ્યયમાં જ ધ્રુવતાનો ખ્યાલ આવે છે. ઉત્પાદ-
વ્યયનો જ જો તું નકાર કર ને એકલી ધ્રુવતા ગોતવા જા તો ધ્રુવ જ રહેશે નહીં. આહા... હા! આ તો
રામજીભાઈના કોર્ટના કાયદા જેવું આવ્યું (આ) બધું! આહા... હા!
જતાં, વ્યતિરેકો એટલે ઉત્પાદ-વ્યય, એના કારણ વિના ધ્રુવપણું લક્ષમાં જ આવે નહીં. અને બીજી
રીતે લઈએ તો કહે છે કે ઉત્પાદ-વ્યય વિના, ધ્રુવ ગોતવા જા તો, ધ્રુવ જ ક્ષણિક થઈ જાય. કાયમ-
ટકનાર રહે નહીં. પલટતો હોવા છતાં કાયમ રહે એવી એ ચીજ (દ્રવ્ય) છે. પલટો-ઉત્પાદવ્યય હોવા
છતાં કાયમ રહે એવી ચીજ (વસ્તુ) છે. એ ચીજ એકલી (ધ્રુવ) ગોતવા જા તો પલટો ખાધા
વિનાની ધ્રુવને ક્ષણિકપણું આવી જશે. ધ્રુવને ક્ષણિકપણું આવી જશે. આહા... હા! સમજાય છે કાંઈ?
વિષય જરી આજનો... ઝીણો છે! આહા...! વસ્તુ છે. ભગવાને જોઈ આ બધી. અનંત દ્રવ્યો (છે.)
એ એક સમયમાં ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્ય સહિત છે. એક સમયમાં!! હવે જો કોઈ એમ કહે કે ત્રણમાંથી
એક જ છે ઉત્પાદ, તો ઈ ઉત્પાદ છે ને ઈ વ્યયના કારણ વિના ઉત્પાદ સિદ્ધ જ નહીં રહે અને કાં’
અસત્નો ઉત્પાદ થઈ જશે. (અર્થાત્) ઉત્પાદ અસત્નો થઈ જશે. છે નહીં તેનો ઉત્પાદ થશે. એ
ધ્રુવનો અભાવ થઈને (અસત્નો ઉત્પાદ થશે.) અને સંહાર એકલો ગોતવા જા, ઉત્પાદના કારણ
વિના સંહાર સિદ્ધ થશે જ નહીં. અને કાં’ સત્નો જ સંહાર થઈ જશે. ઓલામાં અસત્નો ઉત્પાદ
થશે એમ હતું, આ (બોલમાં) સત્નો નાશ થઈ જશે એમ છે. અને સ્થિતિ એકહી ગોતવા જા, તો
ઉત્પાદ-વ્યયના-વ્યતિરેકના કાર્ય વિના કારણ (એકલું) સિદ્ધ જ નહીં થાય. આહા... હા! અને કાં’
ધ્રુવ છે તે ક્ષણિકપણું પામી જશે. આહા... હા... હા! પહેલામાં અસતૂની ઉત્પત્તિ (કીધી) બીજામાં
સત્નો નાશ (કીધો) ત્રીજામાં ક્ષણિકપણું કીધું. આહા... હા... હા! ધીમે... ધીમે સમજવાની વાત છે!
આવો મારગ છે!!
સંહારનું કારણ છે. પૂર્વની પર્યાયનું - સંહારનું કારણ છે. આહા... હા! અને કાં’ ટકતું-ધ્રુવ છે એનું ઈ
કારણ છે.