હા!
અસત્જ્ઞાન થ્યું. જ્ઞાન સાચું હોવા છતાં પ્રયોજન બીજું છે. મેં જાણ્યું, બીજાને (સમજાવું) (લોકો કહે
કે) આને આવડે છે આ. એ એવી યુક્તિથી બીજાને કહે, એ પણ મિથ્યાજ્ઞાન છે. આહા... હા! (આ
જ્ઞાન તો) વીતરાગ! વીતરાગ! વીતરાગ!
હો, પણ એનાથી ઊપજે નહીં. હવે આત્મા ઉપર-દ્રવ્ય ઉપર ઊતારે છે. “તેમ અંતરંગ અને બહિરંગ
સાધનો વડે.” છે? બહિરંગ સાધન...! અહા... હા! એક અંતરંગ સાધન છે એક બહિરંગ સાધન
(એટલે) નિમિત્ત છે એને સાધનનો આરોપ આપ્યો. આહા... હા... હા! અંતરંગ આત્માની સ્થિતિ
(અથવા) દરેક દ્રવ્યની પોતાની અને બહિરંગ-બહારના નિમિત્ત એ સાધનો વડે “કરવામાં આવતા
સંસ્કારની હાજરીમાં.” દેખો!ં સંસ્કારની હાજરી છે ત્યાં. કુંભારને ખ્યાલ હોય છે ને...! ઘડો આમ
કરવો. બીજાને ખ્યાલ હોય કે. આમ-આમ (બીજાનો) સીસપેનને આમ કરવી, હાથને આમ કરવું,
ફલાણું આમ કરવું, મકાન આમ કરવું એવો ખ્યાલ હોય છે, સંસ્કાર હોય છે. (પણ) એ સંસ્કારની
હાજરીમાં કાર્ય થાય છે સ્વતંત્ર. સંસ્કારને લઈને (કાર્ય) નહીં. આહા... હા! આ બીડીના વેપારી,
બીડીમાં હુશિયાર હોય. બટનના વેપારી, બટન (હોય છે ને એ તેમાં હુશિયાર હોય.) એમાં હુશિયારી
છે એ સંસ્કાર છે. પણ ઈ સંસ્કારથી આમાં કાંઈ થાય છે એમ નહીં પણ સંસ્કારની ‘હાજરી’ હોય છે.
આહા... હા! આવું છે! આમાં વાંધા ઊઠાવે...!
અને દોરી વડે કરવામાં આવતા સંસ્કારની હાજરીમાં” રામપાત્રમાં, આહા... આત્મા રામપાત્ર છે.
આહા... હા! આતમરામ છે. એને નિમિત્તપણે ગુરુઆદિ સંસ્કારવાળા હો, પણ ઉત્પન્ન થવું સમ્યગ્દર્શન
ઈ પોતાથી થાય છે. એ પછી થતું એ આતમરામ
ઈ હરામ કહીએ. આહા...! આવું છે.
(ઉત્તરઃ) હેં! ઈ પ્રશ્ન જ નથી ને...! આંહી તો થાવા કાળ