થાય. આહા... હા... હા! ઝીણું તો બહું!! “પરંતુ દ્રવ્યનો અભાવ તે ગુણ, ગુણનો અભાવ તે દ્રવ્ય –
એવા લક્ષણવાળો અભાવ તે અતદ્ભાવ નથી.’ જો એમ હોય તો એક દ્રવ્યને અનેકપણું આવે,
ઉભયશૂન્યતા થાય. બેયનો અભાવ આવે. અથવા અપોહરૂપતા થાય.” એક-બીજાનો તદ્ન ત્યાગ.
તદ્ન ત્યાગ (એટલે) દ્રવ્યને ગુણનો ત્યાગ, ગુણને દ્રવ્યનો ત્યાગ (તે અપોહરૂપતા થાય) તથા તેને
અન્યપણાનો પ્રસંગ આવે. આહા... હા! એ પહેલો બોલ કહ્યો, બીજો બોલ કહેશે વિશેષ.
ફરીને (લઈએ છીએ.) દ્રવ્ય છે એનો અભાવ તે, ગુણ છે. અન્યત્વવ્યવહાર બરાબર છે. દ્રવ્ય અને
ગુણને અન્યત્વ તે બરાબર છે. પણ દ્રવ્યનો અભાવ તે ગુણ, અને ગુણનો અભાવ તે દ્રવ્ય, એ વાત
જૂઠી છે. એમાં બેયની શૂન્યતા થઈ જાય છે.
અનેકપણું આવે, (૨) ઉભયશૂન્યતા થાય (અર્થાત્ બન્નેનો અભાવ થાય), અથવા (૩)
અપોહરૂપતા થાય. તે સમજાવવામાં આવે છેઃ– (એ પહેલો બોલ કહ્યો, હવે બીજો બોલ.)
અચેતનદ્રવ્યનો અભાવ તે ચેતનદ્રવ્ય છે.” આહા... હા! ચેતનદ્રવ્ય છે એનો અભાવ અચેતનદ્રવ્ય છે.
કરમ, શરીર, વાણી, મન- બધું અચેતન (છે.) એ અચેતનદ્રવ્યનો અભાવ તે ચેતનદ્રવ્ય છે એમ ઠરે.
દ્રવ્ય– એ રીતે એક દ્રવ્યને પણ અનેકપણું આવે (અર્થાત્ દ્રવ્ય એક હોવા છતાં તેને અનેકપણાનો
પ્રસંગ આવે.)” દ્રવ્ય તે ગુણ નહીં એમ કીધું. એત્રપ રીતે અન્યત્વ છે. પણ દ્રવ્યનો અભાવ તે ગુણ,
અને ગુણનો અભાવ તે દ્રવ્ય, - તો બે ય સત્ય નહીં સમજાવે. બેયની શૂન્યતા થશે. આવી હવે વાતું!
અહા... હા! આચાર્યે વાત સિદ્ધ કરવા કેટલી (યુક્તિઓ આપી છે!) કારણ કે દ્રવ્ય છે, એ
અનેકગુણનો પિંડ છે. હવે ઈ ગુણ છે તે દ્રવ્ય કહીએ, તો તો ગુણ છે ઈ તદ્ભાવે ભિન્ન છે. અને દ્રવ્ય
છે ઈ તદ્ભાવભિન્ન છે. તદ્ભાવ ભિન્ન છે અપેક્ષાએ અતદ્ભાવ છે. તો અતદ્ભાવ એવો નથી, કે
બીજાનો તદ્ન અભાવ. એવો અન્યત્વ (ભાવ)