(આત્માને) એવો ગુણ ને દ્રવ્ય વચ્ચે અભાવ નથી. આહા... હા! શું કહું એનો (ભાવ)! વાત કરે
છે! છે સાદી (વાત) પણ બહુ ઊંચી! આહા... હા!
જુઓ ફૂટનોટમાં) અપોહરૂપતા= સર્વથા નકારત્મકપણું; સર્વથા ભિન્નતા. સર્વથા જુદાપણું થઈ જાય,
સર્વથા એકબીજાનો ત્યાગ, દ્રવ્યને ગુણનો ત્યાગ, ગુણને દ્રવ્યનો ત્યાગ, એમ થઈ જાય. આહા... હા!
પરથીય તો શૂન્ય છે. પરનું તો ગ્રહણ -ત્યાગ આત્મામાં છે જ નહીં. પરમાણુથી માંડીને છ દ્રવ્યો,
ભગવાન આદિ- એ બધાંનો ગ્રહણ- ત્યાગ આત્મામાં છે જ નહીં. એવો તો એનો સ્વભાવ છે. પણ
એનો (દ્રવ્યનો) જે ગુણ છે. એ ગુણને અને ગુણીને (બે) વચ્ચે અતદ્ભાવ (અન્યપણું) છે. આહા...
હા! પર-ત્રિલોકનાથથી તારું જુદાપણું, એ તો બિલકુલ અભાવસ્વરૂપ છે. સર્વથા અભાવસ્વરૂપ છે.
એમ જ્ઞાન તે આત્મા નહીં ને આત્મા તે જ્ઞાન નહીં, એવો સર્વથા અભાવ નથી એમાં (આત્મામાં) ઈ
તો અતદ્ભાવ (છે.) એટલે દ્રવ્યભાવ છે તે ગુણભાવ નહીં ગુણભાવ છે તે દ્રવ્યભાવ નહી, પર્યાયભાવ
છે તે ગુણભાવ નહી ઈ અપેક્ષાએ ભાવને ભિન્ન કહયો. (જો) સર્વથા ભિન્ન કરવા જા (તો) નહીં રહે
દ્રવ્ય, નહીં રહે ગુણ ને નહીં રહે પર્યાય. આહા... હા! સાધારણ માણસને લાગે કે સાવ ભેદ આવો!
સાધારણ નથી એ ભેદ! આહા... હા! તદ્ન ભિન્નતા અને સ્વભાવભાવ ભિન્ન - બે વચ્ચે ભેદ.
(એટલે) પરથી તદ્ન ભિન્નતા અને દ્રવ્યમાં દ્રવ્યગુણ સાથે સર્વથા અભાવ નહીં, પણ અતદ્ભાવ તરીકે
અન્યત્વ ખરું. એને પણ તું કાઢી નાખ (ને સર્વથા અન્યત્વ માન) તો નહીં હાલે. (એમ) ગુણ-
ગુણીને અતદ્ભાવ તરીકે અન્યત્વ કહ્યું એમ બે વચ્ચે સર્વથા અન્યત્વ માન તો એકેય નહીં થાય.
આહા... હા!
માટે દ્રવ્ય અને ગુણનું એકત્વ, અશૂન્યત્વ ને અનપોહત્વ ઈચ્છનારે.” કથંચિત્ પ્રકારે દ્રવ્યને ગુણનું
એકપણું, અશૂન્યત્વ અને અનપોહત્વ ઈચ્છનારે
રીતે? કે દ્રવ્ય છે તે ‘ભાવ’ અને ગુણ છે તે ‘ભાવ’ એ બે વચ્ચે અતદ્ભાવ છે. અન્યત્વ એટલું.
પણ બેય વચ્ચે (એકબીજાનો) તદ્ન અભાવ છે (એટલે કે) અતદ્ભાવ છે તે જુદી વાત છે ને સર્વથા
અભાવ છે તે જુદી વાત છે. સર્વથા અભાવમાં તો દ્રવ્યે ય ભિન્ન રહે ને ગુણે ય ભિન્ન રહે. દ્રવ્ય વિના
ગુણ ને ગુણ વિના દ્રવ્ય (માનો તો) બધું શૂન્ય થઈ જશે. આહા... હા... હા!