ગાથા – ૧૧૦ પ્રવચનસાર પ્રવચનો ૪૪૦
હવે ગુણ ને ગુણીના અનેકપણાનું ખંડન કરે છેઃ-
णत्थि गुणो त्ति कोई पज्जाओ तीह वा विणा दव्वं ।
दव्वतं पुण भावो तम्हा दव्वं सयं सत्ता ।। ११०।।
नास्ति गुण इति वा कश्चित् पर्याय इतीह वा विना द्रव्यम् ।
द्रव्यत्वं पुनर्भावस्तस्माद्द्रव्यं स्वयं सत्ता ।। ११०।।
પર્યાય કે ગુણ એવું કોઈ ન દ્રવ્ય વિણ વિશ્વે દીસે
દ્રવ્યત્વ છે વળી ભાવ; તેથી દ્રવ્ય પોતે સત્ત્વ છે. ૧૧૦
ગાથા – ૧૧૦
અન્યવાર્થઃ– [इह] આ વિશ્વમાં [गुणः इति वा कश्चित्] ગુણ એવું કોઈ [पर्यायः इति वा]
કે પર્યાય એવું કોઈ, [द्रव्यं विना न अस्ति] દ્રવ્ય વિના (-દ્રવ્યથી જુદું) હોતું નથી; [द्रव्यत्वं पुनः
भावः] અને દ્રવ્યત્વ તે ભાવ છે (અર્થાત્ અસ્તિત્વ તે ગુણ છે); [तस्मात्] તેથી [द्रव्यं स्वयं
सत्ता] દ્રવ્ય પોતે સત્તા (અર્થાત્ અસ્તિત્વ) છે.
ટીકાઃ– ખરેખર દ્રવ્યથી પૃથગ્ભૂત (જૂદું) ગુણ એવું કોઈ કે પર્યાય એવું કોઈ પણ ન હોય; -
જેમ સુવર્ણથી પૃથગ્ભૂત તેની પીળાશ આદિ કે તેનું કુંડળપણું આદિ હોતા નથી તેમ. હવે, તે દ્રવ્યના
સ્વરૂપની વૃત્તિભૂત ‘અસ્તિત્વ’ નામથી કહેવાતું જે દ્રવ્યત્વ તે તેનો ‘ભાવ’ નામથી કહેવાતો ગુણ જ
હોવાથી, શું તે દ્રવ્યથી પૃથકપણે વર્તે છે? નથી જ વર્તતું. તો પછી દ્રવ્ય સ્વયમેવ (પોતે જ) સત્તા હો.
૧૧૦.