Pravachansar Pravachano (Gujarati). Date: 08-07-1979.

ગાથા – ૧૧૩ પ્રવચનસાર પ્રવચનો ૪૮૪

પ્રવચનઃ તા. ૮–૭–૭૯.

‘પ્રવચનસાર’. ૧૧૩ ગાથા.

હવે અસત્–ઉત્પાદને અન્યપણા વડે (અન્યપણા દ્ધારા) નક્કી કરે છેઃ) અસત્-ઉત્પાદ થાય

છે પણ અનેરી-અનેરી અવસ્થા છે. પર્યાયે. આહા.. હા! ઓલાં સત્- (ઉત્પાદ) પણામાં તો જેવી છે
તેવી પર્યાય આવી. અને હવે આ તો અસત્-ઉત્પાદ (કહે છે.) પર્યાય આમ નહોતી પર્યાય એવી
પર્યાય થઈ. એ અસત્-ઉત્પાદ (છે.) અસત્-ઉત્પાદમાં અન્યપણા વડે-અનેરાપણા વડે ઈ વખતે
જીવદ્રવ્ય ઈ નો ઈ રહ્યો. પણ પર્યાય તરીકે બીજો (અન્ય) થઈ ગયો! આહા... હા! ક્યાં ઈ
સર્વાર્થસિદ્ધિના દેવનો જીવ, અને ક્યાં એક નરક-નિગોદ ને સાતમી નરકનો જીવ, પર્યાયે? (એ
અસત્-ઉત્પાદ હોવા છતાં દ્રવ્ય તો ઈ ને ઈ જ છે.) એને વિશ્વાસ બેસવો (કે) તત્ત્વ આવું જ છે.
પરના સંયોગ વિના, આવી એકદમ પર્યાય સિદ્ધની થાય, દેવની થાય, નિગોદની થાય-એમાં કોઈ
સંયોગોને કારણે (એ થાય) છે એમ નથી. તે તે સમયના તે (તે) ઉત્પાદ- છે એમાંથી થાય ઈ
અપેક્ષાએ સત્-ઉત્પાદ છે. હવે નો’ તી ને થઈ, અસત્-ઉત્પાદ છે. પર્યાયની અપેક્ષાએ. (હવે આ
ગાથામાં) ઈ કહે છે.

मणुवो ण होदि देवो देवो वा माणुसो व सिद्धो वा।
एवं अहोज्जमाणो अणण्णभावं कधं लहदि।। ११३।।

માનવ નથી સુર, સુર પણ નહિ મનુજ કે નહિ સિદ્ધ છે;
એ રીત નહિ હોતો થકો કયમ તે અનન્યપણું ધરે? ૧૧૩.

એનું એ પર્યાય કેમ રહે? એમ કહે છે. પર્યાય તો જુદી (જુદી થાય જ ને...! આહા.. હા! એકવાર
સ્ત્રીનું શરીર પામે ને...! ભંગીનું શરીર પામે, વિષ્ટા (ઉપાડે.) આહા... હા! પણ એની પર્યાય જે છે
તે છે. ઈ અનેરી-અનેરી પર્યાય થઈ છે. આહા...! વસ્તુ અનેરી થઈ નથી. આહા... હા... હા... હા!
એ ‘જ્ઞેયનો વિષય’ છે. જ્ઞેયના સ્વરૂપની મર્યાદા આ છે. આહા... હા! આમ... કેમ? એવો જેમાં
અવકાશ નથી. આહા...! (હવે) એની ટીકા.

ટીકાઃ– “પર્યાયો” (શું કહ્યું) પર્યાયો બહુવચન છે. બધી પર્યાય છે. “પર્યાયો પર્યાયભૂત”

અવસ્થારૂપ “સ્વવ્યતિરેકવ્યકિતના કાળે જ” સ્વવ્યતિરેકવ્યક્તિ (એટલે) પહેલાથી ભિન્ન વ્યકિતના

કાળે જ “સત્ (હયાત) હોવાને લીધે જુઓ આ ક્રમબદ્ધ! આ તો અધ્યાત્મનો ગ્રંથ છે. આ કાંઈ
વારતા નથી. આ તો સર્વજ્ઞ પરમેશ્વર, ત્રિલોકનાથ જેણે એક સમયમાં, ત્રણ કાળ ત્રણ લોક જાણે
એવી પર્યાય પ્રગટ કરી- તો પણ કહે છે પર્યાય છે તે ઈ અનેરી-અનેરી (છે.) ઈ

< Previous Page Next Page >