ને...! ક્રમાનુપાતી-ક્રમાનુસાર અને તે તે પર્યાયનો કર્તા દ્રવ્ય છે. આહા... હા! જ્ઞાનમાં એની દશા થાય,
એનો કર્તા આત્મા છે. જ્ઞાનાવરણીયનો ઉદય એનો કર્તા નથી. એમ કહે છે. એમ આત્મામાં,
આયુષ્યગતિને લઈને - આયુષ્યકર્મને લઈને, દેહમાં રહે છે એમ નથી. એની પોતાની પર્યાયને કારણે
ત્યાં પર્યાયમાં (છે.) તે પર્યાયનો કર્તા આયુષ્ય (કર્મ) નથી. દેહમાં રહેવું - જેટલો કાળ (રહેવું) એ
કાળની પર્યાયનો એ શરીરમાં રહેવાનો જેટલો કાળ છે તેટલો એ જ સમયનો કર્તા તે દ્રવ્ય છે. આહા...
હા! તે દ્રવ્ય તેનો કર્તા, દ્રવ્ય તેનું કરણ-સાધન અને દ્રવ્ય તે પર્યાયનો આધાર (અધિકરણ) (છે.)
આહા... હા! આ દરેક દ્રવ્યની વાત છે. આ મનુષ્યપણે સમજાવી છે. ઈ દરેક દ્રવ્ય એના પર્યાયના
સ્વરૂપનો કર્તા છે (કરણ ને અધિકરણ છે.) કેટલી વાત સમાવી દીધી છે!! ઓલા કહે કે અંતરાય
કરમને લઈને આત્મામાં, દીક્ષા લેવાનો ભાવ ન થાય - એવું આવે છે. ‘મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશક’ માં.
એય? ‘મોક્ષમાર્ગ પ્રકાશક’ માં (એવું લખાણ આવે છે.) આહા... હા!
ઉત્પાદ (કહે છે) પર્યાય પહેલી નહોતી ને થઈ - એ અપેક્ષાએ દ્રવ્યને અસત્-ઉત્પાદ કહેવામાં આવે
છે. છતાં તે તે પર્યાય, તે તે દ્રવ્યની શક્તિ જે છે અનંત - અન્વયશક્તિઓ અનંત છે. દ્રવ્ય એક છે,
પણ એની શક્તિઓ એટલે ગુણો અનંત છે. અને ઈ અનંત (ગુણો) ની હારે અનંતી પર્યાયો
ગૂંથાયેલી છે. આહા... હા... હા! (શ્રોતાઃ) પ્રગટ નથી ને ગૂંથાયેલી શી રીતે છે? ... (ઉત્તરઃ) ઈ
ગૂંથાયેલી છે એમાંથી પ્રગટ થાય છે. એને સંબંધ છે અન્વયશક્તિનો. ઈ તો પર્યાય પહેલી નહોતી
તેથી તેને અસત્-ઉત્પાદ, દ્રવ્યનો અસત્-ઉત્પાદ છે એમ કીધી. દ્રવ્યમાં ઈ અસત્ (ઉત્પાદ) છે એમ
કીધું. છતાં એની અન્વયશક્તિઓ - જે ગુણો છે (તેની સાથે સંબંધ છે.) અન્વયો- રાતે વાત થઈ’
તી ને ભાઈ! અન્વયા ગુણાઃ પણ આવે છે. અન્વય દ્રવ્ય ને ‘અન્વયા ગુણાઃ’ આવે છે બીજે. ત્યાં
વાંચેલું નો’ તું - દ્રવ્ય તે વિશેષ છે અને તેના ગુણો તે વિશેષ્ય છે એમ આવ્યું’ તું. અથવા દ્રવ્ય તે
વસ્તુ છે અને એની શક્તિઓ, અન્વયો છે. તો ઈ અન્વયો શક્તિ છે અનંતી. આહા... હા! આવી
વાત!! અને એ શક્તિઓની સાથે, તે તે સમયે જે પર્યાયો થવાની તે શક્તિ સાથે સંબંધ રાખે છે.
(પર્યાયો) શક્તિ સાથે ગૂંથાયેલી છે. આહા... હા... હા! કોઈ તત્ત્વની પર્યાય (બીજા તત્ત્વને લઈને
નથી.) કે આ આત્મા