Pravachansar Pravachano (Gujarati).

< Previous Page   Next Page >


Page 508 of 540
PDF/HTML Page 517 of 549

 

background image
ગાથા – ૧૧૪ પ્રવચનસાર પ્રવચનો પ૦૮
અપેક્ષાએ એટલે એક સમય હોય છે. છતાં વિશેષ જે ક્ષણિક છે (તે) એક જ સમય છે. એની
(ધ્રુવની) છે છતાં એક સમય છે. અને તેને પૂર્વની પર્યાયની અપેક્ષાએ અન્ય પણ કહીએ. અને
આત્માની અપેક્ષાએ (આત્મા) અંદર વર્તે માટે અનન્ય પણ કહીએ. પરને અને આત્માને કે પરમાણુ
ને કે આત્મા, આત્માને કે બીજા પરમાણુને (કાંઈ સંબંધ નથી.) આહા... હા! આ વાત બેસવી
(આકરી બહુ) લોકોને ઈ વિચારેય ક્યાં? વખત ન મળે ને ક્યાં (વિચાર) કરે? એ દુનિયાની
જંજાળમાં? આહા... હા! (નકામો) વખત ગાળી જિંદગી ચાલી જાય છે. અને પછી અવતાર! ઘણાંના
અવતાર પશુ થવાના, તિર્યંચમાં જવાના. આહા... હા! કારણ કે ધરમ નથી, તેમ આ શું વસ્તું છે?
તેને સમજવાનો વિકલ્પ પણ વિશેષે નથી, કે દિવસમાં બબ્બે-ચચ્ચાર કલાક એ શું ચીજ છે આ? તો
તો પુણ્યે ય બાંધે. આહા... હા!
અહીંયાં કહે છેઃ એ “વસ્તુનું સ્વરૂપ જોનારાઓને અનુક્રમે (૧) સામાન્ય અને (૨)
વિશેષને જાણનારાં બે ચક્ષુઓ છે (– (૧) દ્રવ્યાર્થિક અને (૨) પર્યાયાર્થિક) એવી રીતે જ લીધું છે.
અનુક્રમે જોવામાં સામાન્ય અને વિશેષ.
“ (૧) દ્રવ્યાર્થિક અને (૨) પર્યાયાર્થિક.” એક સાથે જોવાનું
પણ લેશે. (એ પ્રમાણ.) (અહીંયાં) તો આટલું લીધું છે. પણ એકસાથે જોવાનું પાછું લેશે.
(અહીંયાં કહે છે કેઃ) “તેમાં, પર્યાયાર્થિક ચક્ષુને સર્વથા બંધ કરી.” આહા... હા! ન્યાંથી
ઊપાડયું (જુઓ) દ્રવ્યાર્થિકને બંધ કરીને ન્યાંથી (ઊપાડયું) નહીં. દરેક દ્રવ્યને જોવા માટે, પર્યાયાર્થિક
આંખ્યું ને સર્વથા બંધ કરીને, પર્યાય છે ખરી. છે પણ તેને જોવા તરફની આંખ્યું ને - દ્રષ્ટિને બંધ
કરી. આહા... હા! હા! ગજબ વાત છે!! પહેલી તો કીધીઃ કે સામાન્ય-વિશેષ વસ્તુ છે. પણ
વિશેષને જોવાની આંખ્યુંને બંધ કરી આહા... હા! છે? (પાઠમાં) તે પાછી કથંચિત્ બંધ કરીને એમ
નહીં. “પર્યાયાર્થિક ચક્ષુેને સર્વથા બંધ કરીને” જાણવું છે ને...! આહા... હા! “એકલા ઉઘાડેલા
દ્રવ્યાર્થિક ચક્ષુ વડે”
એકલી ઉઘાડેલી જ્ઞાનની પર્યાય (વડે) આહા... હા! “દ્રવ્યાર્થિક ચક્ષુ વડે” દ્રવ્ય
જેનું પ્રયોજન છે. દ્રવ્ય
+ અર્થી (એટલે) અર્થ = દ્રવ્ય જેનું પ્રયોજન છે (તે દ્રવ્યાર્થિક) એ નયથી
જોતાં, વિશેષ નયની આંખ્યું બંધ કરી દઈને. આહા... હા... હા! “એકલા ઉઘાડેલા દ્રવ્યાર્થિક ચક્ષુ
વડે” ભાષા જોઈ? ઓલી તો (પર્યાયાર્થિક) બંધ કરી દીધી. અવસ્થાને જોવાની આંખ્યું જ બંધ કરી
દે. આહા... હા! તો તને સામાન્ય, અવસ્થામાં જણાશે. અવસ્થાને જોવાની આંખ્યું બંધ કરી દે અને
સામાન્યને જો. તો પાછી જોનારી પર્યાય તો રહેશે. આહા... હા! પણ પર્યાયનો જોવાનો (વિષય)
વિશેષ નહીં, સામાન્ય રહેશે. વિશેષને-પર્યાયને જોવાની આંખ્યું સર્વથા બંધ કરી દે. આવી વાત!
આહા... હા! બીજાને જોવાનું બંધ કરી દે એ વાત તો એકકોર (પડી રહી) હેં? આહા... હા!
(કહે છે કેઃ) તારા સિવાય બીજા પદાર્થો, ચાહે તો ભગવાન ત્રણ લોકનો નાથ (કે અન્ય