આનંદના નાથનો આશ્રય લેતાં સમ્યગ્દર્શન (જ્ઞાન-ચારિત્ર) અનેકાંતની પર્યાય ઉત્પન્ન થાય છે.
આહા... હા! ‘જ્ઞેય અધિકાર’ છે આ...! (જ્ઞેયનું આવું સ્વરૂપ છે એમ કહે છે. જ્ઞાનમાં જણાવાલાયક
જે ‘જ્ઞેય’ છે. એનું સ્વરૂપ જ આવું છે!! આ કોઈ પંથ ને પક્ષ કે વાડો નથી કાંઈ! જૈન ધર્મ કોઈ
વાડો નથી. પંથ કોઈ નથી કે અમારો પંથ આ ને તમારો પંથ આ - એમ અહીં નથી. આ તો વસ્તુનું
સ્વરૂપ જ એવું છે. આહા.. હા! જેણે ભગવાન પૂર્ણાનંદના નાથનો આશ્રય લીધો એને સમસ્ત
એકાંતદ્રષ્ટિ નાશ થઈ જાય છે. એને શરીરાદિમાં હું છું (એવા અભિપ્રાયનો) નાશ થઈ જાય છે. અને
પરમાં કંઈક ઠીક છે - બહુ ગરમી થઈ ગઈ હોય અને હવા આવે તો ઠીક છે, એમ બુદ્ધિ અંદર થઈ
જાય, એ મિથ્યાત્વ છે. પંખો આવે પંખો - આપણે મોટી સભા વખતે બધે પંખા હોય છે. સાંભળવું
છે આ (વસ્તુ સ્વરૂપ) અને પંખા રાખે માથે! આ મુંબઈમાં ને બધે અમદાવાદ! અહીંયાં બીજું કહેવું
છે કે જરી અહીં ગરમી શરીરમાં હોય ને..! (એટલે ગરમી લાગતી હોય) એમાં જ્યાં ઠંડી હવા આવે
કે એને ઠીક લાગે - એ મમકાર છે. આહા... હા... હા.. હા! શરીરાદિ એ હું છું એ અહંકાર છે અને
એવી અનુકૂળતા - પ્રતિકૂળતામાં ઠીક ન લાગે એ પણ એક મમકાર છે. આહા... હા... હા!! બારણા
બંધ થાય અને ગરમી લાગે અંદર, કહે છે કે એના પ્રત્યેનો જે મમકાર હતો - કે આ ગરમી છે તે
ઠીક નથી - એ મમકાર (જ્ઞાનીને) છૂટી જાય છે. આહા.. હા! ગરમી એટલી બધી લાગી હોય, લૂ!
એમાં ઠંડી હવા આવે અને આમ (હાશકારો થાય) તો કહે છે કે એવો મમકાર જ્ઞાનીને છૂટી જાય છે.
આહા... હા... હા! પહેલામાં (અહંકારમાં) પરનુંહું- પણું છે એ છૂટી જાય છે અને બીજામાં
(મમકારમાં) પરમાં ઠીક છે કે અઠીક છે (મને) એ બુદ્ધિ છૂટી જાય છે. શરીર તે હું છું એવું અહમ્
છૂટી જાય છે અને અનકૂળતા - પ્રતિકૂળતામાં ઠીક - અઠીકની જે બુદ્ધિ હતી તે છૂટી જાય છે.
આહા... હા! ગજબ કામ કર્યા છે ને...! વસ્તુની સ્થિતિ વર્ણવી છે હોં! તે ગતિઓમાં અને ગતિઓના
શરીરોમાં અહંકાર ને મમકાર નહીં કરતાં - અનુકૂળ ચીજમાં મને ઠીક છે અને પ્રતિકૂળમાં ઠીક નથી
એ બધો આગ્રહ અહંકાર (મમકારનો) જ્ઞાનીને છૂટી જાય છે. સમજાય છે કાંઈ?
પાણીનો પરિગ્રહ નથી. બંધ અધિકારમાં (પણ) આવે છે ને...! એ આદિ પછી ઘણું નાખ્યું છે.
આહા.. હા... હા! જ્યાં ભગવાન જાગ્યો અંદરથી, અનેકાંત દ્રષ્ટિ થતાં એકાંત દ્રષ્ટિનો નાશ થયો ત્યાં
પરમાં કંઈક પણ ઠીક-અઠીકપણું એવી શ્રદ્ધા ઊડી જાય છે અહા... હા... હા! આવો મારગ છે બાપા!
છતાં એ જ્ઞાની એ ચક્રવર્તી સમકિતી હતા છતાં બત્રીસ કવળનો આહાર (લ્યે) એક કવળ છન્નું કરોડ
પાયદળ ન પચાવી શકે (એવો આહાર) એ ખાતા છતાંય ખાતા નહીં (એમ અહીંયાં કહે છે)
આહા... હા... હા! આ ઠીક છે એ દ્રષ્ટિ જ ન હતી ત્યાં (તેમને)
જાય છે અને અનુકૂળતામાંથી સુખબુદ્ધિ ઊડી જાય છે. અને પ્રતિકૂળતા છે માટે મને દ્વેષ થાય છે એ
(અંતર અભિપ્રાય) ઊડી જાય છે. પ્રતિકૂળતાને કારણે દ્વેષ થાય છે (એ માન્યતા હોતી નથી
જ્ઞાનીને). ગજબ વાત છે બાપા!! આહા... હા! શું સંતોએ (અદ્ભુત) કામ કર્યાં છે! અને
(વસ્તુસ્વરૂપ)