90 ] [ puruShArthasiddhiupAy vyApti chhe. koI jIv nagna chhe, bAhya parigrahathI rahit chhe, paN jo antarangamAn mUrchchhA arthAt mamatvapariNAm chhe to te parigrahavAn ja chhe. ane ek mamatvanA tyAgI digambar munine pInchhI, kamanDaLarUp bAhya parigrah hovA chhatAn paN antarangamAn mamatva nathI tethI te vAstavik parigrahathI rahit ja chhe. 112.
भवति नितरां यतोऽसौ धत्ते मूर्छानिमित्तत्वम्।। ११३।।
anvayArtha– [यदि]jo [एवं] Am [भवति] chhe arthAt mUrchchhA ja parigrah hoy [तदा to [खलु] nishchayathI [बहिरङ्गः परिग्रहः] bAhya parigrah [कः अपि] kAI paN [न भवति] nahi siddha thAy, to em nathI [यतः] kem ke [असौ] e bAhya parigrah [मूर्छानिमित्तत्वम्] mUrchchhAnA nimittapaNAne [नितरां] atishayapaNe [धत्ते] dhAraN kare chhe.
TIkA– prashna– ‘खलु यदि एवं भवति तदा बहिरंगः कोऽपि परिग्रहः न (स्यात्)
uttara– यः असौ (बहिरंगः) नितरां मूर्छानिमित्तत्वम् धत्ते’– ahIn koI prashna kare chhe ke jo nishchayathI mUrchchhAnun ja nAm parigrah chhe to pachhI dhan–dhAnyAdi bAhyavastu parigrah na TharI. ene parigrah shA mATe kaho chho? shrIguru uttar Ape chhe–A bAhya dhan–dhAnyAdi to atyantapaNe parigrah chhe kem ke bAhyavastu ja mUrchchhAnun kAraN chhe.
bhAvArtha– parigrahanun lakShaN to mUrchchhA ja chhe. paN bAhya dhan–dhAnyAdi vastu mUrchchhA upajAvavAne (nimitta) kAraN chhe mATe tene paN parigrah kahIe chhIe. 113.
यस्मादकषायाणां कर्मग्रहणे न मूर्च्छास्ति।। ११४।।
anvayArtha– [एवं] A rIte [परिग्रहस्य] bAhya parigrahanI [अतिव्याप्तिः] ativyApti [स्यात्] thAy chhe [इति चेत्] em jo kadAch kaho to [एवं] em [न भवेत्] thatun nathI [यस्मात्] kAraN ke [अकषायाणां] kaShAyarahit arthAt vItarAgI puruShone [कर्मग्रहणे] kArmaNavargaNAnA grahaNamAn [मूर्च्छा] mUrchchhA [नास्ति] nathI.