94 ] [ puruShArthasiddhiupAy
नैवं भवति विशेषस्तेषां मूर्छाविशेषेण।। १२०।।
anvayArtha– [एवं] jo em ja hoy arthAt bahirang parigrahamAn mamatvapariNAmanun nAm ja mUrchhA hoy to [उन्दुरुरिपुहरिणशावकादीनां] bilADI ane haraNanAn bachchAn vageremAं [विशेषः] kAI visheShatA [न स्यात्] nahi rahe. paN [एवं] em [न भवति] nathI, kAraN ke [मूर्छाविशेषेण] mamatvapariNAmonI visheShatAthI [तेषां] te bilADI ane haraNanA bachchAn vagere jIvomAn [विशेषः] visheShatA chhe, arthAt samAnatA nathI.
TIkA– prashna–‘यदि एवं हि तर्हि उन्दुरुरिपु–हरिणशावकादीनाम् विशेषः न।
uttara– एवं न भवति–तेषां मूर्छाविशेषण विशेषः भवति।’– ahIn koI shankA kare chhe ke jo bAhya padArthamAn ja mamatvapariNAm hinsAnun kAraN chhe ane te mamatvapariNAm sAmAnya rIte badhA jIvone hoy chhe to badhA ja jIvone sarakhun pAp thavun joIe. jem ke mAnsAhArI bilADI ane ghAs khAnAr haraNanA bachchAmAn bhojan karavA sambandhI mamatvapariNAm sAmAnyapaNe sarakhA ja chhe. tyAre AchArya bhagavAn tene uttar Ape chhe ke em nathI. bilADI ane haraNanAn bachchAnnI bAbatamAn paN visheShatA chhe, samAnatA nathI. kemake bilADIne to mAns khAvAnA pariNAm chhe ane haraNanAn bachchAnne ghAs khAvAnA pariNAm chhe. bas, A mamatvavisheSh hovAthI visheShatA chhe. 120.
उन्दुरनिकरोन्माथिनि मार्जारे सैव जायते तीव्रा।। १२१।।
anvayArtha– [हरिततृणाङ्कुरचारिणि] lIlA ghAsanA ankur khAnAr [मृगशावके] haraNanA bachchAmAn [मूर्छा] mUrchhA [मन्दा] mand [भवति] hoy chhe ane [स एव] te ja mUrchhA [उन्दुरनिकरोन्माथिनि] undaronA samUhanun unmathan karanAr [मार्जारे] bilADImAn [तीव्रा] tIvra [जायते] hoy chhe.
TIkA– ‘हरिततृणाङ्कुरचारिणि मृगशावके मन्दा मूर्छा भवति तथा सैव मूर्छा उन्दुरनिकरोन्माथिनि मार्जारे तीव्रा जायते’– artha–lIlA ghAsanA ankur khAnAr