102 ] [ puruShArthasiddhiupAy [कर्तव्यः] karavo joIe [तु] ane [निशायां] rAtre [भोक्तव्यं] bhojan karavun joIe. kemake [इत्थं] e rIte [हिंसा] hinsA [नित्यं] sadAkAL [न भवति] nahi thAy.
TIkA– ‘यदि एवं तर्हि दिवा भोजनस्य परिहारः कर्तव्यः तु निशायां भोक्तव्यं इत्थं नित्यं हिंसा न भवति’– artha– ahIn koI tarka kare chhe ke jo divase ane rAte–banne vakhate bhojan karavAthI hinsA thAy chhe to divase bhojan na karavun joIe ane rAtre bhojan karavun joIe jethI hammeshAn hinsA nahi thAy. evo ja niyam shA mATe karavo ke divase ja bhojan karavun ane rAtre na karavun?
अन्नकवलस्य भुक्तेर्भुक्ताविव मांसकवलस्य।। १३२।।
anvayArtha– [एवं न] em nathI. kAraN ke [अन्नकवलस्य] annanA koLiyAnA [भुक्तेः] bhojanathI [मांसकवलस्य] mAnsanA koLiyAnA [भुक्तौ इव] bhojanamAn jem rAg adhik thAy chhe tevI ja rIte [वासरभुक्तेः] divasanA bhojan karatAn [रजनिभुक्तौ] rAtribhojanamAn [हि] nishchayathI [रागाधिकः] adhik rAg [भवति] thAy chhe.
TIkA– ‘हि रजनिभुक्तौ अधिकः रागः भवति वासरभुक्ते एवं न भवति यथा अन्नकवलस्य भुक्तौ मांसकवलस्य भुक्तौ इव’–artha–nishchayathI rAtre bhojan karavAmAn adhik rAgabhAv chhe ane divase bhojan karavAmAn ochho rAgabhAv chhe. jem annanA bhojanamAn rAgabhAv ochho chhe ane mAnsanA bhojanamAn rAgabhAv adhik chhe.
bhAvArtha– peT bharavAnI apekShAe to banne bhojan sarakhA ja chhe. paN pratyek prANIne anna, dUdh, ghI, vagere khAvAmAn to sAdhAraN rAgabhAv chhe arthAt ochhI lolupatA chhe kem ke annano AhAr to sarva manuShyone sahya ja chhe tethI prAya ghaNA prANIo to annanun ja bhojan kare chhe; paN mAnsanA bhojanamAn kAmAdinI apekShAe athavA sharIranA mohanI apekShAe visheSh rAgabhAv hoy chhe kemake mAnsanun bhojan badhA manuShyono svAbhAvik–prAkRitik AhAr nathI. tevI ja rIte divasanA bhojanamAn prAya badhA prANIono sAdhAraN rAgabhAv chhe kemake divasanun bhojan sarva prANIone hoy chhe, ane rAtanA bhojanamAn kAmAdinI apekShAe tathA sharIramAn adhik snehanI