130 ] [ puruShArthasiddhiupAy
TIkA– ‘मोक्षकारणगुणानां संयोगः पात्रं त्रिभेदं उक्तं सकलविरतः च विरताविरतः च अविरतसम्यग्द्रष्टिः च इति।’–artha–mokShanA kAraN samyagdarshan, samyaggnAn ane samyakchAritra– e traNeno sanyog jemAn hoy tene pAtra kahe chhe. uttam, madhyam ane jaghanyapAtranA bhedathI tenA traN prakAr chhe.
bhAvArtha– samyaktvasahit munine uttamapAtra, samyaktvasahit deshavrat pALanAr shrAvakane madhyamapAtra ane vratarahit samyaktvasahit shrAvakane jaghanyapAtra kahe chhe. je jIvane samyagdarshan thaI gayun chhe te ja pAtra kahevAvAne yogya chhe. samyagdarshananA abhAvamAn koI prakAranI pAtratA hoI shakatI nathI. tethI dravyalingI muni pAtra nathI paN uttam kupAtra chhe, kem ke tene samyagdarshan nathI. paN ahIn vichAravA jevI vAt e chhe ke pAtranA bhed vyavahArasamyagdarshananI apekShAthI chhe ke nishchayasamyagdarshananI apekShAe? jo nishchayasamyagdarshananI apekShAe mAnavAmAn Ave to to uttamapAtranI oLakhAN karavI te kupAtranI buddhinI bahAranI vAt chhe ane jo vyavahArasamyagdarshananI apekShAe mAnavAmAn Ave to pahelA guNasthAnavALo jIv paN vyavahArasamyagdraShTi hoI shake chhe ane te uttamapAtranI gaNanAmAn AvI shake chhe. tethI dravyalingI muni paN uttamapAtra hoI shake chhe ane e ja ThIk lAge chhe. kAraN ke pAtranI oLakhAN karavI e shrAvakanun kAm chhe. shrAvak je vAtanI jeTalI parIkShA karI shake chhe teTalI ja karashe tethI dravyalingIne paN (vyavahAr) pAtratA hoI shake chhe. mATe vyavahArasamyagdarshanathI pAtronI parIkShA karIne temane yathAyogya vinay, AdarapUrvak dAn devun ane te sivAy dukhI prANIone bhaktibhAv vinA karuNAthI dAn Apavun joIe.
je dukhI nathI, potAnI AjIvikA karavAne samartha chhe, vyasanI ane vyabhichArI chhe temane dAn na Apavun joIe. temane dAn ApavAthI anek pAp utpanna thAy chhe, mATe evA jIvone dAn nahi Apavun joIe. uttamapAtrane dAn devAthI uttam bhogabhUmi, madhyamapAtrane dAn devAthI madhyam bhogabhUmi, ane jaghanyapAtrane dAn devAthI jaghanya bhogabhUmi tathA kupAtrane dAn devAthI kubhogabhUmi maLe chhe. apAtrane dAn ApavAthI narakAdi gatinI prApti thAy chhe.
jem ke rayaNasAramAn kahyun chhe ke–
लोहीणं दाणं जई विमाण सोहा सव्वस्स जाणेह।।