142 ] [ puruShArthasiddhiupAy
anvayArtha– [अहिंसाव्रतस्य] ahinsA vratanA [छेदनताडनबन्धाः] chhedavun, tADan karavun, bAndhavun, [समधिकस्य] atishay vadhAre [भारस्य] bojo [आरोपणं] lAdavo, [च] ane [पानान्नयोः] anna–pANI [रोधः] rokavA arthAt na devA [इति] e rIte [पञ्च] pAnch atichAr chhe.
TIkA– ‘छेदन ताडन बन्धाः समधिकस्य भारस्य आरोपणं पानान्नयोश्च रोधः इति पञ्च अहिंसाव्रतस्य अतीचाराः।’ artha–chhedan arthAt kAn, nAk, hAth vagere kApavA, tADan arthAt lAkaDI, chAbUk, Ar vagerethI mAravun, bandh arthAt ek jagyAe bAndhIne rokI rAkhavun, adhik bhAr lAdavo tathA yogya samaye ghAs, chAro, pANI vagere na ApavAn–e ahinsA aNuvratanA pAnch atichAr chhe. 183.
न्यासापहारवचनं
anvayArtha– [मिथ्योपदेशदानं] jUTho upadesh Apavo, [रहसोऽभ्याख्यानकूट– लेखकृती] ekAntanI gupta vAto pragaT karavI, jUThAn lakhAN karavAn, [न्यासापहारवचनं] thApaN oLavavAnun vachan kahevun [च] ane [साकारमन्त्रभेदः] kAyAnI cheShTAothI jANIne bIjAno abhiprAy pragaT karavo–e pAnch satya aNuvratanA atichAr chhe.
TIkA– ‘मिथ्योपदेशदानं रहसोऽभ्याख्यानं कूटलेखकृती न्यासापहारवचनं साकार मन्त्रभेदश्च इति सत्याणुव्रतस्य पञ्च अतिचाराः सन्ति।’ artha–1–jUTho upadesh Apavo ke jethI jIvonun ahit thAy, 2–koI strI puruShanI gupta vAt pragaT karavI, 3–jUThA lekh lakhavA tathA jUThI rasId vagere pote lakhavI, 4–koInI thApaN pachAvI pADavI, pa–koInI AkRuti joIne teno abhiprAy pragaT karI devo–e pAnch satya aNuvratanA atichAr chhe.
bhAvArtha– evo jUTho upadesh Apavo ke jethI loko dharma chhoDIne adharmamAn lAgI jAy ane potAnI pAse koI thApaN mUkI gayun hoy ane te bhUlI gayo tathA ochhI vastu mAgavA lAgyo tyAre tene em kahevun ke jeTalI hoy teTalI laI jAv,