puruShArthasiddhiupAy ] [ 14p
स्मृत्यन्तरस्य गदिताः पञ्चेति प्रथमशीलस्य।। १८८।।
anvayArtha– [ऊर्ध्वमधस्तात्तिर्यग्व्यतिक्रमाः] upar, nIche ane samAn bhUminI karelI maryAdAnun ullanghan karavun arthAt jeTalun pramAN karyun hoy tenAthI bahAr chAlyA javun, [क्षेत्रवृद्धिः] parimAN karelA kShetranI lobhAdivash vRuddha karavI ane [स्मृत्यन्तरस्य] smRuti sivAyanA kShetranI maryAdA [आधानम्] dhAraN karavI arthAt yAd na rAkhavI, [इति] e rIte [पञ्च] pAnch atichAr [प्रथमशीलस्य] pratham shIl arthAt digvratanAn [गदिताः] kahevAmAn AvyA chhe.
TIkA– ‘ऊर्ध्व व्यतिक्रमः अधस्तात् व्यतिक्रमः तिर्यक् व्यतिक्रमः क्षेत्रवृद्धिः, स्मृत्यन्तरस्य आधानम् इति पञ्च अतीचाराः प्रथमशीलस्य दिग्व्रतस्य सन्ति।’ artha–1. maryAdA karelI uparanI dishAonun ullanghan karavun, 2. maryAdA karelI nIchenI dishAonun ullanghan karavun, 3. maryAdA karelI tiryak dishAonun ullanghan karavun, 4. maryAdA karelA kShetrane vadhAravun, pa. parimAN karelI maryAdAne bhUlI jaIne had vadhArI devI–e pAnch atichAr digvratanAn chhe. 188.
क्षेपोऽपि पुद्गलानां द्वितीयशीलस्य पञ्चेति।। १८९।।
anvayArtha– [प्रेष्यस्य संप्रयोजनम्] pramAN karelA kShetranI bahAr bIjA manuShyane mokalavo, [आनयनं] tyAnthI koI vastu mangAvavI, [शब्दरूपविनिपातौ] shabda sambhaLAvavA, rUp batAvIne IshArA karavA ane [पुद्गलानां] kAnkarA vagere pudgalo [क्षेपोऽपि] paN phenkavA– [इति] A rIte [पञ्च] pAnch atichAr [द्वितीयशीलस्य] bIjA shIlanA arthAt deshavratanA kahevAmAn AvyA chhe.
TIkA– ‘प्रेष्यस्य संप्रयोजनम् आनयनं शब्दविनिपातौ रूपविनिपातौ पुद्गलानां क्षेपः इति पञ्च अतीचाराः द्वितीयशीलस्य सन्ति।’ artha–1. maryAdA bahAr nokar–chAkarane mokalavA, 2. maryAdA bahArathI koI vastu mangAvavI, 3. maryAdA bahAr shabda