puruShArthasiddhiupAy ] [ 9 katakaphaL (nirmaLI) nAkhIne kAdav ane jaLane jAdun jAdun kare chhe. tyAn nirmaL jaLano svabhAv evo pragaT thAy chhe ke jemAn potAno puruShAkAr pratibhAse chhe evA nirmaL jaLano AsvAd le chhe. tem ghaNA agnAnI jIvo karmanA sanyogathI jeno gnAnasvabhAv DhankAI gayo chhe evA ashuddha AtmAne anubhave chhe. koI potAnI buddhi vaDe shuddha nishchayanayanA svarUpane jANI karma ane AtmAne judA judA kare chhe. tyAn nirmaL AtmAno svabhAv evo pragaT thAy chhe ke jemAn potAnA chaitanya puruShano AkAr pratibhAse chhe evo nirmaL AtmAne svAnubhavarUp AsvAde chhe. tethI shuddhanay katakaphaL samAn chhe. enA shraddhAnathI sarva siddhi thAy chhe. pa.
AgaL kahe chhe ke jo ek nishchayanayanA shraddhAnathI ja sarva siddhi thAy to AchArya vyavahAranayano upadesh shA mATe kare chhe? teno uttar–artha A gAthamAn kahyo chhe. pa.
vaLI je shrotA gAthAnA arthamAnnA upadeshane angIkAr karavA lAyak nathI tenun kathan kare chhe–
व्यवहारमेव केवलमवैति यस्तस्य देशना नास्ति।। ६।।
anvayArtha– [मुनीश्वराः] grantha karanAr AchArya [अबुधस्य] agnAnI jIvone [बोधनार्थः] gnAn utpanna karavA mATe [अभूतार्थ] vyavahAranayano [देशयन्ति] upadesh kare chhe ane [यः] je jIv [केवलं]kevaL [व्यवहारम् एव] vyavahAranayane ja [अवैति] jANe chhe. [तस्य] tene–te mithyAdraShTi mATe [देशना] upadesh [नास्ति] nathI.
TIkA– ‘मुनीश्वराः अबुधस्य बोधनार्थं अभुतार्थं देशयन्ति–’ munIshvaro eTale AchAryo agnAnI jIvone gnAn utpanna karavA mATe abhUtArtha evo je vyavahAranay teno upadesh kare chhe.
bhAvArtha– anAdino agnAnI jIv vyavahAranayanA upadesh vinA samaje nahi tethI AchArya vyavahAranay dvArA temane samajAve chhe. te ja batAvIe chhIe. jem koI mlechchhane brAhmaNe ‘svasti’ shabda vaDe AshIrvAd Apyo. tene (arthanI) kAI khabar paDI nahi, tenA taraph tAkI ja rahyo. tyAn dubhAShiyo tene mlechchhanI bhAShAmAn kahevA lAgyo ke A kahe chhe ke ‘tAru bhalun thAv.’ tyAre Anandit thaIne teno