20 ] [ puruShArthasiddhiupAy rIte kaho chho? teno uttar– rAgAdibhAv chetanArUp chhe tethI eno kartA jIv ja chhe, parantu ahI shraddhA karAvavA mATe mULabhUt jIvanA shuddhasvabhAvanI apekShAe rAgAdi bhAv karmanA nimittathI thAy chhe tethI karmakRut kahyA.
jem koI manuShyane bhUt vaLagyun hoy to te manuShya te bhUtanA nimitte nAnA prakAranI viparIt cheShTA kare chhe. tethI te cheShTAono kartA to manuShya ja chhe parantu te cheShTA manuShyano nijabhAv nathI mATe e cheShTAone bhUtakRut kahIe. tem A jIv karmanA nimitte nAnA prakAranA viparIt bhAvorUpe pariName chhe, te bhAvono kartA to jIv ja chhe parantu A jIvano nijabhAv nathI tethI te bhAvone karmakRut kahIe chhIe. athavA karme karelA je nAnA prakAranA paryAy, varNa, gandh, ras sparsha, karma, athavA dev–nArak–manuShya–tiryanchasharIr, sanhanan, sansthAnAdi bhed athavA putra, mitra, makAn, dhan, dhAnyAdi bhed–e badhAthI shuddhAtmA pratyakSha bhinna ja chhe. jem koI manuShya agnAnI gurunA kahevAthI ekAnt oraDAmAn besI pADAnun dhyAn karavA lAgyo, potAne pADA samAn moTA sharIravALo chintavavA lAgyo, AkAsh jevaDA moTA shingaDAmvALo mAnI hun A oraDAmAnthI kevI rIte nIkaLIsh em chintavavA lAgyo. te potAne pADo na mAne to manuShyasvarUp pote banI ja rahyo chhe. tem A jIv mohanA nimittathI potAne varNAdik svarUp mAnI devAdi paryAyomAn Avyo mAne chhe. jo na mAne to amUrtik shuddhAtmA pote banI rahel ja chhe.
A rIte A AtmA karmajanit rAgAdikabhAv athavA varNAdikabhAv tenAthI sadAkAL bhinna chhe. kahyun chhe ke –‘‘वर्णाद्या वा राग मोहादयो वा। भिन्ना भावाः सर्वएवास्य पुंसः।।’’ topaN agnAnI jIvone AtmA karmajanit bhAvothI sanyukta pratibhAse chhe, ‘‘खलु सः प्रतिभासः भवबीजम्’’। nishchayathI A pratibhAs te ja sansAranA bIjabhUt chhe.
bhAvArtha– jem badhAn vRukShonA mULabhUt bIj chhe tem anant sansAranun mULakAraN karmajanit bhAvone potAnA mAnavA te chhe. AvI rIte ashuddhatAnun kAraN batAvyun. 14. _________________________________________________________________ 1–A puruSh (–AtmA)ne varNAdi, rAgAdi athavA mohAdi badhAy bhAv (potAthI) bhinna chhe.