puruShArthasiddhiupAy ] [ pa7
‘हिंसा कर्तुम् आरभ्य अपि फलति’– koIe hinsA karavAnI sharUAt karI paN hinsA pachhI na karI te paN phaLe chhe. bhAvArtha– koIe hinsAno vichAr karI hinsA karavAmAn lAgyo. pachhI kAraN pAmIne hinsA na karI. evI hinsA paN phaL Ape chhe. A rIte phaL thavAnun kAraN kahe chhe.
‘अनुभावेन’– kaShAyabhAv anusAr phaL thAy chhe. A ja pad AgalA sUtromAn paN ‘dehalI dIpak nyAy’ nI jem badhe jANI levun. pa4.
mATe ja vachche kahyun chhe–
बहवो
anvayArtha– [एकः] ek puruSh [हिंसां] hinsA [करोति] kare chhe. parantu [फलभागिनः] phaL bhogavanArA [बहवः] ghaNA [भवन्ति] thAy chhe. e ja rIte [हिंसां] hinsA [बहवः] ghaNA mANaso [विदधति] kare chhe paN [हिंंसाफलभुक्] hinsAnun phaL bhogavanAr [एकः] ek puruSh [भवति] thAy chhe.
TIkA– ‘हिंसां एकः करोति फलभागिनः बहवः भवन्ति’– kayArek hinsA to ek mANas kare chhe ane phaL anek mANaso bhogave chhe. tenun udAharaNa– chorane (prANaghAtakarUp shikShAmAn) ek chanDAL ja mAre chhe paN dekhanArA badhA raudra pariNAm karI pApanA bhoktA thAy chhe. ‘हिंसां बहवः विदधति एकः हिंसाफलभुक् भवति’– kayAnk hinsA to ghaNA puruSho kare paN rAjA svAmitvabuddhi karIne prerak thAy chhe tethI te badhI hinsAnA phaLano bhoktA thAy chhe. pap.
अन्यस्य सैव हिंसा दिशत्यहिंसाफलं विपुलम्।। ५६।।
anvayArtha– [कस्यापि] koI puruShane to [हिंसा] hinnsA [फलकाले] udayakALamAn [एकमेक] ek ja [हिंसाफलं] hinsAnun phaL [दिशति] Ape chhe ane