puruShArthasiddhiupAy ] [ 6p
anvayArtha– [मधु] madh, [मद्यं] madirA, [नवनीतं] mAkhaN [च] ane [पिशितं] mAns [महाविकृतः] mahAn vikArone dhAraN karelA [ताः] A chAre padArtho [व्रतिना] vratI puruShe [न वल्भ्यन्ते] bhakShaN karavA yogya nathI. kAraN ke [तत्र] te vastuomAn [तद्वर्णाः] te ja jAtinA [जन्तवः] jIv rahe chhe.
TIkA– ‘व्रतिना मधु मद्यं नवनीतं च पिशितं ताः महाविकृतयः न वल्भ्यन्ते’– vratadhArI jIvoe madh, madirA, mAkhaN1 ane mAns je ghaNA vikArane dhAraN kare chhe. te ane bIjI paN vikArayukta vastuonun bhakShaN na karavun joIe. madhanun ek TIpun paN mAkhInI hinsAthI maLe chhe. je mandabuddhi madh khAy chhe te atyant hinsak chhe. je svayamev Tapakel athavA kapaT karIne madhapUDAmAnthI madh le te paN hinsak chhe. kAraN ke madhane Ashraye rahelA jIvonI hinsA te samaye paN thAy chhe. vratI puruSh A vastuonun bhakShaN kare nahi. shA mATe? ‘तत्र तद्वर्णाः जन्तवः’– te vastumAn tevA ja rangavALA ghaNA jIvo hoy chhe. jevI te vastu chhe tevA ja temAn jIv hoy chhe. bIjI vastuo kahetAn chAmaDAnA sparshavALun dhI, tel, jaL athavA athANAn, viSh, mATI ItyAdi abhakShyano tyAg karavo. mukhyapaNe madh, mAns, madhano tyAg karAvyo pachhI bIjI paN abhakShya vastuo chhoDavAno upadesh karyo. 72.
AgaL pAnch udumbar phaLanA doSh dekhADe chhe–
anvayArtha– [उदुम्बरयुग्मं] umar, anjIr [प्लक्षन्यग्रोधपिप्पलफलानि] pIpaLo, vaD ane pIpaLanAn phaL [त्रसजीवानां] tras jIvonI [योनिः] khAN chhe [तस्मात्] tethI [तद्भक्षणे] tenA bhakShaNamAn [तेषां] te tras jIvonI [हिंसा] hinsA thAy chhe. _________________________________________________________________
1. mAkhaN mATe abhakShyapaNun e rIte kahyun chhe ke dahInthI judun pADelun mAkhaN antarmRuhUrtamAn tapAvI garam karI levun joIe nahitar te abhakShya thAy chhe.