70 ] [ puruShArthasiddhiupAy
anvayArtha– [अमृतत्वहेतुभूतं] amRut arthAt mokShanA kAraNabhUt [परमं] utkRuShTa [अहिंसारसायनं] ahinsArUpI rasAyaN [लब्ध्वा] prApta karIne [बालिशानां] agnAnI jIvonun [असमञ्जसम्] asangat vartan [अवलोक्य] joIne [आकुलैः] vyAkuL [न भवितव्यम्] na thavun joIe.
TIkA– ‘अमृतत्वहेतुभूतं परमअहिंसारसायनं लब्ध्वा बालिशानां असमञ्जसम् अवलोक्य आकुलैः न भवितव्यम्’– mokShanA kAraNabhUt utkRuShTa ahinsArUpI rasAyaN pAmIne agnAnI jIvono mithyAtvabhAv joI vyAkuL na thavun.
bhAvArtha– pote to ahinsA dharmanun sAdhan kare chhe ane koI mithyAdraShTi anek yuktivaDe hinsAne dharma TharAvI temAn pravarte to tenI kIrti joIne pote dharmamAn AkuLatA na upajAvavI athavA kadAch potAne pUrvanAn ghaNAn pApanA udayane lIdhe ashAtA UpajI hoy ane tene pUrvanAn ghaNAn puNyanA udayane lIdhe k kshAtA UpajI hoy topaN pote udayanI avasthAno vichAr karIne dharmamAn AkuLatA na karavI. 78.
anvayArtha– [भगवद्धर्मः] sarvagna vItarAg bhagavAnano kahelo dharma [सूक्ष्मः] bahu bArIk chhe mATe [धर्मार्थं] ‘dharmanA nimitte [हिंसने] hinsA karavAmAn [दोषः] doSh [नास्ति] nathI.’ [इति धर्ममुग्धहृदयैः] evA dharmamAn mUDh arthAt bhramarUp hRudayavALA [भूत्वा] thaIne [जातु] kadIpaN [शरीरिणः] sharIradhArI jIvone [न हिंस्याः] mAravA nahi joIe.
TIkA– ‘भगवद्धम्ः सूक्ष्मः’– gnAnasahitano dharma sUkShma chhe, tethI ‘धर्मार्थं हिंसने दोषः न अस्ति’– dharmanA nimitte hinsA karavAmAn doSh nathI. ‘इति धर्ममुग्धहृदयैः भूत्वा शरीरिणः जातु न हिंस्याः’ e rIte jenun chitta dharmamAn bhramarUp thayun chhe evA thaIne prANIone kadIpaN na mAravA.