puruShArthasiddhiupAy ] [ 87
anvayArtha– [यत्] je [वेदरागयोगात्] vedanA rAgarUp yogathI [मैथुनं] strI– puruShono sahavAs [अभिधीयते] kahevAmAn Ave chhe [तत्] te [अब्रह्म] abrahma chhe ane [तत्र] te sahavAsamAn [वधस्य] prANivadhano [सर्वत्र] sarvasthAnamAn [सद्भावात्] sadbhAv hovAthI [हिंसा] hinsA [अवतरित] thAy chhe.
TIkA– ‘यत् वेदरागयोगात् मैथुनं अभिधीयते तत् अब्रह्म भवति तत्र हिंसा अवतरति (यतः) सर्वत्र वधस्य सद्भावात्’– je puruShaved, strIved ane napunsakavedanA pariNamanarUp rAgabhAv sahitanA yogathI maithun arthAt strI–puruShe maLIne kAmasevan karavun te kushIl chhe. te kushIlamAn hinsA utpanna thAy chhe kAraN ke kushIl karanAr ane karAvanArane sarvatra hinsAno sadbhAv chhe.
bhAvArtha– strInI yoni, nAbhi, kuch ane kAnkhamAn manuShyAkAranA asangnI panchendriy jIv utpanna thAy chhe, tethI strI sAthe sahavAs karavAthI dravyahinsA thAy chhe ane strI–puruSh bannene kAmarUp pariNAm thAy chhe tethI bhAvahinsA thAy chhe. sharIranI shithilatAdinA nimitte potAnA dravyaprANano ghAt thAy chhe. par jIv strI ke puruShanA vikAr pariNAmanun kAraN chhe athavA tene pIDA Upaje chhe, tenA pariNAm vikArI thAy chhe tethI anya jIvanA bhAvaprANano ghAt thAy chhe. vaLI maithunamAn ghaNAn jIvo mare chhe, e rIte anya jIvanA dravyaprANano ghAt thAy chhe. 107.
बहवो जीवा योनौ हिंस्यन्ते मैथुने तद्वत्।। १०८।।
anvayArtha– [यद्वत्] jem [तिलनाल्यां] talanI naLImAn [तप्तायसि विनिहिते] tapelA lokhanDano saLiyo nAkhavAthI [तिलाः] tal [हिंस्यन्ते] baLI jAy chhe [तद्वत्] tem [मैथुने] maithun vakhate [योनौ] yonimAn paN [बहवो जीवाः] ghaNA jIvo [हिंस्यन्ते] mare chhe.
TIkA– ‘यद्वत् तिलनाल्यां तप्तायसि विनिहिते (सति) तिलाः हिंस्यन्ते तद्वत् योनौ मैथुने (कृते सति) बहवो जीवाः हिंस्यन्ते’– jem talathI bharelI naLImAn tapAvelo lokhanDano saLiyo nAkhavAthI te naLInA badhA tal baLI jAy chhe tem strInA angamAn puruShanAn angathI maithun karavAmAn AvatAn yonigat je jIvo hoy chhe te badhA tarat ja maraN pAme chhe e ja pragaTarUpe dravyahinsA chhe. 108.