puruṣhārthasiddhiupāy ] [ 89
मोहोदयादुदीर्णो मूर्च्छा तु ममत्वपरिणामः।। १११।।
anvayārthaḥ– [इयं] ā [या] je [मूर्च्छा नाम] mūrchchhā chhe [एषः] ene ja [हि] nishchayathī [परिग्रहः] parigrah [विज्ञातव्यः] jāṇavo joīe. [तु] ane [मोहोदयात्] mohanā udayathī [उदीर्णः] utpanna thayel [ममत्वपरिणामः] mamatvarūp pariṇām ja [मूर्च्छा] mūrchchhā chhe.
ṭīkāḥ– ‘या इयं मूर्च्छा नाम हि एषः परिग्रहः विज्ञातव्यः तु (पुनः) मोहोदयात् उदीर्णः ममत्वपरिणाम मूर्च्छा (अस्ति)’ – he bhavya jīvo! je ā mūrchchhā chhe te ja kharekhar parigrah chhe. mūrchchhā eṭale shun? te kahe chhe. chāritramohanīy karmanā udayathī udayane prāpta thayel je mamatvapariṇām (arthāt ā mārun chhe evā pariṇām) tene ja mūrchchhā kahe chhe. 111.
सग्रन्थो मूर्च्छावान विनापि किल शेषमङ्गेभ्यः।। ११२।।
anvayārthaḥ– [परिग्रहत्वस्य] parigrahapaṇānun [मूर्छालक्षणकरणात्] mūrchhā lakṣhaṇ karavāthī [व्याप्तिः] vyāpti [सुघटा] sārī rīte ghaṭit thāy chhe, kem ke [शेषसङ्गेभ्यः] bījā parigrah [विना अपि] vinā paṇ [मूर्छावान्] mūrchhā karanār puruṣh [किल] nishchayathī [सग्रन्थः] bāhya parigrah sahit chhe.
ṭīkāḥ– ‘परिग्रहत्वस्य मूर्छालक्षणकरणात् व्याप्तिः सुघटा (यतः) किल शेषसंगेभ्यः विना अपि मूर्छावान् सग्रन्थः भवति’– parigrahanā bhāvanun lakṣhaṇ mūrchchhā karyun temān vyāpti barābar bane chhe. kem ke dhan–dhānyādi bāhya parigrah vinā paṇ mamatvapariṇāmavāḷo jīv parigrah sahit hoy chhe.
bhāvārthaḥ– sāhacharyanā niyamane vyāpti kahe chhe, arthāt jyān lakṣhaṇ hoy tyān lakṣhya paṇ hoy tenun nām vyāpti chhe. tethī jyān jyān mūrchchhā chhe tyān tyān avashya parigrah chhe ane jyān mūrchchhā nathī tyān parigrah paṇ nathī. mūrchchhānī parigrahanī sāthe