96 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy
सैवोत्कटमाधुर्ये खण्डे व्यपदिश्यते तीव्रा।। १२३।।
anvayārthaḥ– [किल] nishchayathī [मन्दमाधुर्ये] ochhī miṭhāshavāḷā [दुग्धे] dūdhamān [माधुर्यप्रीतिः] miṭhāshanī ruchi [मन्दा] thoḍī [एव] ja [व्यपदिश्यते] kahevāmān āve chhe ane [सा एव] te ja miṭhāshanī ruchi [उत्कटमाधुर्ये] atyant miṭhāshavāḷī [खण्डे] sākaramān [तीव्रा] adhik kahevāmān āve chhe.
ṭīkāḥ– ‘किल मन्दमाधुर्ये दुग्धे माधुर्यप्रीतिः मंदा व्यपदिश्यते तथा सेव माधुर्यप्रीतिः उत्कटमाधुर्ये खण्डे तीव्रा व्यपदिश्यते’– arthaḥ– nishchayathī thoḍī miṭhāshavāḷā dūdhamān miṣhṭarasanī ruchivāḷā puruṣhane ruchi bahu thoḍī hoy chhe ane ghaṇī miṭhāshavāḷī sākaramān te ja puruṣhane ruchi ghaṇī vadhāre hoy chhe.
bhāvārthaḥ– jem koī manuṣhya miṣhṭarasano abhilāṣhī chhe to tenī ruchi dūdhamān ochhī hoy chhe ane khāṇḍamān vadhāre hoy chhe; tem je manuṣhyane jeṭalo padārthomān mamatvabhāv hashe te te puruṣh teṭalo ja hinsāno bhāgīdār thashe, vadhāreno nahi. bhale tenī pāse te padārtho hājar hoy ke na hoy. ahīn koī ghaṇā ārambh–parigrah karavāvāḷo jīv kahe ke amane mamatvabhāv nathī, paṇ parigrah ghaṇo chhe to em banī shake nahi. kem ke jo mamatvabhāv nahoto to bāhya parigrah ekatra ja shā māṭe karyo? ane jo bāhya parigrah hovā chhatān paṇ te jo mamatvano tyāgī hoy to te ā bāhya padārthone ek kṣhaṇamān chhoḍī shake chhe. māṭe siddha thayun ke mamatvabhāv vinā bāhya padārthono saṅgrah thaī shakato nathī. jem jem āpaṇo mamatvabhāv vadhato jāy chhe tem tem āpaṇe bāhya padārthono saṅgrah paṇ karatā jaīe chhīe. bhāvahinsā vinā dravyahinsā banī shake chhe paṇ mamatvabhāv vinā bāhya padārthono saṅgrah thaī shakato nathī. 123.
सम्यर्ग्दशनचौराः प्रथमकषायाश्च