14 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy be prakāre chhe. ek gnānachetanā chhe, bījī darshanachetanā chhe. je padārthone sākārarūpe visheṣhapaṇe karīne jāṇe tene gnānachetanā kahe chhe.

je padārthone nirākārarūpe sāmānyapaṇe dekhe tene darshanachetanā kahīe. āj chetanā pariṇāmanī apekṣhāe traṇ prakāranī chhe. jyāre ā chetanā shuddha gnānasvabhāvarūpe pariṇame tyāre gnānachetanā kahīe, jyāre rāgādi kāryarūpe pariṇame tyāre karmachetanā ane harṣha–shokādi vedanarūp karmanā phaḷarūpe pariṇame tyāre karmaphaḷachetanā kahīe. ā rīt chetanā anek svāṅg kare paṇ chetanāno abhāv kadī thato nathī. āvā chetanālakṣhaṇathī virājamān jīv nāmanā padārthanun nām puruṣh chhe vaḷī kevo chhe puruṣh? sparsha, ras gandh ane varṇathī rahit chhe. āṭh prakāranā sparsha, be prakāranī gandh, pāñch prakāranā ras, pāñch prakāranā varṇa evā je pudgalonān lakṣhaṇ tenāthī rahit amūrtik chhe. ā visheṣhaṇathī pudgal dravyathī judāī pragaṭ karī, kāraṇ ke ā ātmā anādithī sambandharūp je pudgal dravya chhe temān ahaṅkār–mamakārarūp pravarte chhe. jo potānān chaitanya puruṣhane amūrtik jāṇe to dravyakarma, nokarma, dhanadhānyādi pudgaladravyamān ahaṅkār–mamakār na kare.

vaḷī kevo chhe puruṣh? ‘गुणपर्यायसमवेतः’–guṇaparyāyothī virājamān chhe. tyān guṇanun lakṣhaṇ sahabhūt chhe. sah eṭale dravyanī sāthe chhe, bhū eṭale sattā. dravyamān je sadākāḷ prāpta chhe tene guṇ kahīe. ātmāmān guṇ be prakāre chhe. gnān–darshanādi asādhāraṇ guṇ chhe, bījā dravyamān te hotā nathī. astitva, vastutva, prameyatvādi sādhāraṇ guṇ chhe, bījān dravyamān paṇ hoy chhe. paryāyanun lakṣhaṇ kramavartī chhe. je dravyamān anukrame ūpaje, kadāchit–koīvār hoy tene paryāy kahīe. ātmāmān paryāy be prakāre chhe. je nar–nārakādi ākārarūp athavā siddhanā ākārarūp paryāy tene vyañjanaparyāy kahīe. gnānādi guṇane paṇ svabhāv vā vibhāgarūp pariṇaman je chha prakāre hāni–vr̥uddhirūp chhe tene arthaparyāy kahe chhe. ā guṇaparyāyothī ātmānī tadātmak ektā chhe. ā visheṣhaṇ vaḍe ātmānun visheṣhya jāṇī shakāy chhe.

vaḷī kevo chhe puruṣh? ‘समुदयव्ययध्रौव्यैः समाहितः’– utpād, vyay, dhrauvyathī sanyukta chhe. navīn arthaparyāy ane vyañjanaparyāyanun ūpajavun te utpād, pūrva paryāyano nāsh thavo te vyay ane guṇanī apekṣhāe athavā dravyanī apekṣhāe shāshvatapaṇun tene dhrauvya kahīe. jem sonun kuṇḍaḷ paryāyathī ūpaje chhe, kaṅkaṇ paryāyathī viṇase chhe,