18 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy
ā jīvane je vibhāvabhāv thāy chhe te potāthī ja thāy chhe vā enun paṇ nimitta kāraṇ chhe e prashnano uttar āgaḷ kaheshe.
भवति हि निमित्तमात्रं पौद्गलिकं कर्म तस्यापि।। १३।।
anvayārthaḥ– [हि] nishchayathī [स्वकैः] potānā [चिदात्मकैः] chetanāsvarūp [भावैः] rāgādi pariṇāmothī [स्वयमपि] pote ja [परिणममानस्य] pariṇamatā [तस्य चितः अपि] pūrvokta ātmāne paṇ [पौद्गलिकं] pudgal sambandhī [कर्म] gnānāvaraṇādi dravyakarma [निमित्तमात्रं] nimitta mātra [भवति] thāy chhe.
ṭīkāḥ– ‘हि चिदात्मकैः स्वकैर्भावैः परिणममानस्य तस्य चितः अपि पौद्गलिकं कर्म निमित्तमात्रं भवति’– nishchayathī chaitanyasvarūp potānā rāgādi pariṇāmarūpe pariṇamelā te pūrvokta ātmāne paṇ paudgalik gnānāvaraṇādi karma nimittamātra thāy chhe.
bhāvārthaḥ– ā jīvane rāgādi vibhāvabhāv potāthī ja (svadravyanā ālambanathī) thatā nathī. jo potāthī ja thāy to te gnān–darshananī jem svabhāvabhāv thaī jāy. svabhāvabhāv hoy to teno nāsh paṇ na thāy. tethī e bhāv aupādhik chhe, anya nimittathī thāy chhe. te nimitta gnānāvaraṇādi dravyakarmone jāṇavun. je je prakāre dravyakarma uday avasthārūpe pariṇame te te prakāre ātmā vibhāvabhāvarūpe pariṇame chhe.
prashnaḥ– pudgalamān evī kaī shakti chhe ke je chaitanyane vibhāvarūpe pariṇamāve chhe.?
uttaraḥ– jem koī manuṣhyanā shir upar mantrelī raj nākhī hoy to te rajanā nimitta dvārā te puruṣh potāne bhūlī nānā prakāranī viparīt cheṣhṭā kare chhe. mantranā nimitte rajamān evī shakti hoy chhe ke je buddhimān manuṣhyane viparīt 1pariṇamāve chhe. tevī ja rīte ā ātmānā pradeshomān rāgādinā nimitte bandhāyelān pudgalonā nimitte ā ātmā potāne bhūlīne nānā prakāranā viparīt bhāvorūpe pariṇame chhe. enā vibhāvabhāvonā nimitte pudgalamān evī shakti hoy chhe ke je chaitanyapuruṣhane viparīt _________________________________________________________________
1. darek dravya svadravya–kṣhetra–kāḷ ane bhāvathī chhe, par dravyādino temān sadāy abhāv ja chhe. tethī koī koīne pariṇamāvī shakatun nathī, chhatān jīvanī te prakāre pariṇamavānī yogyatā kāḷe bāhyamān kaī sāmagrīne nimitta banāvavāmān āvī tenun gnān karāvavā māṭe asadbhūt vyavahāranayathī nimittane karttā kahevāmān āve chhe, vyavahār kathananī rīt ām chhe em jāṇavun joīe.