puruṣhārthasiddhiupāy ] [ 41
ā samyaggnānanun lakṣhaṇ kahe chheḥ–
anvayārthaḥ– [सदनेकान्तात्मकेषु] prashasta anekāntātmak arthāt anek svabhāvavāḷā [तत्त्वेषु] tattvo athavā padārthomān [अध्यवसायः] nirṇay [कर्त्तव्यः] karavā yogya chhe ane [तत्] te samyaggnān [संशयविपर्य्ययानध्यवसायविविक्तं] sanshay, viparyay ane vimoh rahit [आत्मरुपं] ātmānun nij svarūp chhe.
ṭīkāḥ– ‘‘सदनेकान्तात्मकेषु तत्त्वेषु अध्यवसायः कर्तव्यः’– anekānta chhe svabhāv jeno evā padārthomān jāṇapaṇun karavun yogya chhe.
bhāvārthaḥ– padārthanā svarūpane yathārtha jāṇavānun nām samyaggnān chhe. te padārtha anekānta svabhāvane dhāraṇ kare chhe. anek ghaṇā, ant dharma. em potānā anantadharmane–svabhāvane dhāraṇ kare chhe tenun jāṇapaṇun avashya karavun joīe. jo samyak prakāre vastune oḷakhe to karoḍo kāraṇ maḷavā chhatān paṇ ashraddhānī na thāy. ‘तत् आत्मरुपं वर्तते’– te samyaggnān ātmānun svarūp chhe. kāraṇ ke je ā sāchun gnān utpanna thayun chhe te kevaḷagnānamān maḷī shāshvat raheshe. kevun chhe gnān? ‘संशयविपर्ययाध्यवसाय विविक्तम्’– sanshay, viparyay ane vimoh–e traṇ bhāvathī rahit chhe.
sanshayaḥ– viruddha be taraphanun gnān hoy tene sanshay kahe chhe. jem rātre koīne joīne sandeh thayo ke ā padārtha māṇas paṇ pratibhāse chhe ane vyantar jevo paṇ pratibhāse chhe.
viparyayaḥ– anyathā (viparīt) rūp ek taraphanun gnān hoy tene viparyay kahe chhe. jemake manuṣhyamān vyantaranī pratīti karavī.
anadhyavasāyaḥ– ‘kāīk chhe’ eṭalun ja jāṇapaṇun hoy, visheṣh vichār na kare tene anadhyavasāy (athavā vimoh) kahe chhe. jemake gaman karatān tr̥uṇanā sparshanun gnān thāy te. ā traṇ bhāvathī rahit yathārtha gnānanun nām samyaggnān kahīe. ahīn ghaṭapaṭādi padārthonā visheṣh jāṇavā māṭe udyamī rahevānun batāvyun nathī paṇ sansār–mokṣhanā kāraṇabhūt je padārtho chhe tene yathārtha jāṇavā māṭe udyamī rahevāno upadesh āpyo chhe.