puruṣhārthasiddhiupāy ] [ 49
anvayārthaḥ– [खलु] nishchayathī [रागादिनां] rāgādi bhāvonun [अप्रादुर्भावः] pragaṭ na thavun [इति] e [अहिंसा] ahinsā [भवति] chhe ane [तेषामेव] te rāgādi bhāvonun [उत्पत्तिः] utpanna thavun te [हिंसा] hinsā [भवति] chhe. [इति] evo [जिनागमस्य] jain siddhāntano [संक्षेपः] sār chhe.
ṭīkāḥ– ‘खलु रागादिनां अप्रादुर्भावः इति अहिंसा भवति’– nishchayathī rāgādi bhāvonī utpatti na thavī eṭalā mātrathī ahinsā thāy chhe.
bhāvārthaḥ– potānā shuddhopayogarūp prāṇono ghāt rāgādi bhāvothī thāy chhe. māṭe rāgādi bhāvonā abhāv te ja ahinsā. ādi shabdathī dveṣh, moh, kām, krodh, mān, māyā, lobh, hāsya shok, jugupsā, pramādādi samasta vibhāvabhāv jāṇavā. enān lakṣhaṇ kahīe chhīe. potāne kāīk īṣhṭa jāṇī prītirūp pariṇām tene rāg kahīe, potāne aniṣhṭa jāṇī aprītirūp pariṇām tene dveṣh kahīe. paradravyamān mamatvarūp pariṇām tene moh kahīe, maithunarūp pariṇāmane kām kahīe, āṇe ayogya karyun em jāṇī parane duḥkhadāyak pariṇām tene krodh kahīe, bījā karatān potāne moṭo mānavo tene mān kahīe, man vachan kāyāmān ekatāno abhāv tene māyā kahīe, paradravya sāthe sambandh karavānī īchchhārūp pariṇāmane lobh kahīe, bhalī athavā būrī cheṣhṭā joīne vikasitarūp pariṇām te hāsya kahīe, potāne duḥkhadāyak jāṇī ḍararūp pariṇām tene bhay kahīe, potāne īṣhṭano abhāv thatān ārtarūp pariṇām tene shok kahīe, glānirūp pariṇāmane jugupsā kahīe, kalyāṇakārī kāryamān anādarane pramād kahīe.– ītyādi samasta vibhāvabhāv hinsānā paryāy chhe. te na thāy e ja ahinsā.
‘तेषामेव उत्पत्तिः हिंसा’– te rāgādibhāvonun ūpajavun te ja hinsā. ‘इति जिनागमस्य संक्षेपः’– evun jain siddhāntanun rahasya chhe.
bhāvārthaḥ– jain siddhāntano vistār to ghaṇo ghaṇo chhe, paṇ sarvanun rahasya saṅkṣhepamān āṭalun ja chhe ke dharmanun lakṣhaṇ ahinsā. rāgādi bhāvono abhāv thavo te ahinsā. tethī jem bane tem, jeṭalo bane teṭalo rāgādi bhāvono nāsh karavo. te ja anya granthomān kahyun chhe– रागादीणामणुप्पा अहिंसा गत्तति देसि दंसमए ते सिंचे दुप्पत्ती हिंसेति जिणेहि णिदिठ्ठं।।
prashnaḥ– hinsānun lakṣhaṇ par jīvanā prāṇone pīḍavā em kem na kahyun?