puruṣhārthasiddhiupāy ] [ pa3 thatī nathī. [तदपि] topaṇ [परिणामविशुद्धये] pariṇāmonī nirmaḷatā māṭe [हिंसायतननिवृत्तिः] hinsānā sthānarūp parigrahādino tyāg [कार्या] karavo uchit chhe.
ṭīkāḥ– ‘खलु पुंसः परवस्तुनिबन्धना सूक्ष्माअपि हिंसा न भवति’– nishchayathī ātmāne paravastunā kāraṇe nīpajatī evī jarāpaṇ hinsā nathī.
bhāvārthaḥ– pariṇāmonī ashuddhatā vinā paravastunā nimitte anshamātra paṇ hinsāno doṣh lāgato nathī. nishchayathī to em ja chhe topaṇ pariṇāmanī shuddhi māṭe ‘हिंसायतननिवृत्तिः कार्या’– hinsānā sthān je parigrahādi teno tyāg avashya karavo.
bhāvārthaḥ– je pariṇām thāy chhe te koī vastunun ālamban pāmīne thāy chhe. jo subhaṭanī mātāne subhaṭ putra vidyamān hoy to to evā pariṇām thāy ke ‘hun subhaṭane mārun,’ paṇ je vandhyā chhe, jene putra ja nathī to evā pariṇām kevī rīte thāy ke hun vandhyānā putrane haṇun? māṭe jo bāhya parigrahādinun nimitta hoy to tenun avalamban pāmīne kaṣhāyarūp pariṇām thāy. jo parigrahādikano tyāg karyo hoy to nimitta vinā, avalamban vinā kevī rīte pariṇām ūpaje? māṭe potānā pariṇāmonī shuddhatā māṭe bāhya kāraṇarūp je parigrahādik teno paṇ tyāg karavo. 49.
āgaḷ ek pakṣhavāḷāno niṣhedh kare chheḥ–
नाशयति करणचरणं स बहिःकरणालसो बालः।। ५०।।
anvayārthaḥ– [यः] je jīv [निश्चयं] yathārtha nishchay svarūpane [अबुध्यमानः] jāṇyā vinā [तमेव] tene ja [निश्चयतः] nishchay shraddhāthī [संश्रयते] aṅgīkār kare chhe. [स] te [बालः] mūrkha [बहिःकरणालसः] bāhya kriyāmān āḷasu chhe ane [करणचरणं] bāhyakriyārūp ācharaṇano [नाशयति] nāsh kare chhe.
ṭīkāḥ– ‘यः निश्चयं अबुध्यमानः निश्चयतः तमेव संश्रयते सः बालः करणचरणं नाशयति’– je jīv yathārtha nishchayanā svarūpane to jāṇatā nathī, jāṇyā vinā mātra nishchayanā shraddhānathī antaraṅgane ja hinsā jāṇī aṅgīkār kare chhe te agnānī dayānā ācharaṇano nāsh kare chhe.
bhāvārthaḥ– je koī kevaḷ nishchayano shraddhānī thaīne em kahe chhe ke ame parigrah rākhyo athavā bhraṣhṭāchārarūp pravartīe to shun thayun? amārā pariṇām sārā