pa6 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy
ṭīkāḥ– ‘सहकारिणोः अपि हिंसा अत्र फलकाले वैचिक्र्यं व्रजति’– be puruṣhoe sāthe maḷīne karelī hinsā phaḷanā samaye vichitrarūp–anek prakāratāne prāpta thāy chhe. e ja kahīe chhīe. ‘एकस्य सैव तीव्रं फलं दिशति’ – ek puruṣhane to te ja hinsā tīvra phaḷ āpe chhe. ‘अन्यस्य सा एव मन्दं फलं दिशति’– bījā jīvane te je hinsā mand phaḷ āpe chhe.
bhāvārthaḥ– be puruṣhoe bāhya hinsā sāthe karī, paṇ te kāryamān jeṇe tīvra kaṣhāyathī hinsā karī tene āsaktapaṇun bahu hovāthī udayakāḷe tīvraphaḷ thāy chhe; jene mandakaṣhāyathī āsaktapaṇun bahu na thayun tene udayakāḷe mandaphaḷ thāy chhe. pa3.
आरभ्य कर्तुमकृतापि फलति हिंसानुभावेन ।। ५४।।
anvayārthaḥ– [हिंसा] koī hinsā [प्राक् एव] pahelān ja [फलति] phaḷ āpe chhe, koī [क्रियमाणा] karatān karatān [फलति] phaḷ āpe chhe, koī [कृता अपि] karī līdhā pachhī [फलति] phaḷ āpe chhe [च] ane koī [कर्तुम् आरभ्य] hinsā karavāno ārambh karīne [अकृता अपि] na karavān chhatān paṇ [फलति] phaḷ āpe chhe. ā ja kāraṇe [हिंसा] hinsā [अनुभावेन] kaṣhāyabhāv anusār ja [फलति] phaḷ āpe chhe.
ṭīkāḥ– ‘च हिंसा प्राक् एव फलति’– koī hinsā pahelān phaḷe chhe.
bhāvārthaḥ– koī jīve hinsāno vichār karyo hato paṇ te banī shakī to nahi paṇ te vichārathī je karma bāndhyun hatun tenun phaḷ udayamān āvyun. pachhī hinsāno je vichār karyo hato te kārya bāhyamān banyun. ā rīte hinsā pahelān ja phaḷ āve chhe.
‘क्रियमाणा फलति’–vaḷī koī hinsā karatān ja phaḷe chhe. bhāvārthaḥ– koīe hinsāno vichār karyo tenāthī je karmabandh karyo te je samaye udayamān āvyo te ja vakhate vichār pramāṇe bāhya hinsā banī. ā rīte hinsā karatān ja tenun phaḷ āve chhe.
‘कृता अपि च फलति’–vaḷī koī hinsā karyā pachhī phaḷ āpe chhe bhāvārthaḥ– koīe hinsāno vichār karyo, vichār pramāṇe bāhya hinsā paṇ karī. tyār pachhī te hinsānun phaḷ udayamān āvyun. ā rīte karyā pachhī hinsā phaḷe chhe.