62 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy
āgaḷ madirāmān bhāvit hinsā batāve chheḥ–
हिंसायाः पर्यायाः सर्वेऽपि च सरकसन्निहिताः।। ६४।।
anvayārthaḥ– [च] ane [अभिमानभयजुगुप्साहास्यारतिशोककामकोपाद्या] abhimān, bhay, glāni, hāsya, arati, shok, kām krodhādi [हिंसायाः] hinsānā [पर्यायाः] bhed chhe ane [सर्वेऽपि] ā badhā ja [सरकसन्निहिता] madirānā nikaṭavartī chhe.
ṭīkāḥ– ‘च अभिमानभयजुगुप्सा हास्य अरति शोक काम कोपाद्याः हिंसायाः पर्यायाः सर्वे अपि सरकसन्निहिताः’– vaḷī abhimān, bhay, jugupsā, hāsya, arati, shok, kām, krodhādi jeṭalā hinsānā bhed chhe te badhā ja madirānā nikaṭavartī chhe. ek madirāpān karavāthī te badhā tīvrapaṇe evā pragaṭ thāy chhe ke mātā sāthe paṇ kāmakrīḍā karavā taiyār thaī jāy chhe. abhimānādinān lakṣhaṇ pūrve varṇavyā chhe. ām madirāno pratyakṣha doṣh jāṇī madirāno tyāg karavo. bījī mādak–nashāvāḷī vastuo chhe temān paṇ hinsānā bhed pragaṭ thāy chhe māṭe temano paṇ tyāg karavo. 64.
āgaḷ mānsanā doṣh batāve chheḥ–
मांसं
anvayārthaḥ– [यस्मात्] kāraṇ ke [प्राणिविघातात् विना] prāṇīonā ghāt vinā [मांसस्य] mānsanī [उत्पत्तिः] utpatti [न इष्यते] mānī shakātī nathī [तस्मात्] te kāraṇe [मांसं भजतः] mānsabhakṣhī puruṣhane [अनिवारिता] anivārya [हिंसा] hinsā [प्रसरति] phelāy chhe.
ṭīkāḥ– ‘यस्मात् प्राणिविघातात् विना मांसस्य उत्पत्तिः न इष्यते’– prāṇīonājīvanā ghāt vinā mānsanī utpatti dekhātī nathī. māns [be īndriy ādi] jīvanā sharīramān hoy chhe, bījī jagyāe nahi. tethī teno ghāt karatān ja māns maḷe chhe.‘तस्मात् मांसं भजतः अनिवारिता प्रसरति’– māṭe māns khānārane hinsā kevī rīte na thāy? te hinsā kare ja kare. 6p.