puruṣhārthasiddhiupāy ] [ 73
ṭīkāḥ– ‘बहुसत्त्वघातजनितात् अशनात् एक सत्त्वघातोत्थम् वरम्’– ghaṇā jīvonā nāshathī utpanna thayelā bhojan karatān ek jīvane māravāthī ūpajelun bhojan utkr̥uṣhṭa chhe ‘इति आकलय्य जातु महासत्त्वस्य हिंसनं न कार्यम्’– em vichārīne kadīpaṇ moṭā jīvanī hinsā na karavī.
bhāvārthaḥ– koī kahe chhe ke annanā āhāramān ghaṇā jīvo mare chhe māṭe ek moṭo jīv mārīne bhojan karīe to ghaṇun sārun– em mānī pañchendriy jīvono ghāt kare chhe. tyān hinsā to prāṇaghātathī chhe. ekandriy karatān pañchendriyanā dravyaprāṇ ane bhāvaprāṇ ghaṇā–vadhāre hoy chhe. māṭe ja evo upadesh chhe ke ghaṇā ekendriy jīvane māravā karatān dvīndriy jīvane māravānun anekagaṇun pāp chhe to pañchendriyane māravāthī kem ghaṇun pāp na thāy? vaḷī be īndriyathī pañchendriy jīvane māravāmān to mānsano āhār thāy chhe. tenā doṣh āgaḷ kahyā ja chhe. māṭe ā pramāṇe shraddhān karavun. 82.
anvayārthaḥ– [अस्य] ‘ā [एकस्य एव] ek ja [जीवहरणेन] jīvano ghāt karavāthī [बहूनाम्] ghaṇā jīvonī [रक्षा भवति] rakṣhā thāy chhe’ [इति मत्वा] em mānīne [हिंस्त्रसत्त्वानाम्] hinsak jīvonī paṇ [हिंसनं] hinnsā [न कर्त्तव्यम्] na karavī joīe.
ṭīkāḥ– ‘अस्य एकस्य एव जीवहरणेन बहूनाम् रक्षा भवति’– āno ek ja jīv māravāthī ghaṇā jīvonī rakṣhā thāy chhe ‘इति मत्वा हिंस्त्र सत्त्वानां हिंसनं न कार्यम्’– em jāṇīne hinsak jīvano paṇ ghāt na karavo.
bhāvārthaḥ– sāp, vīñchhī, nāhar, sinh ītyādi bījā jīvone māranārahinsak jīvone māravāthī ghaṇā jīv bache chhe māṭe ene māravāmān pāp nathī–evun shraddhān na karavun, kemake ene to enā kāryanun pāp lāge chhe. lokamān anek jīvo pāp–puṇya upajāve chhe, temān āne shun? te hinsak jīvo hinsā kare chhe to temane pāp lāgashe. pote temanī hinsā karīne shā māṭe pāp upajāve? 83.