80 ] [ puruṣhārthasiddhiupāy
सामान्येन त्रेधा मतिमदमनृतं तुरीयं तु।। ९५।।
anvayārthaḥ– [तु] ane [इदं] ā [तुरीयं] chothun [अनृतं] asatya [सामान्येन] sāmānyarūpe [गर्हितम्] garhit, [अवद्यसंयुतम्] pāp sahit [अपि] ane [अप्रियम्] apriy– e rīte [त्रेधा] traṇ prakāranun [मतम्] mānavāmān āvyun chhe. [यत्] ke je [वचनरूपं] vachanarūp [भवति] chhe.
ṭīkāḥ– ‘तु इदं तुरीयं अनृतं सामान्येन त्रेधा मतम्–यत् अपि वचनरूपं गर्हितं अवद्यसंयुतं अप्रियं भवति’– ā chotho jūṭhano bhed traṇ prakāre chhe. 1. vachanathī nindānā shabdo kahevā. 2.hinsā sahit vachan bolavān, 3. apriy vachan arthāt bījāne kharāb lāge tevān vachan bolavān. ā traṇ bhed chhe. 9p.
अन्यदपि यदुत्सूत्रं तत्सर्वं गर्हितं गदितम्।। ९६।।
anvayārthaḥ– [पैशून्यहासगर्भं] duṣhṭatā athavā kuthalīrūp hāsyavāḷun [कर्कशं] kaṭhor, [असमञ्जसं] mithyāshraddhānavāḷun [च] ane [प्रलपितं] pralāparūp (bakavād) tathā [अन्यदपि] bījun paṇ [यत्] je [उत्सूत्रं] shāstra–viruddha vachan chhe [तत्सर्वं] te badhānne [गर्हितं] nindya vachan [गदितम्] kahyun chhe.
ṭīkāḥ– ‘यत् वचनं पैशून्यहासगर्भं कर्कशं असमञ्जसं प्रलपितं च अन्यत् अपि उत्सूत्रं तत् गर्हितम् गदितम्’– je vachan duṣhṭatā sahitanun hoy, bījā jīvanun būrun karanār hoy, potāne raudradhyān thāy tevun hoy, tathā hāsyamishrit hoy, anya jīvanā marmane bhedanārun hoy, potāne pramād karāvanārun hoy, karkash–kaṭhor hoy, asamañjas–mithyāshraddhā karāvanār hoy ane apramāṇarūp hoy te tathā bījān paṇ je shāstra–viruddha vachano chhe te badhān garhit vachanamān ja garbhit chhe. 96.