Page 237 of 315
PDF/HTML Page 261 of 339
single page version

तथा सामायिके स्थिता ध्यायन्तु । कं ? भवं स्वोपात्तकर्मवशाच्चतुर्गतिपर्यटनं । कथंभूतं ? अशरणं न विद्यते शरणमपायपरिरक्षकं यत्र । अशुभमशुभकारणप्रभवत्वा- दशुभकार्यकारित्वाच्चाशुभं । तथाऽनित्यं चतसृष्वपि गतिषु पर्यटनस्य नियतकालतयाऽनित्यत्वादनित्यं । तथा दुःखहेतुत्वाद्दुःखं । तथानात्मानमात्मस्वरूपं न भवति । एवंविधं भवभावसामि एवंविधे भवे तिष्ठामीत्यर्थः । यद्येवंविधः संसारस्तर्हि मोक्षः कीद्रश इत्याह — मोक्षस्तद्विपरीतात्मा तस्मादुक्तभवस्वरूपाद्विपरीतस्वरूपतः शरणशुभादिस्वरूपः

anvayārtha : — hun [भवम् आवसामि ] evā prakāranā sansāramān vasun chhun ke je [अशरणं ] asharaṇ chhe, [अशुभम् ] ashubh chhe, [अनित्यम् ] anitya chhe, [दुःखम् ] duḥkhamay chhe ane [अनात्मनम् ] anātmarūp (pararūp) chhe ane [मोक्षः तद्विपरीतात्मा ] ane tenāthī viparīt evun mokṣhanun svarūp chhe. (mokṣha tenāthī viparīt svarūpavāḷo chhe) [इति ] — e rīte [सामयिके ] sāmāyikamān sthit jīvoe [ध्यायन्तु ] vichār karavo.

ṭīkā : — ‘सामायि ध्यायन्तुके’ sāmāyikamān sthit jīvoe ām vichāravun. ‘भवम्’ svopārjit karmavashāt chaturgatimān paribhramaṇ karavun te bhav chhe – sansār chhe. kevo (sansār)? ‘अशरणम्’ jyān mr̥utyuthī bachāvanār koī nathī tevo asharaṇarūp, ‘अशुभम्’ ashubh kāraṇathī utpanna thavāthī tathā ashubh kārya karanār hovāthī ashubharūp, ‘अनित्यं’ chāre gatiomān paribhramaṇano kāḷ niyat (nishchit) hovāthī anityapaṇāne līdhe anityarūp, ‘दुःखम्’ duḥkhanun kāraṇ hovāthī duḥkharūp, tathā ‘अनात्मानम्’ je ātmasvarūp nathī evā prakāranā sansāramān hun vasun chhun. evā prakāranā sansāramān hun vasun chhun – rahun chhun. jo e sansār āvā prakārano hoy to mokṣha kevā prakārano chhe te kahe chhe – ‘मोक्षस्तद्विपरीतात्मा’ ukta sansāranā svarūpathī tenun svarūp viparīt hovāthī te (mokṣha) sharaṇ, shubh (sārun, pavitra, shuddha ādi) svarūp chhe. em sāmāyikamān sthit jīvoe vichāravun – chintavan karavun.

Page 238 of 315
PDF/HTML Page 262 of 339
single page version

इत्येवं ध्यायन्तु चिन्तयन्तु सामायिके स्थिताः ।।१०४।।

साम्प्रतं सामायिकस्यातीचारानाह —

व्यज्यन्ते कथ्यन्ते । के ते ? अतिगमा अतिचाराः । कस्य ? सामयिकस्य । कति ? पंच । कथं ? भावेन परमार्थेन । तथा हि । वाक्कायमानसानां दुष्प्रणिधानमित्येतानि त्रीणि ।

bhāvārtha : — vratī janoe sāmāyik karatī vakhate evun vichāravun ke hun je sansāramān rahun chhun te asharaṇ, ashuddha, anitya (paryāy apekṣhāe), duḥkharūp ane pararūp chhe ane mokṣha tenāthī viparīt svabhāvarūp chhe, arthāt te sharaṇarūp, shuddha, nitya, sukharūp ane ātmasvarūp chhe – em bhedagnān karavun. 104.

have sāmāyikanā atichāro kahe chhe —

anvayārtha : — [वाक्कायमानसानाम् ] vachan, kāy ane mananī (yoganī) [दुःप्रणिधानानि ] khoṭī pravr̥utti karavī, (vāgduḥpraṇidhān, kāyaduḥpraṇidhān, manoduḥpraṇidhān) [अनादरास्मरणे ] anādar karavā ane sāmāyik – pāṭh bhūlī javo – e [पञ्च ] pāñch [भावेन ] paramārthathī [सामाधिकस्य ] sāmāyikanā [अतिगमाः ] atichāro [व्यज्यन्ते ] kahyā chhe.

ṭīkā : — ‘व्यज्यन्ते’ kahevāmān āvyā chhe. shun te? ‘अतिगमाः’ atichāro. konā? ‘सामायिकस्य’ sāmāyikanā. keṭalā? ‘पञ्च’ pāñch. kaī rīte? ‘भावेन’ paramārthathī (kharekhar) – te ā pramāṇe chhe ‘वाक्कायमानसानां दुःप्रणिधानानि’ – वाक्दुःप्रणिधानम् vachananī khoṭī pravr̥utti karavī. (arthāt shāstraviruddha ashuddha pāṭh karavo). ‘कायदुःप्रणिधानम्’ sharīrane sanyamarahit asthir rākhavun (arthāt sharīrathī kharāb cheṣhṭā karavī). ‘मनःदुःप्रणिधानम्’ manane ārtta – raudra dhyānathī chañchaḷ karavun (arthāt manamān kharāb vichār karavā). — e traṇ ane ‘अनादरास्मरणे’ sāmāyikano anādar karavo eṭale temān utsāh karavo nahi ane

Page 239 of 315
PDF/HTML Page 263 of 339
single page version

अनादरोऽनुत्साहः । अस्मरणमनैकाग्य्राम् ।।१०५।।

अथेदानीं प्रोषधोपवासलक्षणं शिक्षाव्रतं व्याचक्षाणः प्राह —

sāmāyikanā pāṭhane bhūlī javo arthāt sāmāyikamān ekāgra na thavun. (e be atichār – ā maḷī kul pāñch atichār chhe.)

bhāvārtha : — sāmāyik shikṣhāvratanā pāñch atichār —

1. vākduḥpraṇidhān – vachanane chalāyamān karavun.

2. kāyaduḥpraṇidhān — kāyane – sharīrane asthir rākhavun – chalāyamān karavun.

3. manaduḥpraṇidhān — manane anyathā chañchaḷ rākhavun – chalāyamān karavun.

4. anādar — sāmāyikamān ādar na karavo – utsāh na rākhavo.

5. vismaraṇ — ekāgratānā abhāvamān chittanī vyagratāthī sāmāyikano pāṭh bhūlī

javo te smr̥utyanupasthān atichār chhe.2 105.

have proṣhadhopavāsarūp shikṣhāvratanun vyākhyān karīne kahe chhe —

anvayārtha : — [पर्वणि ] chaturdashī [च ] ane [अष्टम्याम् ] aṣhṭamīnā divasoe [सदा ] sadāne māṭe [इच्छाभिः ] vratavidhānanī ichchhāothī [चतुरभ्यवहार्य्याणाम् ] chār āhāronā (khādya, svādya, lehya ane pey āhāronā) [प्रत्याख्यानम् ] tyāgane [प्रोषधोपवासः ] proṣhadhopavās [ज्ञातव्यः ] jāṇavo joīe, – kahevo joīe. १. तु शब्दः पादपूर्त्यर्थः । 2.योगदुःप्रणिधानानादरस्मृत्यनुपस्थानानि ।। tattvārthasūtra 7/33

man, vachan, kāyā to pudgal chhe, tenī kriyā jīv karī shakato nathī paṇ te samaye atichārarūp

Page 240 of 315
PDF/HTML Page 264 of 339
single page version

प्रोषधोपवासः पुनर्ज्ञातव्यः । कदा ? पर्वणि चतुर्दश्यां । न केवलं पर्वणि, अष्टम्यां च । किं पुनः प्रोषधोपवासशब्दाभिधेयं ? प्रत्याख्यानं । केषां ? चतुरभ्यवहार्याणां चत्वारि अशनपानखाद्यलेह्यलक्षणानि तानि चाभ्यवहार्याणि च भक्षणीयानि तेषां । किं कस्यांचिदेवाष्टम्यां चतुर्दश्यां च तेषां प्रत्याख्यानमित्याह – सदा सर्वकालं । काभिः इच्छाभिर्व्रतविधानवाञ्छाभिस्तेषां प्रत्याख्यानं न १पुनर्व्यवहारकृतधरणकादिभिः ।।१०६।।

ṭīkā : — ‘प्रोषधोपवासः ज्ञातव्यः’ proṣhadhopavās jāṇavo joīe. kyāre? ‘पर्वणि’ chaturdashīnā divase; kevaḷ chaturdashīnā divase nahi parantu ‘अष्टम्यां च’ aṣhṭamīnā divasoe paṇ; vaḷī ‘proṣhadhopavās’ shabdathī shun kahevā yogya chhe? ‘प्रत्याख्यानम्’ tyāg. kono (tyāg)? ‘चतुरभ्यवहार्य्याणाम्’chār – ashan, pān, khādya ane lehyarūp khāvā yogya āhārono. shun koī aṣhṭamī ne chaturdashīnā divase ja temano tyāg karavo? te kahe chhe — ‘सदा’ sarvakāḷ (hammeshā temano tyāg karavo). shā vaḍe? ‘इच्छाभिः’ vratavidhānanī bhāvanāothī temano tyāg karavo, nahi ke vyavahāre karelī dhāraṇā ādithī.

bhāvārtha : — pratyek chaturdashī ane aṣhṭamīnā divase khādya (roṭalī, dāḷ, bhāt vagere), svādya (lāḍu, peṇḍā, baraphī ādi), lehya (rābaḍī, kerīno ras ādi) ane pey (dūdh, pāṇī, chhāsh ādi) — e chār prakāranā āhārono, vrat dhāraṇ karavānī āntarik ichchhāthī tyāg karavo tene proṣhadhopavās shikṣhāvrat kahe chhe.

ā proṣhadhopavās āṭham – chaudash sivāy anya divasomān paṇ vrat – vidhānamān ichchhāthī karavo joīe. sāmāyikanā sanskārane sthir karavā māṭe paṇ tenī jarūr chhe.

proṣhadhopavās karavānī vidhi2 —

1. aṣhṭamī ke chaturdashīnā pūrva divase bapore (be pahor bād) bhojan karī, 16 prahar (48 kalāk)nā upavāsanī pratignā karī. sarva ārambhano tyāg karī ekāntamān dharmadhyānapūrvak te divas vyatīt karavo.

2. parvano (aṣhṭamī – chaturdashīno) ākho divas ane rāt dhārmik kāryomān pasār karavān. १. न पुनर्व्यवहारे कृवसाकादिभिः (?) घ । 2. proṣhadhopavāsanī vidhi māṭe juo, puruṣhārthasiddhi – upāy shlok 152 thī 156.

Page 241 of 315
PDF/HTML Page 265 of 339
single page version

उपवासदिने चोपोषितेन किं कर्तव्यमित्याह —

उपवासदिने परिहृतिं परित्यागं कुर्यात् । केषां ? पंचानां हिंसादीनां । तथा अलंक्रियारंभगंधपुष्पाणां अलंक्रिया मण्डनं आरंभो वाणिज्यादिव्यापारः गन्धपुष्पाणामित्युपलक्षणं रागहेतूनां गीतनृत्यादीनां । तथा स्नानाञ्जननस्यानां स्नानं च

3. parvanā pachhīnā divase (navamī yā pūnam ke amāvāsyānā divase) pūjā, bhakti, svādhyāy ādi āvashyak dhārmik kāryo karīne atithijanone vidhipūrvak yogya āhār āpīne ekāshan kare.

shrī amitagati āchārye amitagati kr̥ut shrāvakāchār adhyāy 6 shlok 91mān kahyun chhe, ke vratapratimā (bījī pratimā) dhārī shrāvakane shakti na hoy to parvanā divase ekavār jaḷ mātra grahaṇ karī anupavās yā ekavār anna – jaḷ grahaṇ karī ekāshan paṇ karī shake, parantu proṣhadhopavāsamān (chothī pratimāmān) to 16 praharano ja annajaḷano tyāg batāvyo chhe. 106.

upavās karanāre upavāsanā dine shun karavun joīe, te kahe chhe —

anvayārtha : — [उपवासे ] upavāsanā divase [पंचानां पापानाम् ] pāñch pāpo, [अलंक्रियारम्भगन्धपुष्पाणाम् ] alaṅkār dhāraṇ karavā, khetī ādino ārambh karavo, chandan ādi sugandhit padārthono lep karavo, puṣhpamāḷā dhāraṇ karavī ke phūl sūṅghavān, [स्नानाञ्जननस्यानाम् ] snān karavun, kājal, suramādi añjan āñjavun, tathā nākathī chhīṅkaṇī ādinun sūṅghavun – e badhānno [परिहृतिम् ] parityāg [ कुर्यात् ] karavo joīe.

ṭīkā : — ‘उपवासदिने’ upavāsanā divase ‘परिहृतिं’ parityāg ‘कुर्यात्’ karavo joīe. kono? ‘पञ्चानां पापानां’ hinsādi pāñch pāpono tathā ‘अलंक्रियारम्भगन्ध- पुष्पाणाम्’ shaṇagār, ārambh arthāt vāṇijyādi vyāpār, gandh (tel – attar vagere), puṣhpono ane upalakṣhaṇathī rāganā kāraṇarūp gīt, nr̥ityādino tathā ‘स्नानाञ्जननस्यानाम्’

Page 242 of 315
PDF/HTML Page 266 of 339
single page version

अञ्जनं च नस्यञ्च तेषाम् ।।१०७।। snān, añjan ane nasyano (arthāt nāke sūṅghavānī vastuo ādino) parityāg karavo joīe.

bhāvārtha : — upavāsanā divase hinsādi pāñch pāpono, shr̥uṅgār, vyāpārādi ārambh, gandh, puṣhpamālā, gīt, nr̥ityādi, snān, añjan ane sūṅghavānī vastu ādino tyāg karavo joīe.

‘subhāṣhit ratnasandoh’mān upavāsanun lakṣhaṇ āpatān kahyun chhe ke —

jyān kaṣhāy, viṣhay ane āhārano tyāg karavāmān āve chhe tene upavās jāṇavo, bākīnāne lāṅghaṇ kahe chhe.

kevaḷ āhārano tyāg kare paṇ kaṣhāyano ane indriyonā viṣhayo taraphanā rāgabhāvano tyāg na kare; to te upavās nathī paṇ lāṅghaṇ chhe.

proṣhadhopavāsadhārī shrāvakane upachārathī pāñch mahāvratanun pālan thāy chhe – ahinsā ādinī puṣhṭi thāy chhe.

shrī puruṣhārthasiddhi – upāy gujarātī āvr̥utti shlok 158 – 159 – 160nī ṭīkā ane bhāvārthamān kahyun chhe ke —

‘‘nishchayathī deshavratī shrāvakane bhogopabhoganā padārtho sambandhī sthāvar hinsā arthāt ekendriy jīvonī hinsā thāy chhe, parantu tras hinsāno pūrṇa tyāgī ja chhe. jyāre te upavāsamān samasta ārambh – parigrah ane pāñche pāpano sampūrṇa tyāg karī de chhe, tyāre tene upavāsamān sthāvar hinsā paṇ thatī nathī. ā kāraṇe paṇ tene ahinsā mahāvratanun pālan thāy chhe.’’ (shlok 158 ṭīkā).

‘‘upavāsadhārī puruṣhane vachanagupti pāḷavāthī satya mahāvratanun pālan thāy chhe, dīdhā vinānī samasta vastuono tyāg hovāthī achaurya mahāvratanun pālan thāy chhe, sampūrṇa maithun karmano tyāg hovāthī brahmacharya mahāvratanun pālan thāy chhe ane sharīramān ja mamatva – pariṇām na hovāthī parigrahatyāg mahāvratanun pālan thāy chhe. e rīte upachārathī pāñche mahāvrat te pāḷī shake chhe.’’ (shlok 159nī ṭīkā).

Page 243 of 315
PDF/HTML Page 267 of 339
single page version

एतेषां परिहारं कृत्वा किं तद्दिनेऽनुष्ठातव्यमित्याह —

उपवसन्नुपवासं कुर्वन् । धर्मामृतं पिबतु धर्म एवामृतं सकलप्राणिनामाप्यायकत्वात् तत् पिबतु । काभ्यां ? श्रवणाभ्यां । कथंभूतः ? सतृष्णः साभिलाषः पिबन् न पुनरुपरोधादिवशात् । पाययेद् वान्यान् स्वयमवगतधर्मस्वरूपस्तु अन्यतो धर्मामृतं पिबतु

shrāvakanā mahāvratamān ane munionā mahāvratamān pher chhe, kāraṇ ke —

‘‘vāstavamān jene pratyākhyānāvaraṇ krodh – mān – māyā – lobhano abhāv thaī gayo chhe te ja mahāvratī sanyamī kahevāy chhe, paṇ jene te kaṣhāyono abhāv thayo nathī paṇ tene dravyarūp pāñche pāpono abhāv thaī gayo hoy to tene upachārathī mahāvrat chhe, kharī rīte mahāvrat nathī. kem ke pūrṇa sanyam (chhaṭhṭhā) pramatta guṇasthānamān ja sharū thāy chhe ane pramatta guṇasthān pratyākhyānāvaraṇ kaṣhāyanā abhāv vinā thatun nathī........’’ (shlok 160no bhāvārtha).

temano parihār (tyāg) karīne upavāsanā divase shun karavun joīe te kahe chhe —

anvayārtha : — [उपवसन् ] upavās karanār vyaktie [सतृष्णः ] abhilāṣhapūrvak (utkaṇṭhit thatā thakā) [श्रवणाभ्याम् ] kān dvārā, [धर्मामृतम् ] dharmarūpī amr̥utane pīo [वा ] ane [अतन्द्रालुः ] ālasya rahit thatā thakā [ज्ञानध्यानपरः ] gnān ane dhyānamān tatpar (lavalīn) [भवतु ] raho.

ṭīkā : — ‘उपवसन् धर्मामृतम् पिबतु’ sarva prāṇīone puṣhṭi ane tr̥upti āpanār hovāthī ja dharma amr̥ut chhe. te dharmāmr̥utane upavās karanār pīo. shā vaḍe? ‘श्रवणाभ्याम्’ kān vaḍe. kevā vartatā thakā? ‘सतृष्णः’ abhilāṣhāpūrvak, nahi ke koīnā dabāṇathī ‘पाययेत् वा अन्यान्’ pote dharmanun svarūp (visheṣhapaṇe) na jāṇyun hoy, to te anya dvārā dharmāmr̥ut pīo ane jo pote dharmanun svarūp (visheṣhapaṇe) jāṇyun hoy, to jemaṇe dharmanun

Page 244 of 315
PDF/HTML Page 268 of 339
single page version

अन्यानविदिततत्स्वरूपान् पाययेत् तत् । ज्ञानध्यानपरो भवतु, ज्ञानपरो द्वादशानुप्रेक्षाद्युपयोगनिष्ठः ।

ध्यानपरः आज्ञापायविपाकसंस्थानविचयलक्षणधर्मध्याननिष्ठो वा भवतु । किंविशिष्टः ? अतन्द्रालुः निद्रालस्यरहितः ।।१०८।।

bār 1anuprekṣhānān nām —

1. adhruv (anitya), 2. asharaṇ, 3. sansār, 4. ekatva, 5. anyatva, 6. ashuchi, 7. āsrav, 8. samvar, 9. nirjarā, 10. lok, 11. bodhidurlabh ane 12. dharmabhāvanā. jineshvare e bār anuprekṣhāo (bhāvanāo) kahī chhe. (temān tatpar raho).

dhyānaparāyaṇ eṭale ke āgnāvichay, apāyavichay, vipākavichay ane sansthānavichay — e chār prakāranān dharmadhyānamān tatpar raho2. kevā thaīne? ‘अतन्द्रालु’ nidrā ane ālasya rahit thaīne.

bhāvārtha : — upavās karanār vyakti ālasya rahit ane utkaṇṭhā sahit thaīne dharmarūpī amr̥utanun svayam pān kare ane bījāone tenun pān karāve tathā gnān ane dharmadhyānamān lavalīn rahe. 108. १. अनित्याशरणसंसारैकत्वान्यत्वाशुच्यास्रवसंवरनिर्जरालोकबोधिदुर्लभधर्मस्वाख्यातत्त्वानुचिन्तनमनुप्रेक्षाः।

2. dharmadhyānanā ā chār prakār sambandhī juo, (tattvārthasūtra adhyāy 9/36.)

Page 245 of 315
PDF/HTML Page 269 of 339
single page version

अधुना प्रोषधोपवासस्य लक्षणं कुर्वन्नाह —

चत्वारश्च ते आहाराश्चाशनपानखाद्यलेह्यलक्षणाः । अशनं हि भक्तमुद्गादि, पानं हि पेयमथितादि, खाद्यं मोदकादि, लेह्यं रब्रादि, तेषां विसर्जनं परित्यजनमुपवासोऽभिधीयते । प्रोषधः पुनः सकृद्भुक्तिर्धारणकदिने एकभक्तविधानं । यत्पुनरुपोष्य उपवासं कृत्वा पारणकदिने आरम्भंसकृद्भुक्तिमाचरत्यनुतिष्ठति स प्रोषधोपवासोऽभिधीयते इति ।।१०९।।

have proṣhadhopavāsane tenun lakṣhaṇ karīne kahe chhe —

anvayārtha : — [चतुराहारविसर्जनम् ] chār prakāranā āhārano (ashan, khādya, lehya ane peyano) sarvathā tyāg karavo te [उपवासः ] upavās chhe ane [सकृद्भुक्तिः ] ek vār bhojan karavun te [प्रोषधः ] proṣhadh chhe (ekāshan chhe). ane [यद् ] je [उपोष्य ] upavās karyā pachhī [आरंभम् ] pāraṇāne divase ekavār bhojan [आचरति ] kare chhe, [सः ] te [प्रोषधोपवासः ] proṣhadhopavās chhe.

ṭīkā : — ‘चतुराहारविसर्जनम्’ ashan, khādya, pān ane lehyanā bhedathī chār prakārano āhār chhe. ashan eṭale roṭalī, dāḷ, bhāt, ādi khādya eṭale lāḍu vagere, pān eṭale dūdh, pāṇī vagere ane lehya eṭale rābaḍī vagere. te chār prakāranā āhārano tyāg karavo tene ‘उपवासः’ upavās kahe chhe. ‘प्रोषधः’ ekavār bhojan karavun tene proṣhadh kahe chhe ane dhāraṇānā divase (upavāsanā pahelānnā divase) ekavār bhojan karīne ‘उपोष्य’ parvanā divase upavās karīne je pāraṇāne divase ‘आरंभम्’ ekavār bhojan ‘आचरति’ kare chhe. ‘स प्रोषधोपवासः’ tene proṣhadhopavās kahe chhe.

bhāvārtha : — ashan, khādya, lehya ane pey — e chār prakāranā āhārano bār prahar sarvathā tyāg karavo te upavās chhe ane divase ekavār bhojan karavun te proṣhadh yā ekāshan chhe. dhāraṇā ane pāraṇānā divase ekāshan ane bannenā vachchenā divase

Page 246 of 315
PDF/HTML Page 270 of 339
single page version

अथ केऽस्यातीचारा इत्याह —

प्रोषधोपवासस्य व्यतिलंघनपंचकमतिविचारपंचकं । तदिदं पूर्वार्धप्रतिपादितप्रकारं । तथा हि । ग्रहणविसर्गास्तरणानि त्रीणि । कथंभूतानि ? अदृष्टमृष्टानि दृष्टं दर्शनं जन्तवः सन्ति न सन्तीति वा चक्षुपावलोकनं मृष्टं मदुनोपकरणेन प्रमार्जनं तदुभौ न विद्येते येषु ग्रहणादिषु तानि तथोक्तानि । तत्र बुभुक्षापीडितस्यादृष्टस्यार्हदादिपूजोपकरणस्यात्मपरिधानाद्यर्थस्य च

have tenā (proṣhadhopavāsanā) kayā atichāro chhe te kahe chhe —

anvayārtha : — [यत् ] je [अदृष्टमृष्टानि ] joyā vinā tathā sammārjan karyā vagar (sāph karyā vagar) [ग्रहणविसर्गास्तरणानि ] (pūjānān upakaraṇo) grahaṇ karavān, maḷamūtrādino tyāg karavo ane bistaro pātharavo tathā [अनादरास्मरणे ] āvashyak ādimān anādar karavo ane yogya kriyāo bhūlī javī [तद् इदम् ] te ā [प्रोषधोपवासव्यतिलङ्घनपंचकम् ] proṣhadhopavās (shikṣhāvrat)nā pāñch atichār chhe.

ṭīkā : — ‘प्रोषधोपवास व्यतिलङ्घनपञ्चकम्’ proṣhadhopavāsanā pāñch atichāro- tenā prakāro ā shlokanā pūrvārdhamān batāvavāmān āvyā chhe. te ā pramāṇe chhe — ‘ग्रहणविसर्गास्तरणानि’ grahaṇ, tyāg ane āstaraṇ (pathārī pātharavī) — e traṇ (atichāro). te kevā chhe? ‘अदृष्टमृष्टानि’ दृष्टं joyelā – jantuo chhe ke nahi te āṅkhathī avalokavun (bārīkāīthī tapāsavun) ane ‘मृष्टं’ sāph karelā – komaḷ upakaraṇathī (pīñchhī ādithī) sāph karavun; je grahaṇādimān te banne (draṣhṭa ane mr̥uṣhṭarūp kriyāo) na hoy tene adraṣhṭamuṣhṭa kahe chhe. (adraṣhṭamr̥uṣhṭano sambandh grahaṇ, visarga ane āstaraṇ e traṇeyanī sāthe chhe tethī adraṣhṭamr̥uṣhṭagrahaṇ, adraṣhṭamr̥uṣhṭavisarga ane adraṣhṭamr̥uṣhṭa – āstaraṇ — e traṇ atichār thāy chhe.) temān adraṣhṭamr̥uṣhṭagrahaṇ atichāramān kṣhudhāthī pīḍātā māṇasane arhantādinī pūjānān

Page 247 of 315
PDF/HTML Page 271 of 339
single page version

ग्रहणं भवति । तथा अदृष्टमुष्टायां भूमौ मूत्रपुरीषादेरुत्सर्गो भवति । तथा अदृष्टमृष्टे प्रदेशे आस्तरणं संस्तरोपक्रमो भवतीत्येतानि त्रीणि । अनादरास्मरणे च द्वे । तथा आवश्यकादौ हि बुभुक्षापीडितत्वादनादरोऽनैकाग्रतालक्षणमस्मरणं च भवति ।।११०।।

‘अनादरास्मरणे’ anādar ane asmaraṇ (vismaraṇ) – e be (atichāro) kṣhudhānī pīḍānā kāraṇe (tene) āvashyakādi kāryomān (avashya karavā yogya dhārmik kriyāomān) anādar (anutsāh) — upekṣhābhāv hoy chhe ane ekāgratā na hovārūp vismaraṇ hoy chhe.

bhāvārtha : — proṣhadhopavās shikṣhāvratanā pāñch atichār1 —

1. adraṣhṭamr̥uṣhṭagrahaṇ — (apratyavekṣhit apramārjit ādān) — joyā vinā ane sāph karyā vinā arahantādinī pūjānān upakaraṇo grahaṇ karavān vā vastra – pātrādine joyā vinā — yatnāchār vinā ghaseḍīne levān.

2. adraṣhṭamr̥uṣhṭavisarga — (apratyavekṣhit apramārjit utsarga) — jamīn upar jīv – jantuo chhe ke nahi te netro vaḍe joyā vagar tathā komaḷ upakaraṇathī (pīñchhī ādithī) bhūminun sammārjan (sāph) karyā vagar maḷamūtrādino tyāg karavo.

3. adraṣhṭamr̥uṣhṭaāstaraṇ — (apratyavekṣhit apramārjit sanstaropakramaṇ) – joyā vinānī ane sāph karyā vinānī jamīn upar shayan ke āsan māṭe bistaro yā vastra pātharavun.

4. anādar — kṣhudhā – tr̥uṣhānī pīḍāthī āvashyak dhārmik kriyāomān anādar yā nirutsāhathī pravartavun. १. अप्रत्यवेक्षिताप्रमार्जितोत्सर्गादानसंस्तरोपक्रमणानादरस्मृत्यनुपस्थानानि।।

Page 248 of 315
PDF/HTML Page 272 of 339
single page version

इदानीं वैयावृत्यलक्षणशिक्षाव्रतस्य स्वरूपं प्ररूपयन्नाह —

भोजनादिदानमपि वैयावृत्यमुच्यते । कस्मै दानं ? तपोधनाय तप एव धनं यस्य तस्मै । किंविशिष्टाय ? गुणनिधये गुणानां सम्यग्दर्शनादीनां निधिराश्रयस्तस्मै । तथाऽगृहाय भावद्रव्यागाररहिताय । किमर्थं ? धर्माय धर्मनिमित्तं । किंविशिष्टं तद्दानं ?

5. asmaraṇ — (smr̥utyanupasthān) proṣhadhopavāsanā divase karavā yogya dhārmik kriyāonun vismaraṇ thavun – bhūlī javun.

kṣhudhā – tr̥uṣhādithī pīḍātī vyakti pramādathī joyā vinā ane sāphasūphī karyā vinā, bhagavānanī pūjā ādinān upakaraṇo tathā potānān vastrādi grahaṇ kare chhe, jamīn upar maḷ – mūtra pheṅke chhe ane potāno bistaro vagere pāthare chhe; āvashyak dharmakriyāomān ādar karato nathī tathā te kriyāo bhūlī jāy chhe. ām karavāthī tenā proṣhadhopavās vratamān doṣh (atichār) lāge chhe. 110.

have vaiyāvr̥utyarūp shikṣhāvratanā svarūpanun prarūpaṇ karīne kahe chhe —

anvayārtha : — [गुणनिधये ] samyagdarshanādi guṇanā bhaṇḍār tathā [अगृहाय ] gr̥uhatyāgī [तपोधनाय ] taparūp dhanathī yukta evā munine [विभवेन ] vidhi, dravya ādi sampattinā anusāre [अनपेक्षितोपचारोपक्रियं ] pratidān ane mantralābh ādi pratyupakāranī apekṣhā rākhyā vinā [धर्माय ] ratnatrayarūp dharmanī vr̥uddhi māṭe [दानम् ] je āhārādinun dān devāmān āve chhe, te [वैयावृत्यम् ] vaiyāvr̥utya shikṣhāvrat chhe.

ṭīkā : — ‘दानं वैयावृत्यं’ bhojanādinā dānane paṇ vaiyāvr̥utya kahe chhe. kone dān? ‘तपोधनाय’ tap jenun dhan chhe tene – munine. kevā prakāranā (muni)? ‘गुणनिधये’ jemane samyagdarshanādi guṇono nidhi chhe – āshray chhe evā tathā ‘अगृहाय’ bhāv ane dravya gr̥uhathī je rahit chhe evā (arthāt je bhāvaliṅgī ane dravyaliṅgī gr̥uhatyāgī chhe evā). shā māṭe

Page 249 of 315
PDF/HTML Page 273 of 339
single page version

अनपेक्षितोपचारोपक्रियं उपचारः प्रतिदानं उपक्रिया मंत्रतंत्रादिना प्रत्युपकरणं ते न अपेक्षिते येन । कथं तद्दानं ? विभवेन विधिद्रव्यादिसम्पदा ।।१११।।

न केवलं दानमेव वैयावृत्यमुच्यतेऽपि तु — (dān āpavun)? ‘धर्माय’ dharmanā kāraṇe. kevā prakāranun te dān? ‘अनपेक्षितोपचारोपक्रियम् उपचार’ eṭale pratidān (badalāmān koī vastunun dān devun) ane उपक्रिया eṭale mantra – tantrādi dvārā pratyupakār karavo – te bannenī jemān apekṣhā nathī tevun dān (arthāt pratidān ane pratyupakāranī apekṣhā rākhyā vinā dān devun ). kaī rīte te dān (devun)? ‘विभवेन’ vidhi ane dravyādinī sampadāpūrvak.

bhāvārtha : — samyagdarshanādi guṇo sahit gr̥uhatyāgī munine, sva – paranā dharmanī vr̥uddhi māṭe koī badalānī (pratidānanī) tathā mantra – tantrādi dvārā pratyupakāranī āshā rākhyā vinā potānī shakti anusār vidhipūrvak chār prakāranun dān āpavun, tene vaiyāvr̥utya shikṣhāvrat kahe chhe. tene atithisamvibhāg vrat paṇ kahe chhe.

mokṣha māṭe udyamī, sanyamī ane antaraṅg – bahiraṅgamān je shuddha hoy chhe tevā vratī puruṣhone atithi puruṣho kahe chhe. temane shuddha manathī āhār, auṣhadhi, upakaraṇ ane vastikānun (vishrāntisthānanun) dān karavun; te 1atithisamvibhāg chhe.

shrī umāsvāmīe tattvārthasūtramān dānanun lakṣhaṇ nīche pramāṇe āpyun chhe —

अनुग्रहार्थं स्वस्यातिसर्गो दानम् ।। adhyāy 7/38

potānā ane paranā upakār māṭe dhanādikano vā svārthano tyāg karavo te dān chhe.

dānathī puṇyabandh thāy te to potāno upakār chhe ane jo tenāthī pātranā samyaktvādi guṇonī vr̥uddhi thāy to te parano upakār chhe. 111.

kevaḷ dān ja vaiyāvr̥utya kahevāy chhe eṭalun ja nahi, paṇ sanyamī janonī sevā paṇ vaiyāvr̥utya kahevāy chhe; em kahe chhe — 1. potānā māṭe taiyār karelā bhojanamānthī yā potāne māṭe rākhelī vastuomānthī, atithine (tyāgī

Page 250 of 315
PDF/HTML Page 274 of 339
single page version

व्यापत्तयो विविधा व्याध्यादिजनिता आपदस्तासां व्यपनोदो विशेषेणापनोदः स्फे टनं यत्तद्वैयावृत्यमेव । तथा पदयोः संवाहनं पादयोर्मर्दनं । कस्मात् ? गुणरागात् भक्तिवशादित्यर्थः — न पुनर्व्यवहारात् दृष्टफलापेक्षणाद्वा । न केवलमेतावदेव वैयावृत्यं किन्तु अन्योऽपि संयमिनां १देशसकलव्रतानां सम्बन्धी यावान् यत्परिमाण उपग्रह उपकारः स सर्वो वैयावृत्यमेवोच्यते ।।११२।।

अथ किं दानमुच्यत इत्यत आह —

anvayārtha : — [गुणरागात् ] guṇonā anurāgane līdhe – bhaktinā kāraṇe [संयमिनाम् ] vratīonī [व्यापत्तिव्यपनोदः ] āpatti (duḥkh) dūr karavī, [पदयो संवाहनं ] temanān charaṇ dābavā [च ] ane [अन्यः अपि ] te sivāy anya paṇ [यावान् ] jeṭalo [उपग्रह ] upakār karavo – te sarve [वैयावृत्यं ] vaiyāvr̥utya chhe.

ṭīkā : — ‘व्यापत्तिव्यपनोदः’ vyādhi ādi janit vividh āpadāone visheṣh karīne dūr karavī te vaiyāvr̥utya chhe, tathā ‘पदयोः संवाहनं’ charaṇ dābavā (te paṇ vaiyāvr̥utya chhe). shā kāraṇathī? ‘गुणरागात्’ guṇānurāgathī – bhaktivashāt evo artha chhe, paṇ nahi ke vyavahārathī athavā koī iṣhṭa phaḷanī apekṣhāthī (ichchhāthī). kevaḷ āṭalun ja vaiyāvr̥utya chhe em nathī, parantu ‘अन्यः अपि’ anya paṇ ‘संयमिनाम्’ deshasanyamī ane sakalasanyamīo sambandhī ‘यावान् उपग्रहः’ jeṭalo upakār te sarva vaiyāvr̥utya ja kahevāy chhe.

bhāvārtha : — guṇānurāgathī vratī janonun duḥkh dūr karavun, mārgajanya thākane dūr karavā māṭe temanā pag dābavā ane anya jeṭalo temano upakār karavo; te badhun vaiyāvr̥utya kahevāy chhe. 112.

have dān kone kahe chhe te kahe chhe — १. देशसकलयतीनां घ ।

Page 251 of 315
PDF/HTML Page 275 of 339
single page version

दानमिष्यते । कासौ ? प्रतिपत्तिः गौरवं आदरस्वरूपा । केषां ? आर्याणां सदृर्शनादिगुणोपेतमुनीनां । किंविशिष्टानां ? अपसूनारम्भाणां सूनाः पंचजीवघातस्थानानि । तदुक्तम् —

खंडनी उल्खलं, पेषणी घरट्टः, चुल्ली चुलूकः, उदकुम्भः उदकघटः, प्रमार्जनी बोहारिका । सूनाश्चारंभाश्च कृष्यादयस्तेऽपगता येषां तेषां । केन प्रतिपत्तिः कर्तव्या ?

anvayārtha : — [सप्तगुणसमाहितेन ] sāt guṇ sahit [शुद्धेन ] kaulik, āchārik tathā shārīrik shuddhi sahit [दात्रा ] shrāvak dvārā [अपसूनारम्भाणां ] pāñch sūnā ane ārambh rahit, [आर्याणाम् ] samyagdarshan ādi guṇo sahit munionā [नवपुण्यैः ] navadhā bhaktipūrvak je [प्रतिपत्तिः ] āhārādik dvārā gaurav (ādar) karavāmān āve chhe, te [दानम् ] dān [इष्यते ] kahevāy chhe.

ṭīkā : — ‘दानम् इष्यते’ dān kahevāy chhe. shun te? ‘प्रतिपत्तिः’ gaurav karavun- ādarapūrvak dān āpavun. kone? ‘आर्याणाम्’ samyagdarshanādi guṇo sahit munione. kevā (munio)? ‘अपसूनारम्भाणाम्’ pāñch sūnā ane ārambh rahit evā (munio).

sūnā arthāt pāñch jīvaghātanān sthāno te nīche kahyān chhe —

khāṇḍaṇiyāmān khāṇḍavun, chakkīmān (ghaṇṭīmān) daḷavun, chūlo yā sagaḍī saḷagāvavī, pāṇī bharavun ane jhāḍu kāḍhavun (kacharo vāḷavo) – e pāñch sūnā chhe.

sūnā ane kr̥uṣhi ādi ārambhathī je rahit chhe temane (munione) konī dvārā

Page 252 of 315
PDF/HTML Page 276 of 339
single page version

सप्तगुणसमाहितेन । तदुक्तं —

इत्येतैः सप्तभिर्गुणैः समाहितेन सहितेन तु दात्रा२ दानं दातव्यं । कैः कृत्वा ? नवपुण्यैः । तदुक्तं —

pratipatti (dān) karavun joīe? ‘सप्तगुणसमाहितेन’ sāt guṇ sahit (dātār dvārā).

shraddhā, santoṣh, bhakti, gnān, nirlobhatā, kṣhamā ane sattva – e sāt guṇo jene hoy, tene dātār kahe chhe.

ā sāt guṇo sahit dātāre dān āpavun joīe. shun karīne? ‘नवपुण्यैः’ navadhābhakti karīne.

१.श्रद्धाशक्तिरलुब्धत्वं भक्तिर्ज्ञानं दया क्षमा ।

इति श्रद्धादयः सप्त गुणाः स्युर्गृहमेधिनाम् ।। इति ‘घ’ पुस्तके पाठः । २.तदात्र घ० ३.‘घ’ पुस्तके अस्य श्लोकस्य स्थाने निम्नांकितः श्लोको वर्तते —

‘प्रतिग्रहोच्चस्थानं च पाद्क्षालनमर्चनम् ।

प्रणामो योगशुद्धिश्च भिक्षाशुद्धिश्च तेन वा ।। 4.dātāranā sāt guṇ, navadhābhakti, devā yogya āhār ane pātrādi sambandhī visheṣh gnān māṭe juo ‘puruṣhārthasiddhi – upāy’ shlok 168 thī 171.

Page 253 of 315
PDF/HTML Page 277 of 339
single page version

एतैर्नवभिः पुण्यैः पुण्योपार्जनहेतुभि ।।११३।।

paḍagāhavun, uchchasthān āpavun, charaṇ – prakṣhālan, pūjan, praṇām, manashuddhi, vachanashuddhi, kāyashuddhi ane eṣhaṇā (bhojan) shuddhi – e nav prakāranī bhakti chhe.

puṇyopārjananā hetuthī e nav prakāranī bhaktithī (dātāre pātrane dān āpavun joīe).

bhāvārtha : — sāt guṇo sahit shrāvak, bhadrapariṇāmathī pāñch sūnā ane ārambh rahit munine, navadhābhaktipūrvak shuddha āhārādi āpe tene dān kahe chhe.

dānane pātra koṇ? ‘‘mokṣhanā kāraṇarūp guṇono arthāt samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritrarūp guṇono sanyog jemān hoy tene pātra kahe chhe. tenā traṇ prakār chhe —

1. jaghanya pātra (vratarahit samyagdraṣhṭi), 2. madhyam pātra (deshavratī shrāvak) ane 3. uttam pātra (mahāvratī muni).’’

je jīv samyagdraṣhṭi chhe te ja dānane pātra chhe. uparokta traṇ prakāranā pātro supātra chhe. samyaktvarahit bāhyavrat pāḷanār te kupātra chhe ane jene samyagdarshan nathī, tem ja bāhyavrat – chāritra paṇ nathī te apātra chhe.

‘apātra jīvone duḥkhathī pīḍit dekhīne temanā upar dayābhāv vaḍe temanun duḥkh dūr karavānī bhāvanā gr̥uhastha avashya kare, paṇ temanā pratye bhaktibhāv na kare, kem ke tenā pratye bhaktibhāv karavo te temanā pāpanī anumodanā chhe. kupātrane yogya rīte (karuṇābuddhi vaḍe) āhārādi dān devun joīe.’’2

‘‘kharekhar jyāre āpaṇo antaraṅg kaṣhāy je lobh chhe teno tyāg thāy chhe, tyāre ja āpaṇā pariṇām bāhya vastumān vitaraṇ karavānā thāy chhe. tethī lobh kaṣhāyano tyāg ja kharun dān chhe ane lobh kaṣhāy bhāvahinsāno ek bhed chhe; tethī je satpuruṣh dān kare chhe te ja kharī rīte ahinsāvrat pāḷe chhe.’’

‘‘potāne māṭe banāvelun bhojan ‘hun munimahārājane āpun chhun’ em tyāgabhāvanāno 1. puruṣhārthasiddhi – upāy, shlok 171. 2. gujarātī mokṣhashāstra, pr̥uṣhṭha 626.

Page 254 of 315
PDF/HTML Page 278 of 339
single page version

इत्थं दीयमानस्य फलं दर्शयन्नाह —

विमार्ष्टि स्फे टयति । खलु स्फु टं । किं तत् ? कर्म पापरूपं । कथंभूतं ? निचितमपि उपार्जितमपि पुष्टमपि वा । केन ? गृहकर्मणा सावद्यव्यापारेण । कोऽसौ कर्त्री ? प्रतिपूजा दानं । केषां अतिथीनां न विद्यते तिथिर्येषां तेषां । किंविशिष्टानां ? गृहविमुक्तानां svīkār karī tathā shok ane viṣhādano tyāg karī, jeno lobh shithil (mand) thayo chhe evā shrāvakane avashya ahinsā hoy chhe.’’

‘‘ā atithisamvibhāg – vaiyāvr̥utya shikṣhāvratamān dravyaahinsā to pragaṭ chhe ja, kem ke dān devāthī bījānī kṣhudhā – tr̥uṣhānī pīḍā maṭe chhe tathā dātā lobhano tyāg kare chhe, tethī bhāvaahinsā paṇ thāy chhe arthāt dān karanār ahinsā vratanun pālan kare chhe.’’1 113.

ā pramāṇe āpavāmān āvelā dānanun phaḷ darshāvīne kahe chhe —

anvayārtha : — [खलु ] kharekhar jem [वारि ] jaḷ [रुधिरम् ] lohīne [अलम् ] sārī rīte [धावते ] dhūe chhe, (sāph kare chhe) tem [गृहविमुक्तानाम् ] gr̥uhatyāgī [अतिथीनाम् ] atithijanone [प्रतिपूजा ] āpelun yathāyogya āhārādi dān, [गृहकर्मणा ] gr̥uhakāryathī [निचितं ] sañchit karelān [कर्म अपि ] pāpono paṇ [खलु ] kharekhar [विमार्ष्टि ] nāsh kare chhe.

ṭīkā : — ‘विमार्ष्टि’ nāsh kare chhe. ‘खलु’ kharekhar – nakkī. shun te? ‘कर्म’ pāparūp karmane. kevān (karmane)? ‘निचितं अपि’ upārjit – poṣhelān (karmane) paṇ. ‘केन’ shā vaḍe (upārjit)? ‘गृहकर्मणा’ pāpayukta vyāpār vaḍe. kartā koṇ? ‘प्रतिपूजा’ dān. kone? ‘अतिथीनां’ jemane (āvavā māṭe) koī tithi (divas) nishchit nathī tevā atithijanone. 1. juo puruṣhārthasiddhi – upāy gujarātī āvr̥utti, shlok 173 – 174 ṭīkā tathā bhāvārtha.

Page 255 of 315
PDF/HTML Page 279 of 339
single page version

गृहरहितानां । अस्यैवार्थस्य समर्थनार्थं दृष्टान्तमाह — रुधिरमलं धावते वारि । अलं शब्दो यथार्थे । अयमर्थो रुधिरं यथा मलिनमपवित्रं च वारि कर्तृ निर्मलं पवित्रं च धावते प्रक्षालयति तथा दानं पापं विमार्ष्टि ।।११४।।

साम्प्रतं नवप्रकारेषु प्रतिग्रहादिषु क्रियमाणेषु कस्मात् कि फलं सम्पद्यत इत्याह —

तपोनिधिषु यतिषु । प्रणतेः प्रणामकरणादुच्चैर्गोत्रं भवति । तथा kevā prakāranā (atithione)? ‘गृहविमुक्तानाम्’ gr̥uharahit (gr̥uhatyāgī). ā ja arthanun samarthan karavā māṭe draṣhṭānta kahe chhe – ‘रुधिरमलं धावते वारि’ ‘अलं’ shabda yathārthanā arthamān chhe. artha ā chhe — jem malin – apavitra rudhirane nirmaḷ – pavitra pāṇī (kartā) dhūe chhe – sārī rīte sāph kare chhe (arthāt jem pāṇī rudhirathī melane sāph kare chhe), tem dān pāpane dhoī nākhe chhe – dūr kare chhe.

bhāvārtha : — jem jaḷ rudhirane (lohīne) pūratī rīte sāph kare chhe, tem gr̥uhatyāgī atithijanone āpelun āhārādinun dān, pāpamay gr̥uhakāryothī sañchit (upārjit) karalān pāpane paṇ nakkī nāsh kare chhe. 114.

have paḍigāhanā ādi nav prakāranān puṇyakāryo karatān shenāthī shun – shun phaḷ prāpta thāy chhe? te kahe chhe —

anvayārtha : — [तपोनिधिषु ] tapasvī munione [प्रणतेः ] praṇām karavāthī [उच्चैर्गोत्रं ] uchcha gotra, [दानात् ] dān devāthī [भोगः ] bhog, [उपासनात् ] (temanī) upāsanāthī [पूजा ] pratiṣhṭhā – mānyatā, [भक्तेः ] (temanī) bhaktithī [सुंदररूपं ] sundar rūp ane [स्तवनात् ] (temanī) stuti karavāthī [कीर्तिः ] kīrti (prāpta thāy chhe.)

ṭīkā : — ‘तपोनिधिषु’ tapanā nidhānarūp yatio pratye ‘प्रणतेः’ praṇām karavāthī ‘उच्चैः गोत्रंः’ uchcha gotra prāpta thāy chhe tathā ‘दानात्’ bhojanashuddhirūp dānathī bhoganī

Page 256 of 315
PDF/HTML Page 280 of 339
single page version

दानादशनशुद्धिलक्षणाद्भोगो भवति । उपासनात् प्रतिग्रहणादिरूपात् सर्वत्र पूजा भवति । भक्तेर्गुणानुरागजनितान्तःश्रद्धाविशेषलक्षणायाः सुन्दररूपं भवति । स्तवनात् श्रुतजल- धीत्यादिस्तुतिविधानात् सर्वत्र कीर्तिर्भवति ।।११५।।

नन्वेवंविधं विशिष्टं फलं स्वल्पं दानं कथं सम्पादयतीत्याशंकाऽपनो- दार्थमाह — sāmagrī prāpta thāy chhe. ‘उपासनात्’ pratigrahādirūp upāsanāthī ‘पूजा’ sarvatra pūjā – sanmān prāpta thāy chhe. ‘भक्तेः’ guṇānurāgathī utpanna thayelī shraddhā – visheṣharūp bhaktithī ‘सुन्दररूपं’ sundar rūp prāpta thāy chhe. (guṇonā anurāgathī antaraṅgamān je shraddhā utpanna thāy chhe tene bhakti kahe chhe.) munionī evī bhakti karavāthī sundar rūp prāpta thāy chhe ane ‘स्तवनात्’ stavanathī arthāt ‘āp shrutasāgar chho’ ityādi stuti karavāthī ‘कीर्तिः’ sarvatra kīrti (yash) prāpta thāy chhe.

bhāvārtha : — vītarāg munirājane namaskār karavāthī indrapaṇun ādi uchchagotra, dān devāthī bhogopabhoganī sāmagrī, navadhā bhaktithī (upāsanāthī) sarvamānya uchcha pad, bhakti (shraddhā)thī sundar rūp ane stuti karavāthī sarvatra kīrti pāme chhe.

uttam pātrane dān devāthī uttam bhogabhūmi, madhyamapātrane dān devāthī madhyam bhogabhūmi ane jaghanya pātrane dān devāthī jaghanya bhogabhūmi tathā kupātrane dān devāthī kubhogabhūmi maḷe chhe.

‘‘.......ātmānun gnān ane ācharaṇ nahi hovāthī je paramārthashūnya chhe evā agnānī chhadmastha viparīt guru pratye sevā – bhaktithī vaiyāvr̥utya tathā āhārādik kriyāthī je puṇya prāpta thāy chhe, tenun phaḷ nīch dev ane nīch manuṣhyapaṇun chhe.’’1 115.

svalpa dān āvā prakāranān vishiṣhṭa phaḷane kevī rīte āpe? evī āshaṅkāne dūr karavā māṭe kahe chhe — 1. juo, hindī pravachanasār pr̥uṣhṭha 350, tathā