૧૦૨ ]
यत एवं ततः —
‘तनूभृतां’ संसारिणां । ‘सम्यक्त्वसमं’ सम्यक्त्वेन समं तुल्यं । ‘श्रेयः’ श्रेष्ठमुत्तमोपकारकं । ‘किंचित्’ १अन्यवस्तु नास्ति । यतस्तस्मिन् सति गृहस्थोऽपि यतेरप्युत्कृष्टतां प्रतिपद्यते । कदा तन्नास्ति ? ‘त्रैकाल्ये’ अतीतानागतवर्तमानकालत्रये । तस्मिन् क्व तन्नास्ति ? ‘त्रिजगत्यपि’ आस्तां तावन्नियतक्षेत्रादौ तन्नास्ति अपितु त्रिजगत्यपि त्रिभुवनेऽपि । तथा ‘अश्रेयो’ अनुपकारकं । मित्यात्वसमं किंचिदन्यन्नास्ति । यतस्तत्सद्भावे यतिरपि व्रतसंयमसम्पन्नो गृहस्थादपि तद्विपरीतादपकृष्टतां व्रजतीति ।।३४।।
તેથી —
અન્વયાર્થ : — [त्रैकाल्ये ] ત્રણે કાળમાં અને [त्रिजगति ] ત્રણ લોકમાં [तनूभृताम् ] દેહધારી જીવોને [सम्यक्त्वसमम् ] સમ્યક્ત્વ સમાન [किंचित् ] કોઈ [अन्यत् ] અન્ય [श्रेयः ] શ્રેયરૂપ – ઉપકારક [न ] નથી, [च ] અને [मिथ्यात्वसमम् ] મિથ્યાત્વસમાન [किंचित् ] કોઈ [अन्यत् ] અન્ય [अश्रेयः ] અકલ્યાણકારક – અનુપકારક [न ] નથી.
ટીકા : — ‘तनूभृतां’ સંસારી જીવોને ‘सम्यक्त्वसमं’ સમ્યક્ત્વસમાન ‘श्रेयः’ શ્રેષ્ઠ – ઉત્તમ ઉપકારક ‘किंचित्’ કોઈ અન્ય વસ્તુ નથી, કારણ કે તેની (સમ્યક્ત્વની) હયાતીમાં (સદ્ભાવમાં) ગૃહસ્થ પણ મુનિથી ઉત્કૃષ્ટતા પ્રાપ્ત કરે છે. ક્યારે તે (ઉત્કૃષ્ટ) નથી? ‘त्रैकाल्ये’ ભૂતકાળ, ભવિષ્યકાળ અને વર્તમાનકાળ – એ ત્રણે કાળમાં. તે કાળે તે ક્યાં ઉત્કૃષ્ટ નથી? ‘त्रिजगतिअपि’ નિયત ક્ષેત્રાદિમાં તે ઉત્કૃષ્ટ નથી. એ વાત તો જવા દો, પરંતુ ત્રણ લોકમાં પણ – ત્રણ ભુવનોમાં પણ (તે ઉત્કૃષ્ટ નથી) અને ‘अश्रेयो’ મિથ્યાત્વસમાન અનુપકારક કોઈ અન્ય નથી, કારણ કે મિથ્યાત્વના સદ્ભાવમાં વ્રત અને સંયમથી યુક્ત મુનિ પણ, ગૃહસ્થી પણ, દર્શનની વિપરીતતાને લીધે નીચી દશાને પ્રાપ્ત થાય છે. १. अन्यद्वस्तु घ० ।