૨૮૨ ]
इदानीमुक्तप्रकारस्य वैयावृत्यस्यातीचारानाह —
पंचैते आर्यापूर्वार्धकथिता । वैयावृत्त्यस्य व्यतिक्रमाः कथ्यन्ते । तथाहि । हरितपिधाननिधाने हरितेन पद्मपत्रादिना पिधानं १झंपनमाहारस्य । तथा हरिते तस्मिन् निधानं स्थापनं । तस्य अनादरः प्रयच्छतोऽप्यादराभावः । अस्मरणमाहारादिदानमेतस्यां वेलायामेवंविधपात्राय दातव्यमिति आहार्यवस्तुष्विदं दत्तमदत्तमिति वा स्मृतेरभावः । मत्सरत्वमन्यदातृदानगुणासहिष्णुत्वमिति२ ।।१२१।।
હવે ઉક્ત પ્રકારના વૈયાવૃત્યના અતિચાર કહે છે —
અન્વયાર્થ : — [हि ] ખરેખર [हरितपिधाननिधाने ] હરિત (સચેત) વસ્તુથી ઢાંકવું, હરિત વસ્તુમાં રાખવું, [अनादरास्मरणमत्सरत्वानि ] આદર ન કરવો, નવધાભક્તિ આદિ ભૂલી જવી ને ઇર્ષા કરવી [एते ] – એ [पञ्च ] પાંચ [वैयावृत्यस्य ] વૈયાવૃત્યના [व्यतिक्रमाः ] અતિચારો [कथ्यन्ते ] કહેવાય છે.
ટીકા : — ‘पंचैते’ શ્લોકના (આર્યાના) પૂર્વાર્ધમાં કહેલા એ પાંચ ‘वैयावृत्यस्य व्यतिक्रमाः कथ्यन्ते’ વૈયાવૃત્યના અતિચારો કહેવાય છે. તે આ પ્રમાણે છે — ‘हरितपिधाननिधाने’ હરિત (સચિત્ત) કમળના પત્ર આદિથી આહારનું ઢાંકવું તથા સચિત્ત પત્રાદિમાં આહાર ‘अनादरास्मरणमत्सरत्वानि’ તેનો અનાદર – આપતાં છતાં પણ આદર ન હોવો, અસ્મરણ – આહાર આદિ દાન આ વેળાએ આવા પ્રકારના પાત્રને આપવું જોઈએ તથા ભોજનની વસ્તુમાં આ આપી કે ન આપી – એવી સ્મૃતિનો અભાવ હોવો અને મત્સરત્વ અર્થાત્ અન્ય દાતારના દાન – ગુણોને સહન નહિ કરવા — એ પાંચ વૈયાવૃત્યના અતિચારો છે. १. आच्छादनं इति ख० २. अन्यदातृगुणोऽसहिष्णुत्वमिति घ०