कहानजैनशास्त्रमाळा ]
हेतुत्वेन चावस्थानं, वृद्धिरुत्पन्नस्य परतर उत्कर्षः फलोदयो देवादिपूजायाः स्वर्गापवर्गादेश्च फलस्योत्पत्तिः । कस्याभावे कस्येव ते न स्युरित्याह — बीजाभावे तरोरिव बीजस्य मूलकारणस्याभावे यथा तरोस्ते न सन्ति तथा सम्यक्त्वस्यापि मूलकारण-
ते, वृद्धि अर्थात् उत्पन्न थयेलानो अधिकतर उत्कर्ष, फळनी उत्पत्ति अर्थात् देवादिनी पूजा द्वारा स्वर्ग – मोक्षादिरूप फळनी उत्पत्ति, कोना अभावमां, कोनी जेम ते न होई शके? ते कहे छे.
‘बीजाभावे तरोरिव’ बीजना – मूळकारणना अभावमां जेम वृक्षनां ते (उत्पत्ति, स्थिति, वृद्धि अने फलोदय) होतां नथी, तेम मूळ कारणभूत सम्यक्त्वना अभावमां पण सम्यग्ज्ञान अने सम्यक्चारित्रनां ते (उत्पत्ति, स्थिति, वृद्धि अने फळनी प्राप्ति) होतां नथी.
भावार्थ : — जेम मूळकारण बीज विना वृक्षनी उत्पत्ति, स्थिति, वृद्धि अने फलोत्पत्ति होती नथी, तेम मोक्षमार्गमां मूळकारण सम्यग्दर्शन विना सम्यग्ज्ञान अने सम्यक्चारित्रनी उत्पत्ति, स्थिति (अर्थात् पदार्थनुं यथार्थ ज्ञान अने कर्मनिर्जरा आदिनुं कारणपणुं ), वृद्धि अने फलोत्पत्ति (अर्थात् देवोनी पूज्यताथी स्वर्ग – मोक्षादिनी प्राप्ति) होई शकतां नथी. सम्यग्दर्शनथी ज ज्ञान अने चारित्र सम्यक्पणाने पामे छे, तेथी ते त्रणेमां सम्यग्दर्शन ज उत्कृष्ट छे, सौथी उत्तम छे.
मोक्षमार्गमां सम्यग्दर्शननी प्रधानता संबंधी श्री अमृतचंद्राचार्ये ‘श्री पुरुषार्थसिद्धि - उपाय’मां कह्युं छे के —
‘‘ए त्रणेमां (सम्यग्दर्शन – ज्ञान – चारित्रमां) प्रथम सघळा प्रयत्नथी सम्यग्दर्शननो सारी रीते आश्रय करवो जोईए (तेनो अंगीकार करवो जोईए), कारण के ते होतां ज ज्ञान सम्यग्ज्ञान अने चारित्र सम्यक्चारित्र थाय छे.’’१
‘‘सम्यक्त्व विना अगियार अंग सुधी भणे तोपण ते अज्ञान नाम पामे. वळी महाव्रतादिकनुं साधन करी, अंतिम ग्रैवेयक सुधीना बंधयोग्य विशुद्ध परिणाम करे तोपण असंयम नाम पामे. पण सम्यक्त्व सहित जे कांईपण जाणपणुं होय ते बधुं सम्यग्ज्ञान १. तत्रादौ सम्यक्त्वं समुपाश्रयणीयमखिलयत्नेन ।